Lögberg - 17.12.1890, Side 4

LÓGHEKC, MIDVIKVDAGINN 17. DES. 1890.
Æ
J ö 9 b £ r g.
át af S7» Main Str. Winnipeg,
»f I hf. I.ögt erg rrinting ór* Pxhlishing Coy.
(Inrorporaíed 27. May 1890).
Ritstjórar (Editors);
Eirtar Hj'órleifsson
Jin Olafsson
llLsiNrss Managf.r: Jin Ölafsson.
AUGLVSINGAR: Smá-auglýsingar i eitt
s'íipti 23 ct». fyrir 30 or8 e8a 1 þuml.
dáikslengdar; 1 doll. um mánuðinn. Á stærri
auglýsingum eSa augl. um lengri tfma af-
sláttur eptir samningi
BÚSTADA-SKIPTI kaupenda reröur aS til-
krnna skrijierja og geta um fyrverandi bú-
Stað jafnframt.
UTANÁSKRIPT til vor er:
The Lögbtrg Frinting & Publishing Ce.
P. O. Box S68, Winnipeg, Man
--- MIDVIKUr. 17. DES. 1890.
Nú er tíminn til að kanpa
Lörjberg. Hversem vill styðja frjáls-
lynt og öháð íslenzkt blað bjer
inecrin hafs, ætti nú að gerast á-
skrifandi, ef hann er pað ekki áður.
NÝIR KAUPENDUR ALLIR
að næsta ári fá ÓKEYPIS blaðið
frá byrjun p. m. (par með upphaf
sðgunnar; „Myrtur l vagni“).
NÝIR KAUPENDUR,
sem borga oss árganginn 1891 fyrir-
fram, fá L>AR AÐ AUK óAteypis
,.Erfdaskrá Mr. Mecsons-' 252 blss.
00
,, Umhve.rfis jörðina á 80 dögnmtl 814
blss., samtals 566 blss. af skemmti-
stttrum.
n
P a r n e 11.
Lesendur vorir hafa viku eptir
viku lesið, hvað gerzt hefir í Par-
nells-málinu. öll heimsins bltið í
öllum álfum hafa rætt og ritað um
pað rnál. En talsverðum misskiln-
iugi virðast dómar margra háðir vera
I pessu efni.
Og hvað er svo satt í þessu máli
öllu? Og lnað er rjett I pvl?
I>að er satt og óefað, að Capt.
O'Shea hefir nú I eitthvað tvö ár
verið í rnáli við konu sína til að
fá skilnað við hana, og hefir borið
fv'rir, að hún hjeldi við f’arnell,
hinn fræga Irska pingflokks-foringja.
Svó er málið koin til dóins í haust,
pá Iagði livorki konan nje Parnell
neiua vörn fram, og pví var O’Siiea
dæmdur skilnaðurinn, eins og hann
krafðist, fyrir pá sök, að kona hans
hefði hórazt með Parnell.
Parnell hafði jafnan sagt vinum
sfnum, að hann væri saklaus, og að
pað skj ldi verða fullsannað. En er
engin tilraun til varnar kom fram
hvorki af hendi Mrs. O’Shea eða
Parnells, pá hlaut dómstóllinn að
dæma hana hórseka, og sá dómur
hlaut að snerta Parnell jafnt. Reyud-
ar hafði hún ekkert barn átt, en
vitni báru pað fyrir rjetti, að Par-
nell hefði verið hjá henni hcilar
nætur, pegar maður hennar var ekki
heima, og margt annað I svipaða
átt.
Ensku blöðin æptu nú Rama-óp
gegn Parnell, kváðu ópolandi að
sá maður styrði sjálfstjórnarflokki
íra á pingi, er ber væri orðinn að
pví, að halda við gipta konu (sjálf-
ur er Parnell ókvæncur). Gcgn
pessu sögðu írar, sem var, að fms-
ir Englands merkustu menn hefðu
lifað miklu ósiðlegra lífi en Parnell
og minntu á Lord Nelson, sem bjó
opinberlega með annars manns konu
sem væri hún hans eigin; minntu
og á pað, að einn af helztu flokks-
foringjum stjórnarflokksins, sem nú
er, lifði fullt svo hneykslanlega,
pótt eigi hefði málið fyrir dómstóla
komið.
