Lögberg - 10.05.1900, Side 4

4
LOtiBEKO, FIMMTUDAOINN 10. MAÍ 1900.
LOGBERG.
GefiB út að 309^ F.lgin Ave.,WlNNlPKG,MAt-
»f Thk Lögberg I’rint’g & Pubx-ising Co’v
(Incorporated May 27,1890) ,
Ritstjóri (Editor): Sigtr. Jónasson.
Business Manager: M. Paulson.
aUGLYSINGAR: Smá-auglýsingar í eltt skifti 25t
fyrir 30 ord eða 1 þml. dálkslengdar, 76 cts um
mánudinn. A atœrri auglýsiugnm um lengri
tíma, afsláttur efiir sainningi.
BÚSTAD \-SKIFTI kaupenda verdur að tilkynna
sk^iflega ög geta.um fyrverandibústad jafnfran)
Utanáskripttil afgreiðslustofnbladsins er:
The Logberg Printing & Publishing Co.
P.O.Box 1292
Winnipeg.Mar.
( UtanÁskrip ttilritstjórans er:
Editor Lttgberg,
P 'O.Box 1292,
Winnipeg, Man.
—. Samkvœmt landsldgnm er uppsðgn kaupenda á
oladl ógild, nema hann sje skuldlaus, þegar hann se*
rupp.—Ef kaupandi, sem er í skuld vid bladid flytc
f 1-tferlum, án þess ad tilkynna heimilaskiptiu, þá er
þad fýrrir dómstólunum álitin sýnileg sönnumfyrr
retlvísum tilgangi.
) )í i oi j j < )i >. 10. jiaí 1H0.
Jiúaríina s«'ra Matthíasar.
Vér prentum upp úr „Stefni“,
dan;«. 5. niarz síðastl., og birtum á
öðrum stað í þessu númeri blaðs
vors nýja rímu eftir séra Matthías
Jochumsson, er liann nefnir: „Búa-
ríma“. Bíman er ágætlega kveðin,
eins og við mátti búast hjá þeim
höfundi, og margt er fallega og
hnyttilega sagt í henni. Og í síðari
hluta hennar kemur í ljós þessi
gainla tröllatrú höf. á það, að hið
góða og göfuga beri á endanum sig-
ur úr býtum I heiminum.
En að voru filiti er einn stór-
galli á rímunni, sá, sem sé, að ágrip
það af sögu Suður-Afríku — við-
skiftum hvítra manna og svertingja,
og Breta og Búa — er ekki í sam-
ræmi við sannleikann, og hlýtur því
að glæða fordóma og fávizku þeirra,
sem okki þekkja hina sönnu sögu
Suður-Aír ku og lítið eða ekkert
tækifæri liafa til að kynnast henni.
Að voru áliti ætti augnamið og ætl-
utiarveik stórskálda þjóðanna að
vera það, að „leiða þær í allan sann-
leika“, og að þau inegi með engu
móti etla og glæða hleypidóma þeirra
o,r fáfræði. Skáldin eru oft nefnd
Hpúmenn þjóðanna, en til þess að
verðskulda þetta nafn verða þau að
halda sér við sannleikann, hvort
sem lesendunum líkar betur eða
verr, því annars verða þau fcdsspá-
menn.—Séra Mattbías er taliun að
vera eitt af stórsk&ldum íslenzku
þjóðarinnar, og á það líka skilið.
Einmitt þess vegna þykir oss ætið
fyrir þegar vér sjáum einhver lýti á
skáldverkuin hans. þeir eru all-
margir til meðal þjóðar vorrar sem
ekki telja neitt lýti á skáldskap
nema rímgalla — hugsunin má vera
eins ljót, spillandi og ramskökk og
vill, ef engin eru r.'mlýtin og glymj-
andinn, gjallandinn og glamrið er
nóg. En vér lítum öðruvísi á þetta.
