Lögberg - 28.02.1901, Blaðsíða 4

4
LöatíEKu, fimtui>a.uinn m. febkuar iöoi.
LÖGBERG.
er 'gf -fl<3 út hvejrn flmtad'isr nf THE LÖGBKRG
WINTING & PGBLISIU.NG CO . (1 >ppiU)t aÓ 309
)g',n A ve , Wlnolpejc, Aian. — Koatar #2.09 una ário
á TslHndi 6 kr.]. Borgist firirfnnn. Kiustök nr 6c.
Pnbli'hed every Thursdny hy THF. LÖGBERG
PRiNTlNG & Pl BLISHING CO„ i lncorporated |, at
80^ Elirifi Ave., W innipeg, Man — SifbgcTÍption price
f : i>0 per yeur. payable iu advanee. Sjnplecopiee 5c
•
Ritstjóri (Gditor): Sigtr. Jónasson.
Bu«;ines8 Manager: M. Paulson.
AU ilASINGARt Smá-auglýsingar í eltt skifli 25c
f» rir 30 ord et)a 1 þxnl. dálk^lengdar, 75 cte um
ináuaclinn. A stteiri auglýsingum uni lengri
tíuia, aftdattur eflir Hamnmgi.
BUSTAD\-SKlFTI kaapenda veráar að tilkynna
sk rittega ög geta uin íýrverandi bástad jafníVam
UtftD&akrtpt ti) afgreidsluetofa bladsins er t
fhe Logberg Printlng; & Publiehing Co.
P.O.Box 1202
Wlnnlpeg.Mar.
UU iáskrlpHtllrltatjdranser:
Edltor Lttfrbrrr,
P -O. Box I 292,
Wlnnlpeg, Man.
—— Sarakvœmt landslðgam er appsögn kaapanda á
b! <'] Aglld,Dema hanna^ akaldlftua, þegarbann seg
11 pp.~Ff kaapaodi.aero er i-fikald vid bladidflyta
viatf*rium, én þe«» ad tilkynna heimilaskiptin, þá er
a* yrir ddmatólnnam álitln sýuileg aftnnamfyrir
pr*tt víaam tilgangí.
— FIMTUDAOINN, 28. FEB. 1901. —
.láriibrauta-sainninu-
arnir.
í síða.'ta náiDeri Lögbergs lof-
uðurn vér að birta álit ýmsra máls-
metacdi manna um járnbrauta-
samninga þá, erRoblin stjbrnin hef-
ur nýlega gert og sem vér birtum
helztu atriðin úr í síðasta blaði. Nú
akulum vér binda enda á þetta lof-
orð vort, að svo miklu leyti sam
plássið leyfir f þetta sinn, og byrjum
þá 4 því, að birta þýðingu af aðal-
kafla úrbréfi.sem Mr. H. M. Howell,
einhver lang gáfaðasti og skarpasti
lögfræðingurinn hér í fylkinu—-og
þö vlðar væri leitað—skrifaði rit
stjóra blaðsins „Tribune", hér í
Winnipeg, og sem birtist í nefndu
blaði 22. þ. m. Katlinn hljóðar svo:
„Til ritstjóra Tribune’t,
Herra.— Þér hafið beðið mig um
álit mitt viðvíkjandi hinum ýmsu laga-
legu spursmálum, sem Mr. Perdue hefur
vakið með tilliti til járnbrauta-samn-
ingsins. eins og þau liggja fyrir í Tri-
bune er út kom 21. febrúar. Afstaðan
▼irðist, i stuttu máli, vera sem fylgir:
Stjórnin (fylkisstjórnin) semur um
af sinni hálfu, með þeim skilyrðum sem
fylgja á eftir:
1. Að leigja Northern Pacific jám-
brauta-kerfið': (í Manitoba), „með rétti
til að kaupa það, og borgi i byrjun ár-
lega leigu er neini í2l0,000, aem aukist
með tímanum upp i $300,000, en afhendi
•ignirnar" (járnbrautirnar o. s. frv.)
„tafarlaust (þóvt hún haldi áfram að
standa í ábyrgð fyrir leigunni) Canadian
J'íorthern-járubrautarfélaginu.
