Lögberg - 28.10.1897, Qupperneq 4

4
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 23. OKTOBER 1897
LOGBERG.
GefiS út a8 148 PrincessSt., WlNNIPEG, MAN.
af The Lögberg Print’g & Publising Co’y
(Incorporated May 27,1890),
Ritstjóri (Editor); SlGTR. Jónasson.
Business Manager: B, T. Björnson.
A ti|fl ýsinjrar: Smá-auglýsingar í eitt skipti25c
yrir 30 ord eda 1 þml. dálkslengdar, 75 cts nm mán-
ndinn. k stærri anglýsingnm, eda auglýsingumnm
lengri tíma, afsláttnr eptir samningi.
ftfiafndn-ski|>t i kaupenda verdur ad tilkynna
skriílega og geta um fyrverand* bústad jafnframt.
Utanáskript til afgreidslnstofn bladsins er:
Tlie bttberg Frmtinif * Publisli. Co
P. O. Box 5 85
Wlnnipeg, Man.
Utanáskrip ttil ritstjðrans er:
Editor tígberg,
P -O. Box 585,
Winnipeg, Man.
- samkvæmt landslngnm er nppsðgn kanpenda á
)ladiógild,nema hannsje sknldlans, þegar hann seg
Irnpp.—Ef kanpandi, sem er í sknld vid bladid flytn
rlstferlnm, án þess ad tilkynna heimilaskiptin, þá er
þad fyrir dómstólunnm álitin sýnileg sönnnm fyrr
prettvísnm tilgangi.
— fimmtudaoikn 28. okt. 1897. —
Apturgangan.
„Skrattinn fðr ad skapa mann
Ká'. skinnlans köttnr vard úr því".
Mr. Einar Olafsson sendi út boðs-
brjef að nýju blaði, sem átti að bera
nafnið „HeimskrÍDgla“, en hvað skeði?
Þegar petta nýja blað, sem lofað
hafði verið, birtist, J»& er J>að gamla
„Heimskringla“ apturgengin! ' Ný-
fædda blaðið, sem lofað var, er 11 ára
gamalt J>egar við fæðinguna!! t>að
er pvi eDginn vafi á, að f>að er aptur-
ganga. „Hkr.“ sáluga var nú mis-
indisblað, og má búast við að hún
verði ekki betri apturgengin. Að
minnsta kosti var f>að Islenzk pjóð-
trú, að f>egar misindismenn gengju
sptur, pá yrðu peir bæði ógeðslegri
og ósvifnari apturgengnir,en peir voru
í lifanda lífi. t>eir voru vanalega
„hálfu verri heldur en áður“, eins og
secrir í vísu I einum rimunum.
O
EinS og að ofan er sagt, er hjer
ekki að ræða um nýja eða nýfædda
„HeimskrÍDglu“, heldur gömlu Hkr.
apturgengna, enda ber bún pað ljós-
lega með sjer. Apturgangan fetar
trúlega í spor gamla flagðsins, og
verður vafalaust hálfu verri heldur en
pað, i öllum skilningi, ef hún nær að
magnast og- almenningur „kemur
henni ekki fyrir“ áður en hún verður
einbverjum að bana—andlega ef ekki
líkamlega.
Hin dána Hkr. var saurrenna fyr-
ir allt sem verst og svívirðilegast var
meðal Vestur-íslendinga. Hún sálað-
ist með svivirðingar- og mannlastB-
grein í sjer, og hún geDgur aptur
með hið sama i sjer—saur prófessors-
ins alræmda. Verði apturgöngnnni j
gott af.
Ef heiðarlegt nýtt íslenzkt blað
hefði risið upp hjer, pá hefðum vjer
fagnað pví, pó pað væri keppinautur
vor. Vjer höfum haldið pví fram, að
oss pætti skemmtilegra að halda úti
blaði ef annað heiðarlegt blað væri til
sem keppinautur. En vjer verðum
að segja pað eins og er, að vjer getum
hvorki fagnað yfir nje óskað góðs
gengis ópverra-apturgöngu eins og
pessi apturganga auðsjáanlega er.
Sorp- og saurinda-haugar eitra loptið
og orsaka pestir. I>e8s vegna eru
peir fluttir á afvikinn stað (nuisance
grounds) og brenndir eða & annan hátt
eyðilagðir. Ópverra blöð eru and-
legir sorp- og saurhaugar, sem eitra
hið andlega andrúmslopt og gera pað
banvænt. Hví skyldi ekki almenn-
ingúr skapa peim sömu örKg og lík-
amlegum sorp- og saur-haugum?
