Lögberg - 13.12.1900, Blaðsíða 6

*
LÖOiSHRU, WÍiIUÍJAlilNiS 18. IlE&i&M£vER 1900.
LÖGBERG
*t ffeíið íit hvern flmtadHvr hI' THE LÖGBERG
KlNTLVG fc PCBLT8HING CO . (l ’.gjrfít), að 309
l*m Ave , V\inulpeg, >Ian. — Koetar fi.00 uiu árlo
| á Íalaníll 6 kr.]. Borglst f>rirfram, Einatök nr ftc.
PnbHtM evarv Thnreday by THE LÖGBERG
PKINTING k PUBLISHING COM í lncorporated ,. at
Elgin Ave., Wlnnipeg.Man —Su’bacriptlon prlee
$v*.<H) per ye«r. payable iu advance. 8ingíecopiet ftc
Ritstjóri (Editor): Stgts Jónasson.
Business Manager: M. Paulson.
a(tGLVSINGAR: Smá-auglýsingar í eltt ekifti 26c
fyrir 30 ord eda 1 þml. dálkilengdar, 76 cte um
mánudlnn. A stserri auglýsingnm um lengri
tíma, afsláttur eflir eammugl.
BUSTAD V-8KIFTI kaupenda verður a<3 tilkynna
akriflega og geta um fyrver&ndi búatad jafnflram
Utanáakrlpttll afgreidsluBtofubladeinBer j
Th« Logbarg Printing & Publithing Co.
P.O.Boz 1292
Winnipeg.Man.
UUnáakrtpfttl] ri tstjóranB er t
Edttur Ldgberg,
P *C. Box 1292,
Winnlpeg, Man.
---- 9apttkv«Bint landslögum er uppsögn kaupanda á
bladi 6gild,nema banneé Bkuldlans, þegar hann seg
1 app. — Kf kaupandi.seni er í Bkuld vid bladid flytn
v ^ferlura, áu þesv ad tilkynna heimilasklptln, þá er
*«♦ lyrlr dómBtólunum álitin sýnileg sÖDiiumfyrir
prettvÍBum tllgangi.
— FIMTUDAGINN, 13 DES. 1900.—
Almanakið fyrir 1901.
Nú er almanak Mr. ólafs S.
Thorgeirssonar fyrir næsta ár (1901)
fullprent«5, og verfiur Sent út til
n >lu innan skanas. þetta er 7. ár-
gaugur almariaksins, og er þafi prent-
afi í Lögbergs-prentsmifiju eins og
afi undanfórnu. Aö stærfi og frá-
gangi er almanakifi fyrir 1901 mjög
svipafi og í fyrra, og er mjög mynd-
arlegt og eigulegt kver. Lesmálið i
almanaki þessu—afi mefitöldu tíma-
talinu, en afi frádregnum auglýsing-
um—er 110 blaf sfður. það er heft(
og i ljómandi fallegri og sterkri
kápu, með mynd af FjaLlkonunni,
er tákn&r ísland, frauian á, eins og
í fyrra. Innihald þessa almanaks
er sem fylgir:
Fyrst er tímatalið, í svipuðu
formi og í almanökum þeim sem
getin eru út á íslandi, en sólarupp-
koma o. s. frv. er miðað við Mani-
t >ba. Margir af merkisdögum og
viðburfium, sem settir eru við mán-
nöardagana, eru alt aðrir en i alman-
ökum sem gefin eru út til notkunar
á íslandi.
þar uæst er dagatafla fyrir árið
1902, og er þægiiegt að hafa hana,
þá er fróðleg ritgjörð (þýdd úr
„The World Almansc & Encyc!o
pedia“) um áhrif tunglsins á veðrið,
og nær hún yfir 6 bls.
