Lögberg - 09.05.1901, Blaðsíða 4

4
LÖGBKKG, riMTUl>AGi,NN f>. MAÍ 190J.
LÖGBERG.
er* eefl/í fit tivern flmtndiií af THE LÖGBERO
KINITKG fc PUBLV8HING CO.. (l '.pjriit), aó 300
1*\»» Ave , Winolpej?, Man. — Koetar$2.00 um ário
á tslnndl 6 kr.]. Borgiet f^rirfrnm. Einstök nr 6c.
Pnhliahed every Thnrnday hy THE LÖGBERG
PKlNTHfG k PÖBLLSHING CO^ (lncorporated J, at
3í*.» Elgln Ave., Winnipeg, >lan — Suhacription price
t* JH) per yeur. payable iu advance. Siufeíecopiee 5c
Ritstjóri (Editor): Sigtr. JónassON.
Business Manager: M. PaolsON.
aUGIASINGAR: Sniii.auglýaingar í eltt skifti 26c
fyrir 30 oró eóa 1 J>nil. dálkalengdar, 76 cts nm
múnoólnn. A ata rri auglýsingnm uin lengri
t;ma, Mfaláttur eflir sammngi.
BU3TAD t-SKIPTI kanpenda veróur aó tilkynna
skriflega óg geta um fyrverandl hústad jafníYam
UtanárkripUll afgreióalustofublaósins er t
The Logberg Printing & Publishlng Co.
P.O.Box 1292
Wlnnlpec.Man.
Utanáakripvttil rltstjðrans er:
£dltor Lflffberg,
P *0. Box 1292,
Wlnnipeg, Man.
Samkvnrat landslðgum er appsðgn kaopanda á
hlaði ógild, nema hacnsé skaldlans, þegar hann seg
rnpp.—Ef kaupandl,«era er í skold vid hlaóidflytn
vPd/erJnm,án þesaad tilkynna héimilusklptin, þá er
ad ‘yrir dðraetðlunnm álltin sýnileg sðnnura fyrir
prettvísum tilgangl. -
— FIMTUDAGINN, 9. Mól 1901. —
Æílntýri A gönguför.
Sj('DBr!e:kurinn, með Bama
rafni og J'yrirsöpn greinBr þesBarar,
liefur nú verið leikinn fimm sinnum
ú Unity llall, hér í bænmn (síðast f
fyrrakvöltl) suuikvæmt því sem
Buglýst hefur verið í síðustu blöðum
Lögbergs, og Jiefur mátt heita að
hásið hafi verið troðfult öll kvöldÍD.
Oss finst við eiga að fara nú nokkr-
um orðum um leik þenna og um
} að, hvernig leikendurnir hafa leyst
verk sitt af hendi. Og vér skulum
þegar í upphafi taka það fram, að
oss er því meiii ónægja í að minnast
ó leik þenna, sem alt 1 sambandi við
hann sýnir ljöslcga, að smekkvísi
IsJendinga f WiriDÍpeg er að fara
fram í leik-lþróttinni sem öðru.
Eins og flestum er kunnugt, er
„Æfintýri ó gönguför“ eftir danska
sjónleika-skáldið Hostrup, og hefur
ætíð þótt ógætur leikur af sinni teg-
und. Sjónleikur þessi var leikinn
l.ér i Winnipeg fyiir nól. sjö ór-
um sífan, og var það vafalaust Mr.
Einari Hjörleifssyni að þakka, að
Islendiugar hér réðust í að leika
jafn langan og vandasaman leik og
þenna, Hann hafði náttúrlega séð
Jiann leikinu 1 Khöfn nokkrum
sinnum, og hafði því glögga hug*
myr.d um hvernig Danir léku hann,
hvernig persónurnar voru búnar, o.
s. frv. En auk þess er Mr. Hjör*
leifsson sérlega smekkvís í þesskon-
ar efnum, enda tókst leikurinn þá
mjög vel—miklu hetur en búast
mátti við, eins og þá stóð á hér. Mr.
Hjörleifsson lék þá eina helztu jier-
sónuna sjálfur (Kranz kammerráð)
og fórst það mæta vel.
Efni leiksins er, í stuttu máli,
s?m fylgir: Tveir ungir stúdentar,
Herlöv og Ejbæk, frá Jótlandi, eru
á gönguför uin sumartíma norður
um Sjáland. peir eru staddir í
skógi skamt frá bústað »tór-jarðeig-
anda nokkurs, Svale assessors, og
sjá þeir skrautlegan vagn aka þar
hjá, en í vagninum, or meðal annara,
falleg stúlka, Laura dóttir assess-
orsins, sem Ejbæk lízt strax vel á.
