Lögberg - 16.02.1899, Blaðsíða 2

LÖGBERG, FIMiITUDAGINN 16 FEBRUAR 1899.
2
t
Til kunninír.ianna vostan
hat's.
Bréf frá Jakobi BáUdánarpyni á Húsa-
vík, ísl. ritað við árslok 189S.
Margt er rætt og ritað, nö sero
fyrri, um landsins gagn og nauðsynj-
ar; en eigi er stungið uppá neinu, og
f>ví síður ráðist í nokkuð f>að sem
vænta megi af bráðrar viðiéttingar á
binum erfiða fjárhsg, sem almenning-
ur hér á nú við að búa bæði til lands
og sjáfar, vegna verzlunar ástandsins,
in. fi.—Eigi verður f>ví sarot neitað,
að á seinustu árum hafi glæðst áhugi
til umbóta á ymsu f>ví, er að atvinnu-
vegunum lytur.
Hvað Jandbúnaðinn snertir, f>á
lysir þetta sér einkum S jarðabétum,
og f>á mest púfnasléttan; að f>vS er ég
til fiekki fjölgar f>eim óðum, sem með
lagi og dugnaði ganga að pvS verki,
er eflaust má f>rkka búnaðarskólun-
um; f>vS f>aðan eru nú svo margir
komnir út um landið, sem bæði vinna
sjálfir og kenna öðrum. Sarot er f>sð
Ijóst, að I barndóroi er hún háð, J>essi
púfna orusta, á meðan að p'ógurinn er
ekki brúkaður, S staðinn fyrir rekuna,
til fæss að slétta undir f>akuinguna.
Með góðum árangii hr.fur á
nokkrum stöðum verið veitt vatni, og
leiddir lækir á tún og engi.
I>að hygg ég að megi S einu oiði
segja, að alment sé nú framleitt
nokkru meira hey S hlutfalli við vinnu-
kraptinn, en var fyrir fjórðungi aldar.
Af f>essu mætti þá ætla, sem sjálf-
sagt, að íóðurbyrgðir væru meiri en
var, og roeiri trygging f>annig fengin
gegn hordauða og f>arafleiðandi harð-
æri, heldur en áður, f>ó harður vetur
og vor komi; en f>\S roiður hefur
reynslan, undanfarandi vor, bent til
annars; f>ví hvaðanæfa hafa borist
heyf>rota sögur á sumarmáluro, eftir
snjóiétta vetra. En vorblíðan hefur
f>á komið til bjargar f>ví, sem annars
hefði borið uppá garola skerið. í>ann-
ig hefur f>að gengið S f>essu héraði,
og J>ó enn ver viða annarsstaðar af
fréttunum að dæma., hetta er alvar-
legt umhugsunarefni, að aukinn hey-
afli skuli eigi sýua. sig S tryggari fóð
urbyrgðum. I>að er vert að leita að
orsökun, ef unt væri að yfirstíga ein-
hverja peirra.
Ein orsök hiytur J>að að vera,
hvað vinnukrapturinn, sem bændur
bafa yfir að ráða, er orðinn dýr og
lltill 1 samanburði við pað sem áður
vvr. SSðan að vistarbandið var leyst
með lögum, hefur árshjúum mjög
fækkað, og J>au fáu, sem enn eru, f>ó
nokkru dýrari en áður—og daglaun
liusafólksins eins háað krónutali eins
og á meðan að krónan var miklu
minna virði.
Aðra orsökina verður aðálíta hið
sárliiJa verð, sem cú ertill angfram i á
öllum a/urðum landbúnaðarins, S sam-
baudi við óviðráðanlega vaxandi f>arf
ir eða eyðslu. Bór.dinn er freistaður
til að hugsa á f>esea leið: Með J>ví að
fækka roeira fénaði mínum, erómögu-
legt að ég geti framvegís reist rönd
við útgjöldum mlnum. í öllu venju-
legu hef ég pó komist af með f>etta
fóður; og f>á er J>6 von fyrir að bjarg-
ait—að eyða stofninum ófyrirsynj,u
icemur n ér á sveitina.
Enn er eitt, er sumum af okkur
eldri mönnum er gjarnt til að halda
að výTii tfminn hafi innleitt til f>ess
að draga í söiíiti áttina—að heyf>'0ti
—og f>að er breytt fjárrækt. Detta
uggir roig að sé með ymsu móti.
