Lögberg - 12.09.1901, Síða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 12. SEPTEMBER 1901
LÖGBERG.
er eefi d fít hvern fimtndatr af THE LÖGBERG
RINTING & PUBLISHING CO., (löggilt), a(J Cor.
WiIIGm Ave. og Nena í*tr. Winnipeg, Man. — Kost-
ar$2.00 um árið [í islandi 6 kr.]. Borgist fyrir
fram, Einstök nr. 5c.
PnMished every Thnrsday by THE LÖQBERG
PRINTING & PUBLISHING CO., HncorporatedJ, at
Cor Wjllinm Ave & Nena St„ Winnipeg, Man —
Subscription price *2.00 per year. payable in ad-
vance. Single copies 5c.
Business Manager: M. Paulson.
aUGLYSINGAR: Smá-auglýsingar i eltt skifti 25c
fyrir 30 ord eda 1 þml. dálkslengdar, 75 cts um
mánuðlnn. A stærri auglýsingnm um lengri
tíma, afsláttur efíir sammngi.
BUSTAD \-SKIFTI kaupenda verður að tilkynna
skriflega og geta um fyrverandi bústad jafnfram
Utanáskripttil afgreiðslustofubladsinser:
The Logberg Printing & Publishing Co.
P.O.Box 1292
Tel 221. Winnipeg.Man.
Utaziiakrirqttll ritstjdrans er:
F.dítor JLöffberjr*
f ‘O.Box 1292,
Winnipeg, Man.
-— Samkvæmt landslögnm er uppsögn kanpanda á
bi&dl ógild, nema hann sé skúldlaus, þegar hann seg
r upp.—Ef kaupandi,sem er í sknld vid bladld flytu
vbtferlum, án þessað tilkynna heimilaskiptin, þá er
sd íyrir dómstólunum álltin sýnileg sönnnmfyrir
prettvísum tilgangi.
— FIMTUDAGINN, 12. SEPT. 1901 —
Baiidaríbja-forsetinn.
Allir góðir íisieiidingar hér á
þessu mikla meginlandi, bæði í
Bandaríkjunum og Canada, hafa
vafalahst hrygst injög innilega af
fréttunum um banatilræðið við
William McKinley, hinn vinsæla og
mikilsvirta forseta Bandaríkjanna,
og þeir óska þess vafalaust af heil-
um hug, að s&rið leiði hann ekki til
bana og Bandaríkjaþjóðin fái að
njóta hans viturlegu og vinsælu
stjórnar sem lengst. Allir góðir
B.ríkjamenn hryggjast náttúrlega
yfir þessum sorgaratburði og menn
utan Bandaríkjanna samhryggjast
þeim, og þá engir meira og líklega
ekki eins mikið og alment eins og
nágrannar þeirra og frændur hér
norðan línunnar.
Enginn forseti Bandaríkjanna
hefir náð almennara áliti þjóðar
sinnar heldur en McKinley og eng-
inn heiðarlegur maður hefir haft
neitt annað en alt hið hezta um
hann að segja sem mann. þetta
níðingsverk kom því meira en lítið
flatt upp á þjóðina, og hún getur
ekki gert sér grein fyrir neinu
sérstöku, hvorki í stjórnarfari lands-
ins né í fari forsetans, sem hafi get-
að gefið hina minstu ástæðu til slíks
ódáðaverks. Hið eina, sem hægt er
aö hugsa sér að hafi komið 111-
virkjanum til þess að skjóta for- j
setann, er, eins og hann segir sjálfur
í framburði sínum, æsingarræður
Anarkista og umgengni við þá.
það, sem hann segir um sjálfan sig,
er meðal annars þetta:
„þegar eg var í Cleveland las
eg allmikið af sóstalista bókum
og var það alkunnugt, að eg var
sósíalisti. Á síðustu fimm árum
umgekst eg anarkista og varð eg
því gremjufullur. Eg var aldrei
gæfusamur í neinu og það æsti
mig ennþá meira, en það, Sem
vakti hji mér löngun til morða,
var fyrirlestur, sem eg heyrði
Kmmu Goldman flytja fyrir
skömtnu síðan.
