Lögberg - 15.01.1903, Blaðsíða 2

Lögberg - 15.01.1903, Blaðsíða 2
1 LÖQREUt© 15, JANéAR 1903. Konráö Maurer. Eftir PXl Briem. Konr&ð Maurer feeddiat 29. April 1823. Hsnn »t dafiist lifle>:a79 &ra hinn lö. September 1902 aft beitn. ili sínu í Alunchen á Suður Dyí'c*- Ift-idi. ítland & [>ar að sj4 & bak einlæg’- um yioi 8fLuui, og vísindamennirnir ha'a p tr mist AgæUsta mann úr sin. um hóp. JÞegar maður eins og Konrfð Maurer deyr, pft verður manni ósjftlf. ritt að miunast vfsindnnna. Pað var eiau sinni sk&ld & íalandi, sem ort petta, Vísindin efla alla dáð, orkuna styrkja, viljann hvessa, vonina glæða, hngann hressa, farsældum vefja lýð og láð. Það eru nú nssrri tveir manns aldrar sfðsn Jónas Hallgrimsson orti pett*. Þegnr eg var ungur, pá var vani að syngja: „Pú stóðst & tii di Heklu hám“, og {jess vegna veit eg. »ð eldra fólkið man petta erindi op elskar f>að, og eg er nú að rifja upp petta erindi, af pvf að vér eigum að minnsst Konráðs Msurers, og af pvf að íslendingar hafa öðrum fremur 6 stssðu til pess að minnast visinda. mannonna. Pað er öllum kunnugt, sð at- yinnuvegirnir standa & grundvelli peim, sem visindsmennirnir hafa lagt. Þðgar menn rækta jörðins, hirða bú- féð o. s. frv., þ& purfa menn að fars eftir bendingum vÍBÍudamannanna og þegar náttúran er erfið við að fást, eias og hér & ísiandi, pá er petta lifs- nauðsynlegt. Sú pjóð, sem enga aagnfræði 6, getur ekki pekt sj&lfa aig, og bún getur ekkert lært af sinni •igin reynslu, pvf að pað vantar menn, sem halda uppi minningu við- burðanna Og akýra r&s þeirra. Eg reit, að eg þarf eigi að skyra fyrir mönnum þýðingu heilsufræðinnar, pjóðhagsfræðinnar, lögfræðinnar, guð- fræðinnar, málfræðinnar o. s. frv. Vér íslendingar höfum átt og eigum okkar beztu vini meðal vfsinda- mannannr, og peir bafa fremur öllum öörum baldið upp heiðri fsleozkr. ar tur.gu og bók r enta vorra. Allir IdendÍDgar, semeitthvað vit», pekkja stotnanda Bókmentafélagsins,R.s-dus Kristj&n Rask. Hann var heimsfræg ur vísindamaður. Hann og þjóð- verskur vfsindamaður að nafni B 'pp voru fremstir f flokki allra vtsicda manna <tð sýna fram & skyldleika tungumála f Norður&lfu og ýmsta tungum&la f Austurnlfu. Rask fór að leita að uppruna fs- lenzkunnsr; hann fann ekki það m&l, sem hún er upprunalega komin af. en hann fann, að turgum&l Fornind* verja, sanskrít, var ein af dætrum fornmóðurinnnar. Bygging tungu- m&lanna er Ifk, mörg orðin af sömu rót, og sum svo lík, að jafnvel hvert barnið sér skyldleikann t. a. m. orð- unum: uksan (sanskrít) og uksi (fsl.), duar (sanskrít) og dyr (fsl.) o. s. frv. Af tungumálunum hafa meon getað séð, hvernig lffi okkar elztu forfeðra hefir verið h&ttað, f ýmsum greinum. Menn hafa sf m&linu getað séð, að þeir bjuggu f húsum og lögðu stund á kvikfjárrækt; bd peir pektu eigi akuryrkju, pvf að öll orð, sem saerta korn, mölun, brauðgerð, sáningu o s. frv., koma fyret fram hjá forfeðrum f Norður&lfunni. Norðurlandabúar standa oss íslendingum næstir, af þvf að vér erum afkomendur peirra, en að þeim fréskildum eru germanskir pjóð flokkar okkur skyldastir. Á 4. öld var einD af germönsku pjóðflokkunum suður við Dóná og tók þsr kristna trú. Vulfila biskup þ/ddi biflfuna & m&l hans, um 380, og nr pað mál svo lfkt norrænu, að m&l fræðingar segja, að Norðurlandabúar muni þ& bafa skilið málið. ]>egar ra&lfræðingarnir höfðu s/ot fram & skyldleika tuugum&launa og pjóðflokkanna, tóku vísindamenuirnir sð raunsaka skyldleika þjóðanna »f hinum germanska kynstofni, að þvf er snertir lög þeirra og venjur, menn. iDgu og sögu. Og þsr ^var Konrftð Jlaurer atkvæf'amaður. Eir:s og Rtsk tók sér fyrir bend- ur að rsnnsaka uppruna fsler.zkuonar, e ns tók Maurer sér