I. Að ábyrgjast skuldabréf » 290
»
milum af járnbrant í Outario, $20,000 á
míluna, ásamt vöxtum af upphœðinni,
fjóra af hundraði.
3. Að borga vöxtu af skuldabréfum
félagsins, á öllum járnbrautum þess í
Manitoba, er nemi $8,000 á míhma.
4. Að borga vöxtu af skuldabréfum
félagsins, á öllum járnbrautum þess í
Manitoba, er nemf $2,000 á míluna.
5. Að borga starfskostnað á öllu
járnbrauta-kerfinu, sem tekið er á leigu
eins og að ofan er sagt, og einnig á öllu
járnbrauta-kerfi félagsins innan Mani-
toba, þar á meðal á þeim hluta brautar-
innar sem liggur í gegnum Bandarikin
fyiir sunnan Skógavatn, og áþeim hluta
hennar sem liggur í Ontario-fylki alla
leið til Port Arthur.
Þriðji liðurinn, sem nefndur er að
ofan, er skuldabréf sem fylkið hefur
þegar ábyrgst, og sem það hefur fyrsta
veð i brautinni sem tryggingu fyrir, en
fylkiðmissir hagsmunina af þeirri trygg-
ingu að miklu leyti með samningnum,
því ef tekjur alls kerfisins nægja ekki ti)
að borga starfskostnað og vöxtu, eins og
segir hér fyrir neðan, þá skal fylkið
borga það sem til vantar og hallinn
hættir að vera skuld á félaginu, svo að í
raun og veru má ekki skoða hið gamla
veð sem tryggingu fjtí r vöxtunum af
þessum skuldabréfum. Ef tekjur brauta-
kerfisins nægja ti) að borga starfskostn-
aðiun og vöxtu, þá borgar félagið þetta,
en ef ekki, þá borgar fylkið hallann.
Pjórðu upphæðina, seui nemur meir
en $1,000,000, skil eg ekki, en það lítur
út fyrir að upphædin gangi til félagsins*.
í fijótu bragði gæti maður álitið, að
fylkið ætti ekki að borga vöxtu af þess-
ari upphæð, en ef maður les 11 gr. samn-
ingsins vandlega, sérílagi þaun hluta
hennar sem byrjar með orðunum ,og
gegn nefndu valdi. sem fylkisstjórninni
er veitt1, þá sér maður ábyrgðina, og
það er álit mitt, að fylkið hljóti að borga
vöxtu á upphæðinni i lið 4.
Til þecs að sjá fyrir þessum borgun-
um, á félagið að fullgera braut sína til
Port Arthur og láta allar ofaunefndar
brautir starfa i sameiningu eða sem eitt
kerfl, og á að verja binum samanlögðu
tekjum þeirra: 1. til að borga starfs-
kostnað; 2. upp í vðxtu af upphæðum
þeiin, sem að ofan eru tilgreindar, og ef
f eitthvert skifti verðnr tekna-afganguy
á tveggja ára timabilum þeim, setn gert
er ráðfyrir f samningnum (við Canadian
Northerri-félagið) að reikningar skuli
jafnaðir milli stjórnarinnar og félagsins,
þá verður sá afgaugur auðvitað eign
fCagsins.
Til að tryggja fylkið gegn tapi á
höfuðstól þeim, er það ábyrgist (fyrir
Can. Northern félagið) sem sé $20,000 á
míluna á 290 mílum af járnbrautum í
Ontario-fylki, þá gefi félagið fjárhalds-
manni nokkrum veð í eftirfylgjandi: 1.,
á hinum 290 míium af braut í Ontario;
2., á bverskyns leigusamningum eða
réttindum, sem það befur til að láta
þann hluta brautarinnar, er liggur í
gegnura Bandarikin (Minnesota), starfa;
3., síðara veð í járnbrauta-kerfi félags-
ins í Manitoba-fylki, sem $8,000 og $2,00œ
á míluua, sem að ofan er nefnt, hafa foi-
gangsrétt fyrir, og 4., veð í leigu og
*'Það virðist standalikt á með þessa
upphæð ($2,000) eins og með 500 dollara
uppliæðina á míluna í uppkastinu af
samningi Greenway-stjórnarinnar við
Northern Pacific-félagið forðum daga,
sein afturbaldsmenn sögðu að stjórnin
hefði ætlað að ntcla. Eftir sömu regl-
unni ætlar Roblin-stjórnin hér að tteln
2þÚ8unddol). á míluna, eða vfirl milj.
doll.
kaupréttar-samningnum við Northern
Paoific-félagið, sem færður er yfir t.i!
