Lögberg - 17.09.1896, Blaðsíða 4

4
LÖOBERG, FIMMTUDAOINN 17 SEPTEMBER 1896.
LÖGBERG.
Gefið ót að 148 Princess St., Winnipeg, Man.
af The Lögberg Print’g & Publising Co’y
(Incorporated May 27,1800),
Ritstjóri (Editor): Sigtr. Jónasson.
Business Manager: B, T. Björnson.
A II? 1 ý«*i»|rnr: Smá.aaglýHÍnpar í eitt Hkipti 26c
yrlr 30 ord eda 1 þml. dálkslcngdar, 75 cts um inán-
dlnn. A stærri auglýHÍngum, eða auglýsinguinum
lengri tíma, afsláttur eptir samningi.
Vlíi«t<l«$H*Nki|»ll kaupcnda vordur ad tilkynna
akriflega og geta um fynreraud* bústad jafnframt.
Utanáwkrijit til afgrcidHlustofu bladninB er:
Th« I bgln rg 1»rítiiinu A K'ublÍHli. Co
P. O.Box 308,
Winnipeg, Man.
Vtanúskrir |ttil ritstjóranB er:
Editor Lögberg,
P -O. Box 368,
Winuipeg, Man.
Samkvæmt landslögum er nppsögn kaupenda
blaðiógild, nema hannsje skaldlaus, þegar hann seg-
Ir upp-—Ef kaupandi, sem er í skuld vid bladid flytu
vistferlum, án þess ad tilkynna heimilaskiptin, þá er
þad fyrir dómstólunum álitin sýnileg sönnum fyrr
prettvíeum tilgangi.
— fimwiudaqikn 17. sept 1896.—
Brjef f-jera Tómasar.
Á öðrum stað í blaðinu prenturn
vjef útdrátt úr tveimur brjefum sjera
Tómasar sál. Sæmundssonar til sam
útgefenda hans að hinu nafnkunna
tlmariti peira fjelaga, „Fjölnirs“.
Prestaskúlakennari sjera Jón Helga-
son i Reykjavlk hefur gert útdrátt úr
16 áf brjefum sjera Tómasar til sam-
útgefenda „Fjölnirs“, og eru útdrættir
Jjessir allir prentaðir I „Tímariti Bók
menntafjelagsins“ fslenzka fyrir árið
I ár. Oss pykja útdrættir pessir svo
merkilegir, að vjer köfum hugsað oss
að prenta pá alla i Lögbergi smátt
og smátt, eptir pví sem rúm leyfir.
Sjera Tómas Sæmundsson hefur vafa-
laust verið einhver hinn fjölhæfasti
og praktiskasti íslendingur á sinni
tið, og ef til vill fyr og síÖBr. Út-
drættimir úr hrjefum hans syna pað.
t»eir syna einnig, hvernig hann hefur
litið á yms mál, að hann hefur litið á
pau ekki einasta öðruvfsi en samút-
gefendur hans, heldur einnig öðruvísi
en flestir samtíðamenn hans. En
J>að, sem útdrættirnir sjerílagi kasta
nyju Ijósi á, er barátta sú, sem hann
befur ált í viö samútgefendur sina
útafjjefni „Fjölnirs“ o. s. frv.
Vjer vonum að menn lesi út-
drættina úr brjefum pessa mikla
merkismanns pjóðar vorrar með sjer-
stöku athygli, og vjer trúum ekki
öðru en að flestum lesendum Lög-
þergs pyki peir afar-merkilegir eins
og oss. t>að er ekki svo opt að ís-
lendingar eiga kost á að kynnast mik-
jlmennum pjóðar sinnar af peirra eig-
in brjefum, sízt af brjefum sem alls
ekki voru skrifuð til að prentast.
Slik brjef eru enn betri spegill af
mönnunum en pað, er peir rita f peim
tilgangi að prentast.
Bnll Ilkr. um pólitík.
í siðasta blaði Hkr. (10. p. m.) er
ein pessi fáránlega ritstjórnargrein
um pólitisk mál hjer í Canada, og er
fyrirsögnin „Liberal staðfesta“. Blað-
ið er að reyna að syna fram á (lepur
pað eptir hiuum apturhalds-málgögn-
unurn), að frjálslyndi flokkurinn hafi
beitt meðöluin apturhaldsmanna, lof-
orðum og hótunum, til pess að hinir
einu af ráðgjöfunum, Patterson og
Blair, sem ekki voru kosnir mótmæla-
laust, næðu kosningu.
