Lögberg - 14.01.1897, Blaðsíða 4

4
tðGBERG FIMMTUDAGINN 14, JANÖAR 1897.
LÖGBERG.
Gefifi 6t aS 148 PrincessSt., Winnipeg, Man.
af The Lögberg Print’g & Publising Co’y
(Incorporated Muy 27,1890),
Ritstjóri (Editor): SlGTR. JÓNASSON.
Business Manager: B. T. Björnson.
A mr 1 ýwí npn r: Smá-anplýslnear í eltt aklptl 26c
yrlr 30 ord eda 1 þml. dálkslengdar, 75 ct« ora mán-
u Jlnn. Á sta-rrl auglýslngnm, eda auglýsingumum
lengri tíraa, afsláttur eptir Hiimningi.
nda-Hkipfi kaupenda verdnr að tilkynna
•kritíeaa og geta um fyrverand’ bústad jafnframt.
Utanáskript til afgreidHlustofu blad«ina er:
Tlie liögberg Printinyr A Publiah. Co
P. O.Box3«8,
Winnipeg, Man.
'Jtanáskripfttil ritetjórans er:
Cdifor Lögberg,
PO.Box368,
Wlnnipeg, Man.
mmmm Samk\’»mt landsl^gum er npps’gn kanpenda á
bludi ógild. nemi hann sje skaldlaus. 1 egar hann sej'-
:rupp.—Kf kaupandi, sem er í skuld vid hladid flytn
vWrtferlum, án þess ad tilkynna heimilankiptin, þá er
t»ad í)rrir dómstólunum álitin sýnileg ilnnum fý’rr
prettvisum tilgangi.
— yiMMTUDAGHtfN 14. JAN. 1897
PípuabJástiiriiin í K\ík.
Vjer gátum J>ess I siBasti blarii
voru, að Rejkvikinfjar hefftu gert siu
8vo 6mer/cileya að hindre Mr. W. H.
Paulbon frá að fljfja fjrirlestur, er
haim setlnfti að fljtja 1 Rvík 9. f. m.,
m eð pipn blsestri off óhljóðum, oj; að
J>jððólfur væri allyleiður jfir peim
aðfðium. Vjer sö^ðumst og munda
niinnast frekar á petta mál í pessu
númeri blaðs vors, otryernm psðlika.
Þefrnr vjer skrifuðum ofnnnef. d-
ar Ifnur í síðasta hlaf i, vorum vjer að
eins b*iirir að fá Þjóðólf—iint;in önnur
b öð eða brjef fráRiík—og rjeðum
pað af pví, sem stóð f laðinu, að
Re\k\fkingar f beild sinn hefðu gert
SÍg seka í peim skrflshe tti, að hindra
M'. Paulson frá pvf með jiipnablæstri
OR Óhljóðum að flitja fjri. estur sinn,
1 stsðinn fjrir «ð hrekja p»ð, er hann
seyði, með jrildum rökum—ef pau
v» ru til—eins Of( er siður meðal
menntaðra nianna í öðruin Iö"dum.
Eti pej ar önuur blöð og brjef bárust
oss, eptir að sfðasta Lötfberjr var
prentað, sáum vjer, að pað var jafn
itnikið sð xeiða sij; á skyislu Pjóðólfs
viðvíkjandi fnndinum 9. f. m. 04; pað,
8em blaðið hefur flutt um Vestur ís
lðndinga og mál peirra undanfarin ár
— ið skyrslan var hlutdiæjr Ofr vil)
fcadi Ofr alvej; ósau.boðin ht iðarletJri
b aðamnnnsku. Svo lesendur vorir
a ái sjáifir, hvað í>jóðó fur sajrði uin
fixndinn Of> pað, sem fram fór á hon-
tlm, og geti dærot um, hvort oss var
e ki voi kunn að draga pá áljktuu af
Ujóðólfs-gKrininni, sem vjer gerðum,
setjum vjer liana hjer alla og orðrjetta
eptir blaðinu:
„VESTUEFAP.A-AGENT BLÁSIN.V NIÐUE
í fjrra kveld ætlaði Wilh. Paul
son Kanadastjórnar-agent að halda
fyrirlestur f Goodtemplarahúsinu hér f
bænum Rjóst hann auðsjáanlega við,
að haim fent>i betri vi,'tökur en Bsld-
vin og Sigurður foiðum, og gat pess
f fjrstu, að Baldvin hefði „borið sig
skakkt að-‘ með hinu fjrsta ávarpi tij
áheyreudanna <>. s. frv. Eu hr. W. P.
