Lögberg - 08.07.1897, Side 4

4
LÖOBERG, FIMMTUDAGINN 8. JULÍ 1897.
LÖGBERG.
GefiC út aö 148 Piincess St., Winnipeg, Man.
af The Lögberg Print’g & Publising Co’y
(Incorporated May 27,1890),
Ritstjóri (Editor): SlGTR. JoNASSON.
Business Manager: B, T. Björnson.
A 11R I ýhinfEíir: Smá-auglýsingar í eitt skipti 25c
y rir 30 oró eóa 1 þml. dálkslengdar, 75 cts um inán-
udinn. A stærri auglýsingum, eða auglýsingumum
lengri tíma, afoláttur eptir samningi.
lláKlaða-skipti kaupei.da verdur að tilkynna
skriflega og geta um fyrverand1 bústad jafuframt.
Utanáskript til afgreióslustofu blaósins er:
1 lie ’.ógbtrg Frinlinií A I»ublifcls- Co
P. O.Box 585
Winuipeg,Man.
Utanáskripjttil ritstjórans er:
Editor LÖKberg,
P *0. Box 585,
Wiuuipeg, Man.
__ gamkvæmt landslögnm er tippsögn kanpenda ú
oiadi ógild, nema hannsje skaldlaus, þegar hann seg
Jrnpp.—Eí' kaupandi, sem er í sknld vii) blaðid flytu
vlstferlum, án tiess ad tilkynna heimilaskiptin, fiá er
pad fyrir dómstólnnnm úlitin sýnileg sönnum fyrr
prettvísum tilgangi.
-- JflMMTUDAÖIKN 8. JtJI.f 1897. —
Sjúkrahúsið.
L>að er fróðlegt að líta yfir árs-
Bkýrslu nefndarinnar sem styrir hinu
altnenna sjúkrahúsi, hjer í bænum.
Til að byrja með sjfnir árssk/rslan, að
pað kostar sem næst 40 þúsund doll-
ara (#39,906.74) að viðhalda þessari
stofnun árlangt, eins og hún er nú—
ónóg eins og hún f>ó er, J>rátt fyrir
hinn stóra, ka(>ólska spítala í útjaðri
bæjarins, austan Rauðár. Nákvæmir
reikningar, og nákvæmlega yfirskoð-
aðir, eru lagðir fram á ársfundi, og
s/na peir reikningar hvernig hverjum
dollar er varið. Án pess að fara út í
smá-atriði má geta þess, að á slðastl.
ári (1. jan. til 30 nóv. 1896) var til
vistakaupa varið #10,581.55; til með-
alakaupa og iæknisáhalda #3,598.37;
til eldiviðar, ljósa, húsbúnaðar, pvott-
ar, o. s. frv., #8,428 22; eldsábyrgð,
aðgerð á byggingunum og yiniskonar
kostnaðar var #2,805.63; og vinnu-
laun samtals #10,181.93. Þessar upp-
hæðir samanlagðar gera #35,[ 95.70, en
pá eru ótalin gjöld öll fyrir desember,
en pau voru samtals #4,371,04. Til
samans gera pessar upphæðir #39.-
966.74, eins og að ofan er sagt.
Seytján hundruð níutfu og fimm
sjúklingar nutu læknishjálparásjúkra.
húsinu á síðastl. ári, og var dvöl hvers
eins sjúklings par, undir læknishendi,
sem næst 22 dagar (21. 87 hundr. að
meðaltali). Meðaltal sjúklinga á spít-
alanum var rúmlega 107 (107. 26
hundr.) á hverjum degi ársins. En
læknishjálp sjúkrahússstjórnarinnar er
ekki öll talin með pessu. Fyrsterpað,
eim og fram hefur kornið ekki alls
fyrir löngu, pó ekki standi pað í árs-
skyrslunni, að húsrúmið er orðið ónóg
til að taka á móti öllum sjúklingum>
sem æskja eptir inntöfeu á spítal-
ann, og margir vilja gjarnan njóta
lækuisaðstoðar sjúkrahúss-stjórnariun-
ar, en vilja ekki fara á spítalann. Af
pessu leiðir, að á hverju ári annast
sjúkrahúss stjóruin um svo og svo
marga menn, sem aldrei koma á spít-
alituu. Á síðastl. ári annaðist hún
pannig um sextán hundruð níutíu og
fjóra sjúklinga út um bæinn, í heima-
húsnm. Alls annaðist pví pessi góð-
gerðiistofnun um 3,489 sjúklinga á ár-
inu. Og svo frábærloga tókust lækn-
ingar á spítalanum, að ekki dóu nema
rúmlega 6 af hverjum huudrað sjúkl-
ingum, er stjórnarnefnd pessi tók til
umönnunar. Hinir allir komust til
heilsu aptur.