I ávarpi apturgöngunnar „Sælt
veri fólkið“ er gefið í skyn, að Lög-
berg hafi sagt, að mál ræddust bezt í
einu blaði. Eins og ritstjóri aptur-
göngunnar setur petta fram, pá er
pað útúrsnúningur og ly’gi. Lögberg
hefur sagt, að mál ræddust betur í
einu blaði að pví leyti, að ef um pau
væri ritað frá báðum hliðum í sama
blaðinu, pá sæju allir sömu lesend-
urnir báðar hliðarnar á m&lunum, sem
ekki ætti sjerstað með pá sem aldrei
sæju eða læsu nema annað blaðið.
I>essum sannleika getur ekki ritstjóri
apturgöngunnar neitað með rökum.
Peir fáu, sem kaupa og lesa einungis
apturgönguna, mu'u lítið vita um
aðrar hliðar á málum cn pá eða pær,
sem aptangangan flytur. Ýmsir eru
að japla um tvær eða fleiri hliðar &
sama málinu og virðast ekki gæta
pess, að pað er ekki til nema ein sönn
hlið á neinu máli. Hin hliðin er 1/gi.
Ef maður, sem er að leita sannleikans,
fær hina sönnu hlið í einhverju blaði,
hvers vegna parf hann eða pykist
hann purfa hina hliðina—lýgina? Af
pvi að höfundur lyginnar er búinn að
innbyrla honum, að honum sje pað
gott og gagnlegt, eins og hann inn-
byrlaði hinum fyrstu foreldrum peirra,
sem blöð lesa, aðpað væri hollt fyrir
-pau að eta ávexti forboðna trjesins.
En hver varð afleiðingin. Sú, meðal
annars, að „girnist auga illt að sjá og
eyra illt að heyra“. I>ess vegna fá
saurblöð—eiturdækjur — áhangendur
i veröldinni.
Vjer ætlum ekki í saurkast hvorki
við ritstjóra apturgöngunnar nje ó-
pokka pá, sem hann kann að láta
kasta saur í henni. En vjer munum
eins og áður álíta skyldu vora að
benda á hverskonar menn(?) pessir
saurmokarar eru og vara við peim.
I>að er skylda vor sem blaðamanns—
pó hún sje ópægileg og pað verk
ópakklátt hjá vissum mönnum.
Fagureyjar-sundið.
I>etta mjóa sund, „Strait of Belle
Isle“, aðskilur, eins og kunnugt er,
Nyfundnaland og Labrador. Sá hluti
sundsins milli eyjarinnar og megin-
landsins, sem pessu nafni nefnist, er
yfir höfuð örmjór, en samt er pað
nógu breitt til pess, að hafa stórvægi-
lega i!l áhrif á loptslagið á meginland-
inu austanverðu allt suður undir New
York. íshafs-straumurinn vestan við
Grænland fellur upp að fjörugrjóti á
austasta oddanum á Labrador og
suður með ströndinni, og klofnar
pegar kemur suður undir Nf-
fundnaland. Beygir pá megin-straum-
urinn austur í haf og suður um miklu-
grunn (Grand Banks) svo kölluðu, i
hafinu, 80—100 mílur fyrir austan
Nyfundnaland. En all-mikil kvísl
úr straumnum fellur áfram suður með
Labrador-ströndinni, inn um Fagur-
eyjar-sund og liðar sig meðfram
ströndinni á Lawrence-flóa, meðfram
Nýja Skotlandi og vestur paðan með
ströndum fram, allt til Boston,par sem
kvísl pessi loks beygir pvert í austur
og hverfur í hitastraumnum frá Mexi-
co-flóanum. ísborga safn er optast
að sjá fyrir norðvestur-enda sundsins,
og er pví sjaldan hættulaust að sigla
pá leið, einkum af pví poka og ísa-
móða grúfir par sífellt yfir sjónum.
En stórar isborgir fara sjaldan vestur
um sundið, og er pað pvi að pakka,
að dýpi er ekki nóg í sundinu—hvergi
yfir 200 fet, og að meðaltali innan við
100 fet, par sem pað er mjóst og
straumur striðastur, samkvæmt ná-
kvæmum mælingum er Canada-stjórn
hefur látið gera. E>ó er pað ekki
ósjaldan að ísborgir hrekjast inn á
sundið, en par standa pær pá fastar
og reynast vogestir fyrir skip á sigl-
ingu.
