Lögberg - 15.04.1897, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 15. APRÍL 18y7.
LÖGBERGr.
CteflB út aS 148 PrincessSt., Winkifsg, Man.
aí Tke Lögbkrg Print’g & Pubusing Co’y
(Ffworpdrated May 27,1800),
Rits^óri (Editor): SlGTR? JÓKAa»oif.
Businese Maimger: B. T. BjöeníOK.
f ýiilnjrar • 8TnH.ftuglý«tn«ftr í eltt sfelptl 2Bc
f rir 30 ortí eóa 1 þmJ. dálKslengdar, 76 cts nm mán-
H.'itei. Á etarri auglýsingnm, ec)a aoglýslngumnm
l#Ð{0rt Wtna, afeláttur efitir nnmningl.
llðnUn<|A-sktpti kaupenda verdor að trikynna
skriflega og gela om fVrverand’ búatHd Jafnframt.
PHmáakrfpt IU afgrei(3«lastofti bU<3aln» er:
The 'jhgberg rrmting & Publikb. Co
P. O.Bo* 368,
Winnipeg, Man.
'Jtunilkriifttil rttntjdremj ur:
fiditor Lðgberg,
P -O. Box 368«
Winnipeg, Man.
— 8amkT*mt landslögum er uppsÖgn kanpenda á
B.*d!dglld,nema hannsje ekaldlaua. þegar hann seg
Irapp.—Kf kaupandi, lem er í skuld vid bladid fljtn
rteefterlum, án þe«s ad tllkynna heimilaskiptin, þá er
pad fyrir dómstólunum áliMn sýnileg sönnum fyrr
protovísnm tilgangi.
--FIMMIIJDAQIHN 15. APBÍL 1897. -
Vjer áttum kollgátuna.
í jrrein vorri í síðasta blaði, með
fyrirsögri: „Enn uni íslendingadag-
im,“ sögðum vjer, að sumir væru nú
farnir að geta þess til, að J>að væru
uú komin „vertíðarlok11 fyrir Jóni
Óla fssyni hjer fyrir vestan (í Ameríku),
og að hann væri að >,löggja inn“ fyrir
sig hjá dönsku stjórninni með hóli
sínu um stjórnarskrá Islands og um
stjórnarfarið á íslandi. Og viti nienn,
vj ,r áttum kollgátuna, sem optar.
I>ví í Hkr., sem kom út sama dag og
f>tð blað Lögb. er nefnd grein vor
birtist f, er ritstjórnar-grein með fyrir
sögi: „Til íslands,“ par sem skýrt
er i á, að Jón Ólafsson leggi af stað
fri Cbicago til Islands sama dag og
blölia (Lögb. og Hkr.) komu út,
nefnil. 8. J>. m. Er par sagt, að J.
Ólafsson muni ætla beina leið til
Khafnar og ná þar í póstskipið
„Laura,“ sem á að koma til Rvíkur
30. p. m.
H tr. fer ekkert út í pað, hvaða
atvinn i J. Ólafsson hugsi sjer að fá á
Jslandi, en nú ætlum vjer að geta oss
til aptur. Póstmeistara-embættið í
Roykjavík er laust, síðan Óli sál.
Finsen dó í Khöfn fyrir skömmu.
Frjettiua um lát Finsens skrifaði J.
Óiafsson Hkr. 25. f. m ,svo honum var
kunnugt um pað fyr en flestum ís-
lendin >um vestan hafs, að embættið
var laust. Þegar pess er gætt, að
póstmeistara-embættið er hjerum bil
eina feita embættið á íslandi sem
mifu-, er ekki hefur tekið embætt-
is >róf, getur fengið, og pegar maður
svo setur petta í samband við hina
skyndilegu og óvæntu för J. Ólafsson-
ar til Khafnar og íslands og „innlegg“
hans í næst-síðustu Hkr. í reikning
sinn hjá dönsku stjórninni, pá parf
ekki ákaflega mikla getspeki til að
komast að peirri niðurstöðu, að Jón
Ólafsson ætli sjer að sækja um póst-
meistara-embættið í Reykjavík. Kon-
ungur veitir pað embætti, svo pað er
betra að koma sjer vel við dönsku
stjórnina—og par með er fengin skyr-
ingin yfir pað, að J. Ólafsson er far-
inn að sleikja sig upp við dönsku
stjórnina, sem hann fyrir 6 árum
sagði að væri „með engu móti unandi
við“. En væri pað ekki „grátlegt“,
ef J. Ólafsson færi nú að eyða Jcröpt-
um slnum i að „viðhalda“ pessari
sömu stjórn, sem hann sagði fyrir 6
árum að væri grátlegt að Skúli Thor-
oddsen og Bened. Sveinsson væru að
viðbalda?