t>að sem blaðið segir er nú vana-
legur Hkr. sannleikur, nefnil. ósann-
indi. En pó svo hefði verið, sem
ekki átti sjerstað,að frjálslyndi flokk-
urinn hefði beitt sömu meðulum og
apturhalds flokkurinu er vanur að beita
við kosningar, pá hefði nú blaðið ekki
átt að fá flog út af pví. I>essi flog,
sem blaðið hefur fongið útaf lygasögu
apturhaldsblaðanna, sannar að eins
pað, sem vjer höfum svo opt bent á,
að Hkr. álítur að flokáur hennar hafi
einhver einkarjettindi til að aðhafast
pað átölulaust, sem bún og hann fyrir-
dæmir hjá mótstöðumönnum sfnum.
t>að er pessi gamli „liberal-konserva-
tivismus“ blaðsins. PMeiri orðum er
ekki eyðandi við blaðið út af öðru
eins „bulli“ og pað ber á borð fyrir
lesendur sína í pessu efni. I>ó blaðið
kalli frjálslynda menn „gatista“,pá er
pað ekki „bráðdrepandi“. Laurier-
stjórnin fellur líklega ekki fyrir pað,
einkum pegar pað er hinn mesti „gat-
isti“ i islenzkri blaðamennsku, sem
viðhefur slík orð.
Vjer skyrðum frá pvf f síðasta
blaði hvernig 4 pví stóð, að Laurier-
stjórnin neyddist til að fá bráðabyrgða
fjárveitingu hjá landBstjóranum, til
pess að borga embættismönnum og
starf3mönnum landsins, að pað var
apturhaldsflokknum að kenna, svo
vjer sleppura að svara pvf bulli Hkr.
„gatistans“ frekar.
Hvað stefnu frjálslynda flokks-
ins, staöfestu eða staðfestuleysi
við stefnu sína, snertir, pá er nógur
tíminn að tala um pað efni pegar
flokkurinn hefur fengið tfma til að
sjtna f verkinu,hvort haun stendur við
stefnu sína eða ekki. Að bulla um
pað mál nú, eins og Hkr. gerir, lysir
bæði heimsku og ósanngirni, og er
pvf bulli blaðsins ekki svarandi.
Banduríkja pólitik.
Eins og peir lesendur vorir, sem
atbuga Lögberg nákvæmlega, vafa-
laust kannast við, höfum vjer, sem rit-
stjóri, látið Bandaríkja pólitfkina al-
veg hlutlausa að öðru en pvf, að vjer
höfum pýtt nokkrar greinir og ræð>'r
um aðal spursmálið, sera nú er á dag-
skrá hjá nábúum vorum, Bandaríkja-
mönnum, í kosninga-bardaganum, sem
nú stendur yfir hjá peim.
Oss kom pað pvf nokkuð skríti-
lega fyrir, pegar vjer lásum brjefkafla
tvo, dagsetta í Minneota, Minn., 24.og
30. f. m. f „Heimskringlu“ 10. p. m.,
að .höfundarnir, einkum annar peirra,
gefa í skyn, að Lögberg hafi af rit-
stjórnarinnar liálfu fylgt ,,hlið“ í um-
ræðunum um silfurfrfsláttu-spursmál-
ið, pví vjer vitum ekki til að slfkt, bafi
átt sjer stað.
Vjer prentum hjerfyrir neðan pá
parta úr nefndum brjefköflum, er
snerta bæði Lögberg og Hkr. f pessu
sambandi, lesendum vorum til fróð-
leiks. Kaflinn dags. 24. f. m. hljóðar
svo:
„t>að leynir sjer ekki, að bæði
islenzku blöðin hafa tekið að sjer að
verja pá pólitfsku stefnu, er vanalega
er kölluð bjer ,hin enska hagfræðis-
stefna‘, er kennir, að gull sje sá eini
löggildi gjaldmiðill, hið eina áreiðan-
lega verðmál, er mæli rjettlátlega og
ráðvandlega pá auðlegð, sem er fram-
lcidd með vinnu hinna starfamdi mUl-
jóna mannkynsins. ITeróp pessarar
stefnu er, að tala um óráðvanda pen-
inga, 50 centa dollara, og annað pvf-
líkt. Ensku stórblöðin, sem eru mál-
gögn pessarar stefnu, hafa gert svo
mikinn hávaða og gauragang um
pver og endilöng Bandaríkin og
auðvitað f Canada líka, að pað er farið
að taka undir í Heimskringlu og Lög-
bergi. Auðvitað ber ekki mikið á
peim, en pó er hljóöið auðpekkt sem
bergmál ensku stórblaðanna, sem
flest, ef ekki öll, eru eign auðvaldsins,
er eindregið berst fyrir pessari ,ensku
stefnu1, og leggur fram margar millj-
ónir dollara henn’ til stuðninsrs“.