Ýmsir verkfræðingar hafa fyrir
löngu síðan sýnt fram á, að tiltæki-
legt sje að stífla sund petta algerlega,
—byggja traustan garð úr grjóti og
steinlimi milli lands og eyjar og
neyða hina ísi prungnu, köldu kvísl,
sem um pað fellur, til að halda áfram
með meginstraumnum austur í haf.
En pó opt hafi verið rætt um, að petta
sje gerlegt, hefur ekki komið fram
greinileg áætlun um,hvað pessi hrika-
lega stífla mundi kosta, fyr en & síð-
astliðnu vori. Maðurinn, sem ritaði
um pettapá og framsetti áætlun um
kostnaðinn, er verkfræðingur einn í
Boston, F. S. Hammond að nafni.
Hann álítur, að kostnaðurinn yrði
ekki nema 9 til 10 millj. doll., segir
hægðarleik að fullgera verkið á einu
ári og segir sanngjarnt að skipta
kostnaðinum pannig, að Bandaríkja-
stjórn, Canada-stjórn og Breta-stjórn
borgi sinn priðjunginn hver. E>að
er enn fremur skoðun hans, að hlutað-
eigandi stjórnir græddu mikið á einu
einasta ári fyrir verðhækkun land-
eigna allra, er stafaði af stórri breyt
ingu loptslagsins, á pessu fyrirtæki,
að hiun upprunalegi kostnaður væri
sem ekkert, pegar litið er á hag alls
fólksins á pessurn landshluta öllum.
Um verkið sjálft segir hann, að
flóðgarðurinn sjálfur yrði ekki yfir 10
mílur á lengd og hvergi hærri en 200
fet, frá sjávarbotni að telja. Efnið
segir hann nægilegt á báðutn strönd-
um fram með sundinu, og álítur beztu
undirstöðuna pá, að sprengja fram
klappirnar og ryðja peim niður í botn-
inn. Ofan á pennan stórgrýtis grunn
kæmi svo veggur úr höggnu grjóti og
límdur með sementi, svo hár sem
pyrfti til að hindra sjóinn frá að
ganga yfir hann, hversu mikið sjórót
sem væri, og svo langt á land upp til
beggja handa, að ekki væri unnt fyrir
sjóinn að grafa nýjan ál. Garðurinn
ætlast hann til að sje svo breiður, að
eptir honum liggi tvöfaldur sporveg-
ur fyrir járnbrauta-lestir, og að auki
vanalega breiður akvegur. Með öðrum
orðum, garðurinn pyrfti að vera um
60 feta breiður oð afan.
Væri vetta gert, segir hann að
pokan,sem sifelltgrúfir yfir Lawrence-
flóa í grennd veð Nýfundnaland, hyrfi
gersamlega— færðist með isröstinni
austur í haf. Hvað pað pýðir, er
nokkuð sem sjófarendur á pví svæði
öllu kunna að meta meir og betur
en allir aðrir.
E>að hefur opt og lengi verið rætt
um að tiltækilegt sje, eins og nú er,að
leggja járnbraut frá Quebec norðaust-
ur með flóanum að vestan og austur
fyrir Fagureyjar-sund. Eptir áætlun
Hammonds um breyting á loptsiagiuu,
yrði sú brautarlagning tífallt tiltæki-
legri ef stflað væri sundið, enda hef-
ur hann haft pað í huga, pví með
pessum garði fylgdi og sá kostur, að
ferðamenn yrðu ekki yfir 3^ sólar-
hringá leiðinni yfir Atlantzhaf.
Aðal-kosturinn, aðal-gróðinn fyr-
ir hlutaðeigandi pjóðir væri pá auð-
vitað fólginn I breytingunni sem
kæmi á loptslagið. Landflákinn allur
fyrir sunnan Lawrence flóa, Prince
Edwards-ey, Nýja Skotland, New
Brunswick, Maine, New Hampshire,
Massachusetts, Vermont, fullur helm-
ingur af New York-ríki, fullur helm-
ingur af Quebec-fylki og enda tals-
vert af norðaustur-hluai Ontario-
ylkis—allur pessi landfláki yrði pá
ekki kaldaai en er New Jersey og
Pennsylvania nú. Labrador-ströndin
öll og Nýfundnaland yrði pá í hæsta
máta byggilegt land, og Lnbrador-
ströndin pá ekki ögn kaldari en New
Brunswick og Maine eru nú. Hvað
peir hagsraunir pýddu, ef loptslagið
yrði peim mun mildara sem Ham-
mond segir, er nokkuð sem lítt er
mögulegt að gera sjer grein fyrir.