Canadian Northern-félagsins, eins og að
ofan er sagt, Þér takið eftir þvi, að
böfuðstóllinn $20,000 á míluna er trygð-
ur“ (með veðinu), „en ekkert annað.
Vextirnirá þessutn skuldabréfum, eins
og vextirnir á hinum öðrum skuldabréf-
um, verða að borgast af fylkinu, nema
þeir séu borgaðir af tekjum félagsins
eftir að það erbúið að borga allan starfs-
kostnað.
Það sem að ofan er nefnt er öll sú
trygging, sem félagið gefur fyrir þvi, að
uppfylla samninginn af sinni hálfu,
Látum oss nú athuga bvað fylkið
fær í aðra hönd, en það er sem fylgir:
1. Niðurfærslu á farþega-flutnings
gjaldi á Canadian Nortiiern kerfinu
(ekki á Northern Pacific-kerfinu) úr 31
centi niður i 8 cfcs á míluna.
2. Skatta, sein ekki yfirstígi 2 af
hundraði á tekjura félagsins af járn-
brautagveinum þess innan Manitobft-
fyjkis.
3. Þann rétt, að fylkisstjórnin megi
ákveða flutningsgjald innan Manitoba,
og til og frá Port Arthur.
Hlunnindin í fyrsta liðnum eru ekki
önnur en þau, að lækka fargjald niður i
hið sama sem Oaniídian Pacific og
Northern Pacific járnbrautafélögin nú
setja, og eru þessi hlunnindi svo lífciT
fjörleg, að maður getur algerlega gengið
fram hjá þeim.
Hlunnindin í 2. liðnum geta aldrei
orðið fylkinu að neinuni notum, fyr en
flutningsinagnið er orðið nógu mikið
eða flutníhgsgjaldið sett nógu hátt til
þess, að hinar auknu tekjur verði meiri
en starfskostnaðurinn, vextir af skulda-
bréfunum og leigan fyrir Northern Paci-
fic-kerfið, eins og nefnt er að ofau.
Eg kemst því »ð þeirri niðurstöðu,
að helztu, eða í sannleika einu verulegu
liluiinindin, sem fylkið fær gegn hinni
tttskaplegu ábyrgð, er það á að taka upp
á sig sainkvæmt Hamninguura, séu þau
hlunnindi eða borgun, að mega Akveðtt
flutningsgjnldið.
En nú er það ekýlaust álit mitt, að
félagið hafi ekki neinn rétt eða vald til
að gefa fylkinu leyfi til að ákveða eða
takmarka Hutningsgjald. í fyrsta lagi
hefur félagið þegar afsalað sér þessum
rétti til sambands-stjórnarinnar gegn
mjög verðmætri þóknun. Með sambands-
þings-lögum frá 1899, kap. 7, hefur Can-
ada veitt Canndi&n Northem & Rainy
River-járnbrautinni (hin sfðariiefnda eru
þær 290 mílur, sem tilgreindar eru að of-
an), mikin fjárstyrk, og samkvæmt 6.