Vjer munum nú ekki eptir, að
hafa sjeð öllu meiri fjarstæður bornar
á borð fyrir lesendur neins blaðs I
jafn stuttum kafla og bornar eru á
borð fyrir lesendur Hkr. í kaflanum,
sem vjer höfum prentað upp hjer að
oftra. Til að byrja með blytur hver
maður, sem vill sjá sannleikann,að sjá,
að f staðinn fyrir að Lögberg hafi
tckið að sjer að verja „hina ensku
hagfræðisstefnu“, pá hefur blaðið lát-
ið málið afskiptalaust frá ritstjórnar-
innar hálfu, og vjer ætluðum, satt að
segja, hvorki að verja eða sækja f
hinu mikla pólitíska spursmáli, sem
nú er uppi í Bandarikjunum. Ef
meun vilja gera sjer pað ómak,að lesa
grein vora I Lögbergi 30. júlí síðastl.
með fyrirsögn: „Silfur-málið“ pá sjá
menn, að vjer tökum fram f henni, að
par eð Evrópu-blöð kunni að álftast
hlntdræg í pessu ináli (sem vjer nú
annars álftum að pau sjeu ekki),af pví
að Evrópu)pjóðir hafi láuað eða lagt
fje í yms fyrirtæki f Bandaríkjunum,
pá ætlum vjer ekki að hafa neitt
eptir peim f pessu máli, heldur eptir
Caruida-blöðum, sem ekki geti Alitist
hluldræg, par eð eins standi á fyrir
Canada og fyrir Bandarfkjunnum, og
svo pyddum vjer og prentnðum par
á eptir grein úr blaðinu Monlreal
Daily WUness um málið. Vjer get-
um ekki gert að pvf, pó að groinir úr
Canada blöðum komi ekki heim og
saman við skoðanir hvorki höfunda
brjefkaflans f Ilkr. nje einhverra
annara. Vjer ætluðum að gefa Alit
óhlutdrægs blaðs og gerðum pað.
I>að lftið sem vjer höfum minnst á
málið í ritstjórnar-nafni, bæði f nefndri
grein 30. júlí og f grein vorri í Lög-
bergi pann 16. júlf, pá er pað
að eins skyrandi, en vjer höfum eng-
an dóin lagt á pað, hverjir hafi rjett
fyrir sjer, republikanar, demokratar
eða populistar, gull-menn eða silfur-
menn. I>að, sem höf. brjefkafians
segir, er pvf tilbæfulaus getsök. Og
vjer skulum segja pað nú, að ef
málstaður silfur-manna ogsókn peirra
f pessu máli er lfk málsstað og sókn
höfundarins (sem auðsjáanlega er
silfur-maður), páer málstaðurinn ekki
góður og sókmti ekki sanngjörn.—
„Hin enska hagfræðis stefna“ keunir
alls ekki pað, sem höf. brjefkaflans
segir að hún kenni. Að „ensku stór-
blöðin“ hafi gert „hávaða og gaura-
gang um pver og endilöng Banda-
ríkin og auðvitað Canada líka“, er
blátt áfram bull. Ensku stórblöðin
gera engan hávaða hjor f landi. I>að
eru blöðin sem gefin eru út í
Bandaríkjunum, sem gera hávaða um
pvert og endilangt landið. Hin helztu
blöð landsins, á hvaða máli som pau
eru gefin út, eru á móti frfsláttu silf-
urs, af pví pau sjá og vita betur en
flestir aðrir, hvað málið p/ðir.
t>að eru yfir 800 blöð gefin út á
pyzku f landinu og pau eru
að heita má undantekningarlaust
á móti frísláttu. I>jóðverskir menn,
eða menn af pyzkum ættum,eru vana-
lega gætnir og framsynir menn, og
álítuin vjer að pað, að blöð peirra f
Bandarfkjunum (um 800 talsins) eru
á móti frísláttu,sje mjög sterk sönnun
fyrir, að eittbvað er fskyggilegt við
petta silfurfrísláttu-upppot. Flest öll
blöð Skandinava f Bandarlkjuuum
eru og á móti frfsláttu silfurs. £>hö
eru sem sagt blöðin f Bandarfkjunum,
sem gera „hávaðann“, en ekki „ensku
stórblöðin“. En formælendur silfur-
frfsláttu eru að reyna að telja fáfróð-
um almúga trú um, að pað sjeu „ensku
stórblöðiu“, sem sjeu að gera allan
pennan hávaða, að enskt peningavald
standi á bakvið blöðin og liávað-
ann o. s. frv., sem allt er rugl og
mis8yningar. „Ensku stórblöðunum“
er hjartanlega sama, sín vegna, hver
stefnan vorður ofan á f Bandarfkjun-
um, en pau álíta, eins og langflest
Bandarikja-blöð, að pessi silfur-W-
slátta verði Bandarfkjunum sjálfuin
til stórtjóns og bölvunar. Hvað sem
ofaná verður við forsota-kosninguna í
haust, pá munu Bretar pola pað betur
en Bandarfkjamenn sjálfir. Ef Banda-
ríkin taka upp óheiðarlega fjármála-
stefnu, munu Bretar að eins hætta að
lána Bandarfkja-mönnum fje, kalla
penÍDga sfna inn og hætta að leggj*
pá f nokkur fyrirtæki f Bandarfkjun-
um. IÞeir geta varið fje sfnu vföa
annarsstaðar f heiminum par, sem peit
hafa eins mikið ef ekki meira upp <>r
pvf.
