Lögberg - 07.02.1895, Blaðsíða 6
6
LÖGBERG FIMMTIjDAGINN 7. FEBRUAR 189».
Niðurl. frá 3. bls.
inn kom Calavar og aðstoðarmenn
hans. t>eir báru sverð við hlið, og
tveir peirra hjeldu á í milli sín högg-
stokk með svörtum dök yfir og lá öxi
ofan á.
t>egar Calavar koin inn, varp
Ituy Lopez sjer óttasleginn fyrir fæt-
ur honum. En hertoginn Ijet ekkert
á sjer bera. Hann hafði augun á
taflborðinu. Hann átti að leika.
Calavar gekk að hertoganum og
lagði höndina á herðar honum.
„Komið!“ mælti hann.
t>að fór hrollur uin bandingjann,
eins og har.n hefði stigið ofan á högg-
orm.
„Jeg verð að Ijúka við taflið“,
mælti hann byrstur.
„t>að er ómögulegt“, svaraði
C ilavar.
„En það er jeg, sem á að leika,
maður! Láttu mig halda áfram!“
„t>að get jeg ekki. t>að er ó-
mögulegt11, svaraði böðullinn.
„Eru pær liðnar, pessar prjár
stundir?“
„Já. Við verðum að hlyða kon-
ungdnum“.
Aðstoðarmenn böðulsins gengu
ni fiam; peir höfðu staðið I sömu
sporum og stuðzt við sverð sín.
Hertoginn sat við vegginn undir
gl iggar.um og borðið fyrir framan
hann.
„Jeg hreyfi mig ekki hót, fyrr
e i taílið er búið“, mælti hann. „Að
hálfri stundu liðinni sel jeg yður í
hendur höfuð mitt“.
Don Gusmau gerðist ópolinmóð-
ur á svip. Hann reif af sjer demants-
h ingana og fleygði peim fyrir fætur
böðulsin".
„Jeg ætla mjer að ljúka við tafl-
ið“, mælti hann og brýndi röddina.
Gimsteinarnir glóðu í myrkrinu,
e i hringirnir ultu eptir gólfinu.
„Fyrir mig hefur verið lögð ein-
dregin skipun“, kvað böðullinn, „og
pjer verðið að hlyða oss, göfugi herra.
£>áð vejður að framkvæma boð kon-
ungs og lög Spánarveldis. Hlyðið
pi og fleygið eigi burt síðustu augna-
blikum yðar til ón/tis. Talið pjer
vlð hertogann, herra biskup, og biðjið
hann að gefa sig undir forlög sín“.
Svar Ruy Lopez var bæði ein-
dregið og sköruglegt. Hann preif
öxina, sem lá á höggstokknum, og
reiddi hana báðum höndum yfir höfði
sjer.
„Pað veit trú mín“, mælti hann,
„að hertoginn skal Ijúka við taflið
sitt“.
Við pessi orð og svip pann, er
peim fylgdi, hopaði Calavar á hæl,
svo skelkaður, að honum varð fóta-
skortur og fjell hann sptur á bak
pangað sem fjelagar haus voru fyrir.
t>eir brugðj núsverðum og bjuggust
til atlögu. En Ruy Lopez keyrði
trjestól sinn, sem var ærið pungur,
niður í gólfið fyrir framan sig, og
mælti hátt:
„Sá sem fyrstur dirfist inn fyrir
pessi vebönd, skal dauður niður bníga.
Veitum atgöngu, hertogi góður!
Hinnstu ósk yðar skuluð pjer fá, pó
að pað verði minn bani. Og pú, löð-
urmennið, varaðu pig á að leggja
hönd á biskup kirkjunuar. Niður
með sverðin og hlyðið Drottins pjóni.“
I>vl næst puldi Ruy Lopez á mál-
blendingi af latínu og spænsku eins
konar bannfæringarformála eða buslu-
bæn, en slíkum pulum stóð alpyðu
mikill ótti af í pá daga.
IÞað hreif pegar í stað. Föru-
nautar Calavars stóðu sem steini lostn-
ir af skelk, en honum pótti sem hann
stofnaði bæði líkaaaa og sál í glötun,
ef hann gerðist biskupsbani, án inn-
siglaðrar skipunar frá konungi, og
vissi eigi, hvað til bragðs skyldi taka.
