Lögberg - 22.07.1891, Síða 4

4
LÖGBERG MIÐVIKUDAGINN 22. JÖLI 1891.
U ö jg b Z X g.
Gefið nt a8 5V.t Main Str. Winnipes,
al' Tht J.ögbiirg Trinting & PnHishing Coy.
(Incorporated 27. May 1890).
Ritstjóri (Editor);
EJNAR HJÖRLEIFSSON
BDSINKSS MANAGER: MAGNÚS PAULSON.
AUGLÝSINGAR: Smá-auglýsingar £ eitt
skipti 25 cts. fyrir S0 orö eöa 1 Jiuml.
dálkslengdar; 1 doll. um mánuöinn. Á stærri
auglýsingum eöa augl. um lengri tíma af-
sláttur eptir samningi.
BUSTADA-SKIPTI kaupenda veröur að til-
kynna skrijlega og geta um fymerandi bú-
stað jafnframt.
UTANÁSKRIPT til AFGREIÐSLUSTOFU
blaðsins er:
ThJE LUCBEf\C PI\INTINC & PUBLISK. Cö.
P. O. Box 368, Winnipeg, Man.
UTANÁSKRIFT til RITSTJÓRANS er:
EDITOK LÖOBERO.
P. O. BOX 368. WINNIPBG MAN.
^-- MIDSIKUD. 22. fÚLÍ iSgi --
itgT Sarakvsemt landslögum er uppsögn
kaupanda á blaði ógild, nema hann sé
skuldlaus, þegar hann segir upp. — Ef
kaupandi, sem er í skuld við blað-
ið, flytr vistferlum, án þess að tilkynna
heimilaskiftin, þá er það fyrir dómstól-
unum áliíin sýnileg sönuun fyrir prett-
vísum tilgang'.
Eftirleiðis verðr á hverri viku prent-
uð í blaðinu viðrkenning fyrir móttöku
allra peninga, sem því hafa borizt fyrir-
farandi viku í pósti eða með bréfum,
en ekki fyrir peningum, sem mena af-
henda sjálfir á afgreiðslustofu blað3Íns‘
því að þeir menn fá samstundis skriflega
viðrkenning. — Bandaríkjapeninga tekr
blaðið fullu verði (af Bandaríkjamönn-
um), og frá íslandi cru islenzkir pen
ingaseðlar teknir gildir fullu verði sem
borgun fyrir blaðið. — Sendið borgun í
P. 0. Money Ordera, e8a peninga lie-
gistered Letter. Bendið oas ekki bankaá-
vísanir, sem borgast eiga annarstaðar en
í Winnipeg, nema 25cts aukaborgun fylg
fyrir innköllan.
Mísskilningur.
I>að er tnisskilningur, sem virð-
ist vaka fyrir sumum löndum vorum,
að peir geti komizt inn á Domi-
nion-kjörskrárnar og átt von á að
greiða atkvæði við næstu kosning-
ar, J><5 að [>eir vinni ekki borgara-
eiðinn og gerist brezkir þegnar.
Sumir liugsa sjer, að láta pað drag-
ast að gerast brezkir Jregnar J>ang-
að til um næstu kosningar, með
J>ví að J>á geti J>eir gert J>að ó-
keypis. En enginn maður ætti að
láta J>á von tæla sig.
Vitaskuld hefur pað viðgengizt,
að menn liafa ekki unnið eiðinn
fyrr en um kosningaleyti, og [>;-.ð
getur enn komið fyrir með einstaka
menn. En pað getur að eins kom-
ið fyrir mcð J>á menn, sem settir
liafa verið á kjörskrárnar pegar [>ær
fyrst hafa verið samdar, og án [>ess
[>cir pyrftu að gera neina ráðstöfun
til J>ess sjálfir.
En nú er [>eirri kjörskráa-samn-
ing lokið. Þeir sem pegar standa
par purfa ekki annað en vinna eið-
inn einhvern tíma áður en J>eir nota
kosningarrjett sinn. En hinir, sem
ekki hafa komizt á kjörskrárnar,
purfa að sækja um að verða settir
á J>ær. Og eitt af skilyrðunum fyrir,
að eiga rjett á að sú umsókn sje
tekin til greina, er [>að að vera
brezkur J>egn. Og til J>ess að verða
brezkur J>egn verða menn að vinna
sinn bergaraeið.
Af pessu sjá menn, að menn
v e r ð a að vinna eiðinn pegar í
stað til pess að geta hjeðan af
komizt á kjörskrár. Og hver ein-
asti maður, sem hefur verið hjer
nógu lengi til að geta unnið eiðinn,
og ekki hefur í huga að hverfa
heim til íslands aptur, ætti nú að
gera pað, svo framarlega, sem hann
hafi ekki gert pað áður. t>að er
sárgrætilegt, að standa uppi atkvæð-
islaus við kosningar, pegar [>að er
að eins fyrir hirðuleysi manna sjálfs?
að maður getur ekki notið rjettinda
frjálsra manna.
