Lögberg - 07.01.1897, Blaðsíða 4

4
fcÓGBKRO lflMMTTTDAGINN 7, JANÚAR 1897.
LÖGBERG.
Cefiö út aff 148 PrineessSt., Winnipeg, Man.
af The Lögberg Print’g & Publising Co’y
(Incorporated May 27,1890),
Ritstjóri (Editor); Sigjr. Jónasson.
Business Manager: B. T. Björnson.
4 I itijrar: Smsi-anírlýflínrHr í eltt ekipti 26c
yrir 30 orcíeda 1 þml. dálKslengdar, 75 cta om mAn-
u-linn. k Rtærri nuglýsingnm, eda Huglýsingumom
lengri tíma, aftláttur eptir samningi.
It6«ta(fa-«kipti kaupenda rer<3ur að tilkynna
skrifleaa og geta um fyrverand’ bástad jafnframt.
Utanáskript til afgreidslustofn blaðslns er s
The Lö||berg Prmting A Publieb. Co
P. O. Box 8 «8,
Winnipeg, Man.
'■Jtanáskripjttll ritstjórans er:
Kditor Lðgberg,
P O. Box 308,
Wlmtipeg, Man.
Samkræmt landsl''gnm er upps,'gn knupenda á
iViði ógild,netna hannsje skflldlaus. þegar hann sev-
ípp.—Ef kaupandi, sem er í skuld vid blaðið flytu
.u.*ferlum, án þeee að tilkynna heimilMskiptin, þá er
VaO fyrir dómstólunum álitin sýnileg alnnum fyrr
‘rettvísum tilgmngi.
- fdhmtl uaí.ikk 7 jaíí. tH'. 7
AiilS 1896
er iú hvoifi? Bptnr í tuuai n, og lifir
b.er .pt r ems ojí öJl önnur lif'in ár,
aö eiis 1 endurminningu vorri og
komei di kynslóðw fyrir þ& merkm-
viðburði, 8em skeðu á J>ví og áhrif
pau, er peir bwfa á söjiuna slðarmeir.
Og nú. pegar kalla má að petta liðna
& bafi »ð eins kvatt oss, firmst oss
eiga vel við að rifja upp nokkra við-
buiði, 8em gprst hwfa á pvf, og mirm-
ast D eð frin oiðnm á, hverDÍg ái-tHDd-
ið befur veríð f heimÍDum á J>v{ og
við Jok pesa. V7jer vonum að lr-serd
ur voiii niisviiði ekki. pó vjcr eyðum
tiltölulega fleiri orðum um pau löi d,
sem hÍDD litli fslenzki pjóðflokkur
hefur aðsetur í og hag pjrtðaima, sem
hr.DD hefur mest rnök við.
Evrópa.
