Lögberg - 18.06.1890, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, MlDVIKUDAGiNN 18. JÚNÍ 1890.
mjö<r illa líka, og í síðustu viku
lijuldu J)cir fjölmennan fund til að
ínótmæla [)cssu tiltæki stjórnarinn-
ar, o>r heimta að níhiiistunum væri
tafarlaust sleppt. llæðumennirnir á
fundinum sögðu afdráttarlaust, að
pað seni stjórninni íjengi til væri
ekki annað en að koma sjer í mjúk-
inn lijá verstu harðstjórunum, sem
til væru í hinuin menntaða heimi.
Franska stjórnin fjekk enda Jiann
vitnisburð, að hún væri enn verri
en rússneska stjórnin, J>ó hún [>ætt-
ist unna allskonar frelsi i ræðum,
ritum og verki. Fjölda af fund-
um átti að halda út um landið til
Jiess að láta sömu skoðanir I ljósi.
Kóleua er komin upp í smá-
bæ einum á Spáni. Hennar varð
fyrst vart fyrir mánuði síðan, og á
laugardaginn var dóu úr lienni 9
manns. Tveir Jiriðju af bæjarbú-
urn hafa f'úið. Síðustu frjettir segja
að hún sje komin til annars bæjar
í grendinni.
E.n.v segja blöðin, aö lögreglu-
iiðið í St P etursborg hati koinizt
að víðtæku samsæri til að ráða
Rússakeisara af dögutn. Sjirengi-
efni hafði verið lagt undir aðset-
urshöll keisarans í Gatschina. V’crð-
urinn kringumm allar hallir keis-
arans liefur verið gerður liálfu mann-
sterkari en áður. Ýtnsir hafa verið
teknir fastir.
Brjef til Islands.
n.
(Fratnh.).
Winnipeg 17. júní.
Jeg talaði utn fiokka-skipun
manna lijcr, og átti auðskiljanlega
ekki við flokkaskipting eptir at-
vinnugreinutu eöa lærdómi, [>ví að
slík skipting er engiu til hjer raeð-
al vor landa, sú er nokkra J>vð-
ingu hafi. Auðvitað eru sumir dag-
iauuamern, aðrir handiðnamenn, enn
aðrir bændur, kaujimenn o. s. frv.
En [>að gerir ekkert til; pví að
sá sem er daglaunamaður í dag,
byrjar máske búskap á tnorgun;
bóndinn í dag er ef til vill far-
inn að verz'a pegar minnst varir.
Enginn cr við eina fjöl felldur og
flestir hafa reynt ýmsar atvinnu-
greinir áður en peir staðnætnast við
]>á sem peim lætur eða fellur bezt,
01 sumir fiiitia hana kannske aldreij
en halda allt af áfratn að skijita
tim. Ekki skilur lærdómurinn okk-
ur lieldur í flokka; við erum nefni-
lega allir leikmenn aö undantekn-
um 4 prestum og Einari Hjörleifs-
syni. Jeg tci nefnilega ekki 8—4
stúdenta og einn eða tvo presta
(H. Thorgrimsen og A. Sveinbjörn-
son) hjer í álfu, setn ekki ala ald-
ur sinn meðal íslemlinga. Og af
pessum 4 jirestum er einn að
niinnsta kosti (eptir ritlægni hans
að dæma) auðsjéanlega leikmaður
að sálaratgjörfinni og menntuninni.
Aptur á móti sje jeg pess tnerki
meðal manna af báðum flokkum
ltjer, að ýmsir meðal peirra hafa,
pótt eigi sjeu skólagengnir, aflað
sjer talsveðrar sjálfsmenntunar hjer,
og yfir höfuð finnst mjer rniklu
menningarlegri blær yfir öllum
greindum löndum mínum hjer, held-
ur en almennt liettna, og lieldur
en nokkur líkindi eru til að á [>eitn
Jiinnm sömu möniuim hefði nokkiirn
tínia orðið hefðu peir verið heima
Til pessa ber margt: í bæjunum
er vínnutimi reglubundinn, tnenn
Jiætta um miðaptan. Dá er færi
til á kieldin annaðhvort að sækja
almenttar satnkomur og mannfundi,
eða að Jesa sjer til fróðleiks heitnu
eða pá liitta aðra að tnáli og eiga
viðræður við pá. Allt petta veldur
pví, að auk poss sem vjer höfum
sárfátt af lærðuni mönnum hjor, [>á
ber, að minnsta kosti í svip og
vtri utngengni minna á takmörkun-
um tnilli lærðra og leikra hjer,
lieldnr en lieima.