Vér álítum að skáldin eigi að grafa
sannleiksperlurnar upp úr sorpi
heimsins og gefa þeim meðbræðrum
e'num þær, sern ekki eru eins fund-
vísir eins og þeir. það eykur auð-
vitað skraut perlunnar að setja hana
í fagra umgjörð, en þrátt fyrir það
er umgjörðin ekki aðal-atriðið, held-
ur umgjörð um þuð. Hrein, ósvikin
perla er eins dýrmæt í sjalfu sér
hvort sein hún er sett í gullhring
eða látúnshring, en svikin eða óekta
jierla verður ekki dýrmæt í sjálfu
gér þótt hún sé sctt í gullhring. Hin
sbnnu skáld eru eins og r&ðvan<lir
gimsteina-kaupmenn, sem aldrei láta
svikna \öru frá sér fara, en glainr-
anda-skáldin tiu eins og brögðóttir
Cíyðingar.seui sclja svikna gimsteina
i gull-umgjörð. leirskáldin varast
tlestir, því jafnvel umgjörðin er ó-
glæsilegur leir.
Eins og vér erum búnir uð gefa
I skyn, þytir oss fyrir að séra
Matthtas hefur í Búa-rímu sinni
hallað sögulegum sannleika og látið
hina algengu hleypid^ma gegn göf-
uglyndustu þjóð h*-irnsins, Hr. tum,
hlaupa í gönur með sig. Oss dett-
ur ekki i hu? að halda því fram að
brezka þjóðin sé gallalaus og alfull-
komin, en sanngirnin heimtar að
hún só dæmd eftir sama mælikvarða
sem önnur mannanna börn, en ekki
eftir öðrum hærri. Og sé hún
dæmd eftir sama mælikvarða og
a'trar þjóðir, þ& þætti oss fróðlegt að
fs að heyra hvaða þjóð hefur, þegar
öllu er á botninn hvolft, starfað
jafn mikið fyrir múlefni frelsisins,
mannréttindanna, roannúðarinnar
og menningarinnar I heild sinni.
Menn mega ekki taka það svo, að
vér séum að verja Breta með oddi
og cgg vegna þeirra sjálfra. það
gerir þeim hyorki til ná frá hvaða
álit hin litla íslenzka þjóð hefur á
þeim. En það er skaði fyrir ís-
lenzku þjóðina sjálfa ef hún er fylt
með hleypidómum gagnvart mestu
og göfugustu þjóð heimsins.
Oss dettur ekki f hug að séra
Matthíns hafi af yfirlögðu ráði fylt
þann flokk, sem temur sér þá list,
vísvitandi að fylla landa sína með
hleypidóma gegn mönnum og m&l-
efnum — í eigingjörnum tilgangi.
Og vér treystum þvf, að hann sé
svo sanngjarn, að þykkjast ekki út-
af bendingu vorri. Vér meira að
segja ál’tum, að hann hafi svo mik-
ið af hinni brezku dygð^ sem nefnist
„love of fair play“, að hann muni
yrkjar ækilega bragarbót.
Bein kosning senatora.