Pað er f>rent, sem ómissandi er
til góðrar og arðsamrar sauðfjárrækt-
ar, og er J>að: 1. Góð verkun á hey-
inu. 2 . Nákvæm hirðing og raeðferð
á íénu, og 3. Heppileg kynbreyting.
Vöntunn á öllu f>essu er án efa alt of
alment aiein, og sem sagt, ég hygg
f>að haíi ágecst 1 seinni tSð Jeg skal
ekki dylja á hve>;u ég byjrgi pað.
Hvað hið fyrsttalda átriði snertir, f>á
finst roér f>að náttúrlegt, að fyTÍ-r binn
J’.tla og dyra vinnukrapt, sem bóndinn
befur yfif að ráða, verði hann sárarí á
tiroanuro til f>ess að vanda vel hey
verkunina á sumrin, og reikni sér
ávir.nit gsmeira að losa grasið áður en
hann missir f>að undir frost og snjó.
Fjárhirðingunni á veturna bygg ég
að >é enn meira ábótavaut, bæði fyrir
fólksfæðina og svo hitt, að sá starfi
virðist ekki hafa eins mikið gildi f
augiim karla og kvenna eins og ým-
islegt annað. Að saroa skspi og f>eim
fjölgar, sem ganga I gegmrni búnað-
ar- og gagnfræða-skóla, virðist fieim
fækka, sem fúsir séu á að stunda fjár-
metní-ku —sem fáist einu sinni til að
taka að sér hjörð, fylgja henni I haga
og úr, umgangast hana með hreinlæti
og nákvæmni úti og inci, og sjá henni
fyrir saðning og svölun með reglu-
semi.
I>á eru Joks kynbæturnar. JÞær
hafa að vfsu verið fyrir 'öngu stund-
aðar bér f Þingeyjars-ýslu af æði
mörgum, en lýst heyrði ég f>vf snemma
yfir af einum, er allra mest hafði lagt
f>að fyrir sig, að f>að væri sá vandi og
f>eim leyndardómum háð, að fálm eitt
væri S nokkurri blindai. Allit vita,
að hægt er með tfmanum að breyta
kyDÍ húsdýranna; en með sauðfjár-
kynið er f>að f>eim annmarka bundið,
að sinn kostur eða afurðagrein er
hvern tfma eftirsóknarverð, alt eftir
verðlagi tegurdanna. Nú að undan-
förnu hefur mest verift sókst eftir
rniklu kjöti, efta vel holdugu fé og
bráðf>roska, til f>ess að fá upp sem
fljótast svo f>ungar skepnur, að gjald-
gengar væru. Einmitt f>etta ætla
sumir, sem mér finst senDÍlegt, að hafi
leiít inn óbreysti, cg víst er [>að, að
hin seinustu missiri hafa óvenjulega
mikil brögð verið að kvillum f s&uð-
fé—ekki einungis bráðafárinu, sem
hér I í>ÍDgeyjarpýslu virðist altaf
giípa meira og roeira uro sig, og fjár
kláðanum, sem nú verður engan veg-
inn mótmælt að er annað og Jangtum
atmennara en áður pektist á einni og
einni kind—heldur er f>að (sem miklu
f>ykir nú verst af þessu) svo banvæn
skitupest, sem lögster f fé margra, að
féð drepst úr henni, og f>að eins f
góðum holdum eins og f>ó magurt sé;
sumt veslast upp og verður svo mjög
rýrt.—I>etta útaf fyrir sig dregur ekki
svo lftið til heyeyðslunnar.
Af f>eim rótum, sem óg hef nú
drepið á, mun f>að vera runnið, að
einnig hefur nú, samhliða jarðrækt-
inni, vaknað nýr áhugi til umbóta f
fjárræktinni með f>vf, að setja á stofn
samlagsbú, er ég ætla mér lítið eitt að
skýra frá, f>ó að ég sé f>vf eigi nægi-
lega kunnugur.
Þetta samlng nefnist „Fjárrækt-
ar-fólag Suður-I>ingeyit)ga“.
