Lögberg - 05.12.1901, Page 4

4
LÖQBERG FIMTUDAGINN 5. DESEMBER 1901.
LÓGr BERG.
er eefl í»t hvem flmtndnr »f THE LÓOBFJRG
FTNTINO t PUBLT8HING Ct>., GnggHt), fic) Cor
HTli m Ave. og Nena,Str. Winnipeg, Man. — Koet-
ar $2.00 um áiro [\ ínlnndi 6kr.l. BorgiBt fyrir
fram, Einstök nr. &c.
Pnblifihed every Thnraday by THE LÖGBERG
PRINTING t PUBLISHING COM TlncorporatedJ, at
( or W.lliara Ave & Nena St„ Winnij>eg, Man —
Subscription price »Sí.OO per yeor. payable in ad-
vance. Single copiea 5c.
Ritstjóri : M. PAULSON.
Business manager: J. A. BLÖNDAL.
aUGLVSINGAR: Smá-aoglýsiiigar í elttakitti25c
fyrir 80 ord ec)a 1 þml. dálkslengdar, 76 cte um
máuudinn. A etærri auglýsingnm um lengri
tíma, afsláttur eflir samningi.
BUSTAD V-SKIFTI kanpenda verdur að tilkynno
skrlllega og geta um fyrverandi búetad Jafnfirum
Utanáskrip t tll afgreldslnstofn blaðsins er i
The Logberg Printlng & Publiehlng Co.
P. O.Box 1292
Tel 221. Wlnnlpeg.Mftn.
Ðtanáskrlplttli rltstjdrana »r i
Edltor I.ögborg,
P •O.Box 1292,
Winnipeg, Man.
--- Samkvæmt londslögnm er uppsOgn kanpanda á
blwJi Agild,nema bannsé sknldlans, þegar bann se(
i npp.—Ef kanpandi.sem er í sknld vld blftdtdSytn
vt tferium,án þese aé tilkynna heimilaskiptln,þá er
\d fyrir dómstðlnnnm álitin sýnileg sönnnmfyrlr
prettvfsum tílgangl.
— FIMTUDAGINN, ð. DES. 1901 —
Gjöiðarliugmynd Búanna.
Bæði Kruger gamli og fjölda
margir leiðandi menn úr flokki Bú-
anna hafa ferðast land úr landi og
reynt til þess að fá konunga og
þjóðhöfðingja til þess að skerast í
leikinn og koma sáttum á í Suður
Afríku. þeir, sem bezt hafa tekið
beiðni þessari, hafa sagzt gjarnan
vilja hjálpa til að koma sáttum
ef báðir málspartar— Bretar og
Búar—æsktu þess; en Bretar hafa
afbeðið öll utanaðkomanandi af-
skifti af málum þessum, og lýst af-
dráttarlaust yfir því, að þeir einir
ætli sér að ráða þeim til lykta.
Meðan þannig stendur komast auð-
vitað ekki að vinsamleg afskifti
neinna annarra þjóða. Sumum
hefir þótt þetta nokkuð hart af
Bretum og ólíkt þvi, sem átt hefir
að venjast úr þeirri átt, því að þeir
hafa verið sáttgjarnastir allra þjóða,
og þráfaldlega látið hlut sinn til
sátta án þess að vera til þess neydd-
ir. þannig hafa þeir einnig hvað
eftir annað slakað til fyrir Búunum
á ýmsum tímum eins og saga Suð-
ur Afríku sýnir.
Bretar þekkja Búana betur en
nokkurar aðrar þjóðir þekkja þá,
og vita vel, að árangurslaust væri
að sættast við þá, því þeir mundu
ekki halda neina samninga. Búar
eru að þvf leyti líkir Kínverjum, að
þeir skoða það fremur sem dygð
en ódygð að svíkja útlendu ,,djöfl-
ana“ og koma þeim af höndum
sér hvað sem það kostar. þess
vegna segjast Bretar nú ekki hætta
við fyrr en þeir sé búnir að ná al-
gerum yfirráðum í Suður Afríku
lýðveldunum og hafa komið þar á
brezkri nýlendustjórn.