Að fara á fund konungs og tjá honum
málavexti, var að stofna sjálfum sjer
I hættu, par sem konungurinn beið
pess ópolinmóður, að honum væri
fært liöfuð Gusmans. Að veita peim
bandingjanum og biskupi atgöngu
var og eigi árennilegt, pví Ruy Lo-
pez var heljarmenni að burðum. Hjer
var úr vöndu að ráða. Loks kaus
hann pað, er hægast var, — að bíða.
„Viljið pjer heita mjer pvf, að
gefast upp að hálfri stundu liðinni?“
spurði hann Don Gusman.
„Því heiti jeg“, svaraði her-
toginn.
„Haldiðpá áfram að tefla“, mælti
böðullinn.
t>eir fjelagar settust og tóku til
að tefla aptur, en Calavar og förunaut-
ar hans skipuðu sjer umhverfis borðið.
Calavar var sjálfur góður skákmaður
og hafði pví gaman af að horfa á, og
veitti glögga eptirtekt hverjum leik,
sem peir ljeku.
Don Gusman virti fyrir sjer
snöggvast andlitin í kring um sig; en
enginn sá honum bregða.
„Aldrei hefi jeg teflt í jafn-göf-
ugu samkvæmi“, mælti hann. „Verið
vottar að pvf, poiparar, að jeg hef pó
einu sinni á æfinni unnif Don Lopez“.
Síðan sneri hann sjer að taflinu og
Ijek honum bros um varir.
III.
Seint liðu pessar prjár stundir í
klefa bandingjans, en eigi liðu pær
fljótara f hallarsal Fillips konungs.
Konungur hafði lokið við taflið
við Don Ramirez af Biscaya, og aðals-
mennirnir, sem urðu að standa í sömu
sporum, ætluðu alveg að hníga niður
af preytu; peir voru albrynjaðir og
pví mjög fungir á sjer.
Don Tarraxas stóð óbifanlegur,
með aptur augu, lfkastur járnlíkn-
eskjum peim, er skreyttu sali hinna
hamrömmu Gota. D’Ossuna hallað-
ist upp við marmarastoð og horfði í
gaupnir sjer. En konungur gekk
órór um gólf og nam staðar við og
við til að hlera, er hann bjelt sig
heyra eitthvað. Eptir peirrar tíðar
háttsemi lagðist hann á knjebeð við
og við frammi fyrir líkneski hinnar
heilögu meyjar, til pess að biðja fyr-
gefningar fyrir hefndarverk pað er pá
skyldi vinna. Hljótt var í höllinni;
pvf enginn var svo tiginn, að mæla
pyrði, nema konungur byði svo.
Þegar konungur sá síðasta sand-
kornið falla í stundaglasinu, hjfrnaði
yfir honum.
„Nú deyr svikarinn“, gall hann
við.
£>að var eins og færi hljóðskrafs-
kliður um allan hópinn.
„Stundin er liðin, greifi af Bis-
caya“, mælti Filippus konungur, og
sneri sjer að Don Ramirez, „og par
með er fjandmaður yðar einnig frá“.
„Fjandmaður minn, yðar há-
tign?“ spurði Ramirez, og ljet sem
hann vissi eigi, hvaðan á sig stó veðrið.
„Hvf hafið pjer eptir orð mín,
greifi?-1 svaraði konungur. „Lögðuð
pið Don Gusman eigi hug á hina
sömu konu, hana Donna Estella, og
geta peir menn verið v’nir, sem slfkt
ber á milli? Donna Estella skuluð
pjer Iiljóta. Sú unga inær mun selja
yður í hendur feguið sína og giptu.
Jeg hef eigi talað um pað við ráða-
neyti vort. En drottinsorð mitt sker
úr. Ef einhvern tíma verður í yðar
eyru tilrætt um vanpakklæti pjóð-
höfðingja, pá munuð pjer geta svar-
að, að vjer gleymdum eigi hollvin
konungs og Spánarveldis, er komst
fyrir samsæri Don Gusmans og brjefa-
viðskipti hans við Frakkland11.
Don Ramirez virtist hlyða órór á
orð konungs. Hann hafði augun á
gólfinu, eins og hann kynni ekki við
að heyra sjer liælt í heyranda hljóði.
t>að var eins og hann ætti bágt með
að svara.
„Yðar hátign“, mælti hann, „jeg
tók nærri mjer að rækja jafnrauna-
lega skyldu“. Hann hikaði sig við
að segja ineira og pagnaði.
Tarraxas hrökk við, og D’Ossuna
nísti járnglófa sínum um meðalkafl-
ann, svo að marraði f.