Bandaríkjamenn hafa fundið
til þess um all-langan undanfariun
tíma, að það fyrirkomulag, að þing
hinna ýinsu ríkja kjósi menn —
senatorana — í efri deild congress-
ins f YVashington, sé úrelt og óheppi-
legt. En grundvaliarlög Banda-
rkjanna ákveða að þessi aöferð
skuli höfð, svo það er ekki hægt að
breyta þessu fyrirkomulagi og láta
i’ólkið kjóga senatorana beint, eða
á sama hStt og þingmennina í neðri
deddina, n“ma með því móti að
breyta fyrst ákvæðinu 1 grundvall-
arlögunum. Að þjóðinni er það
allmikið fihugainál, að breyta nefndu
ákvæði í grundvallarlögunum, sést
af þvf, að neðri deild congressins
hefur þrisvar sinnum samþykt frum-
varp til laga um aS breyta þessu &-
kvæSi, og gerSi neSri deildin þaS
s'Sast nú rétt nýlega. þaS var
heldur ekkert líkt því aS frumvarp-
ið merðist einungis í gegn við at-
kvæðagreiðsluna, heldur mátti heita
að öll deildin — jafnt demókratar
sem republikanar—greiddi atkvæði
með því. • það voru sem só 240 at-
kvæSi greidd með frumvarpinu, en
einungis 15 á móti. En efri deildin
hefur hingaS til ekki fengist til að
ræða frumvarpið, hvað þá sam-
jykkja það, svo alt stendur viS hið
sama og áSur. Auk þess að neðri
deildin hefur samþykt frumvarp
óetta þrisvar, hafa þing meir en
irjátíu rlkjanna í sambandinu lýst
yfir, að þau væru samþykk grund-
vallarreglunni sem innifelst f fruin-
varpinu. Engiun hefði trúaS því
fyrir tfu árum síðan, þegar fyrst var
verulega byrjað að ræða þetta mál
og vinna að framkvæmd þess, að
það fengi aunan eins byr hjá þjóð-
inni og það hefir fengið, og um miðja
öldina mundi mönnum hafa virst
algerlega ómögulegt, að unnið yrði
að því í alvöru að breyta því á-
kvæði í stjórnarsljrénni, sem hér er
um aS ræSa. En tfirarnir breytast
og mennirnir rneð.
BlöS repnblikana og demótrata
taka yfir höfuð höndnm saman í
þessu máli og mæla með breyting-
unni, sem hér er uni aS ræða. Blað-
ið „Press" (rep.), sem gefið er út í
PhÍllidoJphia, sagði t.d. nýlega : „A-
lit manna er orðið öflugt 4 móti
vanbrúkun hins núverandi fyrir-
komulags og er altaf að verða sterk-
ara og sterkara, og ef efri deild con-
gressins er of skeytingarlaus um al-
menningsálitið í þessu efni, þá mun
krafan um breytingu verða svo á-
kveðin, að hún nái til deildarinnar í
gegnum þing hinna ýmsu ríkja og
neyffi hana til aS breyta kosninga-
fyrirkomulagi, sem, vegna afleið-
inga sinna, er orðið mjög óvinsælt
hjá þjóðinni.“ BlaðiS limes-Demo-
krat (dt m ), sem gefið er út í New
Orleans, sagði þaS sem fylgir um
málið:
„Vér getum ekki hugsað oss
neinn réttsýnan mann, sem hefur at-
hugað pað að senator Clark fr& Mont-
ana keypti atkvæði pingmanna fyrir
$ 10,000 hvert, sem hefur fylgst með
r&ðabruggi pví er Matthew Stanley
Quay og rfkisstjóri Stone, 1 Pennsyl-
vaDÍs, gerðu í pví skyni að Quay yrði
endurkosinn i efri deild congressins,
þvert ofan f vilja meirihluta ping-
manna rfkisins, eða Ee.u hefur fylgst
með hinDÍ ósvffnu tilraun Gas
Addicks, fr& Delaware, að komast í
efri deild congressins meö atkvæðum
pingroanna, sem haDn var svo ó-
skammfeilinn að bælast um að hafa
keypt—vér getum ekki hugsað oss
nokkurn réttsýnan mann, segjum
vér, er hefur ýylgst með pessu sví-
viröilega atferli, sem ekki æskir eftir
að fyrirkomulaginu & kosningu seuat-
ora BaDdirikjanDa sé breytt. t>að er
enginn vandi að koma við ólöglegum
&hrifuro, af einu eða öðru tagi, par
sem ekki er við fleiri en tfu til fimm-
tíu menn að eigs; en það yrði erfitt,
ef ekki algerlega ómögulegt, að
koraa pessum ólöglegu &hrifum við
þegar allir kjósendur rfkisins hefðu
atkvæði um og tækju beinan p&tt f
kosningu senatoranna.11
Einstök blöð vilja samt láta
gamJa fyrirkomulagið vera óbreytt,
og eitt blaðið (Evening Transcript,
í Boston) vill látabreytafyrirkomu-
laginu þannig, að sérstakir menn
séu kosnir af almonningi í hverju
ríki til að kjósa senatorana, í stað-
inn fyrir að þing ríkjanna geri það.