þar á eftir kemur „Safn til
Jandnómssögu íslendinga 1 Vestur-
heirni1', og er þessi kafli framhald af
hinum fróMegu rit«jörðum um þetta
efni, sem birzt hafa hin sífiustu ár í
almanaki Mr. Thorgeirssonar, Fyrri
ritgjörðin í þessum kafla nefnist
„Landaám íslendinga í Argyle-
hygð“, og er hún eftir Mr. Björn
Jónsson, bónda afi Brú pósthúsi þar
í bvgMnni RitgjörMn er tnjlg vel
ritufi Oí: e- sói lega fn'ifile '. T ldrög-
unum til landnáms ísl. í Argyle er
n ikvæmlega lýst, og sífian er rétt ojr
ljós saga um stofnun bygfiarinnar
og alla hina mörgu erfiMeika, sem
fyrstu landnámsmenn þar Attu við
afi stríða eins og i öörum nýjum
bygfium. Svo er drepið á breyting-
una til batnaðar, sem varð þegar
jarnbrautir voru lagðar í grend við
bygðina, og skýrt frá framiorum,
sem orðið hafa (auk búnafiar-fram-
fara), svo sem stofnun verzlana,
barnaskóla, safnaða o. s. frv. Rit-
gjörð þessi nær yfir 14 bls.
Sifiari ritgjörfiin um sama efni
(safn til landnámssögu ísl. í Vestur-
heimi)nefnist „Fyrstu ár íslendinga
í Dakota“, og er hún þannig til orð-
in, að séra Páll sál. þorláksson lét
rita hana niður eftir sér þegar hann
H banaleguna, fyrir hér um bil 18
árum síðan. Hún nær þvi ekki
nema fram á fyrri hluta ársins 1882,
eins og gefur að skilja. þið er
▼afalaust skýrt rétt og samvizku*
samleca frá öllu—frá sjónarmiði
séra Páls sál.—og ritgjörðin er eink-
ar fróðleg og gagnleg fyrir land-
námssögu Vestur-íslendinga. Eins
og ritgjörðin ber með sér, var séra
Páll sál. frumkvöðull landnáms ís-
lendinga í Norður Dakota, og fáir
eða engir íslendingar hafa lagt jafn
mikið í sölurnar fyrir nokkra ný-
londu stofnun eins og þessi áhuga-
mikli, gáfaði og duglegi maður lagði
í sölurnar fyrir nýlendu ísl. í Pem-
bina-county. Auðvitað befur reyusl-
au orðið alt önnur viðvíkjandi Nýja-
íslandi en séra Páll sál. bjóst vifi, en
starf hans við stofnun íslendinga-
bygðarinnar í Norður-Dakota á við-
urkeuningu skilið eftir sem áður.
Ritgjörð þessi nær yfir 14 bls.
Næst á eftir þessari ritgjörð séra
Páls sál. er ágrip af æfisögu hans,
sem ekki er getið um hver samið
hafi, ásamt góðri mynd af honum.
þá er þýdd jólasaga, „Konungs-
sonurinn kemur,“ eftir Eugene
Field. og er hún mjög snotur, Hún
nær yfir 14 bls af kverinu.
þar A eftir er útdráttur úr rit-
gjörð eftir Mr. W. G. Fonseca, einn
af frumbyggjum og elztu íbúum
Winnipej-bæjar, er hann las upp á
fundi Sögufélags Manitoba fylkis
25. jan. 1900, og er fyrirsögnin:
„Fsrðalag milli Winnipeg og St.
Paul fyrir 30 órum.“ Útdrattur
þessi er all-fróðlegur, og nær yfir 7
bls.
þi er stutt saga(3 bls ), ernefn-
ist ,.Bræðurnir,“ eftir L. H. Bailey,
kennara við Cornell háskólann í
New York ríki. Sagan ereiginlega
rituð til afi sýna, að sveitabúskap-
urinn sé nftara-iælli og ánægjulegri
en borga- og bæj& lífi', og gæti ver-
ifi lærdómsrik fyrir Islendinga hér {
landi.