Kétt á eftir rekast þeir á tvo stroku-
þjófa, Skrifta-Hans og Pétur, sem
eru í felum í skógnum. Stúdentun-
um kemur saman um, að fara að
heimsækja Svale assessor, því Hans
upplýsti þá um, að hin fríða stúlka
í vagninum væri dóttir hans. Svale
tekur þeim vel, og l'zt Herlöv stú-
denti að sínu leyti eins vel á Jó-
hönnu, fiændkonu og fósturdóttur
Svale, eins og Ejbæk lízt á Lauru.
Én þar er ungur maður, Vermundur
að nafni, sem er biðill Lauru og
virfast þau hálf-trúlofuð.—þá kem-
ur til sögunnar yfirvaldið þar í hér-
aðinu, Kranz kammerráð, sem er
heldur mikill sauður. Hann fær
tilkynningu um, að strokuþjófarnir
séu þar í nágrenninu og á hann að
reyna að ná þeim. Hann sækir alt
vit í konu sína, sem er mesti skör-
ungur, cn fellst jafnframt á tillögur
allra snnara. Ráðagjörðin um það,
livernig liann eigi að fara að þekkja
þjófana o. s. frv., er eitt hið spaugi-
legasta í leiknum. Vermundur er
liræddur um að Lauru ætli að li'tast
vel á Ejbæk, og vill því koma stú-
dcntunum burt úr liúsi Svale. það
vildi nú svo heppilega til fyrir liann,
að Skrifta-JIans hafði sjálfur húið
til bréfið um strokuþjófana og kom-
ið þeirri flugu því inn lijá Svale
og Kranz, að Jiinir ókunnu stúdent-
ar séu strokuþjófaruir. Stúlkurnar
(Laura og Jóhanua) vilja með engu
móti trúa þessu, og Laura segir
Ejbæk hvað á seiði sé. Ráðagjörð
kammerráðsins og assessorsins er að
láta stúdentana sofa i húsi Svale
um nóttina, hafa vörð um það og
taka þú svo fasta morguninn eftir
sem strokuþjófa. Um nóttina klifr-
ar Skrifta-Hans upp tré, fer inn um
glugga á húsinu, og kemst þaunig
inn J herbergi Vermundar og stelur
vasahók hans með peningum í,
Skrifta-Hans þarf sem sé peningana
til að komast burt á skipi, er liggur
þar rétt fram undan húsinu. En
Ejbæk er ekki háttaður og tekur
Hans fastann þegar hann ætlaraftur
út um gluggann. Ilans segir Ejbæk
þá alt um hagi sína og iðrast, eD
Ejbæk gefur honum alla þá peninga,
sem hann hafði, og lofar honurn svo
að fara sfna leið. Um morguninn
eru stúdentarnir tekuir fastir og
kammerráðið fer að yflrheyra þá.
það kemur þá upp, að vasabók Ver-
mundar hefur verið stolið um nótt
ina, og með þvf stúdentarnir sváfu i
næstu herbergjum herast böndin að
þeim, að þeir muni hafa stolið va3a-
bókinni, en þetta styrkir þann grun,
að þeir séu strokuþjófarnir. En þá
kemur Skrifta-Hans, skilar vasa-
hókinni og segir hver hann er.
Hann launaði Ejhæk þannig hvað
hann hafði verið góður við hann.
Og ekki nóg með það. Hans fær
Lauru bréf, er hann hafði fundið í
vasabók Vermundar, cn það var frá
unnustu er Verm. átti í Kliöfn. Síð-
an hleypur Hans sína leið, stekkur
út f bát, er hann hafði við fjöruna,
og kemst út f skipið. En alt fóll í
ljúfa löð með stúdentunum og stúlk-
unum eftir þetta, og vinútta tókst
með þeim og assessornum og kamm-
erráðinu. þannig endar leikurinn.
Ýmsir ágætir söngvar eru í
leiknum, sem piýða hann og gera
hann enn fjörugri.
Mr. Jóhannes Davlðsson, úr
Eyjafirði (kom hingað til lands f
haust er leið) lók Svale assessor, og
fórst það mjög myndarlega.
Miss Guðrún Einarsson (dóttir
Indriða revisors Einarssonar, sjón-
leika-skálds í Keykjavík) lók Lauru,
og fórst það mjög vel, þótt það só
erfið „ru)la“.
