Lögberg - 11.04.1894, Blaðsíða 2

2.
LÖGBERG MIÐVIKUDAGIKK 11. APRL 1894.
Ge fl út afl 148 Princess Str., Winnipeg Man
o' 77 e Logberg Printing & Publishing Co'y.
(Incorporated May 27, i89o).
Ritstjóri (Editor);
EINAR HföRL EIFSS ON
Businrss manager: P, T. BJORNSON.
AUGLÝSINGAR: Smí-auglýsingar í eitt
skipti 26 cts. fyrir 30 orfl efla 1 þuml.
dálkslengdar; 1 doll. um mánuflinn. A stærr
auglýsingum efla augl. um lengri tima at
sláttur eptir samningi.
BÚSTAD A-SKIPTI kaupenda veröut að tii
kynna skrijltga og geta um fyrverandi bú
staö jafnframt.
UTANÁSKRIPT til AFGREIÐSLUSTOFU
blaðsins er:
THE LÓCBERC PPtINTINC & PU8LISH- C0.
P. O. Box 368, Winnipeg, Man.
UTANÁSKRIFT til RITSTJÓRANS er:
EDITOR LÖfíBERfi.
P. O. BOX 368. WINNIPEG MAN.
—MIÐVIKtJDAGINN 11. APRÍI. 1894.—
gf Samkvæm íanaelögum er uppsögn
kaupanda á blaöi ógild, nema hann sé
akuldlaus, þegar hann segir upp. — Ef
kaupandi, sem er í skuld viö blaö-
iö flytr vistferlum, án þess aö tilkynna
heimilaskiftin, þá er þaö fyrir dómstól-
unum álitin sýnileg sönuun fyrir prett-
vísum tilgang’.
Eptirleiðis verður hverjum þeim sem
sendir oss peninga fyrir blaöið sent viður
kenning fyrir borguninni á brjefaspjaldi,
hvort sem borganirnar hafa til vor komið
frá Umboösmönnum vorum eða á annan
hátt. Ef menn fá ekki slíkar viðurkenn
ingar eptir hæfllega lángan tíma, óskum
vjer, aö þeir geri oss aðvart um þaö.
— Bandaríkjapeninga tekr blaöif
fullu veröi (af Bandaríkjamönnum),
og frá íslandi eru íslenzkir pen-
ingaseölar teknir gildir fullu verfli sem
borgun fyrir blaðið. — Sendið borgun í
P. 0. ifoney Orders, eða peninga í R<
gútered Letter. Sendið oss ekki bankas
vísanir, sem borgast eiga annarstaðar eD
í Winnipeg, nema 25cts aukaborgun fylgi
fyrir innköllun.
Afnám tiinburtollsins.
I>að þótti allmyndarleg’a gert af
Ottawastjórninni, Jregar J>að frjettist
hingað vestur, að hún ætlaði að nema
tollinn af timbri, og með því að hún
jjfsti yfir J>ví, að J>að væri gert með
sjerstakri hliðsjón af J>örfum Mani-
tobamanna, J>á hafa sjálfsagt verið
nokkrir, sem hafa farið að gera sjer í
hugarlund, að stjórnin bæri meira en
lltið fyrir brjósti velferð manna hjer
vestra. Fylgismenn stjórnarinnar
munu allmargir hafa reynt að telja
sjer trú um hið sama, sem vort heiðr-
aða fslenzka samtíðarblað,J>ar sem J>að
kemst. að orði á J>essa leið á laugar-
daginn var: „Öll sú óánægja, sem
kann að spretta upp hjer vestra af pví
stjórnin hefur ekki gert nógu mikið,
vegur ekki upp á móti pví er hún tók
allan toll af borðvið. Það er allra
hagur, eins peirra sem ekki komast
hærraenað borga leigu eptir hús,
eins og peirra sem byggja pau og
eiga“. Og svo síðar í sömu grein:
„Tollafnámið á borðvið er meira virði
fyrir sljettubúana í heild sinni, held-
ur en niðurfærsla tollsins á öllum
öðrum vörutegundum til samans.
Hversu miklir peningar pað eru f vasa
m tnna, er ekki gott að segja, en ó-
hBtt er að segja,að pað skiptir hundr-
uðum púsunda dollara á hverju ári.“
Eini hængurinn við allan penn-
an fögnuð er sá, að hann er byggður
á ímyndun einni. t>að er sem sje
hreinn misokilningur, að stjórnin
ætli að taka allan toll af borðvið.