„Áður en pessi maður nytur
hennar Donna Estella“, hugsaði D’-
Ossuna, „skal hefndin hreppa hann,
pó að pað verði minn bani að koma
henni fram. Hefndardagurinn renn-
ur upp á morgun“.
Konungur hjelt áfram máli sínu:
„Hollusta yðar, Don Ramirez, skal
umbun hljóta“, mælti hann. Sá, sem
varðveitt hefur konungsstól vorn og
ef til vill konungsætt vora, skal öðl-
ast sjerstaklegan heimanmund. Jeg
bauð yður í morgun að búa út skjöl
nokkur, er veita yður hertoganafnbót
og landshöfðingjadæmi í Valencia.
Eru skjöl pessi svo tilbúin, að pau
megi innsigla?“
Don Ramirez brá litum fyrir feg-
insleika sakir. Ilann titraði eins og
laufblað og honum sortnaði fyrir
augum. En konungur ókyrrðist, og
tók pá greifinn bókfellsrollu úr barmi
sjer og rjetti konungi á hnjántim.
„Hin fyrsta stjórnarathöfn mín í
dag fkal vera að rita undir skjöl
pessi“, mælti konungur. Drottins-
svikunum er pegar liegnt; nú er tími
til kominn fyrir konung, að launa
trúmennsku yðar“.
Konuncrur rakti í sundur bók-
r>
fellið og tók að lesa. En er hann
var skammt kominn, sigu lionum brýr;
hann gerðist prútinn af reiði og eld-
ur brann úr augum honum.
„Faðir minn sæll! Hvað er pað,
sem hjer sje jeg?“
IV.
Taflinn var lokið. Don Gusman
hafði unnið Ruy Lopez, og pað ger-
samlega.
„Nú er jeg viðbúinn að hlýðn-
ast boði konungs míns, sem jafnan“,
mælti hann við Calavar.
Böðullinn skildi liann og tók til
að koma höggstokknum í rjettar
skorður. A meðan gekk Don Gusman
fram fyrir krossmark lausnarans og
mælti stillt og einarðlega:
„Drottinn minn! Veit, að rang-
læti pað, sem hjer á fram að fara,
komi peim í koll, er verið hefur hvat-
amaður glæps pessa. En lát eigi
hefndina koma niður á konungi
mínum!“
Ruy Lopez stóð út í horni og brá
skikkjunni fyrir auglit sjer. Hann
tók til að hafa yfir bænir fyrir deyj-
andi manni.
Calavar gekk að Don Gusman
ocr tók til að leysa af hálsi honum.
En Don Gusman hrökk við, er böð-
ullinn snerti hann.
„Ekkert yður viðloðandi skal
snerta mann af Gusmana kyni nema
öxin ein“, mælti hann, tók sjálfur af
hálsi sjer og lagðist á höggstokkinn.
„Höggðu!“ mælti hann sfðan; „jeg
er viðbúinn!“
Böðullinn reiddi öxina; loks átti
svo að fara, að dómur konungs yrði
framkvæmdur. Þá heyrðist óp og
háreysti álengdar, hratt fótatak og
hávær málkliður. Við pað kom hik
á böðulinn. Armleggur hans nam
staðar upprjettur.
Sveit vopnaðra manna hafði ráð-
izt á dyflissudyrnar og hrökk hurðin
undan átökum peirra. D’Ossuna
ruddist inn sem kólfi væri skotið og
fleygði sjer milli böðulsins og band-
ingjans. Þar mátti eigi tæpara standa.
„Hann lifir!“ hrópaði Tarraxas
upp yfir sig.
„Honum er borgið“, gall D’Oss
una við. „Hjartkæri frændi minn!
Jeg bjóst ekki við að sjá hann nokk-
uru sinni með lífi framar. Drottinn hef-
ur af náð sinni eigi látið saklausan
týnast í hir.s seka stað. Guði sje lof!‘t
„Guði sje lof!“ kvað við eins og
bergmál frá brjósti allra peirra, er við
voru staddir, en hæst heyrðist til Ruy
Lopez.
„£>ú komst mátulega, vinur minn“
mælti Don Gusman við frænda sinn;
.,en nú hef jeg eigi framar prótt til
að deyja“, og hann hneig nálileikur
niður á höggstokkinn. Honum varð
svo mikið um pessi sviplegu viðbrigði.