Miss Jónína Johnson, sem ver-
ið hefur hór í bænum síðan hún var
barn, lék Jókönnu, og fórst það
prýðilega.
Mr. Valdimar Magnússon (frá
Akureyri) lék Herlöv stúdent og
fórst það mæta vcl.
Mr. Benedikt Ólafsson, sem
lengi liefur vcrið hér í hænum, lék
Ejbæk stúdent og fórst það vel, þótt
sú „rulla" só all-erfið.
Mr. ólafur Thorgeirsson, yfir-
prentari Lögbergs, lók Kranz kam-
merráð, og lék ágætlega.
Miss Rósa Davíðsdóttir (systir
Jóhannesar er lék Svale) lék Hel-
enu (frú kammerráðsins) og fórst
jirýðilega.
Mr. Albert J ohnson, sem í
fjöldamörg ár liefur verið hór I bæn-
um, Jék Vermund, og íóret það á-
gætlcga úr hendi.
Mr. Jón A. Blöndal lék Skrifta-
Hans, og fórst ágætlega. það er
mjög erfið „rulla“. Mr. Blöndal
hafði leikið sömu persónu leiksins
áður (þegar sjónarl. þessi var leik-
inn liér árið 1894), og hefur það ef
til vill verið stuðningur.
Mr. Björn 0. Björnsson lók Pét-
ur, og fórst það vel. það er stutt
og létt „rulla“.
það er vandi að dæma um.liver
lék sína „rullu“ bezt, því þegar um
það skal dæma verður að hafa tillit
til hvað erfitt er að leika bverja
persónuna fyrir sig. En oss fanst
Mr. Thorgeirsson leika bezt, þegar
alls er gætt. Hinsvegar skulum
vér taka fram, að vér vorum forviða
á Jivað allir léku vel — yfir höfuð
miklu betur en vér áttum von á.
Og alt leikfólkið á sannarlega heið-
ur og þökk skilið fyrir hvernig það
leysti verk sitt af hendi.
Eins og áður hefur verið getið
um í Lögbergi, voru tjöldin öll ný,
og hafði snillinguriun Mr. Friðrik
Sveinsson málað þau. þvflík tjöld
hafa ekki fyr sést á ísl. leiksviði,
enda standa þau ekki á baki tjöld-
um margra hérlendra, reglulegra
leikfiokka.
Búningar leikendanna og alt
„make-up“ var yíir liöfnð ágætt.
Astaml og liorfur A Islandi.
þegar vér skýrðum frá komu
hinna sextán innflytjenda frá ís-
landi, er komu liingað til hæjarins
fyrir nál. 3 vikum síðan, lofuðum
vér að birta frekari fréttir eftir
þeim um ástancl fólks í þeim hóruð-
um landsins, sem það var úr og
þekkir til í, og skýra frá hvert álit
þess er um framtíð bænda og verka-
lýðsins þar. þetta loforð skulum
vér nú uppfylla, að svo miklu leyti
sem plássið leyfir.
Vér spurðum hændurna úr
hópnum, hver ástæðan væri fyrir
þvl, að þeir flyttu burt af íslandi,
og var svarið það, að húskapurinn
borgaði sig ekki, útgjöldin væru alt
of þung og væru sífelt að þyngjast,
vinnufólk væri orðið of dýrt og
fengist varla til að vera í ársvistum
—kysi heldur að vera á lausum
kjala og flyktist í kaujistaðina og
sjópláasin. Afleiðingin af öllu þessu
væri sú, að flestir bændur væru að
tapa fé, 1 staðinn fyrir að halda við
eða græða, og fjöldi þeirra væri að
fara í sökkvandi skuldir. Bændur
sæju þvl ekki fram á að þeir ættu
lífvænlega framtíð fyrir höndum,
og þess vegna væru allir, sem með
nokkru móti gætu það, að losa sig
við búskap og flytja í kaupstaðina
og sjóplássin, en sumir flyttu af
landi burt—færri kæmust burt en
vildu. Sem dæmi um, hvernig á-
standið væri í sumum hóruðum ís-
lands, skýrðu nefndir innflytjeudur
frá, að hrepps þyngslin 1 Biskups-
tungum—einni af farsælustu sveit-
um sunnanlands—væru orðin svo
mikil, að allir liændur væru að flýja
þaðan, sem gætu, og 15 jarðir væru
þar nú í eyði. þeir tilnefndu nokkr-
ar stórar jarðir annarsstaðar í Ár-
nessýslu, sem nú stæðu f eyði, með
því enginn hóndi treysti sór til að
taka þær, af því þær útheimtu all-
mikiu vinnukraft. Sökum þess
hvaða ótrú menn hafa á landbúnað-
inum, og að jarðir því standa í eyði
sumstaðar, eru jaröeignir eðlilega að
falla í verði og illmögulegt að selja
þær. Innflytjendurnir úr Árnes-
sýslu tilnefndu jörð þar, sem selst
hofði fyrir 5,000 krónur fyrir
nokkrum árum, en sem þcir sögðu
að nú væri varla hægt að selja fyrir
2,000 kr.