Nú eru menn farnir almentað
þekkja Búana nokkuð betur, og
eftir því, sem þekkingin á þeim
eykst, fállast menn betur og betur
á það, að stefna Breta sé eðlileg
og rétt. Og nú fyrir skömmu hefir
Kruger, með beiðni sinni um, að
Suður Afríku málin væri lögð í
gjörð, sýnt það, að gjörð í þeim
málum er ómöguleg. Hann
vill gjarnan fá málin lögð í gjörð,
en segir jafnframt.áð verði gjörðar-
dómurinn ekki sér í vil þá hafni
hann honum og beygi sigekki und-
ir hann. þessi staðhæfing Krugers,
sem kemur frá hjartanu og
á, að eini vegurinn sé að lofa þeim
að vera einum um hituna og jafna
sakirnar sín á milli án nokkurra
utanaðkomandi afskifta. Um þetta
farast blaðinu New York Tribnne
þannig orð:
,,í síðustu beiðni sinni um
gjörðardóm í ágreiningsmálunum á
milli Breta og Búa, hefir Mr.Krug-
er komið fram með þau sterkustu
mótmæli, sem hægt er að hugsa
sér, gegn því. þetta er í rauninni
ekkert nýtt, því það er einungis
endurtekning þess, sem öllum þeim
hefir verið ljóst frá upphafi ágrein-
ingsins í Suður Afríku, sem mál-
unum hafa veitt nákvæma eftir-
tekt
maður eins og Mr.
svona lagaða yfirlýsing, þá ættu
menn ekki lengur að vera í neinum
vafa. í samtalinu, sem fréttarit-
ari vor í London segir frá, talaði
Mr. Kruger um ekkert annað en
gjörðarnefnd, sem hann sagði, að
væri hið eina mögulega til þess að
binda viðunandi enda á stríðið.
En ef málin yrði lögð ígjörðog úr-
skurður gjörðarnefndarinnar yrði á
móti Búunum? ,þá, ‘ sagði harð-
vítugi gamli Búa-foringinn, ,gríp-
um við aftur til vopna. ‘
Með öðrum orðum: hann vill
láta leggja málin í gjörð, en hann
vill, að gjörðardómurinn verði sér í
vil, og verði dómurinn ekki hon-
um í vil þá ætlar hann að neita
honum, og halda áfram stríðinu.
, Eg legg mál mitt undir dóm hverra
sem vera skal, ‘ segir Kruger, ,ef
þeir dæma eins og eg vil verá láta. ‘
Með þessu móti geta allir séð, að
gjörðardómur yrði minna en einkis
virði. Slíkt gæti ekki orðið gjörð-
ardómur, heldur hlutdrægur 'úr-
skurður. Bretar hefðu auðvitað
jafnmikinn rétt til að segja, að þeir
hlíttu engum úrskurði, sem ekki
9kynsamlega ofan á undirstöðu þá,
sem þar fæst. þetta er alment
viðurkent, og með það fyrir augun-
urn, að allir eru skyldugir að nota
skólana handa börnum sínum, hafa
menn felt úrskurð þann, uð upp-
fræðing æskulýðsins í Canada sé í
bezta lagi, og þar finnist varla nokk-
ur, sem ekki sé bæði lesandi og
skrifandi. Og Canada-menn eru
upp með sér yfir því, að þar sé nú
upplýstari alþýða en ef til vill nokk-
urs staðar annars st’ðar. Síðara
atriðinu kemur oss eigi til hugar að
neita, en því miður verður ekki hið
sama sagt um hið fyrra. það eru
ekki svo fáir hér í landi, sem hvoi ki
eru bóklæsir nó geta ritað nefnið
Og þegar jafn háttstandandi þe;r eru ag mínsta kosti alt
og Mr. Kruger gerir of margjr. Ekki mega monn þá
misskilja þetta þannig, að stjórn
landsins eða, skólafyrirkomulaginu
só að þvf leyti hér um að kenna, að
allir, sem vilja, geti ekki látið börn-
in sín mentast. Skólarnir standa
öllum opnir, og þar er öllnm börn
um gert nákvæmlega jafn hátt und-
ir höfði, hvort heldur þau eru börn
ríkra eða f&tækra, innlendra eða út-
lendra, kristinna manna eða Gyð-
inga. Foreldrum og aðstandendum
barnanna er náttúrlega hér um að
kenna í langflestum tilfellum á einn
og annan hátt. Sumir segjast hafa
farið sjálfir allrar mentunar á mis í
uppvextinum og börnunum sinum
só ekki vandara um en sér, enda
hafi þeir komist af hingað til engu
síður en hinir svo kölluðu mentuðu
inenn. Aðrir segjast annað bafa
með börn sín að gera en láta þau
iiggja í bókum, þau geti gengið á
skóla ef þau vilji þegar þau séu orð-
in eldri og kringumstæður sínar
batni, o. s. frv. Og só þess getið,
að samkvæmt lögum fylkisins sé
hægt að neyða foreldrana til þess
aS menta börnin, þá verða sumir
menn uppi og segja, að það só ó-
þolandi skerðing á almennum mann-
yröi sér í vil. . . réttindum í frjálsu landi að leyfa
í öllu tali Búanna um gjörð, lekki foreldruDum að fara með börn-
höfðingjum og alþýðusmjöðrurum
eins og hinir allra óupplýstustu.