Dess eins má geta, að landffaki sá,
er hann tilnefnir sunnan Lawrence-
8óa, er að flatarmáli um 250,000 fer-
hyrningsmílur og I peim bjeruðum
búa nú 9—10 millj. manna að minnsta
kosti.
Hún sýnist máske nokkuð gap*-
lag, pessi uppástunga, svona í fljótu
bragði, en svo er hún í raun rjettri
ekki neitt gapalegri en svo fjölda
margar aðrar uppástungur, sem
margar hverjar hafa síðar verið
framk'æmdar. I>að er ekki g»pa-
legri hugmyud heldur en sú, að bora
göng undir Gothard fjallið fyrir járn-
braut milli Dýzkalands og Ítalíu. E>að
pótti gapaleg uppástunga pegar hún
kom fram, en svo finnst engum til um
pað nú, sem peytist um pau miklu
göng i járnbrautarvagni. E>að er ekki
gapalegri hugmynd petta, að stífla
Fagureyjar sund, heldur en að byggja
brú yfir, eða gera göng undir sundið
milli Englands og Frakklands, eða
sú, að grafa göng undir sundið milli
írlands og Skotlands,og hvorutveggju
pessi fyrirhuguðu stórvirki pykja í
hæsta máta gerleg. Eigi að síður má
búast við, að hlutaðeigandi stjórnir
láti petta mál afskiptalaust fyrst um
sinn—allt til pess annað tveggja, að
almenningur krefst að fá verkið unn-
ið, eða að fram koma svo Óyggjandi
vísindalegar sannanir fyrir pví, að
breyting ís-straumsins hefði pau áhrif
er Hammond segir.
Ymislegt.
HANDIÐNIR KONUNGANNA.
Vjer pekkjum allmikið til Norð-
urálfu-konunganna, en pað eru fæstir
af oss, sem vita að hjer um bil hver
eiaasti peirra er vel að sjer í einhverri
vissri handiðn og mundi geta, ef
nauðsyn til bæri, liaft ofan af fyrir
sjer við hana. Franskur maður eÍDn
hefur varið talsverðum tima til að
kynna sjer petta, og eru eptirfylgj-
andi uppiýsingar honum að pakka:
Faure, forseti B'lrakklands, eptir
pví, sem pessi maður segir, er ágætur
lásasmiður og ver mörgum tómstund-
um til pess að temja sjer hai.diðn
sína. Hann veitir nákvæma eptirtekt
öllum nýjum uppfundnjngum, sem
peirri iðn eru viðkomandi, oger manna
bezt fær að dæma um hvers virði paer
eru. E>eir sem hafa sjeð hann vinna,
sogja hann sje með allra beztu
smiðum.
Smekkur Nikulásar Rússakeisara
gengur i allt aðra átt. Hann er allur
í búskapnum. Hann kann allt, sem
lýtur að rússneskri jarðyrkju, og hann
hefur ekki lært pað af bókum, heldur
af langri og stöðugri verklegri æfingu.
Aður en hann kom til valda var hann
nokkur ár í Caucasus, og & meðan
hann dvaldi par varði liann miklu af
tímanum við búskap. Jarðeignir
keisarans par, eru mjög viðtækar, og
ekkert skemmti ríkiserfÍDgjanum bet-
ur en að vera par á gangi, líta eptir
230
öðrum pumalfiDgrinum og horfði & dyrnar, sem Etta
Alexis var nýgengin út um I allri fegurðar-dýrð
sinni, dýrð auðs og hárrar stöðu.
„E>etta er konan“, sagði hann hægt og seint,
„sem seldi mjer skjöl Oóðgerða-bandalagsins — og
hún heldur að jeg pekki sig ekki aptur“.
XIX. KAPITULI.
VIÐ NEVA-FLJÓTIÐ.
