Lögberg - 05.08.1891, Side 6

6
LÖGBERG MIÐYIKUDAGINN 5. ÁGÚST 1891.
„Ltiið rit um
Svivirding eydileggingarinnar
eða uin hneykslið eptit Brigharn
Young í Utah“ heitir nyr ritlingur,
sem kominn er út, eptir Eirík Ólafs-
son áður á Brúnum. Eins og titill-
inn ber með sjer, er ritlingurinn um
apturhvarf Eiríks frá mormónskunni,
Og |>ar er ymislegt skrítið. Hinar
fyrri bækur Eiríks eru sjálfsagt kunn-
ar mörgum af lesendum vorum, og
vjer efumst ekki um, að mörgum
hafi þótt gamau að þeim. Aðalkost-
urinn við Eirík sem rithöfund er
sá, að hann skrifar svo Óviðjafnan-
lega náttúrlega. Hann skrifar ná-
kvæmlega eins og talar, lætur allt
fokka, sem honum dettur í hug;
hann hirðir ekki um, þó eptirsetn-
ingarnar vanti hjer og þar, en þ-:ð
hvílir einhver glaðværðarlegur og
jafnframt kátlegur einfeldnissvipur
yfir öllu, sem hann ritar, svo að það er
þægilegt að lesa það, og manni finnst
eitthvað nytt við það. Það er t. d.
ekki óskrítið orðatiltæki „að fara úr
"trúnni“!
Af því að vjer vitum ekki til
að ritlingurinn sje hjer neinstaðar
til sölu, setjum vjer hjer á eptir
tvo kafla úr honum. Vjer trúum
því ekki, að lesendum vorum leiðist,
raeðan þeir eru að lesa þá:
* *
Mormónar segjast vera þeir
rjetttrúuðustu í heimi, og segja alla
aðra trúarfiokka ranga, og þeirra
trúarhöfunda villumenn, alla nema
Lúther; þeir halda mikið af honum
því að hann hafi verið vel rjettur
í tveimur stórum trúaratriðum, sem
eru þessi tvö: hann trúði og bauð
og sagði, að fleirkvænið væri rjett
fyrir guði og mönnum, og upphefð
fyrir það síðarineir; þetta er sam-
kvæmt Mormónatrú, en jeg álít þettað
vitleysu hjá báðum.
Annað stórt höfuðatriði hjá Lút-
her: hann sagði ungbarna skírn ó-
nytan hjegóma, og einskisvirði fyrir
guði, og svo samkvæujt því or Mor-
mónar sogja; aptur álít jeg það
rjett hjá báðum; það er nokkuð
skrítið að Lúther o<r Mormónum
O
skuli bera saman í þessum atriðum
Uyzkir og sænskir Mormónar, sögð-
ust vem kunnufídr Stóra-katekismus
O
úr þeirn löndum. Spursmál: hvern-
ig stendur á því, að hann skuli
ekki sjást hjer á íslandi, á prenti,
þar flestallir segja sig og skrifa
sig Lútherska, og nú er verið að
prenta allt gamalt og nftt, satt og
Ósatt, í þessum fljótu hraðpressum,
en aldrei kemur út Stóri-katekig-
mus. I>að er skrítin liulda allt af
yfir honum; liann hlýtur þó að vera
til. í>að yar talað um Litla-katekis-
mus í spurningakverinu mínu, og
þá iilytur sá stóri að vera til. Það
sagði mjer útlærður kandídat, að
hann væri vandlega geymdur hjá
biskupi sál. P. Pjeturssyni. Pað
væri gott manns bragð ef að ein-
liver gæti fengið hann, og komið
honum á prent, í heild sinni, ef
að hann bætti og styrkti lúthersku
trúna, þá er nauðsynlegt að hann
kæmi á prent, fyrir almenningssjón-
ir, því margir eru orðnir hálfveilir;
en fari hann í báira eða mótsöírn
við það sem nú er kennt, og gert,
þá verður líklega bezt að láta hann
liggja kyrran, í gamla skúmaskot-
inu áfram, en ef að svo væri að
liann færi í mótsögn, þá eru brögð
í tafli.