Það er ein grein lækninganna,
sem íslendingar hafa flestum fremur
ifmigust á, sem sje uppskurðir, eða
sem menn í daglegu tali optast kalla
pað: ,,operationir.“ t>etta stendur
vafalaust í höfðinu á mörgum íslend-
ingum pannig, að pað sje miklu betra
að pola pjáningar og deyja að
lyktum í rúmi síuu, en að láta lækn-
ana rista sig sundur, pví pá sje pó
dauðinn æfinlega vís, pegar peir pilt-
ar komi með kutann í aunari hendinni
og svefnmeðalið í hiuni! t>að er ekki
bót mælandi ákefð sumra lækna að
taka af mönnum hönd eða fót, ef
eitthvað bjátar á, en pað er minnstur
hluti hinna pyðingarmiklu starfa sára-
læknanna. En hvað sem pví líður^
pá hefur uppskurðarfræðinni fleygt
svo fram á seinni árum, að hættan er
orðin tiltölulega lftil. Til að sarn-
færa rnenn um,að svo sje, parf ekki að
leita lengra en í árssk/rslu liins al-
menna sjúkrahúss hjer I Winnipeg.
Hún s/nir, að á síðastl. ári voru 523
menn „opereraðir“ á spítalanum, og
að af peim dóu rjett 20, eða minna
en fjórir af hverjum hundrað. t>essi
eina skýrsla sýnir pannig, að upp-
skurðurinn er hvergi nærri eins hræði-
legur eins og svo margir íslendiugar
gera sjer bugmynd um.
En hvernig fæst pá fje til að við-
halda pessari stofnun og til að auka
hana ár frá ári? Með frjálsum snm-
skotum og gjöfnm einstaklinga, fje-
laga, hlutaðeigandi stjórnar og með
gjaldi frá peim sjúklingum, sem gold-
ið geta og gjalda vilja. I>að er eng-
inn skyldugur til að gefa spítalanum,
nema peir sem sjálfviljuglega takast f
fang að gefa ákveðna uppliæð, f eitt
skipti fyrir öll, ef peir nú vilja, f peim
tilgangi að verða stjórnendur spítal-
ans æfina út (Life Governors), og peir
sem loft að greiða ákveðna upphæð á
ári hverju í peim tilgangi að vera
kjörgengir í stjórnarnefnd spítalans.
t>au eru hin einu skyldugjöldin, ef
undanpegið er tillag fylkisins og
bæjarstjórnarinnar á ári hverju, sem
heita má að hefðin sje búin að gera
skyldugjald.
Stærstu tekjuliðirnir á síðastl. ári
voru pessir: Frá sjúklingum alls
#9,064.69; frá fylkisstjórn #12,232 50;
frá sambandsstjórn #2,959.81; frá bæj-
arstjórninni #10,000; frá sveitastjórn-
um #1.475; gjafir og árgjald einstakl-
inga #1,843.08; frá kirkjufjelögum
#928.62.
í ársskýrslunni eru talin upp nöfn
allra einstaklinga, sem eitthvað hafa
gefið, muni eða peninga, nöfn allra
sveitafjelaga, kirkjufjelaga, o. s. frv.
Og pað er sannast sagt hálf leiðinlegt
fyrir íslendinga að yfirfára pá gjafa-
skrá, af peirri einföldu ástæðu, að
peirra gætir par miklu minna en
skyldi. Að undanteknum fyrsta lút.
söfnuðinum hjer í bænum, sem gefið
befur #13.65, sjezt ekki að Islencling-
ar sjerstaklega hafi gefið eitt einasta
cent, nema ef telja má al-íslenzku
hjörðina, sem tilheyrir presbyteríönsku
missíóninni, sem nefnd er „Martin
Luther Church.“ t>aðan fjekk spítal-
inn #3.00 á síðastl. ári. Sje sú upp-
hæð talin með gjöfum íslendinga,
verður innlegg peirra í pennan
góðgerðasjóð, á árinu 1896, samtals
#16.65. Þegar litið er á hve rnikið
íslendingar nota petta sjúkrahús, pá
eru hrein vandræði að purfa að segja
frá hvað innlegg peirra er litið. Ars-
skýrslan sýnir, að 27 pjóðflokkar not-
uðu spftalann á sfðastl. ári, og eru ís-
lendingar par fimmti flokkurinn f
röðinni. Að pví er snertir nokkra
fjölmennustu pjóðflokkana, er spftal-
ann notuðu, er röðin J>essi: Karlar. Konur. Alls.