Ýmis lijerletid blöð tóku undir á
sömu lund sera blöð Engla, enda
er skinhelgin fullt svo rík og rót-
gróin hjer I landi.
t>að einkennilegasta við pessa
ensku skinhclgi er pað, að allir
póttust vita fyrir löngu af samlífi
peirra Parnells og Mrs. O’Sliea, en
enginn hneykslast fyrri en dómur í
málinu litfgur fyrir. Allir vita, að
fmsir helztu menn I stjórnarflokki
Engla, og enda rikiserfinginn sjálf-
ur, lifa svo, að Parnell mætti eng-
ill heita hjá peim. En pað er ekki
staðfest með dótni, og svo loka all-
ir augunum.'
Enginn neitar pví, hvorki vinir
nje fjandmenn, að enginn maður
hafi af jafnmikílli snilld barizt fyrir
sjálfstjórn íra sem Parnell, og að
engum hafi sem honum tekizt að
poka pvi máli svo á veg, að ör-
skammt virtist eptir fyrir íra til að
fá sínum kröfum framgengt.
t>ó að maðurinn ætti nú pennan
breyzkleik í prívatlifi sínu, pá virt-
ist pað engin áhrif eiga að hafa á
flokksforustu hans, eða afskifti af
stjórnmálum.
l>að virtist óneitanlega mikið til
í pvl, sem Labouchére sagði um
petta í blaði sfnu Truth'.
„Pegar Napoleon hjolt liði sinu
í Belgíu gegn hertoganum af Well-
ington, skyldi pá nokkrum manni
, hafa dottið í hug að fara að setja
hertogann frá yfirstjórn hersins fyrir
pað, pótt pað liefði koinizt upp i
skilnaðann&li f London, að hann
hefði átt vingott við konu? Eða
pegar Moltke greifi í broddi t>jóð-
verjahers sat um París, og Loire-
herinn vofði yfir umsátursmönnum
að baki, skyldi pá nokkrum hafa
| dottið í hug, að setja Moltke frá
herstjórninni fyrir pað, pótt pað
I efði komið fram i hjónaskilnaðar-
máli f Berlín, að hann hefði haldið
par við konu ?“ — En hvað er Par-
nell annað en foringi íra, sem leitt
hetir pá á sigurbraut og nú lá ein-
mitt við, að lagt yfði senn til aðal-
orustu, við nyjar kosningar, par sem
írar virtust eioa sigurinn vísan undir
Parnells forustu?
t>etta virtist og írum sjálfum, og
pvf 1/stu fylgismenn hans allir yfir
trausti til hans og endurkusu hann
til pingforingja.
En svo ketnur nyr snúningur á
inálið: frjálslyndi flokkurinn enski
undir forustu Gladstones bafði veitt
írum lið, og sigurvonin var fólgin
í pví, að Gladstone kæmist nú senn
að völdum, er flokk hans hafði sí-
fellt verið að aukast fylgi við allar
hinar mörgu aukakosningar.
En nú ijet Gladstone í ljósi, að
hann gæti ekki neina samninga átt
við íra, meðan Parnell væri foringi
peirra. Gladstone hafði haft miklar
mætur á Parnell, og hann dróg
lengi að kveða upp úr með petta.
Er pað óefað, að honum hefir pað
eitt til gengið, að hann sá, að
hleypidómar og skinhelgi vóru svo
rík í landinu, að hann mundi missa
fylgi mikils hluta sinna flokksmanna,
ef hann berðist f samlöguin við
Parnell, eptir að pessi blettur var
fallinn á prívatlif hans f augum
enskrar alpyðu.
t>egar lijer var komið, skoruðu
ymsir helztu og bcztu pingmenn
íra á Parnell að segja af sjer for-
ustu fiokksins, en hann neitti pví.