Seint á árinu 1888 kom það
prentað í dagblaði frá æðsta háráði
Mormóna í Saltsjóstaðnum í Utah,
að allir Mormónar ættu að trúa á
Adam og tilbiðja liann, og þeir
hefðu engan guð annan með að
ffera. Uetta stóð í dairblaðinu, o<r
O D 1 r~)
þótti mjer og fjölda mörgum slíkt
afguðagyrkun, og heimskuleg vit-
leysa. Margir fóru að skoða dag-
blíðin hvort þetra væri satt. Já,
það stóð þar prentað, en margir af
gömlum Mormónum voru ekki hlessa,
og brostu í kamp sjer, og sögðu,
að nú væri sannleikurinn kominn í
ljós, og heyrðist mjer á þeim, að
þeir tryðu þessari vitleysu vel og
ánægjulega, og á eptir þetta fór
jeg að heyra í prjedikunum þeirra
svoleiðis trúaranda til Adams. Nú
þegar jeg heyrði að þeim var al-
vara með þessa vitleysu, fór jeg til
eins manns er heitir Magnús Bjarna-
son, ættaður úr Austur-Landeyjum,
og er einn af háprestunum, vænn
maður og skikkanlegur, og bið hann
að segja mjer satt og rjett um
þeirra trúarbrögð, hann var hálf-
tregur til þess, en fyrir þrábeiðni
mína og vinskap okkar, játar hann
því, og tekur þar bók úr skápnum.
Jeg sá, að það yar ekki biblian,
og ekki nyjatestamenntið. t>að var
bók eptir Brigham Young. Lesn-
ingin byrjar þá svoleiðis hjá hon-
um í bókinni, að það sjeu 3 guðir
til, sem hafi skapað jörðina, sá elzti
heitir Elóhim, annar Jehófa, og hinn
þriðji Mikael, og öðru nafni Adam.
t>á þeir voru búnir að skapa ver-
öldina, þá voru þeir staddir í ald-
ingarðinum Eden, og las hann mik-
ið nokkuð um það sem þar gerðist
þeirra í millum. En þann afleita
heilaspuna, get jeg ekki fengið af
mjer að skrifa um, og man heldur
ekki greinilega því að jeg setti
það ekki upp á hjartað. Mjei fannst
það ekki þess vert, en það var svo
þvert í móti fyrstu Móses bók, eins
og dirnm nótt móti björtum degi.
Svo endar lrann lesturinn, með
því niðurlagi, að allir Mormónar
eigi að trúa á Adam Mikael. Jeg
sagði: trúir þú þessu öllu Magnús?
Hann svarar nokkuð alvarlegur: því
ætli maður trúi ekki nyjum opin-
berunum, eptir spámanninn Brigham
Young. Jeg segi: ekki get jeg
fengið af mjer, að fara að trúa á
hann Adam, vesalinginn þann. Magn-
ús segir: því kallar þú hann vesal-
ing? Jeg segi: þegar liann faldi sig
á millum trjánna í aldingarðinum
Eden, þá var hann hræddur og ve-
sæll, þegar að guð var að kalla til
hans, eptir að hann braut, eða át,
af forboðna trjenu. Magnús svar-
aði ef*að það • væri satt, cn það er
rangt skrifað um það í 1. Móses-
bók. Jeg segi: Kristur leið á kross-
inum fyrir Adarn, eins og mig, og
þig. Magnús svarar: það skal jeg
aldrei samsinna, að Kristur hafi lið-
ið fyrir hann föður sinn. Jeg segi:
má jeg spyrja þig að nokkrum
spursmálun) Magnús? Já. Jeg segi:
hver var það sem fjekk Móses boð-
orðatöflurnar á Sínaífjalli? Magnús
svarar: Adam. Jeg segi: Þegar
Stefán var gryttur í hel, sá liann
himnana opna, og Guðsson standa
til hægri handar guði, hver var það?
Magnús svarar: Adam. Jeg segi:
Pegar að Kristur var skírður í ánni
Jordan, kom rödd frá himni, sem
sagði: þettað er sonur minn elsku-
legur að hverjum mjer velþóknast,
hvers rödd var það? Magnús svarar:
Adams. Jeg segi: t>egar að Kristur
dó á krossinum, sao-ði hann: faðir
í þínar hendur fel eg minn anda,
hvers hendur voru það? Magnús
svarar: Adams. Jeg segi: það stend-
ur hjá Matteusi í 1. og Lúkasi 1.
