Lögberg - 02.01.1896, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMAlTUDAGINN 2 JANL AR 18! 6
7
RHaerð sú sern hjer fer á eptir
er tekin eptir ný útkominni ísafold.
Grein pesai er um m&lefni, sem oss ís-
lendinga í pessu landi varðar engu
síður, en Wræður vorn heima á íslandi,
og auk pess er hún pryðisvel rituð, og
vonum vjer pví að hún verði með
ánægju lesin.
að „sársaukinn í ]ífinu“ sje einhver
eptirtektarverðassa ritgerðin kristilegs
efnis, sem á voru máli hefur fram kom-
ið á pesiari öld; jeg minnist að
minnsta kosti ekki að hafa lesið neitt
í peirri röð fslenzkt, er injer hafi pótt
tilkomumeira. Jeg hef sjerstakiega
nefnt pessa ritgerð, pví að jeg álít
hana vera hið lansrbezti, sern komið
hefur frá penna höfundarins, og bera
pess Ijósastan vott, hvílíkan hæfileg-
leikamann hiníslenzka kristni á par
sem sjera Friðrik Bergmann er.
„Aldsimót“.
Fimmta Xr. 1895.
Ritdómur ept.ir prestaskólakennara
sjera Jón Helgason.
Dað hefur ekki borið mikið á
pessu tímariti peirra íslenzku prest-
anna í Vesturheimi hjer heima hjá oss.
Allur meginporri manna hjer á landi
hefur aldrei sjeð pað, og margur
presturinn hefur aldrei haft pað á
milli handa sjer; blöðin hafa varla á
pað minnzt (að ísafold undanskilinni),
°g pó er hjer um ársrit að ræða, sem
verðskuldaði að komast inn á hvert
einast heimili, pví að pað berst fyrir
heimsins langstærsta áhugamáli,
kristindóminum, og pví, er steudur í
sambandi við hann, og heiur jafnframt
ýmsa pá kosti til að bera, sem mest á
ríður fyrir sl(k rit. En pann kostinn
tel jeg beztan í pessu sambandi, að
enginn, sem Aldamót les, getur eitt
augnablik verið í efa um, hvað pau
vilja og fyrir hverju pau berjast.
Stcfnulaus blöð eða límarit eru jafnan
einkisvirði, — uin stefnu Aldamóta
er pað að segja, að hún skín svo að
segja fram úr hverri línu peirra; mark
miðið er ávallt petta sama, að syna
fram á krapt, líf og Ijós kristindóms-
ins. Erigum, sem les ritgjörðirnar,
getur blandast hugur um pað, hverju
megin höfundarnir standa; hvervetna
skfn pað fram, að ekkert annað en lif-
andi, persónuleg trúarsannfæring knyr
pá til að biðja sjer hljóðs. Þetta eitt
ætii að vera næg moðmæli með árs-
ritinu, petta eitt ætci að nægja til
pess, að allur porri kristilega hugs-
andi íslendinga gerði sjer far um að
eignast ritið.
Af pví, sem Aldamót hafa flutt
hingað til, kveður auðvitað mest að
pví sem peir sjera Jón Bjarnason og
sjen Fr. J. Bergmann, ritstjóri pess,
hafa f pað ritað. Allir lesandi og
hugsandi íslend'ngar pekkja sjera Jón
óg hveruig hann kemur fyrir sjónir
pegar verja á krisindóm og kirkju.