fékk ei að sfður sömu útreiðina, pvi
að pá er ávarpsorðunum var hjer um
bil lokið, gall við ákafur pípnablástur
úr áhejrendi'flokki, Og fór svo f hvert
sinn, ei agentinn ætlaði að taka til
mála, að eigi fékk hann sagt nema
nokkrar setningar, og komst að pvf
lejti lengra en Baldvin, er aldrei
fékk að segja meira en „Herrar mínir
og frúr!-‘ L>á er agentinn sá, að hann
gat ekki flutt tölu síua, pá kvaðst
hann hætta og sfé niður af ræðupall-
inum. En fólkið beið ei áð síður,
unz hann var farinn burtu (um bakdjr
hússins). Gengu pá nokkrir skóla-
píllar o. fl. á eptir honum til að fá
vissti fjrir, að hann væri alfarinn, og
varð af pvf hark nokkurt, en enginn
spell eða rjskingar.“
En svo kom Isafold og yms brjef
úr Rvfk, 8em syna, að hiuir bezt i og
heiðarlegustu menn bæjarins (og all-
ur porri manna par) eru bæði hryggir
og reiðir jfir skrílshætti peim, sem
„yötustrákar, fáeinir skólapiltar og
nokktir læknaskóla-stúd rtntar,“ er
voru 4 áhejreuda pöllunum í Good
Templarahúsinn, syndu af sjer. Auð-
vitað hafa einhverjir, Bem telja sig
b»*tri en ,,götu~tráka,“ staðið 4 bak-
við götustrákana, lagt peim til inn-
gaugsejri, píjmr o. 8. frv., og er álit
ið, að ritstjóri Þjóðólfs hafi verið einn
af pessuni bakhjöllum. Til að syna
inismuninn á blaðamönnum Og blöð-
um í Rvfk f pessu efni, setjum vjer
hjer pað sem ísafold segir um stráka-
pörin, sem „götustrákar‘‘ o. s. frv.
'.öfðu í franuni peg»r Mr. Paulson
ætlaði að flytja fjrirlestur sinn. Grein-
in í ísafold un) Jetta efni er orðrjett
eius og fylgir:
„STEÁKAPÖE.
Herra Wilhelm H. Paulson frá
Amerfku (Winnipeg) ætlaði að halda
fyrirlestur hjer f Good-T< mplarabús-
inn 9 p. mán. um kveldið: „Vörn
fyrir Itö/id Vestur-lslertdinya geyn
opinberunt ámcelum er þeir hafa orð
ið fyrir hjer í bcenum^, með litils
háttar irmgönguejri, 25 a , er átti að
renna í landskjálptasjóðinn. En 6ð-
ara en hann tók til máls, bófu nokkrir
götustiákar meðal áhejrandanna,
ásamt fáeinum skólapiltum og nokki-
um læknaskólastúdentum, pau ærsl og
óhljóð með pfpnablæstri, að engin
tiltök voru fjrir hann að tala.—I>að
er sagt, að peir, sem hafa liaft petta
hátterni í frammi, ætlist til, sumir
hverjir, að pað sje talið föðurlands-
ástar-prekvirki, og eigi að afstyra
vesturförum, með pví að maður pessi
bafi ætlað að spana menn til peirra
með fyrirlestri sínum, pótt hann væri
skfrður al!t annað. En hvaðan peitn
befur komið sú vizka, er bágt að vit«;
en hitt ótrúleg einfeldni, að búast við,
að pess konar ofbeldis hrottaskapur
dragi vesturfararhug úr nokkrum
manni. Hafi hann nokkur áhrif 4 pað
mál, sem litlar eru raunar lfkur til, pá
geta pau naumast farið annað en al-
veg í gagnstæða átt.