Ekkert svipað pví vakir fyrir stjórn-
inni í Ottawa. Blaðið Nor’ Wester
hefur kynnt sjer petta mál nákvæm-
lega, og sk/rt pað vandlega fyrir
mönnum. Ef hjer væri um nokkurt
vafamál að ræða, væri pví meiri á-
stæða til að taka orð blaðsins til greina,
sem almennt, er litið svo á, sem eigi
apturhaldsflokkurinn nokkurt mál-
gagn hjerí bænum, pásje Nor’ West-
er pað málgagn. En málið er orðið
svo skýrt, að um pað er engum blöð-
um að fletta, svo að pað gerir í sjálfu
sjer ekkert til, frá hverjum pær skýr-
ingar hafa komið. Og niðurstaðan,
sem blaðið kemst -að, er sú, að pað
tollafnám, sem hjer er utn að ræða
hafi enga pýðingu' fyrir almenning
tnanna. Fyrir peirri niðurstöðu gerir
blaðið grein á föstudaginn meðal ann-
ars með peim orðum, er nú skal greina.
„Þegar sú frjett kom fyrst, að
tollur væri numinn af timbri, og að
J>að væri gert sem „sjerstök hlunnindi
fyrir Manitoba og Norðvesturlandið“,
eins og fjármálaráðherranum póknað-
ist náðarsamlega að taRa til orða, pá
skildum vjer pað eðlilega á pá leið,
að átt væri við pað timbur, sem fólk
kaupir almennt. En tollafnámið á að
eins við óheflað timbur, sem kemur
beint frá söginni, og jafnvel pótt pað
timbur sje keypt og selt hjer, pá er
pað ekki sú vara, sem fólk venjulega
kaupir af timbursölunum. I>að er al-
gengast nú, að hefla viðinn, að minnsta
kosti öðrum meginn, áður en hann fer
í verzlanir. t>að er opi gert við mill-
urnar, par sem hann er sagaður, og
pað er vel skiljanlegt, hvers vegna
p 3ssi verzlunarsiður kemst á í landi,
par sem flutningsgjald er eins hátt
eins og hjer. Verzlunarmaður í De-
loraine, til dæmis, getur fengið vagn-
hlass af við, hefluðum öðrum meginn,
eins ódýrt, eins og hann getur fengið
Óheflaðan við frá Rat Portage, par
ssm hann borgar sjálfur flutnings-
gjaldið. Mr. Robinson“ (timbursali
hjer í bænum, sem maður frá blaðinu
hefur átt tal við) „skýrir petta á pá
leið, að timbur, sem heflað sje á peim
stað, sem pað er sent frá, kosti ekkert
msira en óheflað timbur, pegar auka-
flutningsgjaldið bætist við; með öðr-
um orðum: sá litli kostnaður, sem pví
er samfara, að láta viðinn faragegnum
heflingarvjelina, vinnst upp með pví,
hvað flutningsgjaldið verður minna.
Af pessu sjá menn, hvernig á pví
stendur, að mest af pví timbri, sem
ksmur frá viðarsölumönnum í norð-
vestur-Canada er heflað, ogsamkvæmt
hinum nýju tolllögum Mr. Fosters er
gamli tollurinn, 20 af hndr., á nefluð
um við. Af pessu leiðir, að við
erum hjer um bil eins staddir eins
og áður, að pví er timbur snertir.
Að vísu getur óheflaði viðurinn koin-
izt inn tolllaust, en hagurinn verður
lítill eða enginn, af pví að flutnings-
gjaldið á honum er meira, og niður-
stiðan verður sú, að fólkið f norðvest-
ur Canada heldur áfram að borga
gamla verðið. Með pví að tollinum
er haldið á hefluðu timbri, er heflað
timbur frá Bandaríkjunum í raun og
veru útilokað. Og ef Bandaríkja-
millurnar skyldu reyna að koma ó-
hefluðum við inn á Manitoba-markað-
inn, pá geta verksmiðjueigendurnir
við Skógavatn hleypt loku fyrir pað
með pví að neita peim mönnum um
hefiað timbur, sem verzla með inn-
fluttu vöruna“.
Stjórnarformaður Canatla
°S
forseti Bandarikjanna.
í marznúmerinu af Canadian
Magazine, sem gefið er út í Toronto,
er fróðleg grein um stöðu og vald
Bandarikja-forsetans og Canada-
stjórnarformannsins, og jafnframt
sýnt frara á, liver munur almennt er á
atvikunum að pví, að peir komast til
valda, hvor um sig. Vjer prentum
hjer stuttan útdrátt.