Einn af innflj'tjendunum hafði
verið í nokkur sumur á Austur-
landi og er vel kunnugur þar. Hann
sagði, að ástand bænda þar væri
•ngu hetra en á Suðurlandi. f sum-
um héruðum þar eystra væru skuld-
ir bænda onn meiri en á Suðurlandi,
og að í vissum sveitum á norðan og
austanverðu ísl. væru skuldirnar
svo miklar, að margir hændur, sem
hefðu allstór bú, ættu minna en
ekki neitt þegar skuldir þeirra væru
borgaðar. þessi skuldaklafi og
skuldabasl drægi allan kjark úr
bændum, enda væru þeir ekki fraui-
ar sjálfstæðir, óháðir menn, heldur
skuldaþrælar kaupmanna og annara,
sem fé ættu að hcimta bjá þeim.
Hvað snertir handverksmenn-
ina og vinnufólkið í innflytjenda-
hópnum, þá sagði það að ástæðan
fyrir, að það fseri burt af íslandi,
væri sú, að það hefði þar ekki nóg
og gott viðurværi og gæti ekkert
grætt cða eignsst. þótt bændur
kvörtuðu um að vinnufólks-kaup
væri orðið of hátt, þá gæti fólk, sem
i ársvistum væri, Utið scm ekkort
dregið til muna af því eða grætt.
Mest alt kaupið gengi 1 að klæða
sig. það fengi mikið af kaupinu í
uppsjirengdum vörum út úr búðum.
Vór spurðum innflytjendurna
úr Roykjavlk sórstaklega um kjör
og ástand verkafólks þar í höfuð-
stað landsins, og lót það mjög dauf-
lega yfir. Einn maður komst þann-
ig að orði um þetta efni, að það væri
„bölvað hasl fyrir flestum í Reykja-
vík og þar í nágrcnninu'*. Atviuna
fyrir verkafólk væri ill og stopul.
Menn fengju almeut við grjótviunu
16 til 18 aura í kaup um klukku-
tímann, en einstöku menn alt upp f
23 aura.
lnnflytjendur sögðu, að fiski-
veiðar á opnum bátum væru þvínær
hættar í^Reykjavík og þar 1 nánd.
182
þeir borguðu far sitt, þá veitti Mora honum enga
eftirtekt, og leit ekki einusinni utn öxl. Mr. Barnes
fðr nú samt inn I ann&n vago. £>egar lestin kom til
Bleccker atrstia—nssstu stööva við þær, er þeir stigu
inn 1 lestina—þá fór Mora út úr h-moi, sem sýcdi,
hve ant bonmn v&r um að komast til takmarks sins,
því haan bafði motað Jestina n.iuna en h&lfa milu
vegar. Síðan fór hann af stöðvunum niður & strætið,
og gekk hratt austur eftir þvJ, og fór Mr. Btrnes þ4
að gruna, að hsnnmur di a tla til hússins í Esaex.
atrasti, enda reycdist þetta hugboð hana rétt. Kjall-
aranum undir pnssu gamaid^gs húsi hafði verið brcytt
1 litla sölubúð, og var par nú bakarabúð; og inn I
þessa búð fór Mora, Mr. Birnes til ucdrunar, I stað-
inn fyrir að fara inn um aðaldyr hússins. Með því
Mr Birnes var umhugað um að vita, hvað Mora væri
að gera inn I búðina, fór hann að glugganum og
gægðist ÍDn milli hinna stóru brauða, er þvlnær
skygðu & alla búðina inni. Hann eá að bakarinn
fékk Mora bréf, sem hann ojmaði strax og la«, en að
|>vl búuu sneri Mora eér við og kom svo skyndilega
út úr búðinni, að Mr. Birnes hefði ekki haft neitt
ráðrúm til að fela sig, pótt einhver felustaður hefði
verið f n&nd, sem ekki var. Hann gerði hið næst-
hezta, sem var, að ganga burt eins Iratt og hann gRt,
í peirri von að Mora kynni að fara I gggostæða átt,
eða, ef ekki, p& að hann pekti hann ef til vill ekki.