Ajitur er annað einkennilegt
hjer, að [>að er svo fjarri pvf, að
pað sje meðmæling með mönnum
í nokkrtt tilliti meðal íslendinga
hjer, að hafa fengið skólamenntun f
Norðurálfu, að [>að er ekki all-ó-
ahnennt álitinii talsverður ókostyr
eða enda löstur — löstur, sem ineð
rjettu eigi að svipta hvern mann
tiltrú sanrlanda sinna hjer, pví að
pað fje sjálfsagt, að allir „lærðir1'
inenn hljóti að hata og fyrirlfta ó-
skólagengna landa sína, vera drottn-
unargjarnir og vilja ráða fvrir ul-
pýðu í blindni og kúga hana.
Dessi tilfinning, sem óljós er
hjá porra peirra, sem hafa haná,
kemur fratn hjá fleiri pjóðernum en
voru; en sjaldan ber pó á henni
hjá Englendingum, enda eru peir
frjálsasta pjóöin heitna fyrir. I>vf
lengur sem einhver pjóð hefur
prælkuð verið, ekki máske harðri
ápján, en peim sálardrepandi doða-
prældómi, sem liggur í [>ví að
hafa enga hluttöku í stjórn sinni,
heldur sjá öllu stýrt af sjerstaklega
ujijialdri embættisstjett, pví hættnra
er mönnum af [>yí pjóðerni við,
pegar peir koma liingað í frelsið,
að verða eins og dálítið sætkennd-
ir af sjálfræðistilfinningiinni. Deir
tínna ljett af sjer fargi, fargi ann-
arlegs forræðis, stjórnlegs og tízku-
legs forræðis. Deir minnast pess,
a.t allir pessir tnenn lieinia, sem
rjeðu löguin og lofutn, jirestar,
sýslumenn og aðrir einbættismenn,
voru allir lærðir; peir minnast pess
að allir pessir menn, sem peir áttu
svo mikið und r og urðu að koma
sjer vel við, ef lífið átti að verða
peim vært og bærilegt, pað voru
menn, scm peim var kennt að taka
ofan fyrir og bugta fyrir og pjera.
Degar peir svo koma hjer í frjálst
land, par sein embættisvaldið hefur
enga pVðingu til að vcita embætt-
ismanninum neina mannvirðing í
daglegti líli fram yfir aðra, og allir
eru fjelagslcga jafn-óháðir, pá vaknar
hjá peim ósjálfráð ánægju-tilfinn-
ing yfir pví, að finna til pess, að
lijer stendur liver tnaðtir öðrum jafn-
fætis að ytri tnannvirðingu, og livert
sinn sem peir sjá „!ærðan“ inann
af löndum síntitn, pá niinnir hann
pá, pótt sjálfur hali hatin aldrei
verið embættismaður, á pessa lærðu
manna stjett heima, sem peir voru
vandir á og hálfknúðir til að sýna
virðingu, sem hlutaðeigendur opt
og einatt áttu enga skilið, og [>á
vaknár hjá peim hatur og hefmlar-
girni tii pessarar stjettar og tor-
trvggni til pessara „lærðu“ nianna,
sem peir halda að sitji allir á ein-
hvers konar svikráðum við sig,
muni vilja ráða fyrir sjer, kúga
sig og hver veit hver undur og
ósköp.