þannig eru þeir hættulegir sem
flokkar. Og þó þvf sé haldið fram
af nokkurum, að í frjálsu landi eigi
það algerlega að vera ft valdi for-
eldranna, hvort börnin þeirra ment-
ast eða ekki, þft er hins að gæta, að
réttindin, sem mönnum eru gefin í
landi þessu, eru næsta þýðingar-
mikil. þegar börnin vaxa upp taka
þau þátt í stjórn landsin3 með at-
| kvæðum sfnum; og ekkert getur
I verið óttalegra en það að láta at-
j kvæðamagnið í landinu lenda í hönd-
um óupplýstrar alþýðu.
Að líkindum er ftstandið í Mani-
toba, hvað skólagöngu harna snertir,
betra en ef til vill víðast hvar. ann-
ars staðar í landinu,og er það að all-
miklu leyti Mr.Greenway að þakka,
sem seint og snemma lagði svo virS-
ingarverða alúð við mentamál fylk-
isins. Engu að síður hljóta menn
að játa, að skólagöngu ungmenna
hér er tilfinnanlega ftbótavant. það
eru til ungmenni hér, sem lítið eða
ekkert nota skólana, og fjöldi ung-
menna hættir skólanárai alt of
snemma.
óæöi áður en stríðiö byrjaði og síð-
an, hefir þetta legið á bak við, sem
Kruger nú lýsir yfir, að úrskurður-
inn verður að vera þeim í vil eigi
þeir að hlíta honum og gera sér
tiann að góðu. Undir slíkum
cringumstæðum er alt gjörðartal
ekkert annað en uppgerð og
íeimska. Eina úrlausnin á ágrein-
ngsmálunum er sú, að láta þá
lerjast um þau. “
þetta hafa Bretar vitað fráþví
fyrsta, og nú er þetta orðið öllum
íeimi ljóst af orðum Krugers. þeim
sem fyrir utan standa, og málunum
eru ókunnugastir, hafa Búar hing-
að til getað haldið í þeirri röngu
meiningu, að til þess að friður
kæmist á stæði eingöngu á Bret-
um, en nú tekst þeim það vonandi
ekki hér eftir.
Skyldumentun.
in sín, sína eigin eign, eins og þeim
sýnist.
Lögum þeim, sem gera foreldr-
um og aðstandendum barna það að
skyldu jað senda þau á skóla, er
aS voru áliti ekki beitt eins og vera
ætti. það eru sannanir fyrir hendi,
sem sýna, að jafnvel þó óbóklæsir
menn og konur vaxi upp í fylkjum
þeim, sem lögin hafa, þá er þó á-
standið langt um verra þar, sem þau
ekki eru, og sýnir það, að lögiu eru
ómissandi og að þeim ætti að vera
beitt.
í Quebec fylkina eru engin lög,
sem skylda menn til þess að senda
börn & skóla, og hvergi í Canada
eru jafn margir ólæsir og óskrifandi
eins og þar; og þó halda Quebec-
menn því fram, að hvergi sé skóla-
fyrirkomulagið jafn gott og þar, né
kenslan jafn góð. Fyrir skömmu
var því lýst yfir í Quebec-þinginu,
að í sumum skólahéruðunum þar
væri ómögulegt að fá nægilega
marga lesandi eg skrifandi menn í
í sumum Canada-fylkjunum er j skólanefnd. þessu til sönnunar var
það ákveðið með lögum, að ungling- j bent á, hvað fáir höfðu sjálfir ritað
nöfn sín undir bæuarskrár til þings-
ins.
Samkvæmt lögum landsins eiga
öll börn, hvað fátæk og umkomu-
lítil sem þau eru, heiinting á því að
fá alþýðuskólamentiyi að minst«
kosti; og vanræki foreldrarnir þft
skyldu sína að láta börniu njóta
þessara sinna réttinda, þá er rétt að
9kera*t í leikinn og taka fram fyrir
hendur foreldraHHa. það er enginn
hlutur hættulegri né óttalegri í
landi, sem veitt hetir verið sjálf-
stjórn, en það að ala börnin upp eins
og skynlausar skepnur. Menn, sem
þannig eru uppaldir, eru hættulegir
í þjóðfélaginu bæði sem einstakling-
ar á vissu aldursskeiði skuli sækja
alþýðuskólana eða verða á annan
hátt aðnjótandi uppfræðslu, er jafn-
gildi alþýðuskóla-kenslunni. Sum-
staðar eru menn settir til þess að
hafa auga á því, að börn verði ekki
út undan í þessu efni fyrir hirðu-
leysi foreldra þeirra og aðstandenda,
og hafa eftirlitsmenn þessir fult
j vald til þess að láta hegna þeim,
sem þrjózkast við að léta börn sír.
mentast eða sækja skólana sam-
kværnt ákvæðum laganna.