Höfuðstaðnúm var að vísu sfður
en ekki sómi að pfpnablísturs-upp-
potinu gegn Ba dwin vesturfarapost-
ula hjer um árið. En miklu var pað
afsakanlegra en petta, með pvf að
Baldwin pótti hafa gert nokkuð fyrir
sjer, með freklegum æsingum við lýð-
inn vfðs vegar uni land. En hjer er
eigi auðið að bera fyrir sig neina
átjllu til afsökunar, með pví að mað-
ur 8á, sem hjer 4 hlut að máli, hefur
ekki minnstu vitund af sjer brotið 1
pá átt, er Baldwin var vændur um.
Hann er og valinkunnur særndarmað-
ur, mikils virtur og mjög vel pokkað-
ur meðal peirra, er kynni hafa af hon-
um. Hann ætlaði sjer ekki annað en
pað, Bem er góðra drengja siður, að
bera af löndum sinum og vinum
ástæðulaus ámæli eða illmæli. Og
arðinum af fyrirlestrinum átti að verja
til góðgerðafyrirtækis.
Pípnablfstur við gengst stöku
sinnum á le khúsum og 4 öðrum mann-
fundum, ef áheyrendunum líkar mjög
illa pað, sem fram er flutt, eðapá með-
ferð pess; og er pað sök sjer. En að
beita honum fjrrirfram og upp úr
purru við saklausa menn, til pess að
reyna að loka algerlega 4 peim rnunn-
inum, pað eru p ælatök, alls ósam-
boðin hálf menntuðum mönnum, hvað
pá framar. Strákapör eru pví hið
vægasta heiti, sem hægt er að velja
pessn tiltækl hjor um daginn. Enda
væri mikill rnisskilnirigur, ef
nokkur maður ímyndaði sjer, að al-
menuingi hjer í höfuðstaðnum lfkaði
pað. t>orra áheyrandanna var syui
leg raun að pvf, vegna minnkunar
peirrar, er pað gerði höfuðstaðnum;
og jafnilla mun fyrir pví mælast út
í frá.
L>ess má geta, að rektor latínu-
skólans veitti skólapiltum peim harðar
átölur, er höfðu látið tælast til að taka
pátt í pessu athæfi, en pað munu belzt
hafa verið nokkrir reykvíkskir smá
sveinar, hálfgerðir lagsmenn götu-
stráka bæjarins“.
í viðbót við pær upplysingar, sem
ísafold gefur í grein pessari, skulutn
vjer geta pess, að ástæðan til að Mr.
W. H. Paulson ætlaði að halda penti-
an fyrirlestur sinn var sú, að hinn al-
ræmdi fjandmaður Vestur íslendinga,
Bnnedikt Gröndal, hafði stuttu áður
haldið fjrirlestur er gekk út á, að
skamma Vestur-íslendinga. Fyrir-
lestur Mr. W. H Paulsonar átti pví að
vera „vörn fyrir hönd Vestur íslend-
inga gegn opinberum ámælum er peir
hafa orðið fyrir hjer í bænum“ (Rvík)
eins og ísafold segir. t>að var pvf
fjarri pví.að pessi fyrirlestur Mr. Paul
sonar ætti að vera til að æsa tnenn til
útflutnings, eins og Pjóðólfur auðsjá-
anlega ætlast til að lesendur sínir álíti,
heldur til að halda uppi vörn fjrir
Vestur-íslendinga,bera af peim ámæli,
sem fjandmaður peirra, B. Gröndal,
hafði látið sjer sæma að viðhafa f
fyrirlestri sínum, er hann hafði
haldið á undan. Þó pað sje
skrílshátiur, að hindra nokkurn mann
fri pví n •ð pfpnablæstri og óhljóðnm
að flytja fyrirlestur.er hvetti til vestur-
ferða, eða um hvaða annað efni, sem
ekki stríddi á móti góðu siðgæði eða
landslögum, pá er pað margfalt
verra, já níðingslegt, að leyfa ekki
Vestur-íslendingi, eða hverjum öðrum,
að halda uppi vörn fyrir Vestur-fsl. á
sama hátt. Sllkt og pvílíkter sannur
spegill af frjálslyndi Gröndals og
ritstj. Djóðólfs, sem sagt er að hafi
verið aðal-forgöngumenn pessararsvf-
virðingar Deir mundu reiðast ef peir
vfflrn kallaðir skrílhöfðingjar, en pað
er einmitt pað setn peir hafa gerst.
