Lögberg - 30.07.1890, Page 7

LOCRERC, MIUVIKUDACLN'M 30, JÚLÍ 1890,
1
(Framh. frá 2. bls.)
Hverniir haldið pór standi eig-
inlega ú J>eim megna mótblástri,
sem [>etta vesalings lúterska kirkju-
félao' íslendinera hér hefir orðið að
sæta stöðugt frá byrjun tilveru sinri-
ar, en ] ó allra mest nú á pessu
síðasta ári, ekki aðeins frá fávizk-
unni og nihilismusnum hér vestra,
heldr líka frá sumutn mönnum hoima
á íslandi, sem óueitanlega eru nokk-
uð meira en tómir niiiilistar, hafa
alveg víst trú á einliverju, eru að
mörgu leyíi gáfaðir og skynsamir
menn? Vér, sem fóikið sjálft heíir
falið á hendr að hnlda fyrir J>að
ujipi liiuu Jrjóðernislega kirkjumerki
íslendinga, höfúin eftir beztu sann-
fœring vorri attr og aítt brynt Jiað
fyrir ölluin Jieitn, er til vor hafa
heyrt, aö bjóðiitó-Astaud íslands vreri
lainað, að iiin andlegu líisöfl [y,óð-
arinnar vreri ekki notuð scm skyldi,
rð [ijóuin liefði gralið suin if síu- J
nm keztu jiund.im í jörðu, að kirkj- J
an íslenzka léti stimar lieilsusauilcg-
ustu vatnslindir [ijóðaiinnar í aud-
atis ríki frjósa og verða að ís.
Allt af höfuin vér gefið í skyn, í
rauninni allt af gengið út frá pví
sem sjálfsögðu, að íslendingar ætti
miklar og göugfar andlegar eignir,
og sérstaklega, að Jiað væri mikið
blessunarefni í Jiví, að kirkja ís-
lands er lútersk kirkja. En vér
böfum jafnframt tekið [>að fram
með sterkum orðum, að pað væri
sorglegt inein, live illa pessi ísl.
[ijóðlífsöfl væri notuð, og að ætt-
um vér ekki að verða hér hið bráðasta
úr sÖB'unni í Vestrlieimi sein íslend-
O
ingar, [>á yrðum vér að nota þessi ís-
lenzku [ijóðlífsöll margfalt betr cn
lieimaer gjört, grafa liin pjóðernislegu
pund vor, pessi, sem mest er í var-
ið, úr jörðu, sýivi í verkinu hér,
að vér eigum eittlivað pað heiman
að frá íslandi, sem fullkomlega
getr orðið gjaldgeng vara í pessu
landi. t>að sagði einn af voruin
vitrustu og grefustu mönnum,hr. Frið-
jón Friðriksson, einliverntíma í liaust
eða vetr, pegar „Heimskringla“ var
algjörlega byrjuð á pví, að níða
pá menn, sein liolzt hafa haft for-
ustu hinna andlegu mála vorra á
liendi, kirkjupingsmennina og prest-
ana, brigzla peim um harðstjórnar-
náttúru og fieira I pá áttina, að
[>að blað sigldi undir fölsku (laggi,
létist vera málefni kirkjufélagsins
hlynnt, eu sýndi með allri fram-
komu sinni, að pvf væri einniitt
nauða illa við pað málefni. Blaðið
mótmælti pessari sakargift í orði,
en í verki lielir pað jafnt og pétt
síðan verið að ficra rök að pví,
að lir. Friðjón Friðriksson hafi
liaft rétt að inrela. Hvers vegna
skyldi líka blaðinu vera svo annt
utn aö gjöra ntig og aðra, cr í
svijiaðri stöðu standa í kirkjufélagi
pessu, hataða og fyrirlitlega f aug-
um almennings, ef ]>að ekki vreri
fvrir pá sök, að ]>ví er svo nauða-
illa við málcfnið, sem vér höfum
verið kallaðir til að vinna liér að.