Fyrir 2 árum var f>vf fyrst hreift
f blsði kaupfólagsins hér (Ofegi), að
nauðsynlegt mundi vera, að ganga S
fólagssk>p til f>ess að bæta kyn sauð-
fjár; ætla ég að f>eir amtmaður Páll
Briem og alf>ir>gismaður Pétur Jóns.
son hafi w'i komið f>vf af stað. Fyrir
rúmum 40 árum var þannig lagaður
fólagsskapur stofnaður, og var honurn
um nokkur ár viðhaldið S Bárðardal.
Efst S túninu á Arndfsarstöðum stend-
ur enn hús f>að, sem hygt var f>á og
brúkað til f>essa. Ég var mjög kunn-
ugur öllum atvikum að f>ví, og vissi
að f>aft f-ýndi árangur eftir vonum, en
varð að hætta fyrir pað, að hinir fáu
fólagsmenn fluttusi búferlum sinn-í
hverja áttina.
Seint I marzmánuði (27.?) 1897
var að Einarsstöðum f Reykjadal
baldinn stofnunarfundur hins nýja
fjárræktunar-félags. I>ar voru rædd
og samf>ykt lög f>ess, ákveðin hlutar-
hæð (kr. 25.00), og skrifuðu sig f>egar
rúml. 30 bændnrí fóiagið, fyrir einum
eða fleiri hlutum bvor. Þávarkosinn
formaður, er samkvæmt lögunum tók
sér 2 meðstjórnendur. t»á var ákveð-
ið með takn.örkum f>að svæði í miðju
béraðinu, er útvega skyldi bólfestu á
handa kynbótafjár-stofni félagsins.
Sérllagi voru f>á strsx tilnefndir Hall-
dórsstaðir í Reykjadal, f>ví f>ar er
álitið að hagbeit muni vera sera næst
meðallagi að kjarna, eftir pví sem um
er að gera f sýslu pessari, eða sfzt
betra. En f>að hafa menn fyrir löngu
reynt, að nct tilfluttra skepna verða
meiri og betri úr léttara landi f betra,
en úr góðu landi I lótt, að jöfou kyni
og kostum. Og hér er aðal-augnamið-
ið, að frá þessu stofnbúi geti fengist
út með tfmanum áreiðanlegar kyn-
bóta skepnur; eftir f>ví vfðar úf og
lengra sem tfminn Uður.
Menn f>eir, er skipa stjórn fé-
lagsins, eru: Sigurður' Jónsson á
Yztafelli, Jón alf>m. Jónsson 1 Múla
og Haraldur Sigurjónsson á Einars-
stöðuro. I>eg8r eftir fund f>ann, sem
nú var frá skýrt, tók félagsstjórnin til
starfa. Fyrst og fremst leitaði hún
hófanna að ná ráðum yfir jörð, og
beindist einkum að Halldórsstöðum
og Parti, (en síðarnefnd jörð er smá-
býli inDÍ í Halldórsstaða landi, með
sérskilið tún og engi, og er einstakl-
ings eign, f>ar sem Halldórsstaðir eru
þjóðeign). Kotið (Part) fékk félags-
stjórnin keypt og Iaust undan ábúð í
næstliðnum fardögum; skyldu-hús
[>ar, tún og engi nægir til notkunar
stofnbúi féiagsins. I>etta var nú stórt
stig og hin fyrsta nauðsyn; en annað
var og jafn nauðsynlegt, sem sé að fá
f>ann búanda á Halldórsstaði, sem
menn bæru bezt traust til að taka við
umsjón og hirðingu fjársins, og sem
fáanlegur væri til f>ess.
Frá upphafi höfðu félsgsmenn
eindregið gott álit á vissum manni,
sem æskilegt væri að fá, af J>ví hann
hafði að staðaldri um alt að 30 ár
stundað fjárrækt með mikjlli alúð og
rneð góðum árangri. Hann beitir
Sigfús Jónsson, Jónssonar Helgason-
ar frá Skútustöðum. En móðir hans
er Maria Gfsladóttir, skálds í Skörð
um og Guðrúnar laundóttnr Jóns
prests X>orsteinesonar f Reykjahlíð
Margir og illir örðugleikar urðu á
vegi félagsstjórnarinnar áður en hÚD
gat, urn síðir, feDgið Halldórsstaði
lausa undan ábúð annars. A næst-
liðnu vori flutti Sigfús sig þangað, og
hefur nú tekist umsjón fjárbúsins á
hendur.