Stjórnarformaðurinn er að nafn-
inu til ekki yfirmaður framkvæmdar-
stjórnarinnar í Canada. Samkvæmt
fylkjasambands lögunum (Confeder-
ation Act) fiá 1867, er kallað, að
framkvæmdarstjórnin sje í höndum
drotiningarinnar, og fulltrúi hennar í
Canada er landstjórinn (Governor-
General). Svo er og lögboðið að
hann skuli hafa ráð (Council) sjer til
aðstoðar og ráðaneytis við landstjórn-
ina, og er pað nefnt „Leyndarráð
drottningarinnar fyrir Canada“ (The
Queen’s Privy Council for Canada).
En petta ráð heldur aldrei fundi,held-
ur er pví eins varið eins og á Eng-
landi, að pað er að eins lítill hluti
pess, sem kallaður er „ráðanejtið11
(the Cabinet), sem gerir pess verk.
En landstjórinn hefur að eins vald til
að synja lögum staðfestingar, og síð-
an 1878 hefur hann aldrei beitt pví
valdi gegn neinutn lögum, sem lög-
gjafarpingið hefur staðfest. Efstjórn-
arformaður segir af sjer, eða er settur
af, er venjulega að eins einn maður
til, sem landstjóranum er óhætt að
setja í hans stað; pað er helzti maður-
urinn í pingflokknum, sem fjölmenn-
astur er í pinginu; sá maður er sjálf-
sagður að taka við sökum áhrifa peirra
sem hann hefur á pingið, óvenjulegra
bæfileika sem leiðtogi og stjórnvitr-
ingur, og sökum pess, hve mikið kveð-
ur að honum innan - síns flokks. Sá
stjórnarformaðurinn, sem fer frá, ráð-
leggur opt landstjóranum, hver verða
skuli eptirmaður sirin. En sá maður,
sem tekur að sjer stjórnarformanns-
embættið og myndun nýs ráðaneytis,
ber ábyrgðina á pví, hverja hann kýs.
Landstjórinn ber aldrei ábyrgð á sín-
um gerðum; pað eru ráðgjafar hans,
sem bera pá byrði. En nýi stjórn-
arforrriaðurinn ber ábyrgð á pví, ef
fyrirrennara hans hefur verið vikið
frá völdum, og eins á pví, að hann
hefur sjálfur tekið við embætti.
Einn munur á stjórnarformanni
og forseta er sá, að annar er stjórn-
málamaður, sem á sína í'ögu, hinn er
stjórnmálamaður, sem enga sögu á.
Venjulegast er pví svo varið, að
stjórnarformaðurinn hefur komizt inn
í pólitiska lífið sem óbreyttur ping-
maður í neðri málstofunni, cg
sýnt með framkomu sinni í
pingmálum óvenjulega hæfileika og
pau einkenni, sem leiðtogar og stjórn-
málamenn purfa að hafa. Hann hlýt-
ur að vera reyndur maður og hafa gef-
izt vel. Hannkemst í sína stöðu með
pví að balda stig af stigi upp á við.
Að hinu leytinu kemst forsetinn ísína
stöðu I einu stökki. Hann hefur
venjulegast enga reynslu í congress-
inum. Venjulegast er hann ágætur
maður, og er kjörinn af pingi flokks
síns af pví að hann getur haft magn
atkvæða í sínu eigin ríki, og af pví að
önnur ríki eru honum ekki fráhverf.
Annar stórkostlegur munur er sá, að
forsetinn heldur sínu embætti um á-
kveðinn tíma, og stjórnarformaður-
inn um óákveðinn tíma. Forsetinn
er kosinn til fjögra ára, og engin
hætta er á pví, að lionum verði vikið
frá á peim tíma, nema ef hann skyldi
verða ákærður opinberlega, sem eng-
ar líkur eru til að komi fyrir. t>að
má endurkjósa hann, en sú hefð hefur
komizt á, að hann sje ekki í kjöri ept-
ir að haiin liefur verið forseti tvö kjör-
tímabil. Stjórnarformaðurinn heldur
sínu embætti svo lengi, sem meiri
hlutinn í fulltrúadeildinni er pví
hlynntur.
Meðal liinna stórkostlegustu for-
rjettinda forsetans er pað, að hann
hefur vald yfii öllu samkomulagi við
aðrarpjóðir. Samkvæmt stjórnarskrá
Canada er petta vald í höndum alrík-
isstjórnarinnar, og pað er skorturinn
á pessu valdi, sem einkum dregur úr
tign stjórnarformannsins í Canada.
Á síðari árum hefur Stórbretaland lát-
ið Can8da taka J>átt í samningum við
Bandaríkin, og petta er vafalaust að
eins byrjunin til peirrar breytingar,
að Canada fái rjett til að láta stjórn-
arformann sinn eða einhvern úr ráfa-
neyti hans gera samninga við allar
pjóðir, sem vinsamlegar eru Stór-
bretalandi.