I>ví blaðið veit pó rnjög vel, að
vér 'höfum ekki troðið oss upp á
almenning hér, lieldr er [>að fólk-
ið, sem beðið hetir um vora ófull-
koninu pjónustu. ()g að pví er
sjálfan mig snertir veit líka blaðið
mjög vel, að vilji íólk vort veröa
laust við mig, [>á [>arf pað alls
ekki tnikið fvrir [>vi að hafa að fá
mig burt. Svo pessar jiersónulegu
skammir pcss blaðs um oss get eg
ekki tekið öðruvísi, liversu mikið
sem vissulega rná út á oss setja,
en setn greinilegasta merki uj>j> á
óvild peirra manna, er pvi blaði
styra, til málefnis J>ess, sem kið
íslenzka kirkjufélag hefir meðferðis.
Af hvaða rótum illyrða-austrinn,
sem „Fjallkonan11 hefir látið út yfir
oss og kirkjufélag vort ganga, er
sprottinn, býst eg varla við að ncin-
um peim dyljist, som pvi vantrú-
arinimr málgagni er nokkuð lcunn-
u<rr. Ouf svo skal w nefna einn matin
lieinia á Islandi, som nú í seinni
tið hofir fundið ástieöu til pess út
af liinni andleíru vatnsveitir>£>'ahuí/'s-
au minni að lialda bciulínis móti
giér fjúrlestr í stúdeutafélaginu í
Reykjavík. I-að er liinn ungi póli-
tiski maðr Páll Bricm. Uann játar
par hreinskilnis’ega. hvað hann I.rreð-
ist i minni vatus.yeitinga-hugmynd
Hann lfkir mér við gamla Guð-
brand biskr.ji Forláksson, scm eig-
inlega verklega gróðrsetti Lúter-
dóminn í pjóðkirkju íslands. Eg
tek mér náttúrlega til æru. Væri
eg nokkuð líkt pví eins duglegr
við andlegar vatnsveitingar eins og
sá maðr \ ar, pá greti eg í fullri
alvöru sagt, að eg vreri g ó ð r i
vötnum. Hver islendingr, sem
gæti verið pað fyrir pcnnan tfma,
sein sá maðr var fyrir sinn, hann
pyrfti scn iarlega ekki að skamm-
ast sín. Vitaskuld misskilr Páll
Briem Guðlirand biskuj) alveg og
pá öld, er hann var uppi á, par
sem hami ætiar voloeðis-ástandið á
íslandi eftir haiis dag eiga rót sína
að rekja til |>ess kristindóms-lífs,
er með lionum kviknaði í landinu.
Slíkr dórnr ber pess órækan vott,
að herra Páll hefir Vmugust á peim
andleim straumum, er kristindómin-
um fylgja. Hann er lafhræddr um,
að ef kristindómrinn verðr liinn
ráðandi lífsstraumr hjá pjóðinni,
[>á komi dimm ófrelsis- og eymdar-
ö!d yfir ísland. I>að gengr að hon-
um sami sjúkdómrinn óg báðum
blöðunum, sem eg nefndi, peim
„Heimskringlu“ og „Fjallkonunni“,
eins konar tegund af h.ydrofohla.
Þér vitið margir, ef ekki allír yð-
ar, hvaða sjúkdómr pað cr, sem
vanalega er kallaðr með pessu
nafni. Hydrofobia, er grískt orð
og pyðir vatnshræðsla. I>að er
óskiljanlegr, en hræðilegr sjúkdóinr,
sem hundar stundum fá, lielzt f
sjóðlieitu veðri um initt suniar.
Þeir veröa óðir og hræðast vatn
meira on heitan eldinn. Og i pessu
óða ástandi bíta peir hvern, scm
peir ná í, og slíkt bit hefir lengst
af verið talið sjálfsagðr bani.