Hann er talsvert stórskorinn í anda
og stór f orðum. Ilonum hefur verið
pað til foráttu fundið, að hann væri of
strangur og harðorður í dómum sín-
um, en engum sanngjörnum tnanni
mun nokkru sinni hafa komið til hug-
ar að efast um pað, »ð nokkuð annað
en eldheitur áhugi á málefnum krist-
indómsins legði honum stóryrðin f
munn eða styrði penna hans til peirra
Honum hefur verið brugðið um ofsa-
trú, — en ofsatrú sjera Jóns er fólgin
1 pví einu, að hann hefur haft hug og
djörfung til að halda fram sinni kristi-
Jegu trúarsannfæring, — en hver get-
ur valið slfku nafnið ofsatrú? Honum
hefur verið brugðið um „kreddupræl-
dóm“, en kredduprældórnur hans er í
pví fólginn að hann hefur aldrei vilj-
að vfkja naglbreidd frá játningarbók-
um peirrar kirkju, sem hann pjónar,
og sem hann hefur unnið eið að, —
en bver getur kallað slfkt kreddu-
prældóm? — í eldri ársheptum Alda-
móta eru meðal annars tvær mcistara-
lega samdar ritgerðir frá hans hendi,
ritgerðirnar „t>að sem verst er j
heimi“ (í 1. árg.) og „t>að sem mest
er f heimi“ (í 3. árg.). Það er meira
en sjaldgæft. að slíkar rítgerðir birtist
& voru mál', en pví raunalegra er til
pess að vita, að svo tiltölulega fáir
skult verða til pess að lesa pær.—
Sjera Friðrik Bergmann pekkja færri
hjer heima, enda er hann sjera Jóni
mikla yngri. Ea að dæraa eptir pví,
sem sjezt hefur eptir hann á prenti
hingað til, pótt ekki nefndi jeg annað
en ritgerð pá, sem Aldamót fluttu í
fyrra frá hans hendi, ritgerðina „sárs-
aukinn f lífinu“, — pá ber liún nægi-
legan vott um höfuð og hjarta pess
ramns. Mjer er geði næst að álíta,
Jeg hef eigi getað neitað rnjer
um pá ánægju að minnast pessa, sem
pó aðallega snertir eldri árganga
„Aldamóta-4, ef ske kynni, að pað
gæti orðið til pess, að einh ’er, sem
qingað til hefur látið „Aldamótum“
ósinnt, ljeti leiðast til aðágirnast pað,
sem pegar er út komið af ritinu. En
aðallpga var tilgangur minn með lín-
um pessum sá, að benda kristilega
hugsandi íslendingum, sjerstaklega
hinum fslenzku kirkjupjónnm, á
fimmta árgang „Aldamóta11, sem nú
er nj'kominn úr prentsm ðjunni.
t>essi nyji árgangur „Aldamóta4-
byrjar á premur kvæðum eptir danska
skáldið Chr. Richard, f ísl. pyðing
eptir V. Briem, og er hún, sem nærri
má geta. pryðilega af hendi leyst.—
Þá kemur fyrirlestur eptir ritstjórarn,
sjera Friðritc, sem hann nefnir „Teikn
tfmanna11, fyrir margra hluta sakir
ágætur fyrirlestur. „Um alla Norð-
urálfuna birtist oss apturhvarf f áttina
til trúarbragðanna1*, — petta er pað
teikn á andans himni, sem sjera Fr.
vill leiða athygli manna að. Sjer-
staklega eii i petta sjer stað á Frakk-
landi, vantrúarinnar eiginlega föður-
landi. Menn hjeu orðnir preyttir á
natúralista stefnunni, eins og hún
kemur fram f vísindum, pólitfk, skáld-
skap og listum. Hún hafi lofað svo
miklu, en haldið fæst loforða sinna;
hún hafi tekið burtu átrúnaðinn, en
ekkert gefið í staðinn' sem fnllnægt
geti trúarpörf mannsins. Menn sjeu
teknir að efast um, að nokkur geti
hyggt lff sitt á úrlausnum vfsindanna.
Höf. tilfærir máli sínu iil sönnunar
kafla úr nterkilegri ritgerð utn „gjald-
prot vfsindanna“ eptir frakkneskan
mann, próf. Brunetióre, og úr peiiri
ritgerð eru áður tilfærð orð tekin.—
í stað natúralista-stefnunnar sje vý
stefna takin að ryðja sjer til rúms,
dulspekisstefna, sent almennt er löll-
uð symbólska stefnan. Þessi stefna
sekki.r sjer djfptra r.iður f liinn ósfni-
lega Hndans heim, leitHr aö gulli og
gimtteinum í djúpt sálarlífs mannsins,
en starir ekki á hiua syuilegu hlið til-
verunnar nje dvelur við viðbjóðsleg-
ustu hliðar hennar, einsog realistarnir
gera. Ur pessari stefnu hyggur sjera
Fr. að kunni að inyndast nyr andleg-
ur golfstraumur, sem geti haft heilla-
vænlegar afleiðingar einnig fyrir and-
legt llf íslendinga, pótt enn sje hún
eigi tekin að gera vart við sig par.
Sjera Friðrik álítur, að pessi stefna
fari aðallega f trúar- og kirkjuáttina.
t>að kann að vera, að svo sjo á Frakk-
landi, jeg pekki ekki til pess, en eins
og stefnan hefur komið fram á Noi ð-
urlöndum á sfðustu 3— 4 árum, viið-
ist mjer pað vera stórt efunarmál.