Lesendum er kunnugt, hverju gjör-
ræði hann beitti sem fundarstjóri og
hvað síðan hefir gerzt: að flokkur-
inn setti Parnell af, en að minni
hluti fylgir honum. I broddi ineiri
hlutans stendur nú hinn merki sagna-
ritari og söguskáld íra Justin^lc-
Carthy.
l>að er enginn efi á pví, að á-
lyktun Labouchóre’s, sem vjer áðan
minntumst á, var á rökum byggð.
I>að hofði vcrið óðs manns æði af
írum, að setja svo ágætan mann
sem Parnell frá forustu fyrir skfr-
lífisbrot hans. En eptir að Glad-
stone varð að láta undan flokks-
mönnum sfnum, og er pað var synt,
að pað mundi spilla svo málstað
frjálslynda flokksins á Englandi, að
Parnell yrði við, að við inætti bú-
ast, að peir yrðu undir við kosn-
ingar næst, pá liorfði málið öðru-
vísi við. t>ví að án fvlgis Glad-
stones og frjálslynda flokksins er
engin v-ni að írland fái sínu máli
framgengt.
t>á er pað ekki lengur fyiir sakir
pess, að hann hjelt við Mrs. O’Sliea,
að menn biðja Parnell að fara frá,
heldur af pví, að frelsistlokkurinn
enski vill ekki lengur berjast undir
Gladstones merkjum við hlið Ira,
ef Parnell styrir pvf liði.
t>að virðist, sem ættjarðarástin,
áhuginn á sigri f velferðarmáli fóst-
urjarðarinnar, hefði ekki átt að
láta Parnell blandast hug um pað
eitt augnablik, að fara frá, hversu
sem pað særði sjálfan liann og skað-
aði eigin hagsmuni hans.
Allir muna, hverju stríði Parnell
átti í fyrir skömmu í 7’tmes-málinu,
er Ijúgvitni voru keypt gegn hon-
um til að bendla hann við glæpi.
t>að mál stóð lengi yfir. I>etta
mál hefir staðið f nærri tvö ár.
Parnell segir sjálfur, að hann sje
alsaklaus af Mrs. O’Sliea; pað sjeu
keypt Ijúgvitni pólitiskra mótstöðu-
manna, sem hafi borið ljúgvitni gegn
sjer. í fyrra málinu hafi tekizt að
koma upp um ljúgvitnin; pað sje
allt örðugra f pessu máli eptir eðli
sínu, en hann kveðst pó fyrr eða
síðar geta fullprófað sakleysi sitt.
En vörn hafi ekki pytt fyrir sig að
færa fyrir rjetti meðan hann gæti
ekki fært sönnur á, að vitnin gegn
sjer hafi borið ljúgvætti.
Hvort Parnell segir hjer satt eða
ekki, er torvelt að vita. Sje hann
saklaus, og enda hvort sem væri,
Þ* er auðskilið, hverjar hugraunir
og áhyggjur pessi erill og ófiiður
árum saman hefir bakað honum.
Og pað er sífellt að ryðja sjer til
rúms sú sannfæring, að ofiniklar
hugraunir og áhyggjur hafi haft pau
áhrif á hann, að hann sje ekki orð-
inn með öllu heilbrigður á sálunni.
t>að væri ekki óeðlilegt, pótt svo
væri. Og pað ætti að vera næg
ástæða til, að dæma varlega hið
fallna ljón, penna snilldar-forvígis-
mann frelsis íra, sem pjóð hans
hefir aldrei fyrr átt annan jafn-
snjallan.
Vafalaust hefir hann syndgað gegn
sinni pjé® með pví, að segja ekki
viljugur af sjer forustunni — syndg-
að með pvf að kljúfa fylking frelsis-
flokksins írska. Og vonandi er, að
hann verði sem fyrst undir f peirri
baráttu, er hann nú heyr gegn
meiri hluta sampingisinanna sinna.
En pví má pó eigi glevma, að
honum, fremur nokkrum öðrum dauð-
legum manni, er að pakka sú sig-
urvon, sem írland enn á. Hann
hefir farið fyrstur pá rjettu braut,
og hvenær sein írland fær sitt
frelsi, pá á pað meira að pakka
pað Parnell, en nokkrum öðrum ein-
um rnanni.