[>aö er náttúrlega ekki pessi vana-
lega tegund af hydrofobia, sem
gengr að peim Páli Briem, „Fjall-
konunni“ og „Heimskringlu“. Það
er andleg teguncl af hydrofobia
sem að peim og öllum peirra lík-
uin gengr. I>au hræðast pað, pessi
andlcgu systkin, pegar pau heyra
bent á lífsvatn kristindómsins og
petta orð endrtekið úr spádómsbók
Esajasar (55,1); „Gangið til vatns-
ins.“ I>au hræðast vatnsbrunna krist-
indómsins, ef peir eru opnaðir, en
einkuin og sér í lagi hræöast pau
pá, cf menn fara að sýna sig lík-
lega til pess að veita úr peim
stcerri og smærri straumum út yfir
eða irm í pjóðlítíð. Og ef einhver
áræðir að halda [>vf fram, að pjóð-
arheildin cigi að vinna að slikum
vatnsveitingum, ,]>á retla pau and-
lega að ganga af göflunum, heiinta,
að brunnrinn sé byrgðr, og sé pað
ekki gjlirt, ]>á hleypr í ]>au eins-
konar ccði, og pegar svo er kom-
ið, pá getr maðr búizt við, að pau
bíti hvern, sein cr á öðru máli.
Húu cr slæm pessi andlega hydro-
fobia. I>að vantar nyjan Pasteur
til að Irekna pann sjúlcdóm. I>að
er ekki [>eirra meðfœri, sem vita
með sjálfum sér, að [>eir eru ónýt-
ir í vötnum. Eg get ekkert sagt
peim skjúkdómi viðvikjanda nema
að minna á petta postullega orö (Fil-
ij>p. y,2); „Yarið yðr á lmndunum!“
Og svo get eg par við bœtt ofr-
iítilli athugasemd út af viðkynning
niinni \ ið jökulvötnin á söndunum
í Skaftafellssyslu. Þcgar pú sérð
önnur eins skrímsl cins og ,,Hkr.“
vera að liossa sér í liinum óhrein-
ustu vatnsáluin síns eigin pjóðiífs,
J>á cigðu helzt ekkert við [>á ála.
Farðu ekki yfir pá nema pú
sért neyddr tih Brotin yfir pá
eru tálbrot. Hveljungrinn á baki
peirra ,,vatna-anda“, er ]>au brot
mynda, er liáll eins og is og pað
er alveg óvist, að pú sért svo vel
skaflajárnaðr, að pér dugi á peim
ís. Og pað cr bezt, að hugsa ekk-
ort um vatnsveitingar úr peim vötn-
um. Það er hœtt við, nð [>að verk
verði til ónytis. Bezt að að bfða
pangað til peir pjóðlffsstraumar porna
upp af sjálfum sér. Þeir liættu,
pegar jökullinn er bráðnaðr. Og |
hinn andlegi jökull á að geta bráðn-
að í sólarhita kristindómsins.
A miiii Reyðai'fjarðar cg Fljóts-
dalshéraðs á austrlandi er einkenni-
legr dalr, sem eg í fvrsta sinni á
æfi minni feröaðist nin síðastliöið
haust. Hann h.eitir Fagridalr. Það
cr langr, nærri pvi práðbeinn dalr,
nærri pví alveg flatr eða hallalaus
frá enda til enda, pegar tnaðr : ð-
eins er korninn upp á klif'orekku pá>
scm cr í dalmynninu til beggja
enda dalsins. Verði eiuhvern tfma
lögð járnbraut milli Héraðs og ein-
hverrar fjarðasveitarinnar par á austr-
ströiid landsins, pá sycnist dalr pessi
vera sjálfkjörinn fyrir slíkan pjóð-
veg. Dalbotninn er svo liallalítill,
að pað er nærri pvf eins og pað
vatn, er par safnast sanian, viti
ekki, hvert [>að á að renna, hvort
pað á að áræða að halda iij>j> til
Héraðs eða niðr til Reyðarfjarðar.