Hún kemur par fram sem lfflans og
framkvæmdarlaus tilfinn.ngarstefna
„preyttra munna“, sem eru orðnir
saddir á lífinu og nautnum pess, og
dvelja, pegar peir taka sjer penna f
hönd, i einhverjnm pokuheimi, sein
ekki verður hönd á fest nje heilbrigt
auga fær eygt, stefna, sem ber vott
um sjúkt hugsanalíf og sjúkt tilfinn-
ingalíf. Hana vantar siðferðilegan
prótt. og prótt og prek og alla ábyrgð-
artilfinn :ngu. t>að virðist ekki vera
kristindómurinn, sem dregur að sjer
menn pessarar stefnu, heldur róm-
verska kirkjan með sfnum reykelsis-
eim, hljóðfæraslætti og dularfullu
seriinónfum; og leiðist einhver til að
varpa sjer f skaut pessarar kirkju, pá
mun pað fremur orsakast af tilfinning-
unni fyrir pægindum pess, að geta
varpað af sjer allri ábyrgð á hana,
heldur en af tilfinningunni fyrir anda
og krapti kristindómsins. Hin evang.
lúterska kirkja mun varla auðgast af
áhangendum pessarar stefnu. Má
vera, að stefuaa breytist og fái meiri
iðferðilegan prótt, og væri pá ekki
óhugsanlegt, að úr henni inyndaðist
nyr andlegur golfstraumur, sem vermdi
loptið og sk»p*ði nyjan gróður, einn-
ig hjer hjá oss. En eins og siefnan
kemur nú fyiirsjónirá Norðurlönd-
um (og um annað tala jeg ekki hjer),
pá get jeg el ki annað en tekið realist-
ana fram yfir symbolistana; pvi pótt
segja megi nm pá, að peir hafi eiriblfnt
á skuggahliðar lífsins, pá iná á hinn
bóginn pakka peim pað, að peir hafa
opnað augu.nautnsjúkrar aldar fyrir
sársauka lífsins. Jeg neita pví ekki
að mjer befur opt orðið grain'' f geði
við að lesa lífslysingar realistanna, en
pegur jeg les rit symholistanna, fæ
jeg hálfgerða ve'gju, mjer liggur við
að selja upp.— En hvað sem pessu
nú líður, pá virðist hitt óneitánlega
satt, — og á pvf hvílir áherzlan hjá
sjera Fr., —■ að pað eru að verða
veðraskipti f loptinu, menn eru farnir
almennt að sjá pað betur og betur, að
kristindómurinn einn fær varðveitt
mannlífið fyrir rotnun og dauðu. Án
hugsjóna getur mannlítíð ekki prifizt
til lengdar, pær erp eitt höfuðskilyrði
fyrir siðferðilegu lítí; pað er pví ekki
að furða, pótt menn taki aptur að
horfa í áttina til kristindómsins, —
pví hvar getur liærri og veglegri
flugsjónir? (Niðurl.).
Break Up a Cold in Time
BY USING
Fyky-Pectoral
Th© Ouick Curo for COUGIIS,
COLDS, OROUP, BRON-
CHITIS, HOARSENESS, ©tc.
Mps. Josf.ph Nopwick,
of 6J Soraui en Ave., Toronto, wr’tca:
•• rrny-I'ectoral ha* never fniled to curo
my t-liililren of croup nftcr a few doses. It
ntred mysolf of a Íong-Htunding cough after
F- v«ral otlier remnlics had failod. It has
rIso j>rovnd an cxcellent cougli curo f»r my
faml y. I p^cfcr it to anv othcr mediciua
fur cougha, croup or hoaraouess. ’
II. O. Barbour,
of Little Rocher, N.B., writes :
“Aa a curo for coughs Pynr-Pectnral is
tho licst M'llíng mcdicln© I huve; rny cus*
tomeis will have no other."
Large Bottle, 25 Cts.
DAVIS & LAWRENCE CO.( Ltd. *
Proprietors, Montreal
Estabiished 188'.
JOSHUA CALLAVJAY,
Real Estate, Mining and Finaieiul Ag- nt,
272 Fort Street, Winnipeg.
KEMUR PENINGUM Á VÖXTl fyrir
menn með góðum kjörum. I'vrir
spurnum svarað fljótt. Oskar -p ir brjefa
viðskiptim. Biíjörðmn í Manitoba og
bæjarlóðum er geflnn sjerstakur ganmur.
Jegvis.i til Xlon. JOSEPH MAttTIN,
REFEREXCES.