Dað gleður oss, að Reykvikingar
í heild sinni bera enga ábyrgð af
stráfeskap peim og skrílshætti, sem
kom fram í Guod-Templara-húsinu
kveldið pann 9. f. m. og vjer vonum ,
að Reykvfkingar taki pá afsökun vora
gilda, að ef vjer hefðum verið búnir
að sjá annað en Djóðólf, p>egar vjer
rituðum bina stuttu frjettagrein vora
f siðasta blaði, pá hefðum vjer ekki
sagt, að Rejkvikingar hefðu gert sig
ómerkilega. Vjer vitum að fjöldi
manna, bæði í Rvík og annarsstaðar
á ísl. ber hlyjan hug til Vestur-ísl.,
og pað er syit og sannað að Vestur-
ísl. bera mjög hlýjan hug til bræðra
sinna á Fróni. Hvernig ætti pað lfka
að vera öðruvfsi, par sem varla er
nokkurt heimili á íslandi, sem ekki á
vini og vandamenn hjer vestan hafs-
ins? Dað er vafalaust ósk og von
allra beztu íslendinga beggja megin
hafsins, að bræðra bandið viðhaldist,
styrkist en veikist ekki, og að báðir
pessir partar hinnar litlu íslenzKu
pjóðar verði hver öðrum til stjrktar
°g uppbyggingar pegar fram líða
stundir. Dað er eins og hvert annað
böl, sem menn verða að bera, að til
eru Merðir meðal pjóðar vorrar, sem
reyna að rægja Austur- og Vestur-
ísl saman og spilla samkomulaginu.
Deim pætti vænt um, að geta orsakað
einskonar Njálsbrennu, en vjer spá-
u n,að peir verði sjálfir brenndir á báli
almennings-álitsins—eða að minnsta
kosti að hinar „holu höggormstennur-*
peirra verði dregnar úr peim áður en
langt um líður.
Blaiiyafjölguniu á Isl.
Eins og lesendum vorum er kunn-
ngt, voru stofnuð tvö «y vikublöð 4
Isl. árið sem leið, „Dagsskrá“ og
„Bjarki“, og eins og sjest í íslands
frjettum í pessu blaði, átti að stofna
priðja vikublaðiö, „ísland,“ með byrj-
un ársins Degar petta síðasta blað er
talið með, koma út 9 blöð á ísland)
(5 í höfuðstaðnum, 1 á ísafirði) 1 á
Akurejri og 2 á Seyðisfirði), sem koma
út optar en einu sinni á mánuði, öll á
viku til hálfs mánaðar fresti, nema
ísafold, sem kemur út 1 til 2 í viku.
Auk pess koma út 8 mánaðar-blöð (2
af peim kirkjublöð og eitt veraldlegs
efnis) auk annara tímarita, t. d.