Á einum stað eitthvað nálægt miðj-
um dalnum koma tveir lcukir niðr,
hvor eítir sinni fjallshlíðinni, er að
dalnum liggr, hvor beint á móti
öðrum, og mœtast í ofr-lítilli tjörn
par á hiiju örmjóa undirlencli dal-
botnsins. Hið sameinaða vatn lœ-kja
pessara myndar hina litlu tjörn, on
svo liefir tjörnin tvær afrásir, dálftinn
lœk, sem rennr til Héraðs, og annan
álfka stóran, sem fellr til Reyðarfjarð-
ar. Eg minnist pess ekki, að hafa
nokkurn títna séð ahnað eins vatns-
rennsl. Eg starði á petta samrcnnsl
lœkjanna og svo burtrennsl hinna
nýju lœkja úr hinni einkennilegu
tjörn eins og nærri pví eitthvert
furðuverk í nátjúrunni. Og mér
pótti pað svo merkilegt, að eg lield
eg geti aldrei gleyrnt pvf. Og núna
að minusta kosti blasir pessi sjón
svo undr sk\‘rt fyrir mér. Eg vil
svo lengi setn eg lifi hér í Amer-
íku vera stacldr á miðjurn Fagra-
dal. Og eg vil, að allr út fiutti
íslenzki pjóðflokkrinn sé stzddr par
líka. Og eg vil, að vér tökum oss
allir stöðu á blettinum, par sem
hinir tveir lrekir, hvor úr sinni
fjallshlíðinni, moetast par í dalnum.
f>að er að sogja: eg vil að vér
látuin til vor streyma andlega lífs-
strauma bæði úr pjóðlífi íslands og
eins úr pessa lands pjóðlífi. Og
eg vil, að pessir tveir straumar,
hvor úr sinni áttinni, sameinist,
renni saman í eitt dálitið lireint og
tært og skeinmtilegt stöðuvatn. Og
svo veit eg ]>á, að pað stöðuvatn>
af pvf að }>að er par sem [>að er,
á miðjuin Fagradal, fær af sjálfu
sér tvær afrásir, andlegan lífsstraum,
sein frá oss fl/tr lieim til íslands,
og aunan svipaðau, sem frá oss
fl/tr inn í hið ameríkanska pjóð-
lff. Og pó að eg sé ekki góðr í
vötnuin, játi mig í fullri alvöru ó-
nýtan vatnsveitingamann, sé lijartan-
lega fús til pess, að hætta, ekki
að hugsa um íslenzkar vatusyeiting-
ar, lieldr liætta við allar slíkat
vatnsveitingar í verkinu, [>á cr cg
pess fulltrúa, að eg hefi hér dregið
upp rétta mynd af pví hortí, sem
guðleg forsjón liefir ætlazt til að
félagslíf íslendinga hér vestan liafs
væri í. Eg er viss um, að pcssi
mynd er rétt. En eg er líka viss
um pað, að pað er korniö undir
lífi liins íslenzka lúterska kirkjufé-
lags vors, að pessar tvöföldu and-
legu vatnsveitingar hej>j>iiist pjóð-
flokki voruin í pessu laudi.
W. H. SMITH
(Ltppbobshalinm otj atoinnu-aQcnt
Selur vörur fyrir aðra bæði við
uj>pboð aða á aimnii bátt, eptir pví
sem um semur. Gerir nlla ánæuða.
n
Borgar hverjum sitt í tíma.
Allar tcytmdir «f htísbúnadi
refinlega á reiðum , höndum, n;eð
lægra verði en nokknr annar í bæu-
um. Oskar að pjer komið og verzl-
ið við sig. llHjipakauji liandii öll-
mn.
Skri stofa og vörubúð 1>II Main
Str. á horninu á Watcr St.
Ileimili: Roslyn cottage, Fort Rorge
Wiuniþcij.
E. H. BERGMAN
Notamcs Publicus
hefur rii tt riýlejía koir.izt að ágrctum s.'’.mningi við peningafjelag eitt og getur
því LÁNAD PENINGA með betri kjörum en fiestir aðrir.
Ilefur á heti«li unihoð fyrir áreiðanlegasta fjelag í ríkinu til að útvega mönn-
um ÁBYUGD Á HVEITI OG ÖDRUM 8ÁDTEGUNDUM gegn hagli
og það fyrir að eins 10 cents á ekruna.