í nefndri grein (Til íslands) í síð-
ustu Hkr. stendur eptirfylgjandi
klausa:
„E>ó margir af vinum Jóns bjer
vestra hefðu heldur kosið að sjá hann
í sínum litla flokki hjer, ef bann hefði
getað notið sín, viðurkenna peir pó
eflaust allir, að hans rjetta heimili er
á íslandi og hvergi annarsstaðar, — að
par getur hann betur notið sín en
annarsstaðar og par getur pjóðin líka
betur notið bans miklu hæfilegleika
og víðtæku pekkingar, en á meðan
hann er öðrum liáður í annari heims-
álfu“.
Hvers vegna gat J. Ólafsson ekki
notið sín hjer meðal Vestur-íslend-
inga? Vegna pess, að allt starf hans
gekk í pá átt að sundra peim í öllum
efnum, gera pá veikari, en ekki sterk-
ari, hjer í laudinu. Honum tókst pað
að- nokkru leyti, en pað fór fyrir
honum eins og manni sem reynir að
fella niður hús, til að skaða aðra—og
verður sjálfur undir pví sem hrynur.
Hvernig J. Ólafsson getur betur n otið
sín á íslandi, eða fólk par betur notið
hans og hæfilegleika hans—sem vafa-
laust væru gagnlegir, ef hann notaði
pá í rjetta átt—getum vjer ekki skil-
ið. Hann var öðruni háður á íslandi
áður en hann kom hingað vestur, og
pað eru ekki meiri líkur til að hann
verði óháður par eptir að hann nú
kemur pangað. E>ó hann fengi pósr-
meistara-embættið, eða aðra stöðu
undir dönsku stjórninni, pá yrði hann
ekki óháðari en embættismenn eru
par—ekki óháðaii en hann hefur ver-
ið hjer.
Biblíuljóðin.
I>ar eð vjer höfum komist að pvl,
að ymsir, sem ekki hafa sjeð Biblíu-
Ijóð sjera Valdemars Briems, gera
sjer ranga hugmynd um pau, bæði að
pví er snertir meðferð efnisins og
ljóðagerðina sjálfa, pá prentum vjer !
sýnishorn af peim annarsstaðar í pessu
blaði, nefnilega: „Letrið á hallar-
veggnum11.
Hver sá, sem nokkurt vit hefur
á yrkisefni og ekki er blindaður af
fordómum gegn ritningunni, hlýtur
að kannast við, að sú bók hefur inni
að halda fegurra, háleitara og lær-
dómsríkara yrkisefni en nokkur önnur
bók. En einmitt fyrir pá sök er pað
ekki allra meðfæri, pó skáld sjeu, að
yrkja svo útaf peirri bók, að skáld-
skspurinn samsvari efninu. Ilver sá,
sem tekst slíkt á hendur, verður fyrst
og fremst að bera einlæga lotningu
fyrir hinni lielgu bók og trúa guð-
legum uppruna hennar, pví annars er
hætt við, að skíldskapar gáfan komi
ekki að fullum notum, að pað, sem
ort er, verði hálfvolgt, dauft og
bragðlítið. Hið sama á sjerstað með
önnur yrkisefni. Skáldið verður að
trúa á sannleika og krapt pess, er
pað yrkir um, verður að hafa reynt
áhrif pess að einhverju leyti, sem
pað er að lýsa.
t>ó við íslendingar eigum ýms
góð skáld, pá eru pau skáldin okkar
örfá, sem ort geta útaf hinu dýrðlega
yrkisefni ritningarinnar, einmitt fyrir
pá sök að pau vantar trúna á hinn guð-
lega uppruna hennar, og sjá pvl ekki
hina háleitu fegurð og tign, sem hvílir
yfir slíku yrkisefni. Sannast að segja
mun ekkert íslenzkt skáld jafn-fært
um, að yrkja útaf heilagri ritningu eins
og sjera Valdemar Briem, fyrst og
fremst vegna pess að hann er trúaður
—viðurkennt trúarskáld — og svo
munu fá eða engin íslenzk skáld hafa
móðurmál sitt eins á valdi sínu og
einmitt hann. Til að sannfærast um
petta parf maður ekki annað en lesa
pað sýnishorn af Biblíuljóðunum,
S3m birtist í pessu blaði: „Letrið á
hallarveggnum“ er sannarlegt snilld-
arverk, gimsteinn í íslenzkri ljóða-
gerð.