Eins og opt befur áður átt sjer
stað, bafa veiið talsveiðar viðsjár með
St<5 pjóðunum á liðna árinu útaf yms-
uin niélum, einkum peim er sneita
hag peirra í öðrum heimsálfum, en
pær viiðast hafa jafnað pessi mál svo,
að pað hi rfði miklu fnðlegar um árs-
lokin en f byrjun pess. t>annig er nú
vrrla miunst á Transvaal-málið, sem
Þjóðverjar og Bretar voru svo æstir
útaf um byijun ársins; um austræna
malið er og litið talað nú, sem spáð
va r f fyrra að helstu Evrópn-pjíðuro
mundi lenda saman útaf, f sarobandi
við »amiinga útaf ótriðnum milli
Kina og JapaD; lltið er og nú talað
um dvöl brezka herliðsins & Egypta-
landi rg herfeið Bieta suður i Soudan,
til að friða eignir Egypta par syðra,
sem Mahdistar voru að reyna að ná
undir sig. Um mál Tyrkja (meðferð
peirra ft kristnum Armetiíu-mönnum
og óstjórnina par f l»ndi) er par á
móti roikið rmtt, en pað er enginn efi
á, að stórpjóðirnar eru nú nær sam
komulagi um pað m&l, en nokkru
sinni áður, og allt bendir til að pær
sjeu ákveðnar f ekki einasta að heimta
að Tyrkir bætti ofsóknum sfnum og
hryðjuverkum gagnvart Armeníu
mönnnm og geri umbætur.á stjórn f
landi sfnu yfir höfuð, heidur að kúga
Tyrki til pess ef nauðsynlegt er. Eini
vegurinn til að koma pessum umbót-
um fram í ríki Tyrkja er, að stórpjóð
irnar gangi f samband til pess, pví pó
vissir blaðamenn haldi pví fram, að
hver pjóðin útaf fyrir sig geti pað
hæglega án sampykkis og samvinnu
hinna, pá lysir slfk staðhæfing pekk-
ingarleysi á pví, hvernig öllu málinu
er varið. Til að byrja með er Tyrk-
iun ekkert lainb að leika sjer við, og
iand hans er ekki eins auðtekið eins
og eitthvert, smáríkið. Tyrkir bafa
standai di her er nemur um £ miiljón
manna, og tyrkneskir berroenn standa
engum hermönriuro f heimi að baki
að hugpryði, prautsegju og vaskleik
En par að anki geta Tyrkir hæglega
tvöfaldað eða prefaldað lið sitt, ef á
liggur að verja landið. Hver sú pjóð,
sem leggur úl f ófrið við Tyrki, upp á
eigið eindæmi, verður pvf að beita
öllum kröptum sfnum, og hefur ekk-
ert magn afgangs til að snúast við
öðrum pjóðum, ef pær nota tækifærið
til að áreita hana. En gangi nokkrar
stórpjóðirnar í samband, til að kúga
Tyrki til að bæta ráð sitt, hafa pær
al)t r&ð hans í hendi sjer. Siíkt sam-
band er fullyrt að Bretar, Rússar otr
Frakkar hafi nú gengið í, með vilja
og vitund hinna annara stórpjóða, og
að mannúðar-tilfinningin sje svo alger-
lega vöknuð viðvíkjandi meðferðinni
á kristnum mönnum I löudum Tyrkja,
að nefridar pjóðir, eða stjórnir peirra,
láti öll ftgreiningsmál sín liggja
f pagnargildi p-ngað til petta
tyikneska spursmá) er til lykta leitt.
t>«ð er talið vafalaust, að petta sam-
komulag sje ávöxtur af ferðhins unga
og lykiyndi Rússakeisara tii helstu
Evrópu rikjanna í sumar er leið.
Hagur almennings í Evrópu-
löndunum hefur verið með bezta inót.i
árið sem leið. t>ó uppskera væri sum-
staðar lýr, eÍDS og t. d. á parti af
Rússlandi, pá hefur nauðsynja-vara
verið ódyr. Atvinna hefur verið með
bezta móti, svo verkalyðurinn hefur
komist allvei af, enda hafa æsingar
sósíalista, anaikista o. s. frv. fengið
minni byr en að undanfömu, eins og
sjá matti af allsherjar fundi sósíalista,
er peir bjeldu í London í haust er
leið.
Helstu viðburðir hafa verið: Kryn-
ing Rússakeisara og hið sorglega slys,
er skeði á kryningar hátfðmni, pegar
púsundir manns tióðust undir til
dauðs; ferð Rú-sakeisara um yms Ev-
rópulönd, og dauði utanríkis-ráðgjafa
Rússa á peirri ferð; hátíðarbald á
Stórbretalandi f haust er leið í minn-
ingu pess, að Victoria drottniog hafði
pá ríkt lengur en nokkur konungur
eða drottning á Bretlandi; leiðtoga-
skipti frjálslynda flokksins á Bret-
landi; ráðaneytis breyting á Frakk-
landi; púsundára hfttíðin á Ungvtirja-
landi; fellibylur, sem gekk yfir Paris
í haust er leið, feykti par um húsum,
drap og meiddi marga menn og gerði
stórtjón; ákaft vatnsflóð á Grikklandi,
sem gerði mikið eignatjón á parti af
Apenuborg og landinu í nágrenninu
og orsakaði dauða nokkurs af fólki;
jarðskjálpti á Englaridi, hinn mesti er
menn hafa sögur af. Allmikil slys
urðu á sjó, sem of langt er upp að
telja, Ýmsir merkismenn hafa og dá-
ið, en pað svarar ekki tilgangi pess
arargreinar, að telja pá upp.