Skólafyrirkomulagið í Canada
er viðurkent að vera eitt hið bezta,
er I °8 l5*1® engu síður fyrirkomulag al-
bezta lýsing á lyndiseinkunnum j þyðuskóiunna en hinna æðri skóla
Búanna, hefir opnað augu
betur en nokkuð annað, og
þau blöð, sem áður hafa verið því ai]s ekki að þurfa að vorða óment- j eru þeir hættulegir sem einstakling-
hlynt, að samningum yrði komið á aður maður eða kona, þótt þar með j ar. Engir láta jafn auðveldlega
jnilli líreta og Búa, ganga nú inn sé allri skólagöngu lokið, sé bygt I eiðast af æsingauiönaum, skríi-
manna j Unglingur, sem útskrifast úr al-1 ar og flokkar. Fjöldi glæpamann-
mörg þýðu- eða bama-skólunum hér, ætti anna eru óupplýstir menn. þannig
Bæjarkosningarnar
í Winnipeg verða haldnar næsta
þriðjudag, og þá vonandi tekst ís-
lendingum ( 17. kjördeild að koma
sínum manni að. Liðsmeun Mr.
Sharpes, sem nú hjálpa honum við
kosningarnar, reyna til að láta Mr.
Johnson gjalda þess, að hann er ís-
lendingur og fulltrúaefni kjósenda
í vesturhluta kjördeildarinnar. það
verður eflaust til þess, að hann miss-
ir atkvæði einhverra, sem ekki eru
eDn þá búnir að losa sig við þá ó-
mynd að líta niður fyrir sig á ís-
lendinga; en það ætti aftur á móti að
verða til þess, að Sharpe fengi ekki
eitt einasta íslenzkt atkvæði. Menn
Sharpes brúka það sem ástæðu,
hversvegna hann ætti að vera kos-
inn, að Tómas sé íslendingur; en
Sharpe sjálfur hælir íslendingum á
hvert reipi, þegar hann heldur að
þeir heyri til sín, til þess að ná í at-
kvæði þeirra.
Eins og áður hefir verið bent ft,
er Sharpe contractor. það lítur út
fyrir, að contractors ætli sér að Dá
yfirhönd í bæjarstjórninni ef þeir
geta til þess að koma í veg fyrir þá
aðferð, sem nú viðgengst, að bæjar-
stjórnin sjálf rftði verkamenn til
þess að vinna bæjarvinnu.
Allir íslendingar eru ámintir
um það að greiða atkvæði, því (s-
lenzka fulltrúaefnið hefir ekkert
gagn af því þó menn séu með hon-
um í anda ef hann ekki fær atkvæði
þeirra. Og menn eru einnig alvar-
lega ámintir um það að greiða at-
kvæði snemma dags til þess að vera
vissir um, að aðrir ekki ve rði búnir
að nota nöfn þeirra.
Atkvœdi ydar
og Áhrifa
er virdingarfylst œskt eftir
fyrir »
C ARRIÍTHERS
BÆJARFULLTRÚA
-SEM -
BORGARSTJORA,
ATKVÆÐI YÐAR
OG
ÁHRIFA
er virSingarfylst
óskað eftir fyrir
BORGARS TJÓRA
HHBUTHNOT
Til
END URKOSNINGA R
fyrir áriS 1902.
Atkvœði yðar
ogr
Áhrifa
er'virðingarfylst^æskt eftir
fyiir
. A. ROSS
sem býður sig fram til
BORGARSTJORA
fyrirárið 19 02,
Til Jcjósendanna í
Ward 6
£>ar eð eg & almennum fundi skatt.
greiðinga, sem haldinn var & Fair.
burns Hall, f>. 15 p m. var tilnefndur
fyrir bæjarfulltrúa fyrir sjöttu kjör.
deild, pft bið eg virðingarfylat um at-
kvæði yðar og fthrif, við kosningarnar
ft þriðjudaginn 10. Des.
Með virðing, yðar
J. L. WELLS.
Ward 6
Atkvæði yðar og fthrifa er virðing.
arfylst óskað eftir af
FBED J. C. COX
SEM BÆJARFULLTRÚA.
Til kjósendanna í
WARD 3
Fyrir ítrekaðar áskoranir
margra skattgreiðenda í 3.
kjördeild hefi eg ákveðið að
bjóða mig fram fyrir bæjar-
ráðsmann um næstu tímabil.
Af Því að kjósendur í þess-
ari kjördeild eru svo margir
og kosningar fara fram bráð-
lega, er mér ómögulegt að
finna kjósendurna sjálfur.
Nái eg kosningu mun eg
leitast við að sjá um að svo
mikil sparsemi sé viðhöfð sem
vaxandi þarfir bæjarins leyfa.
Eg óska virðingarfylst að-
stoðar allra kjósenda í þriðju
kjördeild sem láta sér annt nm
góða stjórn bæjai ins.
«. B. WEST.