Síðar munum vjer, pegar pláss
leyfir, birta fleiri kafla úr Biblíuljóð-
unum, peim til fróðleiks sem ekki sjá
bókina sjálfa. En á hinn bóginn
ættu sem flestir að eignast Bibllu-
Ijóðin sjálf og lesa pau vandlega, pví
pau eru einhver hin allra merkileg-
ustu og fegurstu ljóð, sem til eru á
íslenzkri tungu.
Ymislegt.
Li-Hung-Chang, liinn kínverski
stjórnfræðingur, er í fyrra ferðaðist
um Evrópu og Ameríku, skrifaði
meðal annars eptirfylgjandi athuga-
semd í vasabók sína:
....,Áður hjeldu menn hjer, að
Evrópu-menn væru menn guðlausir,
en nú vita menn að peir hafa einnig
guð, sem peir dýrka og tilbiðja. Jeg
hef nú rannsakað hvers konar guð
pað er, og gerði jeg pað á ferð minni
um hin miklu ríki í Evrópu og Ame-
ríku. Guð Evrópu-manna er yfir höf-
uð mjög svipaður guði Ameríku-
mnnna. Vanalega er hann mjög lít-
ill, flatur og kringlóttur í lögun.
Optast er hann gerður úr gulli eða
silfri, og skreyttur mynd af konungi
eða pá af örn. Stundutn finnst hann
eirmig öðruvísi í lagi, t. d. sem fer-
hyrnt pappírsblað, með nokkrum tölu-
stöfum á og smft-myndutn.
Þessi guð tignast í heimahúsum,
en einkum í vissum musterum, sem
kallast kaupmanna samkuudur og
verzlunar-stofur.
Hann er tilbeðinn með innileg-
ustu lotningu, sem samsvarar ná-
kvæmlega hinu lága menntunar-stigi,
sem dýrkendur hans standa á“.
Karlinn fer býsna nærri sannleik-
anum.—Decorah Posten.
*
TANGANYIKA-VATN KANNAÐ.
Mr. J. E. S. Moore er nýkominn
til Englands frá Mið-Afríku. Kon-
unglega landafræðis-fjelagið brezka
sendi hann pangað, sjerílagi til pess
að kanna d/ralífið í Tanganyika-vatni,
að pví er snerti pað, hvort fiskakynin
par væru skyld saltvatns-fiskum eða
upprunnin úr sjó, eins og haldið hef-
ur verið fram, og einnig til að rann-
saka, hvaða samband væri milli nefnds
vatns og hinna annara miklu stöðu-
vatna í Afríku. London blaðið Daily
Graphic segir, að í samtali við einn
umboðsmann Reuter’s hraðfrjetta-fje-
lagsins hafi Mr. Moore sagt pað er
fylg’r: för Englandi í sept-
embermánuði 1895, og hjelt paðan til
Chindi. E>aðan fór jeg með brezkum
fallbissu-bát til norðurenda Nyassa-
vatns. í Karonga bjó jeg út lestmína,
sem samanstóðaf hjerum bil 50 mönn-
um, og höfðu sumir peirra kúlubissur
að vopni. í>að voru nú samt litlar
líkur til ófriðar við hina innlendu pjóð-
flokka. Frá Karonga hjeldum við eptir
hinum svonefnda Stevensons-vegi til
suðurenda Tanganyika-vatns, og ljet
hið svonefnda Chartered Company
(eitt af pessum brezku, löggiltu fje-
logum, er hafa svipuð rjettindi í Af-
ríku og Hudsonsflóa-fjelagið hafði
forðum hjer í norðvestur ©anada) mig
hafa stálbát til að sigla um vatnið.
Jeg fjekk par líka arabiska báta, er
nefnast dhows, og smábáta, er par
nefnast canoes, sem jeg notaði við
ferðalög mín og rannsóknir 4 vatninu.
Jeg byrjaði rannsóknir mínar á Tang-
anyika-vatni með aprílmánaðarbyrjun
1896, og lauk við pær í september sama
ár. Dýralífið í Tanganyika-vatni reynd-
ist alveg sjerstakt—ólíkt öllu sem
finnst nokkursstaðar annarsstaðar—
og eins takmarkað eins og pað er
sjerlegt. „Jelly“- fiskurinn (mar-
glittan) og „shrimp“-fiskurinn (apt-
urkreista) er vafalaust svipaður
sömu fiskitegundum í sjó, pó að jarð
myndanin í hjeraðinu, sem vatnið er
í, sje pannig, að ómögulegt er að
nokkurt samrennsli hafi getað átt sjer
stað úr sjónuin í vatnið á síðari tíin-
um. Vatnið í Tanganyika, sem Liv-
ingstone sagði að hefði verið seltu-
kennt á bragðið, er nú vel drekkandi.