Horfur i Ottawa.
Hvernig sem fara kann, pá er
pað víst, að mjög tekur að prengja
að Ottawa-stjórninni umpessar mund-
ir. Enn hefur ekki beinlínis sann-
azt glæpsamleg óráðvendni upp á
neinn ráðherrann, en svo mikið hef-
ur kveðið að mútum ocr alls konar
Óráðvendni í stjórnardeildunum, eink-
um tveimur peirra, að annaðhvort
pykir, að ráðherrarnir hafi verið
blátt áfram meðsekir, eða pá eptir-
lit peirra svo óhæfilega lítið með
peim mönnum, sem peir hafa átt
yfir að ráða, að fuli sanngirni sje
í, að peir beri ábyrgðina á peirri
óhæfu, sem í frammi hefur verið
höfð, og að öllum líkindum er
miklu meiri heldur en enn hefur
sannazt til fulls.
Það hefur lengi leikið orð á
pví, að bragurinn í stjórnardeild-
unum í Ottawa tnundi ekki verða
sem allra ákjósanlegastur. Það hef-
ur aldrei verið apturhaldsflokksins
sterka hlið, að fara mjög vandlega
með landsins fje, nje gæta laganna
framúrskarandi strauglega. Það eina
skipti, sem Sir John varð að sleppa
völdunum eptir að fylkjasambandið
myndaðist, fjell hann fyrir pá sök,
að hann hafði pegið mútur fyrir
hönd flokks síns. Og lesendum vor-
um mun vera minnisstætt, hvernig
skorað var í, vetur um kosninga-
leytið á verksmiðjueigendurna að
hlaupa undir bagga með peninga,
til pess að halda í völdunuin peim
flokki, sem svo aptur ætlaði að
auðga verksmiðjueigendurna um [stór-
fje á ári hverju með pví að bægja
landsmönnum frá að eiga verzlunar-
viðskipti við nágranna vora sunnan
landamæranna.
Slíkt liáttalag styrkir ekki und-
irtyllur stjórnarinnar I varkárni og
samvizkusemi, og pví hafa menn
ekki búizt við góðu. En naumast
hafa menn búizt við að ástandið
mundi vera eins illt, eins og nú
kemur upp úr kafinu að pað er.
I->að er eins og stjórna>pjónarnir
hafi keppzt um hver við aunan, að
brjóta lögin til pess að ná í doll-
arana. Og par er ekki um undir-
tyllur einar að ræða. Þannig hafa
nú bæði yfirverkfræðingur stjórnar-
deildar opinberra verka og sá mað-
ur, sem næstur stendur innanlands-
mála ráðherranum, orðið að sleppa
embættum sínuin fyrir mjög óviður-
kvæmilega aðferð til að ná í pen-
inga, aðferð, sem skýlauslega er
lögum gagnstæð.
t>að er ómögulegt að segja
enn mcð fullri vissu, hverjar afleið-
ingar kunni að verða af allri peirri
Óhæfu, sem komizt liefur upp í
Ottawa, og komast kann upp enn
pá. Svo mikið er óhætt að segja,
að mjög mikil líkindi pykja til
pess, að peir Sir Hector Langevin
og Mr. Dewdney verði að láta völd
sín af hendi. Og rætist sá grunar
manna, pá fer ráðaneytinu í lieild
sinni að varða heldur en ekki liætta
búin.
E>að leynir sjer ekki heldur á
blöðum landsins, að peim pykja all-
mikil líkindi til að von sje á
nyjum Dominion-kosningum áður en
mjög langt líður.
NÝ BÓK.
$ogt ‘TTh. jiHrletcíi: Synisbók ís-
lenzkra bókmennta á 19. öld. Kaup-
mannahöfn. (Gyldendals bókaverzlun).
Eins og titill bókarinnar ber
með sjer, á hún að vera synishorn
íslenzkra bókmennta á pessari öld,
og auðvitað synishorn af pví bezta,
sem ritað hefur verið. Útgefandinn
kemst meðal annars pannig að orði
í formálanum: „Bók pessari má
líkja við bókmenntaping. E>ar koma
fram ekki að eins skáldin livert á
fætur öðru og flytja fegurstu Ijóð
sín, heldur og helztu vísindamenn
vorir og menn, sern hafa verið for-
vígismenn framfara, bæði andlegra
og efnislegra.“ Þó hefur höfundur-
inn ekki tekið aðra með af 19.