Ruy Lopez preif hertogann í fang
sjer og bar hann beint inn í hallarsal
konungs, en hirðmcnnirnir gengu
allir á eptir. Og er Don Gusman vit-
kaðist og lauk upp augunum, sá hann,
hvar vinir hans stóðu allt umbverfis
og konungur einn í hópnum. Kon-
ungur virti liann fyrir sjer með inni-
legum gleðisvip.
Don Gusman trfiði naumast aug-
unum í sjálfum sjer. Hann var kom-
inn frá öxinni og höggstokknum inn
í hallarsal konungs, og hann skildi
eigi hót í pví, hvernig pessi sviplegu
umskipti hefðu orðið. Hann vissi
eigi pað, sem ekki var von, að pegar
Don Ramirez ætlaði að fá konungi
skjölin, pá hafði hann í ákafanum og
fátinu farið skjalavillt og rjett kon-
ungi skrá pá, er á stóð samsæris-ráða-
gerð sú, er Don Gusman var eignuð,
og pað með, að fyrir hana skyldi bera
sakír á Don Gusman og fá honum í
hel komið svo sem báskalegum keppi-
naut Don Ramirez og einhvorri hinni
öruggustu stoð konungsvaldsins. Hon-
um var ókunnugt um pað, er gerzt
hafði, og skildi eigi hvað pví olli, að
hann hafði komizt úr klóm böðulsins.
£>að leið nokkur stund, áður en hann
fjekk áttað sig á pessu öllu saman.
I>rem dögum síðar, á sijmu stundu
dags, sem hin dásamlega lífgjöf Dou
Gusmans átti sjer stað, hjó Calavar
höfuð af Don Ramirez, greifa af Bis-
caya, fyrir drottinssvik og Ijúgvitni.
Fagnaðaróskir bárust Don Gusman
hvaðanæfa. Filippus konungur tók
I hönd honum mjög innilega. „Don
Gusman“, mælti hann, „jeg hef verið
mjög ranglátur. Jeg get eigi fyrir-
gefið mjer glapræði mitt“.
„Yðar hátign“,svaraði hertoginn,
„tölum eigi um pað framar. Slík orð
af konungs munni eru meira virði en
púsund líf“.
Konungur hjelt áfram máli sínu.
„Jeg vil“, mælti hann, „að pjer
hafið hjeðan af markaða á skjöld yð-
varð silfurexi á himinbláu taflborði,
til minningar um hina dásamlegu líf-
gjöf yðar. í pessum mánuði munum
vjer drekka brúðkaup yðar með
Donna Estella. Brúðkaupið skal
halda í Escurfalhöll vorri“.
Siðan bætti hann við og sneri
sjer að Ruy Lopez:
Jeg hygg, að kirkjan muni fi
góðan pjón par sem er hinn nýi bisk-
up vor. £>jer skuluð vígðir biskup3-
vígslu búinn skarlatskápu, alsettri de-
möntum; pann veg skal yður launuð
skákin, sem pjer teflduð við hann
Don Gusman“.
„Yðar hátign“, svaraði Don Lop-
ez; „pað er í fyrsta skipti í dag, er
jeg læt mjer vel líka, að liafa tapað
skák“.
Konungur brosti og hirðmenn-
irnir slíkt hið sama.
„Nú bjóðum vjer yður að veizlu
með oss, góðir hálsar“, mælti konung-
ur ennfremur. „Don Gusman sitji á
hægri hönd oss og biskupinn af Seg-
ovia á vinstrihlið. Rjettið mjer arm-
legg yðar, Don Gusman“. '
«36
Rjett í pví bili var enda bundið á alhugasemdir
piltsins, pví að ökumaðurinn hafði gert Otri skiljan-
legt, að peir væru komnir pangað sem ferðinni væri
heitið, og Otur fór ofan úr ökumannssætinu á ein-
kennilegan hátt, sem að likindum á vel við pá er
lieyra til pjóðflokkunum í Mið-Afríku, og pilturinn
varð hræddur og hafði sig á burt.
, 'Lt úr vagnirium komu Leonard og Júanna og
voru pau miklu hraustlegri eptir sjóferðina. Júanna
hafði nú náð aptur heilsu sinni og glaðlyndi, var
mjög laglega búin, í gráum kjól og með barðastór-
an, svartan hatt, skreyttan strútsfjöðrum, og syndist
vera mjög yndisleg kona, eins og hún líka var. £>au
gengu inn í framstofu eina og Leonard spurði, hvort
hann gæti fengið að tala við pá herra Thomson og
Turner.