Allt hefur mátt heita kyrt um
pólitík á Norðurlöndum (Sviaríki.
Noregi og Danmörku), og virðast æs
ingarnar milli Norðmanna og Svfa
hafa hjaðuað niður. t>að, sem einna
tfðræddast var um par í sumar er leið,
var hin fyrirhugaða ferð hins svenska
loptsiglingamanns dr. André-> (sem
fórst fyrir f pað sinn), og apturkoma
Norðmannsins dr. Friðpjófs Nansens
og skips haris „Fram“ úr 3 ára ferð
um norður-íshafið. Nansen komst
nær norðurpólnum en nokkur annar
maður hefur áður komist, en átti pó
eptir 2 máDaða ferð með sömu dag
leiðum og hann fór á sleðum sínum
eptir að hann skildi við „Fram.“
ÍSLAND. Arið sem leið var yfir
höfuð mjög erfitt ár fyrir íslendinga,
kalt vor, ópurkatíð mest allt sumarið,
fiskileysi (einkum við Faxaflóa),
óvanal. yfirgangur útlendra fiski-
manna (trawlers), hinir voðalegu
jarðskjálptar í Arness- og Rangár-
vallasyslum, fjarskalegur hríðarbylur
í byrjun október (svo hey urðu úti
sumstaðar og fje fennti á norður og
austur fandinu), og ofan á allt petta
bætist hið mesta högg, sem hægt var
að greiða 'iörj tiÝng verzlunar lands-
ins, nefnil bann Breta gegu innflutu-
ingi íslenzks sauðfjár til geymzlu eða
eldis (hjer eptir verður að slátra fsl.
fje á lendingarstaðnum), sem hlytur
að eyðileggja verzlun með fsl. fje á
fæti og um leið hiua miklu innlendra
verzlunarfjelaga (pöntunarfjelaga)
verzlun. Framtíðárhorfurnar á voru
kæra, gamla föðurlandi eru pví miklu
ískyggilegri en pær hafa verið um
mörg undanfarin ár. Engar Dyjar
hreifingar hafa átt sjsr stað á árínu,
algerður pólitískur svefn virðist grúfa
yfir pjóðinni. Hið eina Iffsmark var,
að flest blöðin rumskuðust til að at-
yrða dr. Valtyr Guðmundsson fyrir
tilraun hans að koma á samningum
mi.li alpingis og dönskii stjómarinnar,
f samræmi við pað sem aiping hafði
sampykkt árinu áður. Hinn helsti
viðburður í sarngöngumálum landsÍDS
var, að landið sj&lft hafði gufusk'p f
förum & milli landa og kringum strend-
ur landsins, í fyrsta sinn í sögu pjóð-
arinnar. Ýmsirdóinar eru um, hvem-
ig petta fyrirtæki hafi heppnast, en
lftið virðast ferðir skipsins hafa bætt
úr binu tilfinnanlega samgönguleysi
við útlönd, og algerlcga misbeppnað
ist skipinu að gera sjómönnum af
Suðurlandi ljettara og ódyrara að
komast heim til sín af Austfjörðum í
haust er leið— pað fór í handaskolum
og bakaði sumu af fólkfnu af Suður-
landi stórtjón. ,
ASÍA.