Hon. Joseph Martin, M. P, Winnipeg,
Hugh John Maedonald, Q, C. Winuipeg;
Thoix: is Gilroy, E-q. mayor of Winnipeg;
Hon. J. D. Cameron, Provincial Secretary
of Mamtoba, Wianipev; .fohn S, Ewart Q
C„ Winnipeg; R. J. Whitla, E-“Q. merchanl
Winnipeg; Isaac Campbell, Q. C. W'nni
peg; C. S. Hoare, Esrp Manager Imperial
Bank. Winnipeg; T. B. Phepoe, Esq. Man
»ger Molsons tíank* Winnipeg; William
Patterson, Esq. M. P. Brantford, Ont.;
Hon. David Mills, Q. C. Toronto Onr,;
Robert Henry, Esq. merchant, Brantford
Ont.; M. C. Cameron, Q. C. Goderich. Ont:
John Mather, Esq. Director of tho Bank of
Ottawi, and President of the Keewatin
LumheringCo. Keewatin Ont., Ilon. Ed
ward Blake, Q. C. M. P. Rouse of Comm
ons, London, Eng.; W. J. Callaway, Esq.
M. P- for S. W. Alacchester, Eng.
T. H. Lougheed, M D.
Útskrifaður af Man, Aledical University.
Dr. Loucheed hefur lyfjabtíð í sam-
bandi við lækni«störf síu og tekur því til
öll sin meðöl sjálfur. Selur skólabækur,
ritföng og fleira þessháttar.
Beint á m óti County Court, skrifstofunni
GLENBORO, MAN.
M. I. Cleghopn, M. D.,
LÆKNIR, og YFIRSETUMADUR, Et-
Crts',rifaður af Alanitoba lækuaskólanum,
L. C. P. og 8. Alanítoba.
Skrifstofa yflr btíð J. Smith & Co.
EEIZABETH ST.
BALDUR, - - MAN.
P. S. Islenzkur ttílkur við hendina hve
nær sem þörf gerist.
Richards & Bradshaw,
Hlálafærslnnienn o- s. frv,
Mclntyre Block,
WlNNrPF.o, - - • Mari
NB. Mr. Thomas II, Johnson les lög hjá
ofangreindu fjelagi, og geta menn fengið
hanu til að túlka þar fynr sig þegar Jörf gerist.
C. HENDHICKSEN AND 00.
VERZLA MFD
Vöndud Medöl, SkriíTæri,
Skölabœlvur, Toilet Articles,
og sllt f>að, sem vanalega er liaft í beztu Ivfjabúðum.
Meðala samsetniúg eptir læknaforskript, sjerstakur gauinur geli in.
Gleymið ekki að við höfutn allskouar einkaleyfis rneðöl.
MIKLAR VÖRUR ! LÁGIR PRÍSAIi !
Crystal, - - - DÍK.
EtlinDoríar Lyfjatiufl
Höndla meS all.konar
MEÐÖL. SKRIFFŒRl, BŒKUR oo SKRAUTAIUNI
Fyrir hátíðirnar fáum við mikið af skrautmunum, hent-
ugum fyrir Jólag.atir og þess hattar, sem ver?ur selt með
rýmilegu verði.
Óskað er eptir verzlan yðar.
OH, FLATEN. eigandi
EDINBURG, N. Dak.
Tlue Peoples Store,
Aldrei hbfum við getað gert eins vel við skiptavini okkar og nú, og e
vegna þess að bæði höfum við meiri vörur en nokkru sinni áður,
og svo eru pær keyptar á stórmörkuðum eystra, par sem prísar
eru beztir.
Einkum viLum við nrinna á margskonar ny
kjólaefni og allt sem til þeirra parf.
Bráðlega fáum
við mikið af ymsum skrautvarningi, sem er sjerlega
vel valinn til jólagjafa. —Allt með góðu verði.
J. SMITH & CO.,
BaTNAÐI I.ANGVARANDI KVEF, TAUGAVEIKL .4 X, MÁTTLEVSI, IUKVKKKU
MÆNU VEIKI, IIÖFUÐVERKUR, llÁl.SVEIKI, SVEFNLEYSI, SL.EM MELTING,
LIFRARVEIKI ÓG KRAMI’I.
Boston, Mass. 1. sept. 1803.
Dr. A. Owen.
Jeg finn að jeg er nú eins fjörugur
°g jeg- var barn.