Honum hefir áður enginn maðtir,
>-kki sjálfur Gladstone, framar staðið
f forustusnilld á pingi.
ERÁ LESBORÐINU.
VÍSDÓMS-SMÆI.K T Oti FKÓDLKIKS-
MOLAR.
— Sem næst einn priðjungur af
yfirborði jarðarinnnr er skógi vaxið.
— í Bandarfk unum cr talið að
nú sjeu um 7000 tncnn, sem sjeu
miljóna-eigendur.
— í París telja menn að 150000
menn, eða 18. hver maður í borg-
inni sje ósjálfbjarga og lifi áhjálp;
f Lundúnum kvað petta pó að eins
eiga sjer stað um 30. hvern rnann.
Einhvern tfma var svo til talið, að
á íslandi væri 15. hver maður á
sveit.
— Eign járnbrautarfjelaga heims-
ins cr metin 29 pús. miljónir doll.
— I>egar háskólinn f Oxford sæmdi
tónskáldið Haydn doktorsnafnbótinni,
pá var pað f 5. sinni sfðan árið
1400, að sá háskóli veitti pann sóma.
— Stærsta verksmiðja í heimi er
verksmiðja herra Krupps, hins nafn-
fræga byssusmiðs í Essen. 1833
unnu að eins 9 verkmenn í hans
pjónustu; 1848 hafði hann 74 verka-
menn. í júlí 1888 voru verkatnenn
í hans pjóniistu 20,960, og var mann-
talið í öllum fjölskylduin peirra
73,769 manns eða meira en íbúa-
tala alls íslauds; af pessum fólks-
fjölda bjuggu 24,193 menn í hús-
um, sem verksmiðjueigandinn lagði
til.
— - öll úr eða vasasigurverk má
nota fyrir kompás, pegar til sólar
sjer. Leggðu úrið flatt og snúðu
tímavísinum beint í átt til sólarinn-
ar á hvaða tfma dags sem er, og
er pá hásuður miðvega milli pess,
sem vísirinn synir, og tölunnar XII
á úrinu. Setjum t. d. að klukkan
sje 4; pá veit stundavfsirinn á IV;
snú honuni pá í átt til sólarinnar;
pá veit talan II (mitt á inilli IV
og XII) I liásuður.
— Stanley hefir sannað að Nilfijótið
er 4100 mflur á lengd.
— í Bandaríkjunuin lifir hjor um
bil 20. parturinn af mannkyninu,
p. e. 5 af hndr., en par er eytt
28 af hndr. af öllu sykri heims-
ins, 30 af hndr. af öllu kaffi heims-
ins, nálægt einum priðjung af öllu
járni heimsins og kopar, meir en
fjórða parti af allri heimsins ull og
baðmull, priðjung af öllu gutta-
perka, og meir en helming af öllu
tini heimsins, og 40 af hndr. af kol-
um peim er koma úr öllum kola-
námum lieimsins.
30
að hann var leynilögreglupjónn og
fi-amúrskarandi Jíögull að eðlisfari,
pá talaði hann aldrei við óviðkom-
andi menn um störf sín, og trúði
ahlrei neinum fyrir leyndarmálum
s'num. t>egar hann langaði til að
o;ma hjarta sitt, \jÁ fór hann inn
í svefuherbergi sitt og talaði við
sjálfan sig í speglinum. Sú aðferð
var óhult, og hún ljetti meira að
segja á hans ofpynda huga hverju
Jjví sem hann langaði til að tala
um, en vildi pó halda leyndu. t>eg-
ar rakari Mídass fjekk að vita,
Iivað var undir konunglegu kórón-
unni á herra hans, pá tærðist hann
upp 0? ætlaði alveg að ganga af
göflunum út af leyndarmáli pvf,
sem hann hafði komizt að, pangað
til hann laumaðist cinn morgun út
að sefinu við fljótið, og hvilslaði:
„Mídas hefur asnaeyru“. Á líkan
hátt fannst Mr. Gorby sjer vera
stiind'im Jiörf á að láta sfnar levndu
liugsanir í Ijósi, og með pvf að
liann kunni ekki við að tala út f
loptið, pá trúði hann speglinum
fyrir hugsjónum sínum. og honuin
pótti gaman að sjá sjálfan sig með
35
„Til hvers fjandans er nú petta?‘‘
sagði Mr. Gorby og klóraði sjer í
höfðinu; „pað er ekki vanalegt að
liafa vasa innan á kjólvestum, svo
jeg viti til; og petta er ekki gert
af skraddara“, hjelt lifgreglupjónn-
inn áfram f mikilli geðshræringu;
„hann hefur gert pað sjálfur, og
ósköp liefur honum tekizt pað illa.