Allt hefur mátt heita kyrt f Asíu
sfðan ófriðnum milli Kína og Japan
lauk að öðru en pví, að sumir íbúar
eyjarinnar Formosa, sem Kínverjar
Ijetu af hendi við Japansmenn, gerðu
uppreisn gegn hinum nyju herrum
sínum, en sú uppreisn virðist nú að
mestu bæld niður. I>að lítur út fyriri
að Kínverjar hafi veitt Rússum mik-
ilsverð rjettindi f Manchuria (er ligg
ur npp að eignum Rússa í Síberíu)
viðvíkjandi járnbrantalagningu, verzl-
un, rjettindum að hafa setuliðog nota
höfn eina par á ströndinni, sem ekki
frys á vetrum—fyrir fnlltingi Rússa
við samning um frið við Japansmenn
og hjálp við að fá peninga pá er Kfn
verjar urðu að borga Japansmönnum
f herkostnað. Sagt er, að Bretar hafi
einhvern samning við Rússa um fót-
festu peirra par í norðurhluta Kfna,
og geri pví ekkert að til að hindra
pað.
Uppskerubrestur mikill varð í
sumum bjeruðum Indlands og Kfna,
svo par er nú hungursneyð mikil.
Indland hefur á sfðari árum flutt út
allmikið hveiti, en hefur nú ekki
nærri nóg til heima-brúkunar.
HveitimjSl mikið hefur verið flutt frá
amerikönskum höfnum á Kyirahafs-
ströndinni til Kfna og Indlands, og er
pað nytt að Ámeríka byrgi menn f
peim löndum með hveitimjöl, en
nokkuð hefur áður verið sent til Japan..
Kóiera og fleiri mannskæðar pestir
hafa gengið par eystra, á Indlandi,
Kína og í Japan, og geisa par enn.
Jarðskjálptar miklir áttu sjer stað
f Japan f sumar er leið Og hruridi mik-
ið af búsum í borgum og bæjum á
pví svæði, er peir náðu yfir, en voða-
legasta tjónið varð af flóðöldum mikl-
urn (er orsökuðust af jaiðelda-umbrot-
um neðaDsjáfar úti fyrir ströndinni),
sem veltu sjer inn yfir strÖDdina,
pvoðu burt hús og hvað annað, er fyr-
ir varð, og drekkti eða drap um 20
púsund manns. Var petta eitt hið
mesta slys af peirri tegund, sem sög-
ur fara af.
Áður en vjer skiljumst við Asíu,
er vert að minnast á ferð hins nafn-
togaða kínvereka stjórnmálamanns,
Li-Hung Changs, um Evrópu og Am-
eríku í sumar er leið, pví margtbend-
ir til, að sú ferð verði pyðingarmikil
fyrir framtíð Kínverja, og með henni
hefjist nytt framfara tímabil í sögu
pessarar afar-fólksmörgu pjóðar.
Hrakfarir Kfnverja í viðureigninni
við hina tiltölulega litlu Japanspjóð
(sem ei’nnig er mongólsk að uppruna,
en sem tekið hefur upp menntun
Vesturlanda), hefur óefað opnað augu
Kínverja fvrir yfirburðum hinnar vest-
rænu menningar (sem peir áður hafa
fyrirlitið) yfir hina eldgömlu stein-
gjörfings-mennÍDgu peira sjálfra, og
líklega verið orsökin til ferðar Li.
Hung-Changs. iívextirnir af pessaii
ferð hans eru pegar farnir að koma í
Ijós, pví bæði á að fara að stofna
skóla um pvert og endilangt Kína.
veldi, til að kenna ensku í,og svo á að
fara að byggja járnbrautir (sem Kín-
verjar hafa haft ákafan ymigust á að
unda' förnu—eins og Gröndal og önn-
ur ,.fossils“) um pvert og endilangt
laridið, og fóru allmargir verkfræð-
ingar frá Paris austur pangað nylega,
f pví skyni að mæla út brautarstæði
og standa fyrir verkinu.