Að brezkt auðvald leggi fram
milljónir doll.til stuðuiugs hinni„ensku
stefnu“ I pessuin komingabardaga I
Bríkjunnm er tómur hugarburður.
I>eir, sem hafa lagt fram og leggj*
fram „milljónir dollara“ til stuðnings
silfur-frísláttu-6tefnunni, eru silfur-
náma eigendurnir, pvf pað eru peir
sem myndu græða á silfur-frísláttu, en
hvorki bótidinn, daglaunamaðuritin,
kaupmaðurinn nje verksmiðjueigand-
inn. Bankar og allskonar peninga-
stofnanir (par á meðal ábyrgðarfjelögþ
sem skulda almenningi f Bandaríkj*
unum billjónir dollara, myndu og
græða fjarskalega á silfur-frfsláttu,
pvf ef hún kæmist á geta stofnanir
pessar borgað almenningi skuldir sfn-
ar í silfur dollurum, sem pær láta
mynta úr silfri er pær kaupa fyrir 52
eða 53 conts dollars virðið. En vjor
ætlum ekki að fara lengra út f silfur*
spursmálið í petta sinn.
Kaflinn f brjefinu frá 30. f. m., er
snertir Lögberg, hljóðar svo:
„Mörgum af lesendum Hkr. og
Lögbergs hjer um slóðir pykja p»u
ærið einhliða með gullinu; pareð pau
hnakkrffast svo að segja um hvert
mál, pykir mönnum pað all-merkilegt
hve sammála pau eru nú I gangeyris-
málinu; álfta að pau sjeu formælend-
ur gulls, ann.iðtveggja af húsbónda-
hollustu við Jón Bola, eða pá að gull*
kongur einhver hjer að sunnan hafi
rennt til peirra öngli með ætilégri
beitu! Eða er pað svo, Hkr.?“
Vjer höfum nú gert grein fyrir
pví hjer að framan, að Lögberg hefur
með hvorugri „hliðinni“ verið, að eios
reynt að upplysa málin sem eru 4
dngskrá f Bandarikjunum með pvf, a®
flytja greinir úr öðrum blöðum un>
pau, ekki einusinni úr „stórblöðnnum
enskn“, heldur úr Canada-blöðnm'og
Bandarikja-blöðum. Það er lítil 4*
stæða fyrir höf. f Hkr. að flskast við
Lögberg útaf pessu, einkum par eð
eð vjer höfum einnig tekið grein fr4
silfur-manni, sem alveg að ástæðu-
lausu var að gera Lögberg ábyrgöar-
fullt fyiir pýddri grein. Getsakir
höf. um húsbóndahollustu við Jðfl
Bola og gullkongs beitu eru pvf eifl8
vanhugsaðar og pær eru illkvittnis-
legar.
90
^Mynduð pjer pekkja hann aptur ef pjer sæjuð
tann?“ spurði umsjónarmaðurinn fremur ónotalega.
„Þekkja hann—já—pað hefði jeg sagt?“ svaraði
Mr. Gundy. „Jeg hef aldrei sjeð neiun mann svo—
pó jeg að eins sæi hann í svip—að jog skyldi ekki
pekkja hann aptur pó 20 ár væru liðin. Finnið
manninn bara, herra umsjónarmaður, og jeg skal
pekkja liann aptur, pó móðir lians pekkti hann
■«kki“.
„Jæja, við verðum fyrst að finna hann“, sagði
ximsjónarmaðurinn hugsandi.
„Já—og pjer verðið að ná honum. Hvflíkur
auli var jeg pó ekki, að taka hann ekki og halda
faonum föstum pegar jeg hafði tækifæri til pess“,
sagðí Mr. Gundy.