þar á eftir er saga með fyrir-
signinni: „Sýu efia draamur" (þýdd
úr tímaiitinu „Up to date“). Húu
er skomtileg, og nær yfir þvínær 9
bls.
þi er kafli með fyrirsögninni
„Ymislegt," og er hann samtíningur
af ýmiskonar fróðleik. Fyrirsagnir
greinanna { þessum kafla eru: Um
fréttablöð; Hvar eru Gyðingar fjöl-
menuastir; þegar klukkan slær
f jögur; Að reyna demanta; Arabisk
spakmæli; Járnbrsutir; Um tshús;
Sjónlausir menn; Fyrstu frímerki;
Nálar Kleopötru fluttar til London
og New York; Hveitinppskera árið
um kring; 20. öldin; Milli stórborg-
anna.
Sífiasti kaflinn nefnist: „Helztu
vifiburfiir og mannalát meðal íslend-
inga í Ve8turheimi“, og er þessi kaíii
sérlega frófilegnr og verfiur gagn-
legur fyrir sögu Vestur-íslendinga.
Kafli þessi nær yfir beilt ár (frá 7.
nóv. 1899 til 7. nóv. 1900).
þetta almanak Mr. Thorgeirs-
sonar ætti að vera keypt á hverja
íslenzku heimili í Ameríku, og vér
getum fullvissafi landa vora um, að
þeir geta ekki varið 25 centum bet-
ur á annan hátt en þann, að eignast
það.
Nýja fyikja-sambandið.
Vér höfum í nokkur skifti
minst á það í blaði voru, að í undir-
búningi væri, að - hin ýmsu fylki í
Australíu gengi í samskyns sam-
band og Canada-fylkin gengu { árið
1867—mynduðu enn eitt öflugt ríki
innan hins mikla brezka veldis.
þetta hefur verið í undirbúningi i
nokkur ár,þv(eins og skiljanlegt er,
var margs að gæta áöur en jafnþýfi-
ÍDgarmikifi málefni varð útkljáð.
Fyrst varð að bera málið undir at-
kvæði kjósendaDna í hinum ýmsu
fylkjum, þarnæst urfiu löggjafar-
þing fylkjanna að fjalla nm málið
og fulltrúar þeirra að koma sér sam-
an um undirstöfiu atrifiin fyrir sam-
bandinu á sameiginlegum fundi, osr
loks varfi brezka parlamentið að búa
til stjórnarskipunar-lög fyrir sam-
bandið, lög, sem auðvitað voru sam-
in með hlifisjón af og í samræmi við
þafi sem fulltrúar fylkjanna höffiu
komifi sér #<unan um. Brezka
parlamentið bjó stjórnarskipunar-
lögin til i sumar, og hinn 20. f. m.
útnefndi brezka stjörnin hinn fyrsta
landstjóra (Governor General) og
hina fyrstu r'kisstjóra I hinum ýmsu
nkjum í sarubaidinu. Hin ýmsu
fylki í AuNtralíu-sambandinu eru
sem sé nefnd riki (slates), I staðinn
fyrir að þau eru nefnd fylki (pro-
vinces) ( Cnnada. Rfki þau, sem
gengifi hafa ( sarnband þetta, eru sex
að tölu, og er fyrirkomulag sam-
bands þeirra afi ýinsu leyti frábrugfi-
ið því sem á sér stafi hér i Canada,
en vér höfum ekki kringumstæður
til að fara nakvæmar út í það efni (
þetta siuB.
Hin nýja sambands-stjórn verfi
ur formlega sett á laggirnar semma
á næsta ári, og á þá að verfia mikið
um dýrfiir í Australíu. Hertoginn
af York (sonarsonur Victoríu drotn-
ingar) verfiur þar sem fulltrúi Breta-
drotnirgar, og búist við aft fleiri
stórmenni frá Bretlandi og hinum
helztu brezku löndum verfii við at-
höfnina. þafi befur verið farið fram
á, afi Canada hati einhvern at' helztu
mönnum sínum við athöfnina, en
óráfiið ennþá hver þafi verður. En
þessa siðustu daga er talað um, að
Sir Wdfrid Laurier niuni sjálfur
fara í þessa ferð, og að athöfnin
muni þá ekki fara fram fyr en í
byrjun febrúar-mánafiar.