Forsetinn hefur vald til að setja
menn í öll embætti, sem heyra sam-
bandsstjórninni til. Þegar ræða er
um útnefning sendiherra (Ambassa-
dors og Ministers), konsúla, dómara
við sambandsdómstóla, æðstu embætt-
ismanna stjórnardeildanna og helztu
tollembættismanna, pá parf öldunga-
deildin að staðfesta útnefninguna; en
yfir langflestum sambandsstjórnar
embættum ræður forsetinn. Með
pessu fær forsetinn afarmikið veiting-
arvald, og hefur ekki hagur landsins
ávallt verið hafður sem bézt fyrir
augum, pegar pví hefur verið beitt. í
Canada hefur stjórnarformaðurinn
mjög lítið vald, að pví er embætta-
veiting sneríir. Dómarar og forstöðu-
menn stjórnardeildanna, áem næstir
standa ráðherrunum, eru útnefndir af
ráðaneytinu. Allir aðrir embættis-
menn verða að standast próf, og fá
embættin eptir pekkingar-verðleikum.
í Canada sitja ráðherrarnir í ping-
inu, cg má hvenær sem vill leggja
fyrir pá spurningar viðvíkjandi em-
bætta-framkornu peirra. Framkvæmd-
arstjórnin I Canada er blátt áfram
pingnefnd. Ilún verður að koma sjer
saman við pingið. í Bandaríkjunum
gerist. pess engin pörf. Þar parf
ekkert vingjarnlegt samkomulag að
eiga sjer stað milli congressins og
framkvæmdarstjórnarinnar.
Vegna pess, hvernig hvor fram-
kvæmUarstjóinin um sig er sett, er
og munur á pví, hvernig pær verja
gerðir sínar. Þeir sem sæti eiga í
framkvæmdarstjórn Canada verja sína
stefnu í pinginu. Forsetinn ber ekki
ábyrgð fyrir congressinum á neinum
sínum gerðum sem formaður fram-
kvæmdarstjórnarinnar.
Það liggur pannig í augum uppi,
að stjórnarformaðurinn í Canada á
vald sitt svo að segja algerlega undir
meiri hlutanum í fulltrúadeild pings-
ins. En ineðan fjögra ára embættis-
tíð forsetans stendur yfir, getur hann
boðið bæði congressinum og pjóðinni
byrginn. En vald peirra beggja, for-
setans og stjórnarformannsins, er tak-
markað með lögum, og um hvorugan
peirra er pað líklegt, að peir hrapi að
neinu verki, sem setja mundi pjóðina
í alvarlega hættu, eða spilla virðingu
peirra sjálfra.
Stóryröi.
Allmörgum mönnum mun pykja
síðasta nr. Jlagsbrúnar óparflega stór-
ort, að vjer ekki segjum meira. Þar
er meðal annars kveðið að orði á
pessa leið um sunnudagsskólana hjer
í landinu:
„Hjer er öllu hrært saman, guð-
rækni saurugum frásögum og botn-
lausri vitleysu. Jeg get ekki látið
vera að vera berorður um petta. Það
hefur rjettilega verið glæpur talinn
og margur maðurinn hefur verið
hengdur fyir pað hjer í Ameríku, að
nauðga stúlkubörnum; en petta er
líka að nauðga börnum og engu betra,
að neyða pau til að taka annað eins
og petta fyrir guðdómlegan sann-
leika. Foreldrarnir elska börn sín,
jeg efast ekki um pað, en margur
maðurinn er sú blessuð aumingja rola
að vilja nauðga bami sínu til pess að
peir póknist guðmanninum. En
nauðgun pessi á börnunum er sví-
virðileg, niðurdrepandi fyrir sann-
leika, iireinskilni og dygð, svívirða
við guð og svívirða á manuinum.
Hjer er sáð fræinu að óhreinskilni,
hræsni og tvöfeldni, sem vjer svo opt
rekum oss á. Jeg veit ekki hvað
verður heilagt fyrir peim mönnum,
sem pannig vaxa upp. Heldur vildi
jag vita börn mín í gröf sinni, en á
öðrum eins skólum.“
HeimilÍHrjettur
á
fylkisstjórnarlöndum.
Það er kunnugt að allmargir ís-
lendingar liafa í seinni tíð tekið sjer
bólfestu á vesturströnd Manitoba-
vatns, og einnig að margir fleiri hafa
í hyggju að flytja pangað.