grein af þeim lögum er svo ákveðið, að
gegn þessum styrk skuli ,sambands-
stjórnin hafa algerð umráð á öllum tim-
um yfir fiutniugsgjaldi, sem á sé lagt af
sérhverju þvi félagi eða á sérhverri
járnhraut, sem hór með er veittur
styrkur.1
Jafnvel þótfc þessi lög ættu sér ekki
Htað og félagið hefði ekki þegar afsalað
sér réttindura sínum að ákveða flutn-
ingsgjald, þá eru ákvæði hinna almennu
járnbrauta-laga sambandsins.sem braufc
ir þessar verða að starfa undir, þannig,
að félagið gat ekki veitt og fylkið gat
ekki fengið rétt til að ákveða flutnings-
gjald á brautum þeim, sem hév er um
að ræða,"
Síðan tilfærir Mr. Howell hin-
ar ýrnsu greinar í lögunuoi, sem
mæla t’yrir um aðferðina, er sam-
bands-stjórnin skuli viðhafa til aS
ákveða flutniugsgjaldið, og svo segir
hann: „það er þess vegna ljóst, og
ekkert spursmál uin það, að ekkert
er hægt að gora til þess að fylkið
öðlist aðalhluDnindin eða endur-
gjaldið-' (sem um er að ræða i samn-
ingunum gegn hinni afskaplegu á-
byrgS fylkisins) „nema vér leitum
til sambands-þings Canads; og setj-
um svo að sauibandsþingið hafi vald
til að afsala sór réttindum sínum í
þessu efni, hverskonar löggjöf er
það þ4, sem þetta fylki (Manitoha)
verður að fá frá sambands-þingiuu,
áður en það tekur upp á sig nokkra
ábyrgð í þessu máli? Bæði efri og
neðri deild sambands-þingsins verða
að leysa CaDadian Northern og
Ontario & Rainv River fédögin und-
nn samningum þeim, hvar með hlut-
hafar félaganna afsöluðu sér rétti
sínum að ákveða flutningsgjald, til
samb«nds-stjórnarinnar, og leyfa
félaginu og fullmakta það til að af-
hendo fylkisstjórninni í Manitoba
þessi réttindi, og gera þetta viðvfkj-
andi jáanbraut, sem að miklu leyti
liggur innan Ontario fylkis og scm
það fylki hefur veitt mikinn styrk.
Eg álft, að sambandsþingið mundi
varla búa til alveg sérstök lög við-
víkjandi þessum tveimur járnbraut-
um, lög, er væru mismunandi frá
lögunum viðvíkjandi öllum öðrum
járnbrautuni, sem styrkur er veitt-
ur með nefndum lögum, og svifta
sambandið (Canada) þannig réttind-
um som það er búið að borga fyrir,
og fá Manitoba f hendur vald sam-
bands-stjórnarinuar ytir fylkjasam-
bands-jáinbraut íöðru fylki—fylki,
sem hefur þegar veitt járnbrautiuni
mikin styrk. Vér yrðum ennfrem-
ur að heimta, að Oauada-sambandið
léti af liendi við fylkið vald sitt yfir
flutniogsgjaldi á sambands-járn-
brautum, er ekki lægju einungis
innan takmarka fylkisins, heldur
fyrir utan takmörk þess, og að það
(sambandið) gerði þetta viðvíkjandi
járnbraut sem á að liggja þvert yfir
meginlandið. þaunig muridu tvær
stjórnir hafa vald yfir flutuings-
gjaldi, setn sambands-þiugið ein-
göngu á að gefa út lög um sam-
kvæmt gruudvallarlögum Canada,
og þar með yrði breytt allri stefnu
sambands-löggjafarinnar frá því,
sem átt hefur sér stað síðan fylkja-
sambandið myndaðist".
Mr. Howell tekur fram, að
hann álíti, að sambands-þingið ein-
göngu, en ekki fylkiu, geti samið
lög viðvíkjaridi járubrautum sem
liggja um fleiri en eil,t fylki, og að
sambauds-þiugið huti ekki vald til
þess samkvæmt grundvallarlögun-
um, að afhenda þetta vald einstök-
um fylkjum.
Fjöldi annara merkra manna
hór í bænum hafa athugað þes*a
járnbrauta-samninga og komint að
þeirri niðurstöðu, að fylkið tæki
laDgt um of mikla ábyrgð upp á
sig með þeim, og að það sé engin
trygging fyrir, að ibúar fylkisins
fui nokkuð verulegt 1 aðra hönd
gegn hinni voðalega háu ábyrgð.