Aulaleg tillaga.
í nýlega komnu blafii af „Austra,“
dags. 20. okt. sfðastl., birtist nafn-
laust bréf úr Húnavatnssýslu (dags.
22. sept.), sem aufisjáanlega er ritað
af stækum afturhaldsmanni. Fyrri
hluti bréfsins er um kosningarnar í
Húnavatnssýslu, og lolum vér hon-
um að eiga sig algerlega. En nifiur-
urlag bréfsins er svo einkennilegt—
reglulegur spegill af hugsunarhætti
og glamri fifrjálslvnda flokksins á
íslandi—að vér getum ekki stilt oss
um afi lofa leseudum vorum að sjá
þetta fáranlega sýnishórn af rit-
hætti og skofiunum vissra manna á
Fróni. Niðurlag bréfsins hljóðar
sem fylgir.-
„Ljótar fréttir h*fa borizt hingafi
úr Amerfkubréfum, fyrst og fremst
um pafi sem er ósjfilfrfttt, sólbrun*
uppskeru og atvinnureyfi, og svo
bitt sem ljótara er, afarilla meöfeiö ft
útflytjendnm; h*ffii veriö fttakanlegt
aÖ sjft hve ungbörn kvö dust af illu
viö irværi »uk sjósóttarinnar; uröu af.
leiöÍDgarnar par eptir, að t. d. af þeirn
börnum, sem fóru með „Vestu“ sf
Sauö&rkrók 1 júni, dóu 6 ft 1 ftri, 1 á
leiðinni og 5 nftlega stiax f landr, og
s/o enn fleiri veik eptir, hrer veit hve
'eogi. Af pessum börou n þekti ég
2, er bæöi vora alheilbrigö og efui-
leg ftöur eo pau fðru. H'-e leogi skal
hér dú svo grfttt leikið? Detta er
ekki 1 fyrsta sinn sem börn deyja af
þessum orsökum, og fyrst reynsla er
fengin fyrir pvi, að foreldrar eru
margir svo kærulausir, að steypa
börnum sinum I þetta, þi verður lög-
gjöfin hÖ tnka i taumaaa og þ&ö stmx.
—t>að verður aö banna algjörlega að
flytja út börn yngri en 2 ftra, nema ft-
reiöanleg vissa sé fyrir RÖ þau eigi
ekki að fara lengra en til næstu laada,
a’lra lengst til Danmerkur. Nauö.
syn brýtur lög. En það er leiðinlegt
oi sorglega hörmulegt, aö ísleudingar
skuli ekki geta beint hugum sinum 1
þft fttt, að vinna fyrir fööurland sitt
og elska það, elska þaö sem ftvalt er
fagurt og fiítt og sem Otto sftl.
Wathne sagöi að væri besta lardið
undir sólinni. Vantrúin ft lacdið og
þjóÖina er syrgileg, en nlð frft íslend-
ingum um ísland er miklu meira, þvt
það „tekur engum tftrum“ og nær
engum oröum. Snúi nú íslondingar
“ér aÖ nýjum og gömlum störfum
bæði moð hönd og anda 6 hinni nýju
öld, með rýrri trú og nýjum viljs, og
þft mun sannast, ftður en langt llöur*
það sem ættjarðarsk&ldið okkar segir,
a 0
,sú von mun lifa hret og hrtö
að ljós komi yfir fslsndi strendur
aö andi frelsist, losni hendur‘“.