I>etta hafði nú áunnist á fyrsta
árinu. En með J>eim hætti gat f>ví
orðið framgengt (að kaupa Part o. s.
frv.) að sýslusjóður og amtssjóður
hlupu undir bsgga—sá fyrnefndi með
kr. 50, og binn kr. 150, f>að árið.
Aftur hefur sýslusjóður f>etts ár veitt
kr. 100, og amtssjóður kr. 150. Nú
var búið að kaupa yfir 40 hlutabréf,
eða fyrir rúmar kr. 1,000.
Tíminn var f>ví kominn til að
byrja á aðal framkvæmdunum. Sam-
kvæmt lögum fólagsins var nú ráðinn
svonefndur kjörmaður, er hafa skal
pað st&rf á hendi að kaupa irm svo vel
valdar skepnur sem auðið er að fá.
Sá heitir Sören Vilhjálmur Jónsson
frá Arndísarstöðum (að undanförnu
bóndi á Kálfborgará), sem varð fyrir
kosniogu og tókst þennan vanda á
hendur. Með eér skyldi hann hafa
annan mann til ráðaneytis og aðstoð-
ar. Snemma í júuímánuði 1698 fóru
[>essir menn um næstu sveitir, og
keyptu fyrir reikning fómgsins 45 ær,
með 48 lömbum. öllum var f>eim
slept með dilk í sumar. Allar komu
f>ær af fjalli f haust. Aðeins 1 lamb
mun hafa vantað.
Við valið á ánum lagði kjörmað-
ur mesta áherzlu á |>etta: — 1. Að
skepnan væri vænleg, beinaþrekin,
byggingin öll sterkleg, skinnið að
fiana J>ykt og þerrið, svipur mikill og
hreinn—djarfur og athugull; 2. að
sem bezt þekking fengist um kyn-
festu skepnunnar, nefnil. góð líking
um nokkra tíð—gátu margir eigend
ur gert grein fyrir f>vf, og 3. að
ekki væru vitanlegir neinir kvillar í
skepnunni sjálfri eða kyni hennar.
Fyrír öllu þessu var fagurt útlit l&tið
sitja á hakanum, f>egar f>að gat eigi
fengist með, og alvarlega forðast að
kaupa hinar fínbyoðari skepnur, af á-
stæðnm sem áður er minst á að mörg-
um hafi orðið ofgjört að halda uppá
f>ær, sökum fitu og fegurðar, sem f>að
nær í góðum sumarhögum. Af f>ví
heldur er landlétt á Halldórsstöðum,
var að kalla eigi heitt keypt í B&rðar-
dal eða Mývatnssveit (o: land'oeztu
sveitunum), en flest [>ar sem líkast
er og enn magrara land en á Hall-
dórsstöðum.
Til f>ess að fá keyptar þær ær
sem álitust beztar f eign seljanda,
varð að borga bærra verð en alment
var í vor; urðu ærnar f>ví minst kr.
16C0 og mest kr. 20 00, en annars
kr. 12 00—14 00, og mun sumum finn-
ast mikið til um dýrleikan, f>vf að
>að er eftirtektarsöraum fjármönnum
Niðurl. á 7. bls.
Premiu = Listi
LÖGBERGS.
Nyir kaupendur að Lögbergi, er senda oss tvo (2)
dollars, sem fyrirfram borgun fyrir næsta árgang blaðsins
geta fengið einliverjar tvœr (2) bækur af lista þeim, sem hjer
fer á eptir í kaupbætir.
Gamlir kaupendur er senda oss $2.00 sem fyrirfram
borgun fyrir blaðið, geta fengið einhverja eina (1) af bókum
þeim, er nefndar eru hjer næst á eptir:
1. Björn og Guðrún, Bj. Jónsson
2. Barnalærdömskver H. H.í b.
3. Barnfóstran
4: Brúðkaupslagið, Björnstjerne
5. Chicagoför Mín. M. J.
6. Eðlisfræði
7. Eðlis lýsing jarðarinnar
8. Einir, Guðm. Friðj
9. Efnafræði
10.