Vér höfnm ekki pláss fyiir svo mik-
ið sem útdrætti úr áliti þessara
manna í þessu blaði, en skulum
birta alit þeirra, eða lj<'sa útdrætti
úr | ví, í riæsta blaði. Meðal þeirra
manna, sem ritað hafa í blöðin rnóti
samningunum og látið blöðunum á-
lit sitt í ljósi á annan hfttt, eru þeir
fyrrum borgarstjóri J. A. Andrews,
hér í bænum, fyrrum horgarstjóri
Alexander Mucdonald og Mr. J. H.
Brock, hér í bænum, og kapt. Will-
iam Robiuson ( Selkirk. þeir sjá
fram á, að ef þingið samþykkir
þessa samninga Koblin-stjórnarinn-
ar, þá getur það orðið fylkinu til
óumræðilegs skoða, eyðilagt fjáihag
þess, lánstraust og hag um aldur og
æfi.
A öðrum stað í þessu blaðí
prentum vér II. kafla af hinni
merkilegu ritgjörð Páls Briems, amt-
manns, með fyrirsögn: „Nokkur
orð um búnað íslands". í upphati
ætluðum véreinungis að birta fyrsta
kaflann í Lögbergi, en nokkrir vin-
ir vorir hafa madst til, að vér gæf-
um lesenduui Lögbergs tækifæri til
að sjá hina kaflana, og búumst vér
þv( við að gera það við tækifæri
Vér vonum að lesendur vorir
athugi þennan kafla, er vór prent-
um nú, vandlega, því það- er enginn
vafi á, að höfundur ritgjörðarinnar
lýsir ástandinu á íslandi algerlega
rétt og satt hvað snertir hið efna-
lega, siðmenningarlega og mentun-
arlega ásigkomulag þjóðarinnar.
Lýsingiu er ekki glæsileg, en aðrar
eins ritgjörðir og þessi eru að meira
gagni fyrir þjóðina en gyll-
ingar og gaspur sumra þjóðmála-
skúmanna á fslandi, sem hefta
allar sannar framfarir með
því að telja þjóðinui trú um, að hún
•tandi ef til vill framar öllum öðr-
um þjóðuui hcimsins. fslenzka þjóð-
in verður að læra að þekkja mein
síu áður en þau verða læknuð. þeir
sem segja ísl. þjóðiuni ómengaðan
sannleikann um ástand hennar, i
samanburði við ástand annara ment-
aðra þjóða, eiu beztu vinir hennar,
en þeir sem skjalia hana og. gylla á-
standið, eru í rauninui verstu fjand-
menn heunar og vinna henni stór-
tjón.
þegar það stóð til fyrir 3 árum
•iðau, »ð b»jarráð»menn i Chieago
ætluðu að samþykkja aukalög nokk •
«2
„Patríok Oriffin, þér hafið verið að drekka“,
„D*ð er ekki sfttt“, sagði Patriok reiðuglega og
reyndi að losa höod ifna.
„Dér eruð drukkinn nú“, sagði Mitohel, „og þér
wttuð að skammast yðar fyrir það“.
„Hann gerir það! hanu gerir það líka, þegar
ölið er úr honutn'1, veinaði konan.
„Eg get trúað þvf“, sagði Mr. Mitchel við kon
una, „og yðar vegna, og einnig vegna hana, fyrat þér
biðjið fyrir hann, þá skal eg sjá i gegnum fingur við
hann i þetta skifti. Eg skal gera alt það fyrir ykk
ur, sem eg lofaði. Og, Patriok, leggið yður nú útaf
og fáið vit yðar aftur, eins fljótt og þér mögulega
get’ð*.
Maðurinn vissi aö hanu var yfirbugaður, og stóð
þarna ólundarlcgur og horfði niður fyrir aig. Hann
veitti þes* vegua litla mótspyrnu, þegar Mitchel tók
hann og dró hann inn að rekkjunni I hiuu herberginu
og tleygði honum upp 1 hana.
Siðan fór Mr. Mitchel fram til konunnar, sem
aft ir og aftur sagði, að maður sÍDn hlyti að hafa ver-
ið brjálaður út af missi barnsins, að hann skyldi
drekka sig drukkinn, og var ekki erfitt að trúa þvf,
þegar tillit var tekið til allra kringutnstasðna.