Canadamenn... 511 340 851
Englendingar .. 282 131 413
Skotar 47 47 94
írar 42 82 74
íslendingar 37 35, 72
Bandarikjamenn 43 25 68
Rússar 25 27 52
Þjóðverjar 19 22 41
Svíar 21 17 38
Austurríkismenn 18 10 28
Danir 9 3 12
Pólverjar 8 4 12
Frakkar G 4 10
Hannig hafa pá 72 íslendingar
notið hjúkrunar á sjúkrahúsinu á
siðastl. ári —6 á mánuði að meðaltali,
og samkvæmt meðal-tímalengdinni,
sem sjúklingarnir allir gistu par, hef-
ur liver pessara (slenzku sjúklinga gist
par sem næst 22 daga. Þegar á pað
er litið, að pessi dvöl 72 manna á
spítalanum, samanlögð, erfgildi meira
en 4 ára vistar og hjúkrunar fyrir einn
mann, pá verður auðsætt, hvað mikið
gott að sjúkrahúsið verðskuldar
af hálfu ísleudinga. Yitanlega hafa
margir pessara 72 borgað fyrir sig,
sumir meira, sumir minna, en pó er
líklega hættulftið að geta til, að meira
en helmingur peirra hafi ekki haft ráð
á að borga neitt. En pó peir hefðu
nú allir borgað eitthvað, pá sýnir pessi
ársskýrsla samt, að íslendingar hafa
ekki lagt sinn rjetta skerf í pennan
góðgerðasjóð á siðastl. áii.
C>að er bót í máli, að íslendingar
hjer í bænum hafa gert svo miklu bet-
ur en petta á undaníöruum árum,
sem nærri eingöngu má pakka hinu
gamla íslenzka kvennfjelagi, er upp-
leyst var fyrir tveimur eða svo árum
síðan. L>að fjelaggleymdi sjúkrahús-
inu aldrei, en síðan pað hætti að vera
til lítur út fyrir, að all-flestir ísl. hafi
gleymt pví. Eu pað má ekki, ef vel
á að vera. Sjúkrahúsið vex óðfluga,
og að sama skapi vaxa parfir pess.
Tillag manna, hvort heldur íslenzkra
eða annara, má pess vegna til með að
vaxa, en rýrna ekki, en nú hefur tillag
íslendinga einmitt farið minnkandi—
stórum minnkandi. í petta skipti bæt-
um vjer pví einu við, að pessu parf
að kippa f liðinn, og pað er líka
liægðarleikur, fin pess að tilfmnanleg-
ur kostnaður leggist á einstaklinginn.
I sambandi við kirkju-
þingið.
í síðasta blaði birtum vjer byrj-
un gerðabókar kirkjupingsins, sem
haldið var í Minneota, Minn., síðustu
viku mánaðarins sem leið, og hefdur
gerðabókin áfram í pessu og næstu
blöðum. í petta sinn var skrifað all-
greinilegt ágrip af ræðum manna,
einkum f hinum pýðingarmestu mál-
um, sem á pinginu voru rædd, og
vonurn vjer að lesendum vorum pyki
fróðlegt að sjá, hvað hve* um sig
lagði til málanna.
En auk hinna reglulegu starfa,
sem gerðabók kirkjupingsiús flytur
frjettir af, fór ýmislegt annað fram í
sambandi við petta sfðasta kirkjuping,
sem lítið eða ekkejt er minnst á í
gerðabókinni, og viljum vjer nú fara
nokkrum orðum um pað.
Yjer viljum pá fyrst minnast á
fyrirlestur sjera Jóns Bjarnasonar:
„Út úr pokunni.“ Hann var eins og
hinir fyrri kirkjupings-fyrirlestrar
hans reglulegastn suilldarverk, fullur
af mælsku, skáldleguin hugmyndum
og sláandi samlíkÍDgum. Að vorum
dómi er pessi fyrirlestur einhver hinn
allra eptirtektaverðasti og merkileg-
asti fyr:rlestur, sem sjera Jón hefur
nokkru sinni flutt. í fyrirlestrinura
er sýnt fram á, hvernig fslenzka pjóð-
in hefur verið og er enn að miklu
leyti eins og í poku. t>okan er ömur-
leg, og ýmist sjá peir, sem í henni
eru, ekki pað, sem í kringum pá er,
eða sjá pað f ósönnum myndum, fol-
ald sýnist vera fullorðinn hestur, o. s.