I>eir sem því
ÞCKFA A D F Á PENINGALÁ.N
------------eða vilja fá-
ÁBYRGÐ MÓTI IiAGLI,
spara sjálfum sjer marga peninga mcð |vi að snúa sjer til h.ms.
Reynið og hjer miinuð sannfærast.
Gardar, Pembina Co., N. Dak.
- ----1 .r—■ -
Þuri'ið i>.ii:n að kaupa Fukxituke? Ef svo er, p>á borgar sig fyrir
yður að skoða okkar vörur. Við
liöfutn bæði aðíluttar vörur og
búnar til af okkur sjálfum.
V ið skulum aifinlcga með mestu á-
nægju sy'na yöur pað sem við höf-
um og segja vður prísana.
3 8 3 II a i i! S t.
WIMNIPEG.
Justiee of Pcace, Notary Pnblic og logskjaiaritari;
hagls og clds vátryggjandi, fasteignasali; annast löglega bók-
un og* framlögu skjala og inálaflutningsathafnir; veitir lán mót fast-
eignar-veði í eptiræsktum uj>j>1 æðum cg mcð ódyiustu kjörum.
V átryggir uppskeru gegn hagli í hinni göinlu, árciðanlegu F.
M. P. A. Cavalier, N. Dak.
:F.DWAR D KNTCHT —
404 Main Str. Mclntyre Block..
hefur fengið sending at' SKOM og ^TÍFV.IELUM, koffortum og sösknm o. s. frv.
eptir iiö hann hefur selt npp allar eldri hyrgðir. bessi verðnr að ei?;s SEX VIKNA
SALA, því |eir verða nð fiytja úr bnðinni I.'ágúst. Nú býðst frerið! LÍTID BAIÍA Á
BtTDAKGLUGGAA A OKKAK, og skoðiðjnísatia, |á sannfiurist Jið uin að olvkur er
alvara að selja. — KVENN-MORGUNSKOR fvrir 7.» rrnfs.
EDWÁRD KNIGHT, Manager.
ÞJÓÐÓLFUll
emu sinni í
lendis 5 kr. frítt sendur.
elzta blaðið á ís-
landi, kemur út
viku; árg. 4 kr.; er-
GEO. FARLY
Járusmidur,
Járnar liesta.
Cor. King Str. &. Market Square.
INN FLUTNINGUR.
I J>ví skyui uð Hyfca setu tnesfc að möguleet er fyrir því a
ufu li ndin í
MÁNITÖBA FYLKI
byggist, óskar unjlinitaður cptir aðstoð viö að útbretða uppiýsingar
viðvíkjandi landinu frá ölluin sveitastiórnuin og íbúuni fylkisins,
sem liafa lmg á að fá vini sína til að setjast bjer að. þessar upp-
lýsingar fá nienn, cf nteun snúa sjcr til stjórnardcildar inntíutn-
ngsniálanna.
Látið vini yðar fá vitneskju um hina
MIKLU KOSTI FYLKISINS.
Augnamið stjórnarinnur cr tncð öllum leyfilegum meðulum að
•lraga SJERSTAKLEGA aö fólk,
SEM LEGCUR STilND Á AKURYRKJU
og sem lagt geti sinn skerf til að byggja fylkið ttpp jufnframt því
sem )>að tryggir sjálfu sjer ]>ægilcg hcimili. Ekkert land getur tck-
ið ]>essu fylki fram að
LANDGÆDUM.
Með
HINNI MIKLU JÁRNBRAUTA-VIDBÓT,
em tnenn bráðunt vcrða aönjótandi, opnast nú
> < ■ 1
og verða hin góðu lönd )>ur til sölu með
VÆGU VERDI oc
AUDVELÐUM BORGUNAR-SKiLMÁLUM.
Aldrei getur orðið of kriiptuglega brýnt fyrir mönnum, sem
eru að streyma inn í fylkið, bve mikill lmgur cr við að sctjast að
í siíkurn hjeruðum, i stað J’css aö fara til fjarlægari staða langt
frá járnbrautum.
TIIOS. GREENWAY
ráðherraakuryrkju- ou iunSuIningsmila.
WlNXU’EG, Má.MTOÖA.