Hún var í Cleveland og fór eg
og aðrir ariarkistar til að hlusta á
bana. Hún kveikti I mér. Kenn-
ingin um það, að það ætti að koma
öllum stjórnendum fyrir kattar-
nef, vakti svo mikla umhugsun
hjá mér, að eg fékk óþolandi höf-
uðverk af því. Orð Emmu Gold-
man gengu mér svo til hjarta, að
eg áleit það skyldu mtna að gera
eitthvert afreksverk fyrir þetta
málefni, sem mér var orðið svo
kært/‘
Sé þessi saga illræðismannsins
ekki sönn, þá er hún þó að minsta
kosti einkar sennileg. Hatursfull-
ar og æsandi ræður og blaðagreinar
eru sjálfsagðar að hafa hættuleg á-
hrif á ósjálfstæða menn, enda mun
það vera tilgangurinn að svo verði.
Menn gæta þess ekki eins og skyldi,
að það er vanalega eitthvað bogið
við þessa æsingamenn. það hlýtur
að vera eitthvað meira en lítið bog-
ið við menn t. d., sem segja um
Bandaríkjastjórnina, sína eigin
stjórn: „Stjórn vorri er framúr-
skarandi illa við alt það, sem lýtur
að verulegri alþýðu stjórn, cn olskar
næst mútusjóðnum alt það, sem er
konunglegt eða kúgaralegt", að for-
seti Bandaríkjanna eigi enga með-
líðun „til nema fyrir kónga og
keisarafólk“, og að hann sé „önnum
kafinn við það að blása út hinn síð-
asta frelsisneista, er tórði á þjóðar-
ást hinna ungu lýðvelda"; að hann
„viðurkenni bolmagn hið æðsta
vald“; „reikni upp á drápþol morð-
tólanna sem hið æðsta veldi þjóð-
anna, en að réttlæti sé“ (í hans aug-
um) „gömul hindurvitni."
þeir, sem annað eins og þetta
láta út frá sér ganga ættu sannar-
lega ekki að vera skoðaðir sem eft
irbreytnisverð fyrirmynd, en það
eru einmitt þesskonar menn, sem í
flestum tilfellum ef okki öllum eru
potturinn og pannan að hinum við-
bjóðslegu og sorglegu ódáðaverk
um anarkiatanna, að banatilræðinu
við forsetann ósleptu.
Hingað til hafa anarkistar átt
friðland í enskumælandi löndunum
og þeim verið sýnt þar mjög mikið
umburðarlyndi, sérstaklega í Banda-
ríkjunum. En ekki er ólíklegt, að
þetta síðasta níðingsverk verði til
þess, að þeir haldi ekki opinbera
fagnaðarhátíð 29. Júlí næsta sumar
eins og þeir gerðu núna í sumar í
tilefni af drápi Humberts Italíu-
konungs.
Sósíalistar í Chicago greiddu
atkvæði á móti yfirlýsingu, sem bor-
in var undir atkvæði manna á sam-
komu þar 7. þ. m., þess efnis að
banatilræðið við forsetann væri þeim
á móti skapi, og illræðismaðurinn
er sðsíalisti. Hvað segja þeir nú,
sem ekkert þykjast sameiginlegt
sjá með sósíalistum og anarkistum
hér í landi?
Roblin-stjórnin
og
Fylkis-búar.