kap. að Gabrlel engill var sendur
frá himni, að boða Maríu Jesú getn-
að, og það sem af henni fæddist
skyldi kallast sonur guðs, var það
Adam sem sendi hann. Magnús
svarar: Já. Jeg spurði frekar um
þettað, en svör hans um það vil
jeg ekki setja á pappír, og engum
segja, og svo sagði hann mjer, að
Adam hafi komið ofan af himni, og
gctið Krist lioldlega með Maríu
mey. Jeg spurði hann' ekki frekar
út f þettað, því jeg heyrði að
þettað var hans rótgróin alvara, með
Adam. Jeg segi: trúa allir Mormón-
ar þessu. Magnús svarar: ekki yeit
jeg það, en jeg trúi þessu er jeg
hefi sagt, og allir yfirmenn kirkj-
unnar. Svo enduðum við talið, og
jeg þakkaði honum fyrir hreinskiln-
ina, að hafa sagt mjer þettað, og
mundu fáir liafa gert, enda líka
fjekk hann stórar ávítur, skömmu á
eptir, fyrir að liafa sagt mjer þettað
Nú gekk jeg heim, og þótti mjer
vera orðið vont á, passanum hjá þeim
síðustu daga heilögu, er sig kalla,
og fór jeg að fækka ferðum til
kirkju, því mjer leizt illa á blikuna.
Nokkrum tíma eptir þettað, var
jeg lieima í húsi mínu, og veit,
ekki fyrri til, en 2 háprestar komu
þar inn til mín, með kveðju og
skilaboð, frá biskupi yfir Spanish-
fork, Georg Snill, svoleiðis látandi,
að hvort hann eigi að stryka nafn
mitt út úr bókunum eða láta það
standa, jeg væri hættur að koma
til kirkju, og hgyrt, að jeg væri
orðinn trúblandaður í þeirra trú;
þetta kom nokkuð flatt upp á mig,
en segi: trúir biskupinn bókinni
eptir Brigham Young, útgefin 1852,
Adarn faðir og guð, Saltsjóstaðnunr,
Brigham Young? Ucir svara já,
trúið þið lienni, svar já. Jeg liafði
biblíuna og Nyjatestamentið á borð-
inu hjá mjcr, jeg tók sitt í hvora
hönd, lield þeim upp og segi: þess-
um bókum liefi jeg trúað bókstaf-
lega spjalda á milli síðan jeg hafði
vit á, og ætla mjer, með guðs að-
stoð, að trúa þeim til dauðans, og
megið þið segja biskupi, að hann
skuli stryka mitt nafn út úr kirkju-
bókinni og tíundarbókinni, því að
jeg vil ekki hafa samblendi með
þeim mönnum, sem að rífa niður
þessar heilögu bækur, eins og þið
gjörið með ykkar trúarvillu.
Annar presturinn blóðroðnaði,
og sagði ekki neitt, en annar fór
lítið eitt að þvæla í vitleysunni, og
svo fór u þeir.
Kæru landar! þarna sjáið þið
að framanskrifaðar orsakir eða til-
drög að því, er jeg skildi við Mor-
mónatrú, hvort sem ykkur finnst
þær stórar eður litlar. Jeg fór með
fúsum vilja til þeirra, og með sama
kjarki frá þeim aptur, þegar að jeg
sá þeirra villu. Jeg fór úr Lút-
herstrú vegna þess, að jeg sá að
liún var ekki brúkuð samkvæmt
þeirri heilögu skript, og svo úr
Mormónskunni þegar jeg sá þeirra
stóru villu, því jeg trúi guðs hei-
lögu orðum og boðum, í þeirri hei-
lögu skrift, en hata öll manna boð,
sem sett eru inn í guðs helgidóm,
og brúka þau undir guðs heilaga
nafni til oröa og verka innan kirkju
og utan, llestallir trúarílokkar í
heimi, meira og minna, en gá ekki
að því, að frarnar ber að hlyða
guði en mönnum, jeg liefi gefið
gætur, að mörgum trúarflokkum þar
í Ameríku, 12 að tölu, og hafa
þessir allir ritninguna og Nyjatesta-
menntið ú altarinu, og prjedika út
úr þeim en hata þó hvorir aðra,
og hafa kirkjur og bænahús, hver
fyrir sig, flestir þeirra hafa manna-
boð 1 sinni trú, og þar keniur út
mismunurinn meira en misskilningur
í skriptinni, þar er oinn trúarflokk-
ur sem jeg fann engin inannaboð
í, er heitir Jósepítar, og er presi-
Sent yfir þeim Jósep, sonur Jóseps
Smiths, og er mannmargur og fjölg-
ar mikið árlega. Baptistar liafa og
svo því r.ær engin inannaboð, og
ef að þessir 2 trúarflokkar eru ekki
rjettir, þá segi jeg ekki meira.