aldar rithöfundunum en pá sem
liann álítur að heyri pessari öld til
að J>ví er andastefnu srertir. Höf-
undarnir, sem útgefandinn kveður
sein fulltrúa á petta „bókmennta-
[>ing“, eru pessir: Bjarni Thoraren-
sen, Björn Gunnlaugsson, Sveinbjörn
Egilsson, Hjálmar Jónsson, Sigurður
Breiðfjörð, Baldvin Einarsson, Jón
Hjaltalín, Tómas Sæinundsson, Jónas
Hallgrímsson, Konráð Gíslason, Jón
Sigurðsson, Páll Melsteð, Páll Jóns-
son, Gísli Thorarensen, Jón Thor-
oddsen, Grímur Thomsen, safnendur
Þjóðsagnanna (Jón Arnason og
Magnús Grímsson), Jón Dorkelsson
(rektor), Vilhjálmur Finsen, Jón
Þorleifsson, Helgi Hálfdánarson,
Benedikt Gröndal, Páll Ólafsson,
Guðbrandur Vigfússon, Gísli Brynj-
úlfsson, Steingrímur Thorsteinsson,
Pjetur Guðmundarson, Matthías
Jochamsson, Brynjúlfur Jónsson,
Kristján Jónsson, Torfhildur I>or-
steinsdóttir Holm, Valdimar Briem,
Jón Ólafsson, Gestur Pálsson, Jónas
Jónasson, Einar Hjörleifsson, Hann-
es Ilafstein.
Það er vandi að gefa út slíka
bók sem pá sem hjer er um að
ræða, miklu meiri vandi en allur
porri manna sjálfsagt hyggur, og
pað er pví ástæða til að vera væg-
ur í dómum sínuin um útgfefand.
ann, ekki sízt par sem bæði er sá
menntamaður enn unofur að aldri,
og svo er petta hin fyrsta tilráun,
sem gerð hefur verið í pessa átt.
En ekki skulum vjer dyljast pess,
að oss virðist sein útgefandanum
hafi ekki verið til fulls ljóst pað
starf, er liann hafði færzt í fang
með pessari bókarútgáfu.
t>að eina, sem oss virðist hefði
átt að vera mark og mið útgefand-
ans, er pað, að gefa út synishorn
af pví bezta, sem liggur eptir ís-
lenzka höfunda á pessari öld, að
svo miklu leyti sem unnt er að
koma pví að í slíkri bók. En íleira
virðist liafa vakað fyrir útgefandanum^
og pað liefur ringlað verk lians að
voru áliti. E>ar á meðal sjfnist liann
hafa haft löngun til að koma inn
1 bókina nöfnum manna, sem að
sönnu eru hinir merkustu menn, en
eiga ekki heima í slíkri bók. í>ann-
ig virðist oss engin ástæða til að
telja Vilhjálm Finsen með höfund-
um, er ritfð liafa á íslenzka tungu,
eða ef svo er talið, mætti sannar-
lcga telja marga; liann hefur svo
að segja ekkert frumritað á íslenzku,
að eins gefið út íslenzk fornrit,
heldur eru rit hans á dönsku. Það
er líka mjög vafasamt, hvort Dr.
Jóns Þorkelsson á heima í slíku
safni sem pessu. Ekki svo að skilja,
að oss detti í hug að gera lítið
úr hans starfi; pá væri sannarlega
illa launuð hans ópreytandi elja við
vísindaiðkanir, manns, sem er auk
pess svo annt um starf sitt, að hann
er að brjótast í að gefa út á eig-
in kostnað viðauka sinn við íslenzk-
ar orðabækur, pó að hann hljóti að
ganga að pví vísu að hafa stórtjón
af pvi íyrirtæki peningalega. En
að vorri hyggju á hann naumast
heima í slíkri bók sem peirri er
Melsteð hefur gefið út. Því að
pað er ekki un'nt með litlu synis-
liorni, að gefa neina hugmynd um
ritstörf pess manns; peim er pannig
varið.
Annað atriði, sem höfundinum
hefur að vorri hyggju skjátlazt í,
er pað, að hann hefur tekið pað
til greina, að minnsta kosti með
einn rithöfund, Pjetur biskup Pjet-
ursson, að verk hans eru kunn á
hvers mans heimili. Ef Pjetur bisk-
up var merkur höfundur, pá er eng-
inn vafi á pví, að synishorn átti
að taka af verkum hans, par sem
ætlazt er til að bókin sje sýnishoru
af öllum íslenzkum bókmenntum á
öldinni, pví að mjög auðvelt er að
finna eptir hann stutta kafla, sem
eru heild út af fyrir sig, t. d. í
hugvekjum lians. Ef ekki hefði átt
að taka neitt af pví sem öllum ís-
510
fara að svara einhverju, en J>á hringdi
einhver gestur; pjónn kom til dyr-
anna og svo var farið með einhvern
upp stigann og inn í skrifstofu Mr.
Frettlbys.