V iðvfk jandi belti pví sem jeg
fjekk frá yður í fyrra f Febrúar, seudi
jeg yður enn á \<ý inuilegt pukklæti
mitt. Dað er und-irlegf bæði sern hiáip
ar og heilbrigðis meðal fyrir alla. Eiús
og þjer munið pá keypti jeg belti No. 4
tneð rafinagns axlaböndum. Dað hefur
í'-rt sitt verk ágætlega á alla Ifkams
yggincru m na. .Tá tnjer er batuað af
llum mfnum kvölum. .Jeg pj ðe-t af
angvarar di kveii, ij ugaveikbm, veiki í
inæiinnni. máttley^i, oaKverk, Lö uð-
verk, hilsveiki. svefnleysi, slæmii melt-
ingu, lifrarveiki, tivr mjög vondiiiu
krampa. Jeg hef þjáðst óttalega af öll-
O. ju.- ... um pessuin ve;kindum, en verstur
pó á nóttunni; pvf jeg naut hvorki hvfldar nje svefns. Strax og jeg var
uáttaður fjekk jeg krampann, og liroirnir voru seni þeir væru bundnir f linúta
en nú hef jeg fengið n fna fullu heilsu aptur. Fyrst var jeg sem Tómas
trúlausi; jeg skoðaði beltið eins og önnur meðöl og lækna, sem húmbug,
en jeg komst A aðra skoðun pegar jeg fjekk beltið. Jeg er nú sannfæiður
um að l)r. Owens belti geta bætt sjúkdóma, par sem rafmagn er hægt að
brúka, já, því nær hvað vondir seni þeir kunna að vera. Jecr er sern nf>r
maður 1 öllluin skrokknum, já, sterkari og hraustari heldur er? jeu- hef verið
sfðan jeg var ungur. Jeg get nú unnið bæði nótt og d ig, "án pess að
finna til sársauka eða þreytast. Enn á tiy pakka jeg Dr. Owen fyrir hið ávræta
belti, sem er til rnikillar blessunar fyrir mannfjelagið. Látið prenta Hnur
pessar, pví það sem jeg hjer het skrifað er jeg reiðuhúinn að staðfesta rneð
eiði, og jeg er einuig viljugur til að svara þeiin er skrifa til míu um upp
lysingar. Virðingarfyllst
J o h n M. B. S t e n b e r g,
151 W. 4th St., So. Boston, AJass.
Ek N(J 85 ÁRA GAMALL OG VAli KOMIN’K f KÖlt AF EI.LI, EN IÍELTIÐ
FJEKK II AN’N APTUR Á F.KTURXA.
Dr. A. Owen. Aastað, Otter Tail Co., Minn., 11. sept. 1893.
Meðtakið mitt hjartans pakklæti fyrir beltið, sera hefur gert mjer ósegj-
mlega mikið gott. Jeg var í rúminu og var veikur, auðvitáð var pað
el\i, par jeg nú er 85 ára gamall, en Dr. Owens belti hefur fengið mig á
fæ turna enn pá einu sitini. .Jeg get ekki fullþakkað yður, kæri Dr. Owen.
Dakkir og aptur pakkir fyrir yðar ráðvendni, einnig agent yðar, Miss U«ro-
lioe Peterson, f Fergus Ealls, sem frjetti að jeg væri veikur og kom heim til
mín og útvegaði mjer beltið.
Yðar pakklátur
PederO. Bakke.
Beltið IIEFUR GEliT MJER MKIRA GOTT E.V ALLT ANX’AÐ SAMANLAGT SEM jeg
IIEF BRIjKAÐ f 16 ÁR.
Dr. A. Owen. Holmen, Wis., 11. sept. 1893.
Belti nr. 3. sem mjer var sent í oct. ’92, hefur gert mjer mikið gott; jetr
hef pjáðst af gigt mjög lengi, svo jeg hef verið ófær til vinnu. Degar jeg
hafðr brúkað beitið í tvo mánuði var jeg rnikið betri, og nú er je<r frískari en
jeg hef verið í 16 ár. Jeg er yður pakklátur.
Með virðingu,
E d w a r d E. S a n g e s t a ð.
Allir þeir sem kynnu að óska eptir nánari upplysingutn viðvfkjand
bót á langvarandi sjúkdórnum, bráðasótt og taugaveiklun eru beðnir að
skrifa optir vorum nyja mjög svo fallega danska eða enska príslista, til B
T. Björnson Aðal Agent meðal íslendinga, P. O. Box 368 Winnipeg Man.
The Owen Eiectpie Belt and Applianee Co.