Allt petta virðist sanna, að Tangany-
ika-vatn, sem er í parti af liinni miklu
sprungu eða dal, sem liggur I gegnutn
penna hluta Afríku, hafi einhvern
tíma í fyrndinni haft samrennsli við
sjóinn, par sem pað 4 hinn bóginn or
alveg ljóst að Nyassa-vatn—um 246
mílur í suðaustur frá Tanganyika—
hefur aldrei haft neitt samrennsli við
sjóinn. E>að er líka eptirtektavert, að
dýralífið í Tanganyika-vatni er ekki
einasta líkt pví sem er i sjó, heldur af
mjög sjerstakri og gamalli tegund,
og maður kefur mikla ástæðu til að
ímynda sjer, að einkenni dýralífsin3 í
vatninu stafi af samrennsli, er verið
hafi milli sjávarins og stöðuvatnsins
til forna“.—E>egar Mr. Moore var
spurður um ástandið í Mið-Afríku, pá
sagði hann:
„Hinn svonefndi Stevensons-veg-
ur á sjer ekki stað. E>að er ekki einu
sinni stígur til eptir að kemur um 20
mílur norður fyrir Nyassa-vatn. En
menn fjelagsins eru nú að vinna ágætt
verk par. E>eir eru að láta ryðja skóg-
inn og eru að gera figæta vegi yfir
hásljettuna. Livingston kapteinn, sem
var að byggja vegi og var umboðs-
maður fjelagsins fyrir hið svonefnda
Sumbu-hjerað, er Dýdáinn, heyri jeg
sagt Dr. Watson var fulltrúi fjelags-
ins í Rhodesia, sem er við Nweru-
vatn, en Mr. Marshall var fulltrúi fje-
lagsins í Abercorn. Miklar framfarir
eiga sjer stað í pessum hluta Afríku
undir umsjón nefndrs manna. Menn
Jlritish Central verndar-fjelagsins
voru að vinna 4 sfnum enda af vegin-
um, sem bráðum mun sameinast veg-
unum par fyrir norðvestan. Innan
mjög skamms tíma verður búið að
fullgera góðan, breiðan veg milli
hinna tueggja miklu stöðuvatna í
Afriku.“
*
AÐFKRÐ TIL AÐ SJÁ HVORT HENN ERU
DAUÐIR EÐA AÐ EINS SKYNDAUÐIR.
Doctor Seberin hefur rjett ný-
lega látið prenta bók í París, sem
heitir „La Mort Réelle et la Mort
Apparente“, og lýsir hann I henni
tveimur nýjum aðferðum til að sjá,
hvort menn eru sannarlega dauðir
eða skyndauðir (sýnast vera dauðir
pó peir sjeu pað ekki). Aðferðum
pessum er pannig stuttlega lýst í
the Iiritisli Medical Journal, dags.
9. janúar síðastliðinn: „önnur að-
ferðin er I pví innifalin, að spýtt er
inn f líkaman vissum efnum og síðan
athugað, hvort efni pessi hafa dreifst
um líkaman. Ef pau hafa gert pað,
pá heldur blóðrásin áfram og lífið
viðhelst enn pó ekki sje hægt að
merkja, hvorki með eyranu nje með
450
b’.ik? Hún hafði sanuarlega við mikið að stríða, og
m irgt að óttast og vera óróleg útaf. Samkomulag
pað, er hún hafði látið leiðast út í við Jafet Bland,
var í sjálfu sjer, nóg til pess að koma henni í
vanda og gera hana skelkaða.
Hinn voðalegi grunur, sem hún hafði myndað
sjer viðvíkjandi honum, og hinn fífldjarfi ásetningur
hennar að uppgötva leyndarmál hans af eigin ram-
leik og án aðstoðar annara, hlýtur að hafa fyllt hana
með tilfinningu um fjarskalega og nærri ópolandi
ftbyrgð. Allt petta reis upp i huga hennar helst til
fijótt, og kæfði, eins og ísköld regnskúr, hina björtu,
hlýju sælutilfinning hennar.