fyrir hendur sð nntisaka nppruna hinsísl þjóðveldis. Bók hans um pað efni hefir verið lögð út & fsJenzku, og beitir: „Uppbaf allsherjarrfkis & íslandi og stjórnar- skipunar pess‘. Bókin kom út & pýzkti 1852. Pt varokbar góðfrætji vísindamaður, rektor Jón Porkelsson, stúdent f Kaupmannahöfn og befi hann Bkýrt frá pvf, hver áhrif bókin gerði meðal fsl. stúdenta. Eg vil taks upp orð bans um bókina, en pau hljóða pannig: „Er mér það minnis- stætt, hvflíka u drun hún vakti hjs mér og öðrum samlöndum mfnum, er p& voru f Kaupmannaböfn. Oss var pað n&lega óskiljanlegt, hvernig höf- undur bókarinnar, er bjó svo langt frá Norðurlöndura og peim bókasöfn- um, þar sem mest Hkicd’ eru til að fá megi upplýsingar um sögu íslands, hefði getað sflið sér svo yfirg ip-mik illar, áreiðanlegrar og nákvæmrar kunnáttu f henni og svo margra bóka og hj&lparmeðala, sera bókin sýadi, að hann hafði hfcft. Pað vakti og mestu furðu, hversu maður f svo mikl- um fjarska hefði getað lært að skiljn fslenzkuna svo vel; sem bók pessi sýndi, að hann skildi hana, pvf að þ&f segir sig sjálft, að eigi muni hafa ver ið margir f Munchen, er gæti veitt tilsögn f ísleDzku.“ Ea um sj&lfa bókina segir Jón rektor: „Pað sem hefir eitikent öli hin síðeririt Koriráðs Msurers: fullkomin notkun allra fáan- legra hjálparmeðala, n&kvæm rann sókn, nýjar skoðanir, nyjsr uppgötv- anir, hiu yfirgripsmesta kuunátta og hin mesta glöggskygni, pað hið sama einkennir pessa bók.“ Hér er raikið að kveðið, en eg get pó eigi annað en skrifað alveg undir petta, og pó llt eg að ýmsu leyti alt öðru vfsi á upphaf alsherjar rfkis á ís'andi, heldur en Maurer. Pegar bók Maurers kom út, var hsnn ekki prftugut maður, en þ& var hann pegar orðinn prófessor við h&- skólann í Mur ohen Pað varð hann, pegar hann var 24 ára. Nokkurum &r. um sfðnr varð htnn prófessor f pýzk- um lögum og réttarsögu, en sfðan f réttarsðgu Norðurlanda; þá var hann orðinn heimsfcægur fyrir vfsindalegar rannsókuir. Eftir að Konr&ð Maurer hafði rannsakað uppruna hins fsl. pjóðveld- is, tók hann að rannsaka heiðna t-ú á N jrðurlöndum og kr stnitöku Norð- manna og íslendinga. Rit hans um þetta efni kom út á &runum 1855—1850, f tveimur stór- um bindum. Árið 1857 fór Maurer til Kaupmannabpfnar, og dvaldi psr langa hríð. Pl kyntist hann Jót 1 Sigurðssyni og varð aldavinur hanp. Mörgum fleiri íslendingum kynlist hann f Kaupmannahöfo, svo sem Guð- brandi Vigfússyni. Árið eftir fór hann hingað til íslands, var hér um sumarið, og lærði fsleczku til blftar, og kynti sér landið og pjóðina og alla pjóíhætti vora. P& var Konr&ð Maurer orðinn fremstur allra vlsinda- manna f sinni greÍD, og m& nú segja, að ein bókia'og ein ritgjörðiu ræki aðra. Ilann hefir gert margar rann- sóknir í réttarsögu allra Norðurlanda, en sérstaklega befir hann rannsakað réttarsögu Norðmanna og íslendinga að fornu. Hefir hann mynd&ð skóla f >esssri grein; eru lærisveinar haus fjölda margir og halda peir áfram starfi hans með miklu kapp’. Pað er bér eigi rúm til að ræða um þetta. Eg vil að eins fara uokkurum orðum nm belzta starf hans til gagns fyrir fsland. Þegar hann dvaldi hér & landi, s& hann pegar, hvfllkur fj&rsjóður var geymdur f pjóðsögum vorura. Ár- ið 1845 byrjuðu peir Jóo Arnason og Magnús Grfmsson að safna pjóðsög- nni og kvæðum, pulum og kreddum o. s. frv. En þeim gekk treglega. Hefði petta m&l að líkindum dottið uiður, ef ekki hefði hans (o: Maurers) að notið, segir Guðbrandur Vigfús- son, og bann bætir pessu við f forrn&l- anum fyrir fyrra bindinu af íslenzkum pjóðstigum ogæfintýrum: „Vinsæld- um Koor&f s Maurers & fslandi er það jtð t>akka, að safu potta hofir orðið leitt til lykta. A ferðum sfnum & ís- 1-mdi pafnaði harn sjálfur miklnm fjölda af allskonar pjóðsöfifum, oe vakti buga manna á pessum fróðleik; hnnn átli og vÍDakynni við yasa fræði- meun, sem sfðan hsfa orðið mpstu s yrktarmenu safus þessa og hinir beztu sögumenn, og nægir þar að nefna séra Skúla Gfslason & Breiða bólstaó. Áður en Konr&ð Maurer fór af f'landi um haustið 1858 h'atti hann p& b&ða vini sína, Jón Arnason og séra Vlagnús Grímspon, að halda &fram safni sfnu, og gaf þeim von um, að safn peirra mundi verða prentað & Dyzkalar.di.