11. Eggert Ólafsson (fyri., B. J.)
12. Fljótsdæla
13. Frelsi og menntun kvenna, P.Br.
14. Hamlet, Shakespeare
15. Höfrungshlaup
16. Heljarslóðar orusta
17. Högni og Ingibjörg
18. Kyrmáks saga
19. Ljósvetninga saga
20. Lýsing Islands
21. Landafræði Þóru Friðsiksson
22. Ljóðmæli E. Hjörleifssonar
23. Ljóðm. í>. V. Gíslasonar
24. Ljóðm. Gr. Tb., eldri útg.
25. Njóla, B. Gunnl.
26. Nal og Damajanti
27. Othello, Shakespeare (M. J.)
28. Romeo og Juliet *•
29. Reykdæla saga
30. Reikningsbók E. Briems
31. Sagan af Magnúsi prúða
82. Sagan af Finnboga ramma
33. Sagan af Ásbirni ágjarna
34. Svarfdæla.
35. Sjálfsfræðarinn (stjörnufræði)
36. “ (jarðfræði)
37. Tíbrá, I. og II.
88. Úti á víðavangi (Steph.G.Steph.)
39. Vasakv. handa kvennfólki (drJJ
40. Víkingarnir á Hálogal. (Ibsen)
41. Vígaglúms saga
42. Vatnsdæla
43. Villifer frækni
44. Vonir, E. H.
45. Þórðar saga Geirmundarsonar
46. Þokulýðurinn (sögus. Lögb.)
47' í Leiðslu “
48. Æfintýri kapt. Horns “
49. Rauðir demantar “
60. Sáðmennirnír “
Eða, ef menn vilja heldur einhverja af bókum þeim, er
hjer fara á eptir, þá geta nyir kaupendur valið einhverja
eina af þessum í stað tveffgja, sem að ofan eru boðnar.
Gamlir kaupendur geta einnig fengið eina af þess»
um bókum L stað liinna, ef þeir senda oss tvo (2) dollara, sem
fyrirfram borgun ri blaðið, Og tuttugu (20) cents umfram
fyrir bókina.
51. Arni (saga, Björnst. Bj.)
62. Hjálpaðu þjer sjálfur (Smiles) í b.
53. Hjálp í viðlögum
54. Isl. enskt orðasafn (J. Hjaltaín)
55. Islands saga (Þ. BJ í bandi
56. Laxdæla
57. Ljóðm. Sig. J. Jóh. (f k&pu)
58. Randíður í Hvassafelli í b
59. Sögur og kvæði, E. Ben.
60.
61. Söngbðk stúdentafjelagsins
68. Uppdráttur íslands, M. H.
64. Saga Jóns Espólíns
66. Sönglög H. Helgasonar
67. Sönglög B. Thorsteinssonar
62. Útsvarið, f b.
65. Þjóðsögur ól. Davíðsaon&r
Allar þessar premíur eru að cins fyrir fólk hjcr í landi, sem borga osa 82 OO
fyrirfram fyrir blaðið. 14
Bækurnar á fyrri listanum eru allar seldar á 20 til 35 centa hver. en k hinttjn.
síðari frá 40 til 60 cents hver.
Ekki er nema lítið til af sumum þessum bókum, og ganga þær bví fliótt
Þeir sem fyrst panta þær sitja fyrir, ö b 1 I V1 UKP*
JAFNVEL DAUDIR IViENN..,
MUNU UNDRAST SUKANVERCLISTA
Þjer ættuð ekki að sleppa þessari mestu Kjörkaupa-
veizlu í Norður-Dakota framhjá yður.
Lesið bara pennan verðlista.
Góð „Outing Flannels“................................ 4 ot8 yardl&
Góð „Couton Flannels................................. 4 cts yardið
L L Sheetings (til línlaka).......................... 4 ots yardiö
Mörg þúsund yards af Ijósurn og dökkum prints &.... 5 cts yardið
H&ir hlaðar af fínasta kjólataui, áogyfir............1Q cts yardið
10 pnnd af góðu brenndu kaffi.... qq
10 stykki af af Kirks Comfort sápu fyrir... . 26
25 pund af mais-mjöli fyrir . jq
og allar okkar vörur eru satt að segja með niðurskurðs-vorði.
L. R. KELLY,mií°akot«
OLE SIMONSON,
mælirmeð slnu nýja .
Arinbjorn S. Bardal,
Scandinavian Dotel
• 718 Maik Stbkkt.
Selur Ilkkistur og annast um fit-
anr. Allur útbúnaðui v& bezti.
Opið dag og nótt.
Fasði 11.00 & dag.
497 WILLIAM AVE. »«•