Bókasafn Lögbergs-
I þessu númeri Lögbergs endar
skáldsagan Phroso, og þykir oss
vænt um að hver einasti lesandi
vor sem á söguna hefur minst, hvort
íeldur munnlega eða skriflega, hef-
ur látið í ljósi ánægju s«na með hana
—þótt hún bezta neðanmáls-sagan,
sem Lögbeig hefur flutt síðan blað-
íð hóf göngu sína fyrir meir en tólf
árum síðan. í næsta blaði byrjar
ný saga, og vonum vór að lesendum
vorum geðjist hún ekki sfður en
Phro8o. þessi síðasta neðanmáls-
saga Lögbergs (Phroso) hefur verið
sérprentuð, eins og hinar aðrar, og
gefa útgefendur blaðsins nýjum
laupendum, sem liorga fyrirfram,
íana innhefta. Hún er nærri 500
blaðsíður.
„Bókasafn Lögbergs“ — hinar
jýddu neðanmálssögur—er nú orð-
ið mikið safn, enda hefur það nú
comið út stöðugt í tólf ár. Af því
mörgum af hinuin nýrri lesendum
vorum mun ekki ljóst hverjar allar
IsæJcurnar eru, sein þýddar hafa
verið og birzt hafa í Lögb„ þ& setjum
vér hér fyrir neðan skr& yfir þær,
ásamt tölu blaðsíðanna í liverri bók
fyrir sig. Bækurnar eru sem fylgir:
Námiir Salómons konungs, og
smásögur heftar aftan vid 491 bls.
Allan Quatennain......... 470 —
Myrtur í vagni........... 624 —
Umliverfis jörðina á 80 d ... 814 —
Erfðaskrá Mr. Measons.... 252 —
í örvæuting.......... 252 —
Hedri.................... 280 —
Quaritch ofursti......... 562 —
Þokulýðurinn............. 656 —
í leiðslu ................317 —
Æfintýri kapt. Horns..... 547 —
Sáðmennimir.............. 554 —
Rauðir demantar.......... 554 — '
Hvíta hersveitin ........ 715 —
Phroso................... 495 —
í alt................7,088 fels.
þannig hefur Lögbergs-félagið
Utið þýða og birta í blaði sínu 15
bækur—sumar mjög Jangar—sem
til samans gera yfir sjö þósuncl blað-
síður! Ekkert Islenzkt l.lað hefur
birt nándar nærri. eins mikið sögu-
safn og Lögberg — og ekkert fsJ,
félag eða einstaklingur Jiafa getið
út jafn stórt blað eins og útgáfufé-
lag Lögbergs. Utgefendur Lög-
bergs hafa ekki grætt fé áfyrirtæki
sínu, en vér vonum að blaðið og sög-
urnar, er það hefur flutt, hafi verið
þjóðflokki vorum til gagns, fróð-
leiks og skemtunar þau nærri tólf
og hálft <r, sem liðin eru síðan
Lögberg hóf göngu sína—og þá er
tilgangi útgefendanna náð.
Til að sýna hve mikil eftir-
sóknin eftir hinum innheftu neðan-
málssögum Lögbergs hefur verið
viljum vér geta þess, að þær eru
margar alveg uppgengnar fyrir
löngu síðan, og var þó allmikið lagt
upp af þeim öllum. þær af sögun-
um, sem nokkuð er eftir af, eru
þessar: þokulýðurinn, í leiðslu,
Sáðmennirnir, Bauðir demantar, og
Hvíta hersveitin. Upplagið af
Phroso er auðvitað alt til enn.
Til Canada-Islendinga.