En orsökin til hinnar fyrstu og sælustu tilfinn-
ingar hennar var augljós. Hún átti að fá að sjá
Garald penna dag, í fyrsta skipti eptir atburðinn á
upphlaðna árbakkanum kveldið góða. Hún hafði
aldrei farið með lafði Scardale, pegar hún fór á
ejúkrahúsið til að vitja Aspens. Lafði Scardale
vildí ekki heyra slíkt nefnt, og Fidelia, pótt hún
væri ópolinmóð, sampykkti að bæla niður ópolin-
mæði sína og hafa siðvenjuna í heiðri, svo hún
mætti lifa lengi í landinu. E>enna morgun átti hann
pá að heimsækja hana, og pau áttu nú að fá að sjást
í fyrsta skipti eptir hinn langa, sára aðskilnað.
Hún átti að fá aS sjá hann aptur. Hún hafði
Bvo margt að segja hoaum. Iljarta hennar sló títt,
fögnuður skein úr augum hennar. Ó! en pá kom
bessi hugsun—Það voru vissir hlutir, sem hún mátti
459
hafi drepið föður minn. En við gætum sagt henni
allt sem snertir okkur sjálf—eptir nokkurn tíma—
eptir langan tíma. IEún mun treysta okkur. Jeg
pekki hana“, bætti veslings Fidelia við göfuglega.
„Hún pekkir mig og nú pekkir hún yður, Gerald“.
,.En allur pessi leyndardómur og pessi skyndi-
legi, leynilegi flótti, eitthvað út í buskann, mundi
taka hana mjög sárt, og jeg held að jeg liafi ekki
rangt fyrir mjer pó jeg segi, að pað mundi verða
henni pungt högg, að missa samvist yðar. Yitið
pjer að jeg álít, að henni hafi í fyrstu ekki verið
mjög mikið um mig gefið, af pví að hún sá að jeg
lagði leiðir mínar hingað í peirri von að giptast
yður“.
Fidelia leit upp hálf óttaslegin, og hálfgerður
hryllingur fór um hana. Hún var að furða sig á
hvort hann vissi, hver vilji lafði Scardales hafði verið
viðvíkjandi henni—að hún skyldi giptast Rupert
Granton. Hún mundi ekki hafa kært sig hið allra
minnsta um, pó hann vissi pað; en pað, sem hún
bræddist, var, hvort sem hann vissi pað eða vissi pað
ekki, að hann mundi segja eitthvað nrn pað, og
pannig tengja nafn hennar, pótt ekki væri nema
eitt augnablik, við nafn mannsins, sem hafði drepið
föður hennar. Gerald sá nú auðveldlega niður í
djúp tilfinninga hennar. Hann vissi vel hver fyrir-
ætlan lafði Scardales hafði verið; en svo pekkti hann
líka hina sönnu sögu um einvígið. Nú var hann að
hugsa meira um nokkuð annað. Hann var í raun-
454
ef jeg gæti pað—ætti að vera starf og gleði lífs
mlns, en ekki pað, að reyna að koma einhverjum
aumum syndara í hendur ajettvísinnar. Ó, jeg hcf
grátið og beðið út af pví svo opt! Nú eruð pjer
aptur kominn til mín, og pjer eruð heill heilsu, og
jeg hugsa nú að eins um að póknast yður“.
Hann kyssti hana innilega og sagði: „Á^tkær-
asta Fidelia, ósk yðar og löngun var eðlileg; en jeg
vissi jafnvel pá, að stefnan var röng; ekk: af pví að
hún orsakaði mjer bið, heldur af pví að jeg vissi, að
pað væri betra fyrir yður að komast ekki að sann-
leikanum“.
„Já, og jeg veit pað nú“, sagði hún í lágum
róm. Ilann leit aptur í augu hennar. Hún kinkaði
kolli með rólegum svip, sem ljet í Ijósi eins glöggt
og orð hefðu getað gert: „Ó, jeg veit pað allt
saman“.
„Vitið pjer pað í raun og veru, Fidelia?-* sagði
hann.
„Jeg veit hvernig faðir minn var drepinn’S
sagði hún,og lagði áherslu á orðið „drepinn“ pannigi
að Gerald hlaut að skilja hana. Hún hafði aldn ’
áður talað um að faðir hennar hefði verið drepinu•
Hún hafði ætíð áður talað um að hann hefði ve i5
myrtur.
„Vitið pjer hver drap liann?“ sagði Gerald.
„Jeg veit pað“, svaraði hún.
„Fidelia! hver sagðiyður petta?1 sagði Gerald.
„Maðurinn sem drap hann“, svaraði húu.