; . „Mr. Turner er inni“, sagði ritari einn, sem
mjög var æruverður ásýndum „Mr. Thomson“— og
nú varð honum litið á Otur og sljákkaði pá i honum
skyodilega; svo rak hann á sig hnykk og bætti við
■— „befur verið í tölu dauðra manna siðustu hundrað
árin. Thomson“, sagði hann til skýringar, og náði
pú aptur tíguleik sinmn, en starði stöðugt á Otur,
„grundvallaði petta málafærslumanna fjelag; hann
d6á dögum Geórgs 3. £>að er myndin af honum,
sem er parna uppi yfir dyrunum ■— maðurinn með
skarðið I vörina og tóbuksdósirnar“.
■ „Einmitt pað“, sagði Leonard. „Úr pví að
,^lr. Thomson er ekki viðlátinn, pá gerið pjer ef til
6 1
skránni; samt verð jeg að biðja yður að skilja brjef-
ið eptir hjá mjer um stund, pegar pjer hafið lesið
pað. Yður kann annars að pykja gaman að hoyra
pað“, bætti Mr. Turner við um leið og hanngekk að
skáp í veggnum og opnaði járnhurðina, „að við höf-
um verið að leita að yður eitt ár eða lengur. v'ið
sendum jafnvel mann til Suður-Afríku, og hann
rakti slóð yðar upp I einhver fjöll einhvers staðar
norður af Delagoaflóanum, par sem sagt var að pjer
og Thomas bróðir yðar og tveir vinir ykkar væru að
grafa eptir gulli. Maðurinn komst til pess staðar 9.
maí.“
„Einmitt daginn sem jeg fór paðan“, tók Leo-
nard fram í.
„Og hann fann, hvar pið höfðuð hafzt við, og
prjár grafir. í fyrstu hjelt sendimaður okkar, að
pið væruð allir dauðir, en síðar bitti hann svertingja
einn, sem virtist hafa hlaupizt á burt úr pjónustu
yðar, og sá maður sagði honum, að annar bróðirinn
hefði legið fyrir dauðanum, pegar hann hefði farið
frá peim, en hinn hefði pá enn verið við góða heilsu;
en ekki vissi hann, hvað af honum hefði orðið“.
„Thomas bróðir minn dó 1. maí, nú fyrir rjettu
ári síðan“, sagði Leonard.
„Eptir páð sýndust pjer með öllu týndur, en
jeg hjelt enn áfram að auglýsa, pví að pað er dá-
samlegt, hve lægnir tyndir menn eru á pað, að gera
vart við sig, pegar um pað er að ræða að ganga ept-
640
urinn skyldi ganga til llfserfingja Leonards Outrams,
ef peir væru eða yrðu nokkrir, en annars til bróður
hennar. Erfðaskrá pessari hefur ekki verið mótmælt;
pess vegna get jeg samglaðst yður, ef pjer eruð
Leonard Outram, út af að vera aptur orðinn eigandi
að aðsetri forfeðra yðar og að töluverðu fje í
peningum“.
Um stund var Leonard í of mikilli geðshræring
til pess að tala.
„Jeg skal sanna yður pað“, sagði hann loksins,
„að jeg sje pessi maður — pað er að segja, jeg skal
færa líkur fyrir pví; síðar getið pjer fengið fullnað-
arsönnun fyrir pví að jegsegi satt á venjulegan hátt.
„Og svo fór hann að koma með ýmsar sannanir fyrir
pví, hver hann væri, og parf ekki að skýra frá peim
hjer. Málafærslumaðurinn hlustaði á hann pegjandi,
og skrifaði hjá sjer til minnis við og við.
„Jeg held“, sagði hann, pegar Leonard hafði
lokið máli sínu, „að jeg megi líta svo á sem pað sje
sannað, að pjer sjeuð enginn annar en Mr. Leonard
Outram, pó að hafa verði í frammi pær eptirgrennsl-
anir, sem pjer minntust á, í jafnmikilvægu máli og
pessu; eða öllu heldur“, bætti liann við og leið-
rjetti sig, „ef bróðir yðar Thomas er látinn, eins og
mjer skilst, að pjer sjeuð Sir Leonard Outram.
Sannast að segja hafið pjer svo algerlega sannfært
mig um að pessu sje svo varið, að jog hika mig
ekki við að fá yður brjef, sem Lady Cohen lieitifl
skrifaði yður og geymt er hjá mjer ásamt erfða-