í tilefni af því, sem þegar hefur
verið rætt í báðum íslenzku blöð-
unum 1 Winnipeg um nauðsynina á
að fslendingar, sem þjóðflokk-
ur, legðu sinn skerf I „The National
Patriotic Fund“ (þjóðræknissjóð-
inn), þá hafa stjórnarnefndir téðra
blaða (Lögbergs og ,,Heimskr.“)
komið sór saman um, að gangast
sameiginlega fyrir því, að safna fé
f sjóð þennan, sem gjöf fr& Canada-
Islendingum.
Til þess að koma þessu 1 fram-
kvæmd, leyfum við undirritaðir,
umboðsmenn blaðfélaganna, oss hér
með allra vinsamlegast að skora á
Canada-íslendinga, karla og konur,
unga og gamla, hvar helzt sem þeir
era í heimsQfu þessari:
1. Að leggja fé í »jóð þennan eftir
megni.
2. Að senda tillög sín til undir-
ritaðra eins fljótt og hentug-
leikar leyfa, í síðasta lagi fyrir
15. júní næstkomandi.
3. Að afhenda öðrumhvorum okk-
ar tillögin, eða senda þau í
registeruðum bréfum með svo-
lfttandi útanáskrift:
Þjóðrœknissjóffar Islendinga,
P. 0. Box 618
Winnipeg, Man., Can.
4. Að taka greinilega fram í bréf-
unum upphæð þá, sem send er
og búa vel um bréfin, sérstak-
lega ef sendir eru silfurpen-
ingar.
5. Að skrifa greinilega og með
fullum stöfum bæði nöfn og
heimili. gefenda.
■ Öll tillög verða lögð inn á Imper-
ial Bank of Canada, hér í bænum,
jafnóðum og þau koma, og í hverri
viku verða auglýst nöfn og upp-
íæðir gefenda í báðuin blöðunum.
þeir gefendur, sem ekki vilja l&ta
nafns síns getið & kvittunarskr&nni
í blöðunum, geta sent tillög sfn und-
ir ímynduðum nöfnum, t. d.: Vinur,
Vinur Breta, ónefndur, Vinur bág-
staddra, o. s. frv.
þeir, sem fremur æskja þess, geta
afhent tillög sín næstu íslenzkum
verzlunarmönnum og póstmeistur-
um, er munu góðfúslega veita til-
lögum móttöku og koma þeiin áleið-
is, eins og ákveðið er hér að ofan.
þegar tími s&, sem liér að ofan
liefur verið tiltekinn, er útrunninn,
verður fjárupphæðin tafarlau.st af-
hent fylkisstjóranum í Manitoba, er
síðan sendir hana landstjóranuin
(Tlie Governor General of Canada)
til viðbótar í aðal-sjóðinn (The Na-
tional Patriotic Fund) sem gjöf frá
Canada-íslendingum.
Við teljum það mjög áríðandi,
bæði vegna m&lefnisins og vegna
Islendinga ( augum annara, að til-
lög þessi verði ekki tiltölulega minni
heldur en upphæðir þær, sem aðrir
útlendir þjóðflokkar 1 landinu hafa
lagt eða kunna hér eftir að leggja í
sjóð þennan. þjóðverjar hafa nú
gefið $600, Gyðingar $400, og Skan-
dinavar eru í óða önn að safna.
Tilgangurinn er s&, eins og tekið
hefur verið fram i íslenzku blöðun-
um, að verja fé þessu til hjalpar
fjölskyldum þeirra Canada-manna
sem missa heilsuna eða l&ta lífið í
ófriðnum í Suður-Afríku.
Hugsið yður, að aðal stoð yðar og
stytta : faðir, sonur, eiginmaður eða
bróðir hefði farið í stríðið og mist
þar heilsuna eða fallið — og breytið
svo við aðra eins og þér vilduð að
aðrir breyttu við yður undir þeim
kringumstæðum.
í umboði (slenzku blaðafélaganna
í Winnipeg,
M. Paulson,
B. L. Baldwinson.
Winnipeg, 25. apr. 1900.
“Natíonal Patriotic Fuud.”
viðurkenning fyrir gjöfum
í ÞJÓÐRŒKNISSJÓÐ ÍSL.