frv. Höf. fyrirlestursins heimfærði
petta upp á líf og starf fslenzku pjóð-
arinnar í öllum greinum, í kirkjumál-
um, pólitfk, o. s. frv. og kom par fram
hin óviðjafnanlega skarpskyggni hans
og pekking á ástandi pjóðarinnar,
andlega og líkamlega. Eins og nærri
má geta, vill höf. fyrirlestursins að
hið núverandi ástand breytisttil batn-
aðar—að pjóðin komi „út úr pok-
unui“ ömurlegu f,ram í sólskinið og
hlýindin—og pess vegna hefur hann
gefið fyrirlestrinum nafn pað, er haDn
gaf honum. I>að verður víst mörg-
um forvitni á, að lesa pennan fyrirlest-
ur pegar hann birtist í Aldamótum,
euda mun pað verða dómur peirra,
sem bera skyn á gildi slíkra hluta og
vilja vera óhlutdrægir, að fyrirlestur
pessi sje eitt hið allra merkilegasto,
sem sagt hefur verið áíslenzkri tungu.
A hinn bóginn kæmi oss ekki á óvart,
pó vissir menn á íslandi hneyksluðust
á ýmsu í fyrirlestrinum, pvf skoðanir
peirra eru eins ólíkar skoðunum peiro,
er koma fram í fyrirlestrinum, eins og
hafís-poka og norðan-nepja er sólskini
og sunnanvindi.
Eins og vant er fóru fram eir n
daginn almennar umræður um visst
málefni á pessu síðasta kirkjupiugi,
og tóku ýinsir aðrir en kirkjupings-
menn pátt f peim. Umræðuefnið var
í petta sinn: Krislindómurinn og
menntanin. Sjera B. B. Jónsson hjelt
langa inngangsrasðu, sem í rauninni
var s ijall fyrirlestur, og rakti ræðu
maður söguna til að sýna, hver áhrif
kristindómurinn hefði haft á menntun
og menningu heimsins. Að öðru
leyti snerust umræðurnar mest um
pað, hvort heppilegt væri, að kristin
trúarbrögð væru kengd á barnaskól-
urn og öðrum almonnum uppfræðslu-
stofnunum, hvort hættulaust væri að
hafa pá fyrir kennara, sem væru guðs-
afneitondur o. s. frv., og voru skoðan-
ir manna mismunandi í pessu efni,
eins og við var að búast. Vjer minn-
umst ef til vill siðar á pessar umræð-
ur og málefnið, sem rætt var, enda
höfum vjer ekki tfma eða pláss til að
fara lengra út í pá sálma í petta sinn.
Sunnudaginn 27. júní voru nátt-
úrlega engir pingfundir, en sá dagur
var ekki hvíldardagur—-f vissum skiln-
ingi—fyrir prestana sex að minnsta
kosti, pvf pann dag vfgðu peir prjáf
íslenzkar kirkjur, nefnilega: kirkjn
St. Páls-safnaðar f Minneota, kirkjn
Vesturheims-safnaðar (f hinni svo
nefndu Austur-byggð íslendinga, uW
12 mílur norðaustur frá Minneota) og
kirkju Marshall-safnaðar, í bænum
Marshall (um 13 mílur í austur frá
Minueota). Vígslur pessar fóru vel
og hátfðlega fram, og var vígsluform
kirkjufjelagsins náttúrlega brúkað.
Kirkjurnar allar eru hæfilega stórar
fyrir söfnuðina, sem eiga pær, og
sjerlega vönduð og smekkleg hús,
bæði hið ytra og innra. Vjer lýsum
peim frekar sfðar. Fjöldi fólks v»r
við kirkjuvíxlurnar allar, og flestir
kirkjupingsmenn voru við allar prjúr
vfgslurnar. Altarisganga fór ogfram
við allar prjár vfgslu-guðspjónusturn-
ar, og var fjöldi fólks til altaris, eink-
um í kirkju St. Páls-safnaðar, pví
38
hann heyrði til peirra. I>að fór ofurlítill hrollur
um hana.
„Minnist ekki á Rússland,“ sagði hún. „Jeg
má ekki heyra pað nefnt á nafn. Jeg var svo sæl!
I>að ollir mjer sársauka að minnast pess.“
Einmitt á meðan húu var að tala pessi orð, kom
bjartur gleðisvipur á hana. Hún kirikaði kolli og
brosti í áttina pangað sem hár maður einn stóð, sem
auðsjáanlega var að leita að henni, og gaf engan
gaum afsökunum hins franska manns.
„Hver er pessi maður?“ spurði franski maðurinn.
„Jeg rek mig allstaðar á hann nú uppá síðkastið.“
„Hann er Englendíngur—heitir Mr. Paul How-
arð Alexis,“ svaraði frúin.
Franski maðurinn lypti upp augnabrúuunum.