Dessi ýmigustur og óbeit á
„lærðum“ mönnum er ekki svo ó-
almenriur tneðal landa vorra hjer,
eitikum hinna grunnhyguari, enda
er pað einatt einkenni giunnhvgg-
inna ínanna að vera tortryggnir.
Vitaskuld er [>að minni hlutinn,
setn er svona; hinir eru miklu ileiri,
sem sjá, að pað eru engin lýti
eða löst"r a manni, pótt hann sje
vel að sjer, og að tnaður parf
hvorki að vera fúlmenni, refur nje
drottnunargjarn, pótt maður kunni
að skrifa stafrjett og hugsa fortn-
rjett, í einu orði: sje sæmilega
sendibrjefsfær. E11 svo alinennt er
pó liitt, að eitt blað lijá oss getur
lifað -eingöngu á pví að berja bar-
lóinstriitribuna, barma sjer af fátækt
sinni (pótt pað hinsvegar segi peitn
sem [>að vill fá auglysingar hjá, að
[>að liatí 2(KK) áskrifendur --- ]>að
inun, vel í lagt, hafa 900 til 1000)
og umfrarn allt geri sjer pað að
sjerstökuni ineðmælum, að rithöfunda
pess vanti menntun. Og aðalmót-
sjiyrnan, setn „I.ögberg“ hefur átt
að mæta úr vissri átt, hefur verið
byggð á pví, að pað yrði að eyði-
leggja pað, af pví að pað væru
„lærðir“ inenn, sem að pví stæðu
(Eins og jeg hefi áðar getið, vortt
útgefendurnir frá öndverðu tómir
leikinenn, neina Einar Hjörleifsson,
setn var eini „lærði“ maðurinn).
Jeg hef, síðan jeg koin hingað,
einatt fengið, bæði brjellega og
munnlega, færi á að heyra skoðau-
ir manna á blöðuniMii lijer: „Lög-
berg“ segja a 1 1 i r, sem jeg hef
heyrt um pað tala, sje tniklu betra
blað. Svo ef maður á tal við
rainmaii Heimskringlu-mai.n og spyr
hann: Dví ert [>ú pá að berjast
fyrir að telja menn frá að kaupa
Löt/bery, en hvetja [>á til að kaujia
Heimskringht? pá er svarið petta:
Á ekki að pakka pað, pótt Lörj-
berrj sje betra blað; peir hafa
lærða m e 11 n til að styra blaðinu
og rita í pað. Dað eru bara al-
pyðu-meen ómenntaðir, sem að
Heimzkr. standa, svo að pað er
gustuk að styðja haria. — Einn kaup-
maður vestur í landi, sem fjekk
pessi svör, sagði við viðmælanda
sinn: Mjer virðist Heirhekr. eiga
sama kost á að kauj>a sjer aðstoð-
menntaðra mantia eins og Lögb.
En vel á minnzt: jeg er útlend-
ingur í pessu landi og stend ver
að vígi en tnínir ensku kejipinaut-
ar, sem verzla hjerna við hliðina
á mjer. Jeg ætla uú ejitirleiðis að
fara að hafa lakari vöru á boðstól-
utn heldur en peir, en selja vkkur
hana saint með sama verði sem
peir selja sína betri vöru, og svo
ætla jeg að láta ykkur fá dálítið
óríflegri vigt og mæli. Dað er ekk>
pakka vert af peim, innlendum efna-
mönnutn, pótt peir geti seltykkur
betri og ódfrri vöru, heldur en jeg
efualíti 11 útlendingur, en jeg vona
pið kaujiið samt heldur af tnjer en
peim, ejjtirleiðis eins og hingað til.
-— Nei, pað vildi landinn ekki,
kaujia lakari og minni vöru við
sama verði sem betri o<r meiri. —-
Nú, og pó er pað eintnipt petta,
sem pú fylgir fram að maður eigi
að gera við blöðin; pau eru vara,
sem útgefendurnir verzla með.
Detta er eitt pað sem skiptir
löndum hjer í tvo flokka: Lögberg-
inga og Kringlu-monn.