Fyrir og um síðustu fylkiskosn-
ingar héldu afturhaldsblöðin því
fram, að eini vegurinn til þess að
ekki yrði beinir skattar lagðir á
fylkisbúa, væri sá að lirinda Green-
way-stjórninni frá völdum og láta
afturhaldsmenn taka við stjórn
fylkisins, Vel vissu þeir, sem stefnu
afturhaldsblaðanna réðu, að Green-
way-stjórnin var sparí.öm—sparsam-
asta stjórnin í landinu og þó víðar
væri farið—og eunfremur hitt, að
fylkið mundi ekki hafa hag af því
að breyta til og láta afturhalds-
menn taka við ráðsmenskunni, en
það var ekki hagur fylkisins né
fylkisbúa, sem þeir herrar báru fyr-
ir brjóstinu, heldur nokkuð alt ann-
að, það snertir viðkvæman streng
hjá mönnum þegar þeim er sagt að
ekkert liggi fyrir annað en beinir
skattar t.il þess að mæta útgjöldum
stjórnarinnar, og sé hægt að koma
þeim til að trúa því, þá grípa þeir
gjarnan til fleira en gott þykir til
þess að afstýra jafn ógeðfeldum á-
lögum. þannig var það við síðustu
fylkiskosningár, að margir trúðu
sögum þessum eða voru að minsta
kosti hræddir um, að eitthvað kynni
að vera hæft í þeim, og álitu svo
ráðlegt að eiga ekkert á hættu held-
ur setja strax undir lekann. Og
fyrir þessa sína trúgirni greiddi
margur maður atkvæði sitt með aft-
urhaldsmönnum, sem aldrei hafði
gert það áður og aldrei mun gera
það hér ejtir, og þó þeim félli það
allþungt að sjá flokk sinn verða und-
ir og afturhalds flokkinn komast til
valda, þá hugguðu þeir sig þó við
það, að nú væri trygging fengin fyr-
ir því, að fylkisstjórnin legði ekki á
þá skatta til þess að fá nægar tekj-
ur eins og við hefði mátt búast ef
frjálalynda stjórnin hefði setið að
völdum.
Pau blöðin aftur á móti, sem
afturlialdsmenn ekki höfðu í hendi
sinni eða áttu með húð og hári, vör-
uðu menn við að vera of auðtrúa
og reyndu á ýmsan hátt að láta
ekki fara með þá í gönur. þau
reyndu að -sýna fram á, að hagur
fylkisbúa væri betur kominn í hönd-
um þáverandi stjórnar en nokkur
von væri til ef breytt yrði og aftur-
haldsmenn mynduðu stjórn úr sín-
um flokki.
Nú er afturhaldsstjórnin búin
að vera hálft kjörtimabil við völdin,
svo það er ekki úr vegi fyrir kjós-
endur að fara að gera upp reikning-
ana svona með sjálfum sér; fara að
gera sér grein fyrir því, hversvegna
þeir greiddu atkvæði sfn eins og
þeir gerðu við síðustu kosningar; á
hvaða umbótum á stjórnarfarinu
þeir áttu sórstaklega von, og hverju
þeir bjuggust við að afstýra með
hinni nýju stj^rn.
bað var ýrnislegt þarflegt og
gott, sem afturhaldsmenn lofuðu að
gera ef stjórn fylkisins yrði slept
við þá, og margt sem átti að kippa
í lag af gjörðum gömlu frjálslyndu
stjórnarinnar. Hefði Roblin-stjórn-
in efnt alt það, sem lofað er í stefnu-
skrá flokksins, þá væri sjálfsagt og
skyldugt að gefa henni viðurkenn-
ingu fyrir því. Geti menn sóð það,
að hagur fylkisins só betur kominn
í höndum hennar, þá á hún auðvit-
að viðurkenningu skilið, og í því
skulum vór vissulega ekki verða
eftirbátar. Yér könnumst hiklaust
og afdráttarlaust við þá skyldu vora
að kannast við það, sem vel er gert,
hvaðan sem það kemur.
Eini vegurinn til þess að geta
gert sór ljósa grein fyrir gjörðum
Roblin-stjórnarinnar, er að ritja upp
fyrir sér hvað afturhaldsmenn fundu
Greenway-stjórninni aðallega til for-
áttn og hverju var lofað. Sannast
að segja munu þeir aðallega hafa
beitt því vopni gegn Mr. Greenway
og stjórn hans, að eyðslusemin væri
svo fjarskaleg að ef slíku héldi á-
fram þá lægi ekkert annað fyrir
hendi en beinar skattálögur. Og
aðal-umbótaloforðin lágu 1 því að
koma fjárhag fylkisins í betra lag
til þess ekki þyrfti að leggja skatta
á fólkið.
Hver beíir svo reynslan orðið?