Hugsum oss pvl r&ðaleysi Barnesar, pegar Mora
n&ði honum og snerti við öxl hans, svo hann neyddist
til að snúa sér að bonum.
191
sama h&tt, en rétti Mitohel höndina, sem hann tók
vingjarulega I, „petta hefur verið skemtilegur sjðn-
arleikur, eða finst ykkur pað ekki? En fyrirgefið
mér, Mr. Barnes, pér mistuð af nokkru af leiknum?“
„Misti af nokkru af hverju?“ sagði leynilög-
reglumaðurinn purlega. „Eg skil yður ekki“.
„0, pér eruð ekki eins sljór eins og pér látið,
Mr. loynilögreglumaður**, sagði Jim ptédikari. „Ef
pór væruð >að, p& væru vissir vinir mlnir nú frj&lsir
menn, 1 st.aðinn fyrir að prælka nú fyrir stjórnina.
Eg & við hina skyndilegu burtför konunnar, sem pér
komuð of seint til að vera sjónarvottur að“.
„Hvernig vitiö pór pað?“ spurði Mr. Mitohel S
höstum róm.
„Eg hef augu í höfðinu og heila I hauskúpuEni",
sagði Jim prédikari. „Eg hef verið fthorfandi fr&
loftbekkjunum, ef eg mætti svo að orði kveða, &
meðan pér, Mr. MitcheJ, voruð 1 prlvat klefa, cn
liann Mr. Btrnes hórna fékk einuugis pláss fram við
dyr—varð moira að segja að stacda—og kom okki
fyr en rétt í endir leiksins“.
„Hvaö meinið pér moð loftbekkjunum?“ sagði
Mitchel pr&látlega.
„Fjórða loft; efst I húsinu, við framgluggann",
sagði Jim jirédikari. „n&ssið var autt. Síðasti
leigjandi hafði flutt burt vogna rott&nna og loka &
pakinu. Næsti leigjandi ekki sj&anlegur enc, svo að
vinur rninn Samuel sleipi, sem er svo frægur að vera
ur kunnugur og sem ckki cr neitt randl&tur meO
180
n&grenm. Jæja, polta var nú samt ilt. £>au hafa
borið sigur úr býtum i br&ðina. En eg skal upp.
götva pessa konu, svo sannarlega sein eg heiti B.rnes.
Komið! Yið skulum fara inn f húsið“.
„Eg hef pegar verið inui í húsinu“, sagði Mr.
Mitchel hægl&tlega. „Pað er ekkcrt uudíÖ við að
fara inn í pað. Konan er farin, og hún hefur haft
muni sína burt með sér. Hún skildi eftir bréf til
Mora f bakara-búðinni, bréfið, sem pér s&uð að hann
tók par & móti. I>að undarlegasta er, að herbergið
sem Mora hafði, pegar hann kallar sig Morton, er
með sötnu kjörum og áður. Eg hef talað við konuna,
sem ræður yfir húsinu, og hún segir, aö Mrs. Morton
só ,farin burt alfarinh Egspurði haca um Mr. Mort-
on, og p& sagði hún: ,Btessaðir verið pér, hann er
bezti leiguliðinn, sem eg hef. Hann hefur leigt her.
bergi sitt fyrir ársfjórðunginn*
„Spuiðuð pér að, livort hann væri eiginmaður
Mrs. MoitonB?“ sagði Mr. Bsrues.
„Eg áleit sj&lfur að pað væri gagnslaus sjiurn.
ing“, sagöi Mr. Mitchol, „en eg hólt að pér munduð
búast við, að eg spyrði að pessu, svo eg gexði paðt
Hún lýsti yfir, oins og eg bjóst við að hún geröi, að
pað væri ekkert anuað en vin&tta milli Mr. Mora og
Mrs. Mortons. í stuttu m&li, hún sagði mér sömu
söguna sem Mora sagði okkur. Uún hsfði lært lexlu
slna vel, pað getið pér reitt yður &“.
„t>að, sem pér meinið, er, að Mora hafi skrifað
Mrs. Morton og sagt f^rir um hvcrnig búu skj’di