Ein ástæðan til flokkaskipunar-
innar er sú, að halda verði uppi
Heimskr. pótt ljeleg sje, til pess
að Lögb. Terði ekki eitt mn hitu.
En pað á að vera tilgangur Lög-
bergiuga, að drepa Heimskringlu.
Jeg segi fyrir mitt leyti; mjer virt-
ist pað vera mjög einfeldnislegt af
oss Lögbergingum.*að óska dauða
Heimsk. Dað er nefnileo-a óefað,
að hjor verða úr pessu ávallt 2
blöð íslenzk vestra; og pví er nú
einhvernveginn svo varið, að jeg
er hræddur utn, að pað versta, sem
unnt væri að gera Lögb., væri að
drejia Jleimsk. Dað er óhugsandi
annað, en að á hennar rústum risi
upp nytt blað, og pað má ganga
að pví vísu, að pá yrði reynt að
gera pað betnr úr garði, og betra
blað hlyti að draga tneira frá Lögb.
önnur flokkaskijiting lijer vestra
er milli peirra sem eru í lúterska
kirkjufjel., og hintia allra, sem fyr-
ir utan pað eru. l>eir fylgjast par
allir að: trúmenn utan lút. kirkju,
hjátrúarmcnn (Jónasar-kerliiigar) og
vantrúar-menn; vantrúar-mennirnir
kalla sig hjer ,,únítara“ og er sára-
litill svijiur með sumiim af „úní-
töruin“ hjer og peiin tnötinum í
Englandi t. d., sem nefna sig svo.
Nú er pað eitt af pví óskilj-
aulegasta, sein jeg hef rekið mig
á hjer, að allir mótstöðumenn kirkju-
fjelagsins lúterska telja Lögberg
sjálfsagðan óvin sinn og sjálfsagt
llokksblað klerka-valds og klerka.
Dó standa báðir ritstjórar Lögb.
vitanlega fyrir utan öll kirkjufje-
lög, og blaðið lætur öll kirkjumál
afskijitalaus, netna hvað ]>að leyfir
aðgang í blaðið ritgerðuin frá höf-
undum af sjerhverri trúarstefnu, ef
rit(rerðirnar að eins eru sóinasain-
lega stýlaðar og rnálið liefur nokkra
minstu afmenna (ekki eingöngu
persónulega) pyðingu.
MUNROE &WEST.
TIL HINS ISLENZKA
GUFUSKIPSFJELAGS meðtekið:
frá hr. Kristjáni Ólafssyni, Winni-
peg, * 7.
Alls innkom. til mín >828.
Wm. H. PaiAson.
Hvern sem kanu að vita, livar
Jóhanna Sigrlður Jóhannsdóttir,
ættuð úr Miðfirði í Húnavatnssýslu,
komin til Ameríku haustið 1887, er
nú niður komin, bið jeg að láta
tnig vita.
Agnes Guðmundsdóttir
190 Jemima Str.,
Winnipeg.
EDINBURCM, DAKOTA.
V’erzla með allan pann varning.
sem vanalega er seldur í búðum í
smábæjunuin út um landið (generaf
stores). Allar vörur af beztu teg-
undutn. Komið inn og spyrjið um
verð, áður en pjer kaujiið annars
taðar.
muu iírast eptir aS koma stígvjelum sínum
og skóm í afgerð til
Kr. Kristjdnssonar.
i3Ð '/2 JS-ti-eet.
WINNU'BG.
INNFLUTNINGUR.
I því skyni uð tíýta sem uiest að mögulesrt er fyrir því aS
uðu löndin í
MANITOBA FYLKI
hyggist, óskar undirritaður eptir aðstoð við 118 útbreiða upplýsingar
viðvíkjandi landinu frá öllum sveitastjómum og íbúum fylkisins,
sem liafa hug á að fá vini sína til að setjast hjer að. þessar upp-
lýsingar fá meun, ef menn snúa sjer til stjórnardeildar innflutn-
ngsmálnnna.
Látið vini yðar fá vitneskju um hina
MIKLU KOSTI FYLKISINS.