Hafa mönnum fundist álögurnar
fara minkandi síðan Mr. Roblin tók
við ráðimenskunni? það er hægðar-
eikur fyrir menn að fá upplýsingu
um það hjá öllum sveita og bæjar-
stjórnum, hvort þeir hafa borgaö
rainna eða meira 1 fylkissjóð til þess
að mæta útgjöldum stjórnarinnar
síðan afturhaldsmenn tóku við. Alt
i, sem lagt er á bæina og bygð-
irnar verður fólkið að borga, því
eítir því verða skattarnir eðliiega
hærri. Síðasta árið, sem Green-
way stjórnin var við völdin, lagði
hún $12,597 93 á Winnipeg-bæ.
Samkvæmt loforðum afturhalds-
flokksins hefði upphæð þessi ,átt að
lækka, helzt algerlega að hverfa, en
undir engum kringumstæðum að
hækka. þetta ár leggur Roblin-
stjórnin $20,720 70 á Winnipeg-bæ,
eða 14,131.77 meira en gert var
þegar frjálslynda stjórnin var við
völdin. þessar auknu álögur verða
auðvitað Winnipeg-menn að borga,
og þeir hér í bænum, sem greiddu
atkvæði með afturhaldsmönnum
við síðustu fylkiskosningar til þess
að fyrirbyggja auknar álögur, eru
nú farnir að átta sig.
Væri fó þessu, sem fylkisstjórn-
in neyðir menn þannig til að greiða,
varið til þess að koma fjárhag fylk-
isins í álitlegra horf, þá væri minna
•undan ab kvarta; en hór er ekki um
neitt slíkt að tala. Næstu fylkÍ3-
reikningar munu sýna það, hvernig
sem reynt verður að villa mönnum
sjónir.
það er gott fyrir menn að gera
upp reikningana í tíma og vera bún-
ir vel að átta sig þegar að því kem-
ur, að þeir eiga að skera úr því með
atkvæði s'nu hverjir eiga að hafa
stjórn fylkisins á hcndi. það er ó-
víst, að þess verði sérlega langt að
bíða.
Bendingar lianda bænd-
unum.
Haldist þessi hagstæða veðr-
átta, þá ætti uppskeruvinna öll að
verða búin snemma á haustinu, sór-
staklega vegna hins aukna vinnu-
kraftar að austan. Með nýjustu og
beztu uppskeruverkfærum og nóg-
um hestafjölda er hægt að með-
höndla mikla uppskeru með tiltölu-
lega litlum mannafla þegar alt lag
er viðhaft. þegar tíðin er hagstæð,
þá spara menn mikla vinnu með því
að láta þreskja hveiti sitt úr
„stooks", en ekki er það samt vitur-
legt að láta hveitið liggja þannig ef
mennirnir bíða verklausir eftir
þresking. það er æfinlega óhultara
og viturlegt að koma öllu., sem
hægt er, í stakk, því sé vel stakkað}
þá getur nveitið geymst óskemt
hvað sem á gengur. það ætti ekki
að þurfa að benda bændum á að
stakka vandlega. Menn eiga mikið
á hættu þegar þeir hrúga hveitinu
einhvern veginn og einhvern veg-
inn saman í staðinn fyrir að leggja
hvert bindi eins og það á að liggja
og hlaða þétta og vel lagaða stakka.
Margir hata orðið fyrir stórtjóni
vegna þess þeir hafa ekki gætt þessa
eins og vera ber.
386
,,Hvfð eigið þér við?“
„Áður en eg segi yður það, ætla eg að leggja
OpurnÍDgu fyrir yður. Stúlkan var saklaus ungling-
ur þegar þér kyntust henni fyrst. Hún elskar yður
Hún er sérlega fögur. Og, það sem mesta þýðing
hefir, hún er barnsmóðir yðar. Viljið þér giftast
henni af þessum 6stæðum?“
„Nei! I>að vil eg ekki!“
„Þá duga ekki skynsamlegar fortölur, og þér
neyðið mig því til þess að þvinga yður. Mér fellur
það illa, því að hingað til hef eg litið á yður sem gá-
lausan og gjálífan ungling eins og maigir jafnaldrar
yðar gerast. Nú sé eg, að álit Mr. Birnes 6 yður er
rétt. Þér eruð glæpamaður.“
„Þér eruð lygari!“ svaraði Mora í reiði.