Á hinum svonefndu philippinsku
eyjum, austan við Asíu, sem eru eign
Spánverja, byrjaði uppreisn í sumar
er leið, sem helzt enn við, og óvíst
hvort Spánverjum tekst að bæla hana
niður, pví eyjarskeggjar eru yfir 6
millj að tölu og allhraustir menn.
AUSTRALIA.
Ákafir hitar og purkar gengu í
sumum fylkjum Australíu um byrjun
ársins er leið, er orsakaði svo stór-
kostlegan uppskerubrest.að Australía,
sem undanfarin ár hefur sent allmikið
hveiti á Evrópumarkaðinn, verður nú
að flytja inn hveitimjöl. Kaupmenn
par hafa gert samning við hveiti-
mylnu-fjelag hjer í. Canada ura, að
seija sjer mörg hundruð ,,tons“ af
Manitoba-hveitimjöli, og var búið að
senda mikið af pessari pöntun fyrir
árslokin. t>að er einkennilegt, að
mjöl úr hveiti, sem vex á sljettunum
á miðju meginlandi Amerfku, skuli
nú fæða andfætlinga vora, fólk sem
byr hinumegin á hnettinum. Nauta-
pest hefur og gengið í all-vfðlend-
um hjeauðum f Australfu, og er
hagur bænda í sumum hjeruðum par
pví mjög erfiður. Atvinnudeyfð var
og mikil f Australíu árið sem leið, og
yfir höfuð hafa hinar miklu nylendur
Breta par aldrei átt eins erfitt upp-
dráttar sfðan pær mynduðust og.árið
sem leið.
AFRÍKA.
„Hið myrka meginland“ er sú
heimsálfan, sem líklegust er til að
valda Evrópu-stjórnunum ábyggjum,
og eins líklegt að Evrópu-pjóðunum
lendi saman útaf nylendu stofnunum
sínum og verzlun par, eins <g útaf
ftökutn sínum í Asfu. Transvaai-mál-
ið, meðal annars, synir pað, að par
282
viidi koma orðsöndíng—sjálfsagt til lafði Soardale—■
& menniugar skólann. Bostocá átti heima skainmt
frá skóianum, Bottersea-inegin árinnar, I skugga
kirkjunnar, par sem Boliugbroke er grafiun. Gerald
stakk pví uppi, að peir skyldu fá sjer leiguvagn og
aka báðir f honutn til menmngai-skólaus og pað
gerðu peir, og borgaði Gerald ökumauniuum. Ger-
ald skildi orðseudiuguna eptir sj&lfur—sjálisagt til
lafði Scardale—og hinir ungu rnenn lögðu síðan af
stað paðan gangandi. t>að var yndislegt, stjörnu
bjart kveld og máDÍnn skein á Thames-ána, og leit
&in, með láglendiuu Surrey megin og smátrjáuum á
Surrey strl’ndinDÍ—, út undariega líkt Níl fljótinu.
Nætur fegurðin hafði mikil áhrif & Gerald. Bostock
hafði verið mjög pögull upp á síðkastið.
„Komið pjer Bostock“, sagði Gerald, „jeg ætla
að fylgja yður á leið yfir um brúna.“
Svo hjeidu peir yfir brúua saman, sfðan fóru
þeir til baka yfir hana, efalaust hrifnir af næturfeg
urðinni, og, ef til vill, hafði pað einnig áhrif á pá, að
hvor um sig var að hugsa um pað, sem að öllum
lfkindum var einnig 1 huga hins.
t>egar peir voru aptur kotnnir Middlesex megin
árinnar, sneri Bostock taiinu skyndilega í allt aðra
og nyja átt. Peir höíðu verið að taia daginn og
vegiun, um fallega veðrið o. 8. frv. Geraid hafði
Sjtið Fldeliu I hverjum stjörnu-glampa og í tungi-
bjarmanum á hverri báru á ánni.