Hann vissi betur en pað. L>etta var enginu rjettur
og sljettur enskur heldrimaður. Hann hneigði sig
og gekk burt. M. de Chanxville—pví pað var tiann
sem gekk burt-—stóð hinumegin í stofunni og athug-
aði nákvæmlega allar hreifiogar, allar svipbreytingar
Mrs. Bamborough og hins hávaxna Englendings.
Maðurinn sem vjer síðast sáum á pallinum á
járnbrautar8töðvunum í Tver, var nú hjer kominn og
var f samkvæmisbúaingi. Hann var ekki eins Eng-
lendingslegur og maður skyldi hafa haldið. Það
var auðsjeð, að hann hafði tekið í eifðir eptir móður
sfna viss einkenni—sjerílagi hinn háa vöxt, sem ein-
kennir margar af hinum rússnesku aðalsættum.
var bjarthærður, og ekki laust við að hárið
47
alsmeno, sem seld hafði verið innanríkis ráðgjafan-
um fyrir afarmikla penÍDga-upphæð. En hann hafði
ekki fengið neina bendingu um, að hann væri f
neinni ónáð hjá stjórninni. Þeir aðalsmenn, sem
tekið höfðu verulegan pátt í stjórn og framkvæmd-
um góðgcrða-fydagsins og verið reglulegir meðlitnir
pess, höfðu par á móti ekki sloppið eins vel, og fleiri
en einn af peim hafði verið rekinn f útlegð frá höf-
uðstaðnum, til landeigna sinna í fjarlægum um-
dæmum.
Þó menn vissu hver upphæðin var, sem borguð
hafði verið fyrir skjöl góðgerða-fjelagsins, pá fjekk
enginn að vita hver pað var, sem fjekk blóðpening-
ana. Fjáruppbæðin, sem borguð var fyrir skjölin,
var mjög há, pví stjórnin var ekki lengi að sjá hve
nauðsynlegt var, að taka fyrir kverkarnar á pessari
hreifingu á meðan hún var í barndómi. Uppfræð-
ing er nokkuð sem vandfarið er með. England er
að byrja að komast að raun um petta. Því sosíalis-
mus er ætið á hælum uppfræðingarinnar. Þegar
uppfræðingin loks nær fótfestu á Rússlandi, pá verð-
ur sú fótfesta á sjálfu riði hásætis einveldisins. Ilið
fyrsta augnamið góðgecða-fjelagsins var, eins og
Steinrnetz komst að orði, að undirbúa bændalýðinn
undir uppfræðingu, og par á eptir að gera honum
mögulegt að fá uppfræðingu. Eins og við raátti
búast, álitu peir sem stjórna á Rússlandi pessa aðferð
ganga næst nlhilismus.
Allt petta og rnargt fleira, som kemur fram í
42
Það átti sjer enginn undandráttur stað í hugá t>ftD5
hvað hana snerti. Satt að segja hefði verið erfitt ft^
finna að Ettu Sydney Bamborough, ef maður skoðaðl
lraiia að eins sem fagra, frábærlega vel klædda konu-
Maður pessi var mannhaturslaus, pó hann væri upp1
á mannhaturs öld. Honum kom ekki til hugar
gera sjer grein fyrir, að fegurð hins aðdáanleg®
hárs hennar átti helmÍDg fegurðar sinnar pví ft®
pakka, hve fimlega herbergismey hennar hafði faris^
að búa pað, að hinn aðdáanlegi klæðnaður hennar
hafði kostað hana mjög mikla umhugsun á fristun3'
um hennar. Hann var satt að segja unglingslegur
eptir aldri; og hvað eru unglingsárin annað en sæl11'
full fávizka? Það er ekki fyr en vjer höfum feng1^
of mikla pekkingu í llfinu, að alvara pess setur
merki sitt á oss.
Mrs. Sydney Bamborough leit til hans, og skei°
einskonar aðdáun úr augum hennar. Þessi maði>r
var eins hressandi og fjallagola er fyrir pann, 9e0fl
vanur er að anda að sjer hinu punga lopti í sa10'
kvæmis-stofum i stórbæjum,
„Þjer lítið út eins og pjor vitið ekki hvað pft^
er að vera preyttur“, sagði hún. „En viljiö pjef
samt ekki setjast niður? Jeg get fært mig til, ®v°
pað verði nóg pláss fyrir yður“.
Hann ljet ekki segja sjer petta tvisvar, hel3°r
tók boðÍEu tafarlaust.
„Óg segið mjer nú“, sagði hún, „hvar pjer
vorið. Jog hafði að eins tima til að taka í henJÍ11®