það er nú fyrst og frem st sér-
lega klaufalega koinist að orfii, þar
sem höf. nefnir „sólbrunauppskeru-
og atvinnuneyfi.“ Hann meinar að
líkindum, að jörðin hafi sólbrunnið,
en ekki að það hati verið uppskera
af sólbruna! Og þótt bréfs-höf.
meiui sólbruna á engjum, |ökrum Og
haga, uppskeru- og atvinnuneyð, þá
er orfialagið jafn klaufalegt. En
sleppum því. Hitt er merkilegra,
að hann mun vera að tala um neyð'
hér í landi sem afleiðing af uppskeru-
bresti og atvinnuskorti. Vór erum
nær Ameriku en höf., og höfum þó
ekki heyrt neinn hór minnast á
nokkra „neyð“ sem afleiðing af upp-
skerubresti þeim á korni, or átti sór
stað t sumum héruðum s ðastl. sum-
a’, og engan annan en hann höfum
vór séð minnast á þessa „neyð“ á
preuti. Hið sama er að segja utn
neyð sem afleiðing af atvinnuskorti
Atvinna var auðvitað miani við
korn-uppskeru en vant er, vegna
nppskerubrestsins, en það var næg
atvinna af öðru tagi fyrir alla, sem
atvinnu þurftu með.
Hvað snertir meðferðina á ísl.
útflytjendunum síðastl. sumar, þá
höfum vór ekki heyrt neinar veru-
m
irnir þögðu þartil klukktn var báin aÖ al&, en þ& tók
Mitchel til m&la og aagöi:
„Herrar mtnir, þér bafiö allír sýnt mér þ& góö.
▼ild, aö þiggja boð mitt aö veia viðstaddir þegar ég
ynni fljótfærnislegt vePm&l, er ég geröi fyrir þrett&u
m&nuöum alöan. £>aÖ er m&ake undarlegt, aö ég
akuli hafa unniÖ veðm&lið—þvl ég lýai yfir þvi, að ég
hef unnið það—þegar þesa er gætt, aö tlmian, aem
tiltekinn rar, er þrett&n, tala, aem hj&trúarfullu fólki
hættir vifi aö aetja ( lamband við ógæfu, eina og við
nllir vitum. En til aö *ýna, aO ég tek ekkert mark &
þrillkum bégiljum, þ& tiltók ég tfmann þannig af
iaettu r&Öi, og nú i kvöld, & augnablikinu aem sker
úr veBm&linu, erum við bér þrettftn“. Hann þagnaöi
hér eitt augnablik, og maður gat séÖ að ýmair af
geatunum töldu þ&, aem TÍÖstaddir voru, til þess aÖ
sannfæra sj&lfa aig um, hvort þetta væri satt. Stðan
hólt Mitchel &fram og aagði: „Hj&trúin viövíkjandi
þrett&n tíö miödsgtTeið er ftkveöin, og það er ftlitiö
4Ö eiun tf þeim þrett&n, er sitja til borðs, muni deyja
innan &rs. I>eaa vegna mæli ég nú fyrir sk&l og
segi: ,Lecgi lifi allir, eem hér eru viPstaddir—þeir
sem verðskulda það‘ “. Dessi síðustu orö, er hann
aagöi eftir ofurlítin stanz, bafði ákveðin ftbrif & gest.
ína. En þeasi ak&l rar samt drukkin þegjandi.
„Meö þvi aÖ sumir af þeim, sem viöstaddir eru,
vita eklri ef til vill upp & hftr hvert veðm&I mitt var“
hélt Mitcbel ftfram, „þ& v«rö ég aö skýra frft, að fyrir
prett&n œlDuðuip sfðau rorutn viö Mr. RandoJph rio.
341
mig. Ég lyfti þvl glugg&num upp ofur hægt, og fór
fimlega út um h&nn og niður 6 jöröina. Ég flýtti
mér þ&ngað sem handtaskan var, tók hana í an&tri og
hljóp með hana að endauum & j&rnbrautarstööva.hús-
inu, og fann þar pl&ss, sem ég gat troðið henni langt
inn undir pallinn. Siðan klifraði ég aftur inn um
gluggann & deild okkar i vagninum, og ég get full-
vissaö ýkkur um, að ég svaf vært eftir það“.