Þegar pjónninn kom inn til að
kveikja á gasinu, spurði Madge,
hver komið hefði.
„Jeg veit ekki, Miss“, svaraði
pjónninn; „hann sagðist fyrir hvern
mun purfa að finna Mr. Frettlby,
svo að jeg fór með hann upp I
skrifstofuna“.
„En jeg hjelt, að pabbi liefði
sairt, að liann vildi ekki láta ónáða
sig?“
„Já, Miss, en maðurinn var
sammældur við hann“.
„Aumingja pabbi“, sagði Madge,
stundi við og sneri sjer aptur að
píanóinu. „Ilann hefur allt af svo
mikið að gera“.
Þegar pau Madge og Brian
voru orðin ein, fór Madge að leika
á píanóið nýjasta valsinn eptir
Waldteufel, draumkennt, draugalegt
lag, með dálitluin sorgarkeim í sjer,
og Brian lá letilega á legubekkn-
um og hlustaðj á hljóðfærasláttinn.
515
svalirnar. Fitzgerald vafði par kápu
utan um Madge og kveikti sjer í
cígarettu. Þau settust niðúr ytzt
úti á svölunum og bar par lítið á
peim, en J>au gátu sjeð paðan for-
stofudyrnar, sem stóðu galopnar; út
úr dyrunum streymdi hlýr straumur
af mildu Ijósi, og hinum megin
var kuldalegt, livítt tunglskinið.
Eptir hjer um bil fjórðung stundar
hafði hræðsla Madge út af föður
hennar rjenað dálítið, og pau voru
farin að rabba saman um lítilfjör-
leg atriði. Þá kom maður út úr
dyrunum, og stóð eitt augnablik
kyrr á svölunum. Hann var frem-
ur vel búinn, en J>rátt fyrir hitann,
sem var petta kveld, hafði hann
pykkan, hvítan silkiklút utan um
hálsinn.
„Hann er víst fremur kulvís,
pessi náungi,“ sagði Brian og tók
cígarettuna út úr sjer. „Mjer pætti
gaman að vita — guð minn góður!“
.hrópaði hann og stökk á fætur,
pví að ókunnugi maðurinn sneri sjer
við til að líta á húsið, og tók af
sjer hattinn eitt augnablik — „Roger
Moreland.“
518
að biðja hann um peninga, moð
pví að pað var alkunnugt, að millí-
ónaeigandinn var framúrskarandi
hjálpsamur maður. En svo var petta
hljóð, sem Frettlby hafði rekið upp
skömmu eptir að Moreland hafði
komið; pað sannaði að honum hafði
orðið illt við eitthvað. Madge hafði
farið upp á lopt og komið að dyr-
unum lokuðum, og faðir liennar
hafði neitað að lofa honni inn.
Hvers vegna var honum svo annt
um, að enginn skyldi sjá More-
land? Það var áreiðanlegt, að hann
hafði fengið einhverjar frjettir, sem
honutn hafði orðið illt við, og Fitz-
gerald var sannfærður um, að J>ær
stæðu I einhverju sambandi við
hansom-kerru morðmálið. Hann ör-
preytti sjálfan sig á tilgátum um
petta, og um dögunarbilið fleygði
hann sjer á rúmið í öllum fötunum,
og svaf fast J>angað til kl. 12 næsta
dag. Þegar hann fór á fætur og
sá sig i speglinum, varð honum
hverft við pað, hve tekið og preytu-
legt andlitið á honum var. Á sama
augnabliki, sera hann vaknaði, fór
hann aptur að hugsa uu. Mark
507
pví gat staðið, að hann varð svo
reiður allt í einu, og stóð sem
prumulostin, pangað til fótatak heyrð-
ist bak við hana og lágt blístur.
Hún rak upp hljóð og sneri sjer
við og sá pá Brian brosa framan
í sig.
„Ó, pað ert pú,“ sagði hún
nöldrandi um leið og hann tók
hana í faðm sjer og kyssti hana.
„Bara jog“, sagði Brian; „pótti
pjer pað ekki leiðinlegt?“
„Já, óttalega leiðinlegt11, svar-
aði stúlkan og hló við glaðlega;
svo leiddust pau heim að húsinu.
„En á jeg að segja pjer nokkuð,
mjer skjátlaðist skrítilega rjett áð-
an; jeg hjelt pabbi væri pú“.
„Það var undarlegt“, sagði
Brian utan við sig, pví að hann
tók lítið eptir pví sem hún sagði,
en var að dást að yndislega and-
litinu á henni, ■ sem var svo svip-
hreint og ljúflegt ásýndum í tungls-
ljósinu.
„Já, var pað ekki pað?“ svar-
aði hún. „Hann var í ljósum frakka
og með linan hatt, alveg eing og
pú ert stundum búinn, og af pyi