Nú vík jeg að efninu aptur.
Næstu nótt eptir að jeg resigner-
aði, eða skipaði biskupi að strika
mig út, dreymdi mig að jeg þótt-
ist vera á gangi í einni götu í
bænum, og er jeg þar kominn inn
í kofagreni, svo að jeg gat varla
staðið upprjettur, og þar situr þá
biskupinn rjettum beiuum á mold-
arhaug, í einu liormnu á kofanum,
og var þar búinn að færa sig úr
yfirfrakkanum • og búinn að snúa
honum um, og þótti mjer vera 5
fallt fóðrið undir honum, og allt-
saman gaulrifið og tætt og var hann
að leggja það niður; jeg þóttist
segja við hann þetta er mikið rifið.
Hann sagði: skiptu þjer ekki af
því, þú ert farinn. Jeg ansaði því
ekki og ætlaði að ganga út, en í
því vaknaði jeg. Mjer þótti mikið
vænt um drauminn, því að jeg og
fleiri sem hann lieyrðu, rjeðu liann
svo, að embætti hans orr trúarbröoð
7
væru í sama ástandi og jeg sá
hann í draumnum, og linaði það
mig ekkert að skilja við þá, sem
villumenn, og fara frá þeim. £>ó
að þetta sje nú svona, þá er þessi
biskup skikkanlegur og vænn mað-
ur; jeg vann hjá honum í 42 daga
í húsasmíði og annari vinnu, og
borgaði hann mjer vel og riktug-
lega.
Nokkrum tíma eptir þettað
fjekk jeg stórt skjal frá háráði
Mormónakirkjunnar í Saltsjóstaðnum,
með því innihaldi, (er mestallt var
prentað), að jeg ætti að koma til
Próvó, 12 mílur, í tiltekið hús, til-
tekinn dagur og tími, og standa
þar fyrir spursmáluin og andsvörum,
að hvers vegna að jeg hefði farið
úr Mormónatrúnni! jeg fjekk mann
að skrifa fyrir mig til þeirra, að
jeg beiddi þá að hafa mig afsakað-
an því að jeg skildi ekki þeirra
spursmál, og þeir ekki mín svör,
en ef þið viljið koma til Spanis-
fork, skal jeg þá mæta strax, því
jeg get fengið hjer mann sem get-
ur taíað á millum okkar, jeg þakk-
aði þeim fyrir tilskrifið og beiddi
þá vel að virða, með mestu hóg-
værð, en enginn kom og" ekkert
brjef síðan; inannagreyin vildu ó-
mögulega sleppa mjer úr trúnni,
því að jeg var í metum hjá þeim,
þeir vígðu mig til prests litlu eptir
at> jeg kom af mission, og settu
mig í liærri bekkina, þó ekki væri
jeg vel liðugur að prjedika, en
öllum verður eitthvað tii, upp þeg-
ar koma í stólinn.
Hegar þessi Adams dyrkun koin
upp, sögðu sig úr Mormónatrúnni
um 30 Islendingar, með ungum og
gömlum, (og mörg hundruð frá öðr-
um löndum); þar á meðal voru synir
mínir, Ólafur og Sveinn, og dóttir
mín, og liennar maður. Eitt var
pað fáheyrt, að Mormónar sögðu
og prjedikuðu, að Kristur liafi átt
2 konur, Mörtu og Maríu, systur
Lazarusar, er hann vakti upp frá
dauðum, og að hann liafi gipt sig
þoim í brúðkaupinu í' Kana í Galí-
leu. Jeg spurði þá að, hvort að
hann liatí átt börn með þeim. Svar:
það hefur sjálfsagt verið. Jeg sagði:
hvergi sjest það skrifað. Svar: það
hefur orðið í undandrætti, að skrifa
það eins og margt annað fleira.
544
þegar hann fann kossinn, og hon-
um datt í hug, að hún mundi fá
andstyggð á lronum, ef hún vissi
allt, sem hægt var að segja um
hann. „Þegar alls er gætt“, segir
rithöfundur einn, sem ekki er sárt
um að koma við tilfinningar manna,
„er það af reynsluleysi, að lífið er
svo glæsilegt í augum æskulyðsins“.