Karl Steinmetz hafði augsýnilega verið að reka
einhver erindi á norðurbakka Neva-fljótsins, hluta af
Pjetursborg—eyju, par sem verzlun er rekin, par
sem gufuskip lenda farmi sinum og slæpingarnir
par á bakkanum pvælast fyrir og hindra utnferð
og starf.
Hvert erindi Karls Steinmetz var, kemur ekki
pessari sögu við, enda var hann maður sem flestum
fremur kunni að halda sjer saman og halda hlut sín-
um í öllum málum gagnvart heiminum.
Hann var að fara til baka yfir ána, ekki á brúnni,
par sem maður verður að taka ofan hattinn vegna
akrinsins, sem par er, heldur fór hann einn af hinum
mörgu stigum, sem liggja yfir ísinn frá einum fljóts-
bakka til annars. E>egar hann var kominn á suður-
bakkann, gekk hann upp sandi stráða tröppuröð,upp
239
væri í herberginu. Hann perraði ennið & sjer með
stórum vasaklút.
,,E>etta kom mjer nokkuð óvart,“ sagði hann, „og
svo orsakár pað flækjur í öðrum efnum. Jeg vaki
' víst í nótt útaf pessum frjettum-'yðar, kæri Stefán
minn. Vitið pjer nokkuð nákvæmlegar, hvernig
petta allt gekk til? Undrunarvert — undrunar-
vert! Auðvitað er guð til í himninum.—Hvernig
geta menn efast um pað?“
„Já“, sagði Stefán Lanovitch bæglátlega. E>að
er guð á himnum, en eins og stendur er hann reiður
við Rússland. Já, jeg veit öll atvikin, sem að pessu
lúta. Sydney Bamborough kom til Thors til að
dvelja par um hrið. Auðvitað vissi hann allt um
Góðgerða bandalagið—pjer inunið eptir pví. E>að
litur út fyrir, að kona hans hafi beðið eptir honuin og
skjölunum i Tver. Hann stal peim úr horbergi
mfnu, en hann náði peim ekki öllum. Hefði hann
n&ð peim öllum pá sætuð pjer ekki hjer, vinur minn.
Hann náði aðal-fyrirætlaninni—skránni yfir nöfn
mannanna sem voru í nefndunum, yfir nöfn erinds-
reka Bandalagsins utanlands og innan. En skrána
yfir alla meðlimi pess fann hann ekki. Hann komst
yfir skrána yfir fjárframlög, en varð engu fróðari við
pað, pví nöfn gefendanna voru að eins t&knuð með
tölustöfum, og lykillinn að peim var pessi fullkomna
skrá yfir meðlimina, sem jeg brenndi pegar jeg
saknaði hinna skjalanna“.
Steinmetz kinkaði kolli og ságði: „Þjer eruð
234
leyndardóma, einkum í Pjetursborg. I>að hljóðar
líkt og skáldsaga, samin í Kensington Road af
konu, sem aldrei hefur komið nær Rússlandi en til
Margate“.
„E>að er bezt að jeg fari með yður“, sagði Alexis.
„Guð hjálpi mjer! Nei!“ hrópaði Steinmetz;
„jeg verð að fara einsamall. En jeg ætla samt að
láta Parks keyra sleðann fyrir mig—með yðar
leyfi. Parks er gætinn maður, sem pykir gaman að
slarkinu. Hann er ágætt sýnishorn af brezkum
vagnstjóra—hann hugrakki Parks“.
„Verðið pjer kominn aptur fyrir miðdagsverðar-
tíma?“ spurði Alexis.
„Það vona jeg“ svaraði Steinmetz. „Jeg hef
fyrri verið boðaður á heimugleg stefnumót. Þetta
er líklega einhver kunningi, sem parfnast hundrað
rúblu, seðils pangað til næsta mánudag“.
Dómkirkju-klukkan sló sex um leið og Karl
Steinmetz beygði út af Newski Prospect og inn á
stóra ferhyrninginn fyrir framan hið helga hús.
Hann fann brátt Kazans-ganginn, sem er fulluí
af glingurbúðum,og samkvæmt leiðbeiniugunni, sem
honum hafði verið gefin, gekk hann upp mjóan stiga-
Hann klappaði á dyr á 2. lopti til vinstri handar við
stigann.
„Kom inn!“ var sagt með rödd, stm lionum
hnykkti við að heyra.
Hann opnaði hurðina. Herbergið var lítið, vel
lýst með steinolíu-lampa. Við borðið sat aldraðul