„Eimr.“ sem koma út í Khöfn og á
íslandi. Dað er pá svo komið, að pað
raunu, að tölunni til, vera gefin út
fleiri blöð og tímarit á ísl., tiltölulega
við fólksfjölda, en í nokkru öðru
landi. Eptir pví sem „fsafold1 segir,
koma út 4 Rússlandi 7 blöð og tíma-
rit á hverja 1 milljón manns, f Serbiu
(Servia) 26, á Grikklandi 86, á Spám
68, í Noregi 89, í Belgiu 153 og á
Svisslandi 230; en á íslandi nál. 300,
eptir tiltölunni við brot pað úr einni
milljón, sem landsbúar eru.
Dað er nú hvorutveggja, að tala
blaðanna og tímaritanna er afar-inikil,
f samanburði við fólksfjölda, fjrir
land með jafn litlum samgöngum og
eru á ísl , enda eru farnar að koma
fram ymsar raddir f blöðunum par,
sem pykja blöðin of mörg. En pess
ber fyrst og fremst að gæta, að blaða,
talan sjuir ekki allan sannleikann 1
pessu máli. Eins og menn vita, er
ekkert dagblað til á íslandi (pó menn
par af kurteisi eða f hugsunarlejsi
kalli ísl. blöðin, sem koma út optaren
einu sinni I rnánuði, „dagblöð“ I ræðu
og riti), og svj eru öll blöðin svo lítil
í samanburði við blöð annara pjóða.
Dað er pví mikið spursmál, hvort ís-
lendingar hafa, prátt fyiir blaðafjöld-
an, eins mikið að lesa eins og margar
aðrar pjóðir. Dað er t. d. miklu minnu
lesmál í ölluro ísl. blöðunum til sam-
ans í hverri viku, eða jsfnvel hálfum
mánuði, en í morgun útgáfunni af
ymsum stórblöðunum erlendis, hvað
pá pví sem kemur út f hverju pessara
blaða 4 dag. Dað væri náttúrlega
æskilegra, að blöðin á ísl. væru stærri
og fullkomnari, en pau eru, pó pau
væru færri, en pað, að blöðin eru smá
og n.örg, er. eðlileg afleiðing af af-
skekkju landsins og strjálbyggiuu.
Dað er að sínu leyti eins með biöðin
og embættismennina. Dað eru til
tölulega fleiri embættismenn á ísl. í
samanburði við fólksfjölda, en flestum
ef ekki öllurn öðrum löndum, sem or-
sakast af strjálbjgginu og samgöngu-
294
viðvíkjandi Ratt Gundy dálítið brosleg. Dar eð
hann vissi, hver Ratt Gundy var, pá var ekki nema
eðlilegt, að hann henti gaman að skoðun hans með
sjálfum sjer. HugmyndÍD, að dularfullur rauð-
skeggjaður morðÍDgi gengi í kring og dræpi menn
eptir föstum reglum, til pess að frarofylgja frum-
reglunni um vaxandi lffrentu viðvíkjandi skipting
hms mikla auðs, virtist honum alll of hlægileg, jafn-
\el fyrir spennandi skáldsögu. Satt að segja dvöldu
hugsauir hans mest við ástamál hans og Fidelíu
Loeke. Dað er undravert, hvernig alheimurinn get-
ur hvorfið svo í tilveru unnustu ungs manns, að
ekkert annað virðist vera pess vert, að pví sje gef-
iun augnabliks gaumur.
Gerald gekk fram bjá smáhópum af fólki, ung.