Af því að Madge þekkti lítið til
heimsins, gerði hún sjer margar
þægilegar vonir, þó að margar
þeirra hefðu farizt í raunum þeim
sem hún hafði orðið fyrir síðasta
árið, og föður hennar langaði til
að halda huga hennar í sama
borfinu. -
„í’arðu nú ofan að borða, góða
mín“, sagði hann og leiddi hana
að dyrunum. )5Jeg kem bráðum“.
„Vertu ekki lengi“, svaraði
dóttir hans, „annars kem jeg upp
aptur“ og hún hljóp ofan stigann,
og var henni undarlega Ijett um
hjartaræturnar.
Faðir liennar horfði á eptir
henni þangað til hún livarf, svo
stundi hann þungan, fór aprtur inn
í skrifstofuna, tók út úr skúffunni
545
sundurlausu blöðin, sem hann hafði
verið að skrifa á, festi þau saman
og skrifaði utan á þau: „Játning
mín“. Svo ljet hann þau í umslag,
innsiglaði það, og Ijet það aptur
ofan í skúffuna. „Hvað raundi heim-
urinn segja“, sagði hann upphátt
um leið og liann fór út úr her-
berginu, „ef allir vissu það sem er
1 þessum böggli?“
Þetta kveld var hann sjerstak-
lega skemmtilegur við miðdegisborð-
ið. Venjulega var liann þögull
mjög og alvarlegur, en þetta kveld
var hann svo glaður og gamansam-
ur, að jafnvel þjóuustufólkið tók
eptir breytingunni. Sannleikurinn
var sá, að honum var hægra eptir
að hann hafði Ijctt þannig af liuga
sjer, og honum fannst eins og hann
hefði komið fyrir draug þeim er
svo lengi hafði ásótt hann með því
að skrifa þessa játningu. Dóttir
hans var í sjöunda himni út af
þessari breytingu á skapi hans, en
gamla skozka barnfóstran, sem hafði
verið þar í húsinu síðan Madge var
ungabarn, hrissti höfuðið.
„llann er feigur“, sagði hún
552
Madge rak upp, og hafði fært síg
nær salnuin, og þegar það kom nú
þjótandi inn, sá það Mark Frettl-
by, millíónaeigandann, liggjandi
dauðan á gólfinu, og dóttur hans
meðvitundarlausa við hliðina ú lík-
inu.
XXXI. KAPÍTULI.
Mútað til að þegja.
Jafnskjótt sem Brian hafði feng-
ið telegramm það er skyrði frá
dauða Marks Frettlbys, setti hann
upp hattinn, steig upp í vagn Cal-
tons og ók til járnbrautarstöðvanna
á Flinders stræti ásamt Calton. t>ar
sendi Calton vagn sinn lieim, og
bað jafnframt ökumanninn fyrir brjef
til skrifara síns, en fór sjálfur með
Fitzgerald ofan til St. Kilda. t>eg-
ar þeir komu þangað, var allt hús-
ið í hinu bezta skipulagi, og var
það því að þakka, að Sal Itawlins
hafði tekið við stjórninni og farizt
hún pryðilega úr hendi. Hún hafði
sagt fyrir um allt, og þó að vinnu-
fólkið, scm þekkti fortíð henoar,
537
Marks Frettlbys væri óskilgetin. í
fyrstu varð Frettlby, við öllum kröf-
uin hans, en svo urðu {>ær svo
blygðunarlausar, að hann skoraðist
undan að gegna þeim. t>ogar Whyte
dó, hægðist honum aptur um hjarta-
ræturnar, en svo kom allt í einu
annar maður, sem vissi um þetta
óheillaleyndarmál; það var Roger
Moreland. Eins og það v-arð að
drepa Banquo, eptir að Duncan liafði
verið myrtur, til þess að Macbeth
skyldi vera óhætt, þannig sá hann
fram á, að meðan Roger Moreland
væri á lífi mundi líf sitt okki verða
annað en eymd. Ilann vissi, að vin-
ur hins myrta manns mundi fá yfir-
ráð yfir sjer, og aldroi skilja við
sig allt sitt líf, og eptir dauða sinn
mundi hann að líkindum gera al-
menningi heyrum kunna alla þessa
Ijótu sögu, og svívirða þannig end-
urininning Mark Frettlbys, sem not-
ið liafði svo almennrar virðinirar.
n
Og segir ekki Sh ikespeare, að gott
majjnorð karla og kvenna sjo hinn
dyrmætasti giinsteinn sálna þeirra?
Og átti hann svo eptir öll þessi,
ár, sem hann hafði lifað flekklausq