„Pjer eruð hamingjusamur maður, Mr. Aepen“,
sagði akilminga-kennanna raunalegur.
281
hafi sett hann parna, til að villa fyrir. Vitið pjer
pað, að mjer fannst einmitt eins og jeg sæi petta
andiit rjett hjá okkur—yður og mjer—einmitt í
kveld?“
„Rjett hjá okkur“, hrópaði Gerald. „Nei,
minn kæri Mr. Bostock, yður er að dreyma. Rjett
hjá okkur? Hve nær og hvar?“
„Rjett eptir að við komum út úr skólanum, sá
jeg andiíti bregða fyrir og skjótast fram hjá mjer, er
líktist audliti hans, pegar við vorum í dimma stræt-
inu hjá skólanum. Jeg gleymi ekki auðveldlega
andlitum11, sagði Bostock. „Vissuð pjer bvar við
fórum fram hjá litia sykur verkstæðinu, sætinda-
verkstæðinu, eða hvað pað nú er? Þar kom hópur
af fólki út úr pví, vinnudrengir og vinnustúlkur—“
„Já, já, jeg sá pað—“, sagði Gerald.
„Jæja, í peim hóp virtist mjer, að jeg sæi petta
andlit“, sagði Bostook.
„Hvaða vitleysa“, sagði Gerald; „pað hefur
hittst svo á, að pað befur verið einhver líkur honum.
Hvað sem pessu liður, pá get jeg ekki ímyndað
mjer, að hann laogi sjerlega til að myrða yður eða
mig, og jeg ímynda mjer lika að jafnvel pó hann
hetði pann ásetning, pá ættum við að geta varist
honutn ef hann að eius ræðst ekki aptan að okkur.
Við erum karlar, sem erum færir um að verja hend-
ur okkar, pjer og jeg“.
• Já,“ svaraði Bostock liryggur í bragði, „cn
ylikir menn sækja vanalega aptan að manin.“
286
kemur mjer ekkert við. En jeg neyti pess rjettar,
sem sjerhver lifandi maður hefur til að elska hverja
p& konu, sem virðist verðskulda ást karlmanns. Svo
jeg hef elskað Fideliu Locke all-lengi. Er jeg
glæpamaður fyrir pað? Get jeg að pví gertF Jeg
hef sjeð hana, talað við hana, skilmast við hana á
hverjum degi. Er jeg áfellisverður fyrir pað, pótt
jeg hafi mannlegar tilfinningar, og hún sje dyrðleg
stúlka?“
„Jeg áfelli yður vissulega ekki,“ sagði Gerald
blfðlega. Petta kom svo flatt upp á hann og var
svo óvænt. Hann hafði aldrei vitað neitt um
petta—aldrei dottið pað í hug—áður. Hoaum virt-
ist skilmingakennarinn stauda lijer um bil á söinu
tröppu og hárbúnaðar-maðurinn, er kom til pess að
jafna hárlokka hinna ungu kvenna á menningar-
skólanum. En Gerald fannst að slík einlægni lýsa
sjer í orðum veslings kennarans, að hann í almætti
sigurs síns og vissunni um sigur sinn, fann til göf-
ugrar meðaumkunar með manni pessura, er ekki hafði
einu sinni drifst að freista gæfu sinnar.
„Pað gleður mig að heyra petta af yðar munni“,
svaraði Bostock auðmjúkur. „Jeg viidi gjarna
halda yðar góða áliti. Jeg vildi gjarna, að pjer
fenguð að vita, hve algerlega jeg skil, að jeg hafði
alls engan mögulegleika frá pví fyrsta til að fá hana
—gat aldrei haft neinn mögulegleika—og að pað
gleður mig innilega, að hún gaf yður ðst sína, eq
ekki pessum manni, Granton.“