„Eg hirði ekki um nein slík hégómleg stóryrði,
sem þér getið ekki sannað. Með orð mín er öðru
máli að gegna, þau er hægt að standa við. Eg endur-
tek það, að þér eruð glæpamaður; og eg get sannað
það.“
„Yiljið þér gera svo vel og segja mér hvaða
glæp cg hef framið, og hvaða sanuanir þér þykist
hafa?“
„Það er bezt eg geri það. Nú erum við að fær-
ast nær málefninu eins og við á. Þór frömduð þann
glæp að bera út bamið yðar, og hegningin, sem við
þvi liggur, er sjö ára betrunarhússvinua. Hvað seg-
j8 þér við þessu?“
„Eg segi, slúður! Ef J>ór ímyndið yður, að þór
395
„en að þér skulið leyfa honum að brúka yður fyrir
dulu, það játa eg, að kemur m’ór nokkuð ókunnug-
lega fyrir.“
„Ó! Nú látið þér gretnju yðar hafa yfirhönd yfir
skynseminni. Þór þekkið m'g betur en svo. Eg er
ekki dulaí hendi neins manns. Dulbúi eg mig, þá
geri eg það til þess að koma rnfnuin eigin áformum
fram.“
„Jæja, við skulum ekki tala meira um það. Eg
hefði gamau af að vita hver þau áform yðar eru, sem
eru svo þýðingarmikil, að þau réttlæti þann glæp að
hjálpa morðingja til að komast undan.
„Engin svo þýðingarmikil! En hef eg gert nokk-
uð slíkt?“
„Efalaust. Mora varbúinn að taka sér far með
skipi, sem siglir til Norðurálfunnar suemma í morg-
un. Eg er nú dauðhræddur um, að það sé orðið um
scinan að ná honum.“
„Það er innileg ósk min, að svo só.“
„Svo þór kannist þá við það, að þér hafið beitt
þessum brögðum til þess að villa mér sjónir, og
varnaþví, að eg handtæki manninn?“
„Já, eg kannast við það.“
„Vitið þér ekki, að það er fangelsissök ?“
„Nei! Hvar er nokkur lagastafur fyrir því, að
það sé fangelsissök að aftra leynilögreglumanni, sem
annars er vanalega slunginn í köllun sinni, frá þvi
að gera sjálfan sig að flóni með þvi að handtaka sak-
lausan mann?“
390
liðnum tímum með þvl að bæta framtíð stúlkunnar?
Giftist henni ekki eingöngu vegna þess eg neyði yð-
ur til þess, heldur af því hinn betri maður i vður
sjálfum segir yður, að þér e gið að gera það. Getið
þér ekki gert þetta?“
Mora komst mikið við, og hengdi snöggvast nið-
ur höfuðið; svo sagði hann í mikilli geðshræringu:
„Eg hef verið þorpari. Eg tó það alt nú. En
það er ekki að öllu leyti mér að kenna. Eg átti enga
móður. Hún dó þegar eg var barn, og faðir minn—
ja, þór þektuð hann ekki, og svo tala eg ekki meira
um það. En eg skal giftast Lilian, og eg tek himin-
inn til vitnis um það, að eg skal gera hana ánægða.
Og svo gef eg yður hönd mína upp á þetta—en bíð.
um við. Kannske þór haidið, að eg hafi myrt föður
minn?“
„Hefði eg haldið það, þá hefði eg ekki leyft yð-
ur að giftast stúlku þessari.“
„Það er rélt mælt, og eg er yður þakklátur fyr-
ir. Eg drap ekki föður minn, jafnvel þó hann gæfi
nóg tilefni til þess, og roér hafi ef til vill komið það
til hugar einmitt Bama kveldið, sem hann var myrtur.
Mór og honum sinnaðist óttalega fyrri um kveldið.“
„Á Apollo Hall? Já, eg veit um það. Hvernig
lyktaði með ykkur?“
„Hann hafði einhvern veginn komist á snoðir
um heimili mitt niðri I bæ, og kom á eftir mér á
dansinn. Hann spurði mig eftir húsinu i Essex götu,
eneg neitaði að visa honum þangað. Þá sór haaq