Nú kom pað upp hjer í vetur, að
allmikið af landinu, sem íslendingar
hafa augastað á, tilheyrir ekki Dom-
inionstjórninni, svo hún getur pvl ekki
veitt mönnum heimilisrjett á pvl.
Lrndið er, sem sagt, samkvæmt samn-
ingum milli Manitoba fylkis og Dom-
inion stjórnarinnar, orðið fylkisins
eign. Aptur hefur fylkisstjórnin hjer
enga lagaheimild til að gefa pessi
lönd, og var pví óhugsandi að íslend-
ingar gætu fengið á peim heimilis-
rjett, nema um pað væru gerðir sjer-
stakir samningar.
.Teg hef skrifazt á við lög-
stjórnarráðherra pessa fylkis, sem hef-
ur umsjón yfir landi fylkisins, um
petta mál, og fór par fram á, meðal
annars, að íslendingum yrði gefinn
kostur á að taka heimilisrjett um á
kveðinn tíma á löndum tilheyrandi
fylkinu á pví svæði, sem hjer segir:
T. 16, R. 8, W. lst.
15 17, 5 5 8, ,, ,,
55 21,
,, 16,
,, 17,
,, 19,
,, 20,
,, 16,
,, 17,
5, 19.
8, „
9, „
9, „
9, „
9s 55
10, „
10, „
10, „
Jeg hef nú fengið svar frá ráð-
herranum, sem íslendingum, er hlut
iga að máli, pykir að líkindum
nokaru skipta, og set jeg pví hjer
pýðingu af pví:
„Winnipeg, 2. apríl 1894
W. II. Paulson, Esq
Winnipeg, Man.
Herra.
Jeg hef pann lieiður að hafa með-
tekið frá yður brjef dagsett 28. f. m.
um pað, að nokkrir íslendingar óski
eptir að geta tekið heimilisrjett á
landi á vesturströnd Manitobavatns-
ins, sem nú sem stendur er eign Mani-
tobaiýlkis.
Til svars upp á petta vil jeg
taka fram, að jeg skal með ánægju
gera samninga við lnnanlandsmála-
deildina I Ottawa, um að gefa pessu
fólki heimild til að setjast að á pess-
um löndum og fá á peim heimilisrjett,
en fylkið fái önnur lönd I peirra stað,
pað er að segja, fáist deildin til að
gera slíka samninga.
Sainningar líkir pessu hafa átt
sjer stað áður, og mjer pykir líklegt
að deildin gefi oss kost á pví sama
viðvíkjandi fólki pví sem pjer skrif-
ið um.
Það væri auðvitað mjög mikið
pægilegra, ef pjer gætuð tiltekið sjer-
staklega pau lönd,sem petta fólk óskar
að taka; en pótt sú upplýsirig sje ekki
við hendina, pá skal jeg samt skrifa
Innanlandsmáladeildinni I pá átt, að
f i loforð fyrir ofannefndum samning-
um fyrir fólkið, pegar J>að fyrir al-
vöru byrjar að flytja inn á petta
svæði.
Jeg hef pann heiður að vera
yðar hlýðinn pjónn
Clifford Sifton.
Provincial Land Commissioner“.
— Eins og menn sjá á pessu
brjefi, lofar Hon. C. Sifton að leita
samninga við Ottawastjórnina, sem
leiði af sjer pað, að íslendingar geti
fengið pessi lönd. Hann lætur mig
vonandi vita, á sínum tfma, hvernig
pessir samningar ganga, og skal jeg
pá geta pess I öðruhvoru íslenza
blaðinu lijer.
W. H. Paulson.
Tbompsoo k Whg
eptirkomendur
Thompson Lœuger & Co.
Cl^YSTAL, - N. 13.
þar eð vjer höfum einsett okkur
a8 ná í sem allra mest af verzlan
ykkar, íslendingar, þá höfum við
ráðið til vor einn landa ykkar, sem
flestnin ykkar er kunnur að góðu
einu — Mr. H. S. Hanson. Hann
mun gera sjer far um að taka vel á
móti ykkur, og hann biður ykkur
alla velkomna, pegar þið komið í
bæinn, hvort heldur þið þurfið að
kaupa nokkuð eða ekki.
Ef þið viljið gefa okkur verzl-
un ykkar munum við gera eins vel
við ykkur og nokkrir aðrir GETA
GERT, og máske BETUR en flestir
aðrir menn á þessum tíma VILJA
GERA. Kornið því og heimsækið
okkur og þið rnunið sannfærast um,
að við meinum að gera vel við
ykkur.
Vinsamlegast
Thompson k Wing.
Crystal - - N. D.