Gestirnir klöppuðu saman lófunum, til að lftta 1
ljósi &nægju sina yfir fr&sögninni um, hvernig þjófn.
aöurinn var framinn, og Mr. Mitchel hneigði sig fyrir
þeim. Ea svo tók hann aftur til m&ls og sagði:
„Bíðiö við, vinir mfnir, ég er ekki búinn meÖ
söguna cnnþft. Konan, sem hafði stoliÖ gimsteinun-
um fr& mér, var svo framúrskarandi Ósvifin, &ð skýra
. lestarstjóranum fr& tspi slnu, eða ég ætti mftske held-
ur aö segja aö hún var svo reiÖ, að hún greip til
þessa örþrifn-r&ðs. Ég hef ftstæöu til &ð ftlíts, sö
maöurinn sem faldi handtöskuna bakvið kolabyröuaa
hafi verið f vitorði með konunni, og að með þvi hún
hafi grunað hann um, aö hafa stolið gimsteinuaúm
fr& sér, þ& hafi hún verið viljug til að bera vitni ft
móti bonum, ef hann næðist, og treysta því, að bán
slyppi sj&lf meÖ því að gerast vitni hins opinbera.
Degar lestin vsr aÖ renna inn f New York, skipiÖi
Mr. Barnes svo fyrir, að leitað væri & öllum farþeg
unum I svefnvögnunum. Mér þótti gaman að því,
þaö segi ég satt. Mér fanst þaö svo skriogile</t
letta *Ö þrí 1 Nevr York, seœ ég vissi aö v&r 1 New
- 38«
ein af kreddum mlnum, &Ö s&fna gimsteínum. Fjnr
nokkrum ftrum sfðan fékk ég að vita, &Ö dýrðlegt
samkerfi af gimsteinum vasri til sals. Sagan segir,
að rikur Austur-India aðalsm&ður hafi safnað þessuni
gimsteinum s&msn, til að gefa konunni sinni. C>eir
voru af allra beztu tegund, og voru tveir af hverri
tegund, sem ftttu algerlega saman hvað snerti stærö,
hvernig þeir voru i lögun og aö lit. Nokkru seinna
•iguaðist a?alsmaöurinn tvær dætur viÖ konu sinDÍ,
tvibura, og dó móðirin rétt eftir a^ þær fæddust,
Dæturnar uxu upp og g ftust b&Öar i einu. I>& tók
faÖir þeirra gimsteina samkerfiÖ og skifti þvf & milli
dætr&nna, og gaf hverri um sig einn stein af hverri
tegund. Viö þetta lækkuöu gimsteinarnir i verði,
þvi aö eiga fleiri gimsteina, sem eiga saman að öllu
leyti, eykur verö þeirrs. Eignamissir freistaöi anD-
arar konunnar til að bjóöa gimsteina sfna til sals.
Deir voru fengnir gimsteina.kaupmanni I Paiis 1
hendur í þessu skyni, og hittist svo &, aö ég hafði
einmitt keypt mikið af gimsteinum i gegoum sama •
manninn. Hann tók ekki einasta að sér að selja gim-
steiaana, hðldur að lftta búa til ftgæta eftirlíkingu af
þeim, úr tiltölulega ódýru efni, svo að konan hélt
eftir hinurn upprunalegu umgjörOum og skreytti sig
eftir sem ftður meö þvi, sem vinir hennrf? ftlitu aö
væri hinir sönnu gimsteinar. En ég keypti gimstein-
ana sj&lfs. Systir hennar fékk nokkru seinna aö
vita leyndardóminn, og þegar búo s&, að hún gat
h&ld'ö &fram *ö ber« gijpptejnsTfkarl aRt, pótt húa