„J4, pað var mikill skaði“, sagfi umsjónarmað-
urinn purrlega.
„Eu hvaða lifandi manni gat dottið f bug, að pó
ttð einhver ræki sig á mann á götunni að kveldi
dags, að bann væri nybútnn að myrða fjelaga
inanns?-* sagði Mr. Gundy. „Háð yðar eða brígsl,
herra urasjónarmaður, er pess vegna ónærgætið—er
hið eina ónærgætnislega, sem jeg hef enn orðið var
við bjá yður“.
„Gott og vel, pjer verðið að segja lögreglu-
dóíflaranum og lfkskoðunaryfirvaldinu alla pessa
8Ögu“, sagði umsjónarmaðurinn.
„Jæja—mjer er sama; mjer pykir fremur gaman
pft segja svona undarlega sögu—einkum ef sagan
99
ttf eignum ættar sinnar, sem hægt var að eyða, f
spilamjnnsku, við hesta-veðhlaup, leikhús og ymsar
aðrar skemmtanir. Miss Estropp fjekk ást á honum
og hann póttist hafa fengið ást á henni. Hún hafði
ákaflega löngun og tilhneigingu til pess, að snúa
mönnum og gera mennaðgóðum rnönuum, og parna
bauðst henni Scardale lávarður til pess að snúa á
rjetta leið. Miss Estropp tók petta að sjer. Faðir
hennar kom árangurslaust með inótmæli gegn pví,
og sagði henni að hann hefði aldrei á æfi sinni vitað
neitt áreiðanlegt dæmi uppá pað, að lastafullur
maður hefði snúist við að fá rfka giptingu. Dóttir
hans brosti blíðlega og sagði með óbifandi trausti:
„Hann elskar mig og mun pess vegna gera alla hluti
fyrir mig“. I>etta voru hinar einu ástæður, aem hún
hafði fram að færa, og faðir bennar var of vitur
maður til pess að præta við hana um petta inál, svo
pau giptust,en faðir hennar dóskömmu seinnaog hún
erfði afarmikinn auð cptir hann. Hann dó inátulega
snemma til pess, að sjá ekki hugboð sitt rætast.
Scardale lávarður hafði allt pað fje út úr konu sinni
sem liann gat, og notaði pað til pess að svala ölluin
hinum illu og gömlu girndum sínum, og loksins
yfirgaf liann hana og strauk eitthvað burt með annan
kvennmann. Lafði Scardale pótti mjög vænt um
bróður manns sfns, sem var að eins drengur pegar
bún giptist. Hann var f húsi peirra í mörg ár, og
tók málstað hennar pegar bróðir hans yfirgaf hana.
En óhetnjuskapurinn hafði f marga liði fylgt Scardale
94
„t>að er einmitt af pvf» að htttiti er feVö &nÉBgðuf
ineð sjálfan slg, að jeg andvarpa“, sagði lafði Scar-
dale. „Mjer finnst pað svo sorglegt, að nokkuf
maður skuli vera svo áformslaus f lífinu“.
„En Raven ksptoinn or ekki áformslaus“, sagðt
Miss Locke. „Nú som stendur eru öll áform hans
hundin við ferðamanna-klúbbinn, og jeg er viss um,
að enginn sá hlutur er á ferðinni f London, að nftf*1
hans sje ekki nefnt I sambandi við pað—pað er
segja, enginn skemmtilegur hlutur“.
„Ó, já, einmitt pað; ekkert skemmtilegt“, sagði
lafði Scardale. „t>að er einmitt pað, sém að er.
Hann hefur ekkert alvarlegt áform, ekkert stór^
augnamið, enga háleita hugsjón að framkvæma'1.
„Kæra lafði Scardalc, hvers vegna óskið pjer að
hann hefði alla pessa kosti til að bera?“ sagði Mis®
I.ocke.
„Nú, af pví mjer pykir vænt um hann—mjer
fiykir nijög vænt um hann—en-----“
„Gott og vel“, sagði Miss Locke.
„Jæja“, bjelt lafði Scardale áfram, „mjer piett*
mikið fyrir pví, góða mín, ef jeg vissi, að yður p®tt‘
mjög vænt um hann“.
Fidelia fór að hlæja mjög kátfnulega og hlátuf'
inn var sjerlega viðfeldinn.
„t>jer purtið ekkert að óttast, kæra lafði Scttf'
dale. I>að er engin hætta á, að mjer pyki mjög v®D*
um Raven kaptein“, sagði hún svo.
„Jæja, Fidelia, en hann er samt uiaður sem Jr0K'