Mr. Mitchel fullvissaði konuna um það aftur, að
hann akyldi «já um alt sem lyti að jarðarför barnsins,
og að htun skyldi gera ráðstafanir til að hjálpa þeim
hjónunum, en síðan kom hann að málefniuu, cr hafði
jrsakað þesaft beimsóko hans,
■?!
„Já, herra minn“, svaraði hún tneð hér utn bil
engri útlendri áherzlu.
„Dér búið f bakberbergjunum f þessu húsi?“
»agði haon.
„Já, herra minn“, svaraði mærin.
„Lofið mér að koma ínn í herbergi yðar, þvf mig
laugar til að tala við yður“, sagði Mitohel. En með
þvf atúlkan hikaði sér við og leit hálf flóttalega 1
áttina til dyranna á saumastofunni, þá hélt hann
áfram og sagði: „Óttist ekki; þér skuluð ekki lfða
neinn skaða við það. Eg er búinn að semja við hús-
bónda yðar, svo að þér megið vera 1 burtu heilan
klukkutíma“.
Gleðin skein út úr augum stúlkunnar við til-
hugsunina, að mega hvfla sig frá rerki sfnu svona
lengi, og þegar Mr, Mitohel sá þ&ð, fanst bonum að
það væri meir en nóg borgun fyrir peningana, sem
hann hafði borgað hinum ágjarna GyðÍDgi fyrir að
lofa henni að hætta vinnu ainni þessa stund. Re
bekka gekk á undan Mr. Mitchel inn f bakherbergin,
þegar hún kom inn, opnaði hún gluggahlerana, og þá
sást út f hinn gamla grafreit, som var einungis nokkr
um fetum fyrir neðan gluggakistuna. Síðan settist,
stúlkan þreytulega á tóman sápukassa, og benti geati
sfnum að setjast á eina stólinn 1 herberginu, sem
tágarsetan var þvfnær alveg rifin úr. Húsið var hér
um bil eins umhorfs þarna niðri eins og herbergin
sem liann hafði séð uppi á loftinu, en af þvf glugg-
inn h'.'rfði fit að opnu svið:, j>á kom samt tiieiri birta
f ganginum, en það fór 4 sömu leið eius og þegar
haon klappaði á hana áður, en hann fór upp & loft, að
e iginn svaraði. H&nn fór þvf að fremstu hurðinni f
ganginum og klappaði á hana, og þá rak hinn svart-
•keggjaði búsráðandi hauaina út . ftur, að oins svo
mikið að hann gæti spurt, hvað gesturinn vildi, en
urrið i saumavélunum að baki mannsins, inni f her-
berginu, lét svo hátt, aö hin skræka rödd bans heyrð,
iat varla
„Mig langar til að fá að tala við Rebekku Pol.
aski“, sagði Mr, Mitchel.
„Hún er I önnum“, sagði maðurinn f styttingi
og reyndi nð loka burðinni, en Mr. Mitohel sá vfð
lekanum I þetta sinn, þvf hann setti fótinn millí
hutðarinnar og dyrastafsins og sagði einbeittlega:
„En eg segi yður, að eg blýt að tala við hana“
„Ó, það er annað mál“, sagði svartskeggjaði
raaðurinn, kom út f ganginn og lokaði hurðinni á
eftir sé'. „Hvers vegna megið þér til að taia við
hana Repekku? Hvað viljið þér henni?-*
„Eg þarf að tala við hana um árlðandi mál“,
sagði Mitchel. „Eg skal ekki tefja fyrir benni
meira en tíu mfnútur11.
„Tfu minútur? Heilagi Abraham!‘‘ hrópaði
Gyðingurinn. ,.Hvernig getið þér fmyndað yður, að
hún megi eyða svo miklum tfma? Hún verður að
vinna fyrir brauði sfnu, vinur minn. Hún má ekki
við þvf, að hætta vinnu f tfu mfnútur. Við eruni
ekki míljóna-eigeudur bérna f hverlinu“.