um mönuum og ungum konum, er gekk sainsiða,
prír, fjórir og aex i iöð, í óskipulegii fjlking, eður
stundum í all-pjettum röðum, par sem armar elsk-
hugauna láu utan uin mitti, er sampykktu pað nauð-
uugarlaust. Margur vegfiirandmn gekk á eptir
honum og fór fram bjá houum, eða sueri út af leið
og fór í eiuhverja aðra átt. Hann gaf peim engar
gætur. Brátt tók upphlaðni árbakkinn að verða
einmanalegri. Eitt augnablik prengdi sú hugs-
an sjer undariega inn á hann, að hann væri nær pví
aleinn bjer á ferð; hann gat að eins hoyrt fótatak
eins manns á eptir sjer. En pegar liann gekk fram
hjá emum af bekkjunutn, virtist honum að hann sæi
ínaiiD a hoauin. Eu petta er nú re^ndar ekkf
3Ó3
að finna vin minn Aspen, og *vita, hvort jeg get
nokkuð hjálpað honum. Dví næst fer jeg að grennsl-
ast eptir, hver pessi dularfulli launmorðirigi er. Á-
lítið pjer f raun og veru, að pað sje launmorðingi?“
Bostock sagði sögu sína f fám orðum og kulda-
lega, pvf honutn fjell ekki viðmót Grantons, og
y’ bjóst ekki við að fá mikla frægð af sögu peirri, er
Granton mundi segja lafði Scardale af atburðinum—
og einnig Fideliu.
„Ó!—pessi rauðskeggjaði maður er aptur á ferli?
Sami maðurinn og pjer og jeg sáum kveldið sem Set
Cbickering var myrtur?*- sagði Granton. 1
„Sami maðurinn,4- sagði Bostock.
„Forlög yðar virðast leiða yður á pá staði, par
sem sjerlegir atburðir ske, Mr. Bostock,“ sagði
Granton. „l?að gleður mig, að yður bar að f tfma
petta kveld. Yið komum báðir heldur seint við hitt
tækifærið.“
„Við gerðum pað,“ sagði Bostock hryssings-
lega. „Ef jeg hefði ekki verið á eptir Mr. Aspen,
væri bann ekki iifandi á pessu augnabliki.“
„Forsjónin virðist hafa tekið í taumana í petta
sinn, Mr. Bostock,“ sagði Granton alvarlega. „En—
segið mjer eitt—hafið pjer nokkra kenningu fram að
færa viðvfkjandi öllu pessu.“
„Jeg get ekki annað, en haft kenningu í pessu
efni. Dað á sjer stað eitthvert samsæri gegn erfingj-
unum að demanta-auðnum—“ sagði Bostock.
„Ó, svo pað er kenning yðar,“ sagði Grantoa,
298 -
pað orðið algert morð. Blístrið pjer aptur eptír
fleirum af mönnum yðar; pessi veslings piltur er
hættulega meiddur“.
„Hver gerði petta?“ spurði lögreglupjónninn.
„Hvernig f fjandanum ætti jeg að vita pað?“
sagði Bostock. „Maður með rautt skegg ræningi-
ímynda jeg mjer. Hann hljóp upp strætið parna í
áltina til Strand. Hann stakk inig f handlegginn;
annars hefði jeg getað baldið houum.“
„Var pessi veslings piltur vinur yðar?“ spurði
lögreglupjónninn, og lypti höfði Geralds upp mjúk-
lega og gætilega.
„Já, haun var pað. Hvert eigum við að fara
með hanu?“ sagði Bostock.
„Sjálfsagt 4 Charing Cross sjúkrahúsið. Jeg
skal útvega vagn“, sagði lögreglupjónninn.
Nú voru tveir eða prír lögreglupjónar komnir
til peirra, og nokkur hópur af nætur-flækingum hafði
safuast utan um pá—menn, er sofið höfðu á upp.
hlaðna bakkanum, konur, er sofið höfðu á upphlaðna
bakkanum, og börn, er sofið höfðu á uppblaðna
bakkauum. Vaguinn var fenginn, fjórhjólaður
vagn, og Gerald, sein enn var í órnegin, var lagður
í haun; og Bostock og lögreglupjónniun fluttu hann
til Charing Cross sjúkrahússins.
Gerald var borinn par inn, og sáralæknir sjúkra-
hússius skoðaði hann. Hann hafði fengið nokkur
pung högg á höfuðið, er virtust hafa verið greidd
með eiuhverju vopni, er líktist stuttum lífbjargar-
.Stafúr járm, ,