Hann hlytur áð hafa gert sjer J>að
ómak að búa fennan vasa til sjálf-
ur, til Jiess að enginn annar skyldi
neitt um hann vita, og vasinn hef-
ur verið búinn til til pess að hafa
eitthvað dýrmætt í lionum — svo
dyrmætt, að hann hefur orðið að
bera J>að á sjer jafnvel pegar hann
hefur verið í itjólfötum. Ó! hjer
er rifa peim meginn við vasann
Bem að hneslunum snyr: eitthvað
hefur verið rifið út harkalega. Nú
fer jeg að skilja: Dauði maðurinn
hefur haft eitthvað með höndum,
sem hinn maðurinn liefur viljað ná
í, og hann hefur vitað að sá dauði
bar á sjer. Hann finnur hann drukk-
inn, fer inn f kerruna með honum,
Og reynir að ná pví sem hann lang-
»ði til að fá. Dauði maðuriun ver
38
ið, og með pvf að ekkert hefur
orðið vart við leigjandann, pá fer
húsmóðirin auðvitað að reyna að
komast eptir, hrað af honum hafi
orðið. En ef leigjandinn er ókunn-
ugur í borginni, pá reit hún ekki,
hvar hún á að spyrjast fyrir; og
par sem svo stendur á, pá væri
eðlilegast fyrir hana að setja aug-
lysingu um liann í blöðin; jeg
ætla pess Vegna að líta í J>au“.
Mr. Gorby fjekk sjer bunka
af ymsum blöðum, og leit vand-
lega yfir pá dálka, par sem venju-
lega standa fyrirspurnir um kunn-
ingja, sem menn vita ekki hvað
af hefur orðið, og um fólk. sem
parf að frjetta eitthrað sjer í hag.
„Hann var myrtur“, sagði Gor-
by við sjálfan sig, „aðfaranótt föstu-
dagsins kl. 1—2, svo að hann gat
rerið heivnan að pangað til á mánu-
dagsmorguninn án pess undrazt hefði
verið um hann. Eu á mánudajrinn
hefur húsmóður hans farið að verða
órótt, og á priðjudaginn hefði hún
átt að fara að auglýsa. t>ess vegna
ætti það að vera f miðvikudags-
blöðunum11, sagði Mr. Gorby, og
tl
azt gæti fyrir að hafa drygt glæp*
inn, væri pessi ó[>ekkti maður, sem
farið hefði inn í kerruna með liin-
um látna aðfaranótt föstudagsins
við bornið á skozku kirkjunni, ná-
lægt Burkes og Wills minnisvarð-
anum. t>að væri sannað, að hinn
látni hefði, pegar hann fór inn í
kerruna, verið með góðri heilsu,
að pví er frekast verði sjeð, pó að
hann hafi pá verið drukkinn, og
par sein ökumaðurinn Royston liafi
fundið hnnn, eptir að niaðurinn í
ljósa frakkanum var farinn út úr
kerrunni, með vasaklút fullan af
klóroformi bundinn um munninn, pá
megi af pví ráða, að maðurinn hafi
dáið af að anda að sjer klóróform,
sem viðhaft hafi verið af ásettu
ráði. Allar pær sannanir, sem feng-
izt hafi í málinu, sjeu að eins ó-
beinlfnis, en engu að síður beri
J>ær Ijóslega með sjer, að glæpur
hafi verið framinn, og mcð pví að
öll atvik málsins bendi í sömu átt,
pá geti dómnefndin ekki annað gert
en kveðið upp úrskurð samkvæmt
pvf.
Démnefndin f<5r út úr salnum