Frá Hnausa P. O., Man.:—
Stefán Oddleifsson........
Mrs. O. G. Akraness.......
Miss A. E. Akraness.......
M. Magnússon..............
Jón Gunnarsson............
Sigurst. Halldórsson......
Mrs. S. Halldórsson.......
Jón Guðmundsson...........
Jónas Jónsson.............
Sigurjón Sigurðsson.......
Stephan Sigurðsson........
Vinur.....................
Jakob Sigurgeirsson.......
Mrs. B. Skaptason........
G. S. Nordal..............j
Baldvin Jónsson...........
Páll Sigurbjörnsson........
Jón B. Snæfeld.............
Gunnar Helgason............
Magnús Jónasson............
Marteinn Jónsson..........
S. J. Vidal ..............
Eygerður Eyjólfsdóttir.....
Eigvaldi Vidal.............
lafur Jónsson.............
Mrs. J. Sigurðsson.........
Arni Thórðarson............
Gísli Sigmundsson..........
Joseph Helgason....... ...
Mrs. G. O. Nordal..........
Miss Rósa Vidal........
Börn S. S.................
Miss Pálína Oddson.........
O. G. Akraness.............
J. Svanborg Sohram.........
Jón Stefánsson.............
Ólafur Stefánsson..........
Benidikt Bjarnason.........
Jóhanna Bjarnadóttir.......
Stefán Thorarinsson........
Frá Winnipeg:—
Bergþór Kjartansson........
Mrs. B. Kjartansson........
Helga Kjartansson..........
Elín Kjartansson...........
María Kjartansdóttir.......
Frá Glenboro, Man.:—
Guðbjörg Jónsdóttir........
Björn Finnsson.............
Þöra Halldórsdóttir........
•91 00
26
26
50
25
50
60
26
50
1 00
1 00
25
25
50
60
26
26
50
25
25
60
25
26
26
25
1 00
25
25
25
50
60
50
50
25
25
26
26
25
26
25
25
25
25
25
25
1 00
50
60
Samtals................. $19 25
I sambandi við ofanprentaðar viður-
kenningar er vert að geta þess, að ef
jafn fljótt og vel hefði verið tekið undiv
)etta mál í öllum bæjum og bygðarlög-
um þar sem Islendingar búa. eins og
umhverfis Hnausa pósthús i Nýja ísl:,
þá væri nú þegar komið nægilega mikið
fé sem sómasamleg gjöf frá íslendingum
í þjóðræknissjóðinn. íslendingum um-
hverfis Hnausa til verðugs lieiðurs, og
jafnframt sem bendingu til landa vorra i
öðrum bygðarlögum, birtum vór hérbréf
frá póstmeistaranum þar, Mr. Stefáui
Sigurðssyni, er fylgdi peningasending-
unni. Það hljóðar sem fylgir:
AU-Olili iltJI * r^DOU J^AVOI
hafa verið að bíða eftir þvi, ao pio
stjórar íslenzku blaðanna í Wim
.íengjust fyrir samskotum meðal íe
inga í Canada í ,,The National Pat
Fnnd.’’ Strax og blöðin komu á
húsið í gær, fór Mr. Stefán Oddlei:
af stað og hefur nú, á að eins 8 kh
tímum, safnað í þennan sjóð $16, se
að eins úr þessu pósthús-umdæmi.
er innileg ósk okkar allra, að hvei
og einasta jafnlítið pláss í Nýja Is
og víðar geri eins vel og betur—
sem allra fyrst að mögulegt er að
því við.—Mr. Stofán Oddleiísson I
stakt þakklæti skilið fyrir framtaki
og dugnað í þessu máli, þvf hann
)að bæði fljótt og vel.
Allra vinsamlegast,
Postmaster S. S.
pvBUlUB'UmU
að
Þið,
Lesið avarpið tii Canada-fslendinga,
er birtist á öðrum stað í blaðinu, og vor-
ið allir með til þess aðafskifti íslemlinga
af þessu máli verði þeim til sóma.