Augnamið stjómarinnur er meö öllum leyíilegum íneðulum að
draga SJERSTAKLEGA að fólk,
SEM LECGUR STUND Á AKURYRKJU
og sem lagt geti sinn skerf til aS hyggja fylkið upp jafnframt því
sem ]>að tryggir sjálfu sjer þægilcg heimili. Ekkert land getur telc
ið þessu fylki fram að
LANDGÆDUM.
Með
HINNI MIKLU JÁRNBHAUTA-VIDBÓT,
sein menn bráðum yerða aðnjótandi, opnast nú
f
og vcrða hin góðu lönd þar til sölu með
VÆGU VERDl o.
AUDVELDUM BORGUNAR-SKILMÁLUM.
Aldrei getur orðið of kröptuglega brýnt fyrir mönnum, sem
eru að streyma inn í fylkið, hve mikill hagur er við að setjast að
í slíkurn hjeruðum, í stað þess að fara til fjarlægari staða langt
frá járnbrautum.
TH0S. GREENWAY
ráðherraakuryrkju- og innflutningsmála.
WlNNlPEG, MaNITOBA.
Með [>riðja árgangi Lögbergs, sem nú stenclur yfir,
s t ic h h a b i b l a b i íi u m h c l m i n g.
Löííbera er nú lang-st.ersta bladii>, sem nojtkurn tínia hefur verið gefið út á
íslenzkri tungu.
NÝIR KAUPENDUR LÖGBERGS
Ganadá og Bandarikjunum fá ókcyjpis ) aö setn út er komið af skáldsögu KiJer Hatjgnrds,
ÉllVÐASKRÁ Mll. MEESONS
350 pjettprentaðar blaðsfður.
Iiögberg kostar $ 2.00 árgangurinn. pó verður það selt fyrir 0 krónur á Isiand
og blöð, sem borguð' eru af mönnum bjer i Ameriku og send til íslands, kosta $1,50
árgangurinn.—petta ár fæst blaðið Irá nr. 13 til ársloka fyrir $1,50 (a Islandi kr. 4,50)
Lögberg er |>ví tiitölulega
LÁNG-ÓIJ Ý R A S T A R L AÐ 1 Ð
sem út er getið á islenzkri tungu.
Lögberg berst fyrir viShalJi og virðingu fsknsks pjóðeniis í Aineríku, en tekur
(>ó fyllilega til greina, hve niargt vjcr |>urfmn að læra og livc mjög vjer |>urfum að
jagast á þessari nýiu ættjörð vorri.
Lögberg lætur sjer annt um, að Islendingar nái völdum í þessari heimsálfu.
Lögberg styður fjelagsskap \eslur-Islendinga, og mælir fram með öllimi Jiarllegum
yrirtækjum þeirra á meðal, sem almenning varða.
Lögberg tekur svat'i íslendinga hjer vestra, Jegar á Jieim er niðzt.
Lögberg ketur sjer annt um velferSamál ístands. pað gerir sjer far um aö kdma
mönnum i skilning um, að Austur- og Vestur-íslendingar cigi langt um fleiri sameigin-
.jC" velferðarmál heldur en enn hefur verið viðurkennt af iilltnn porra manna. pað bers
J.vi fyrir andlegri samvinnu tnilli Jessara tveggja hluta hinnar íslenzku Jjóðar.
Málafœrdumenn o. s. frv.
Freeman Block
490 (V[ain Str., Winnipeg.
vel Jekktir meðal íslendinga, jafnan reiðu-
búnir til að taka að sjer mál Jeirra. gcra
yrir )>á samninga o. s. frv.
Kaupið LÖbei’g. En um fram allt 'borgið J>að skilvislcga. Vjer gerutu oss fiar
um, eptir Jví sem oss er framast unnt, að skipta vcl og sanngjarnlega við kaupendur
vora. pað virðist J>ví ekki t\ oi mikils mælzt, pó að vjer búumst við liinu sama aj
Jeirra Iiálfu.
Útg. „Lögbergs".