“ Niðurl. á 7. bls. HVERNIG LÍST YÐUR X ÞETTA? Vár hjóðum $100 í hvert skifti *em Catarrh lækn- ast ekki með Hall’s Catarrh Cure. F, J. Cheney & Co, Toledo, O. Vór undirskrifaðir höfum þekt f. J. Chsney í sfðastl. 15 ár og álítum hann mjög áreiðanlegan mann í öllum viðskiftum, og æfinlega færan ura að efna öll þau loforð er jólag haus gerir. * West oe Truax. Wholesale Druggist, Toledo, O. Walding, Kinnon & Marvin, Wholesale Druggists. Tolodo. O. Hall’s Catarrh Cure er tekið inn og verkar bein- Ifnis á blóðið og slfmhimnurnar. Selt f öllum lyfja- búðum á 75c, flaskan, Vottorð send frítt. Hall's Family Pills eru þær beztu. Fotografs... Ljósmyndastofa okkar er op- in hvern frldag. Ef pér viljið f& bPEtu mynd- ir komið til okkar. ÖUum velkomið að heim- sækja okkur. F. C. Burgess, 211 fíupert St., E. H. H. STANLAtt uppboðshaldari Central Auction Rooms 234 Klng St, Winnlpsg í®* Oömul húsgögn keypt. Dr. Dalgleish TANNLÆKNIR kunnKerir hér með, að hann hefur sett niður verð á tilbúmm tönnum (set of teeth), en )>6 meö því sKilyöi að borgað sé út í hönd. Hann er b& eini hér í bænum, sem dregur út tennur kvalalaust, fyllir tennur uppá nýjasta og vandaöasta máta, og ábyrgist altsitt verk. Mc Intyre Block. Winnipeg I. M. CleghoPB, M 0., LÆKNIR, og YFIR8ETUMAÐUR, Et- Helur keypt lyfjabúðina á Baldur og hefui því sjálfur umrjon a öllum meBölum, sem^hanc aetur frá sjer. EEIZABETH ST. BALDUR, - - MAN P. S. Islenzkur túlkur við hendina hve nær sem aðrf per iit. Dr. M. HalMorsson, Stranahan & Hamre lyfjabúð, Park River, — . Dal^ota fir aö hifta á hverjum miðvikud. i Grafton. N. D„ frá kl.5—6 e. m. Dr. \Y. L. Hatt, L. i!.(R#tnnda) RFRÆÐI: barnasjúkdömar og yfirsetufræði. Offlce 468 riain St. Telephone 1143 Offlce tími 8—ö og 7.80—9 e. h. Hús telephone 390. VETRAR farb-éf alla leið, lægsta fargjald, greitt ferðalag til allra staða. Farbréf yflr haflð. Uppljfsingar f st hji öllum ageut- um Can. Northern jérnbr. ®*o. XX. Sbaw, Traffit A/**f*f*y. WINNIFEG MACHINERY &SUPPLY GO. 179 NOTRE DtME AVE. EAiT, WltNIP.C Heildsölu Véla-salar Gasolln-YiBlar Handa B œ n d jj. ni. Má sórstaklega nefna. SKRIFIÐ OSS. Alt sem afl þarf til. "EIMREIÐIN” fjölbreyttasta og skemtilegasta tíma- ritið & íslenzku. Ritgjöi öir, myndir, sögur, kvæði. Verð 40 cts. hvert hefti. Fæst hjá a. S. Bardal, S. Bergmann, o fl. C. P. BANNING, D. D. S„ L. D. S. TANNLŒKNIR. 411 Mclntyre Block, Winhipko- TRI.KKÓN 110. QUEENS HOTEL GLENBORO Bestu máltíðar, vindlar og vinföng. W. NEVENS. Eigandl. LUCINA Búnir til af er stimplað með skýr- um stöfum á sérhvern vindil. Enginn er ekta án þess. Veri vissir um að fá þá þannig. Geo. F. Bryan & Co. WINNIPEG. Ferðaáoetlun milli Nýja Islands og W.peg Sleðinn leggur á stað frá 605 Roee ave. kl. I hvern sunnudag og kemur til Selkirk kl. 6; fer frá Selkirk kl 8 á mánu- dags morgna og kemur til Gimli kl. 6 að kv.; fer frá Girali á þriðjud.m. og k»mur til ícelandic River kl. 6. Fer frá lcel. River 1 bakaleið kl. 8 á firatudaasm. og keraur ril Gimli satnd ; fer frá Gimli kl. 7 80 á föstudagsm. keraur til Selkirk kl. 6 sama kv.; laugardag kl. 8 frá Selkirk til Winnipeg,— Hra. Runólfur Benson, er sleðann keyrir,er að fínna að 605 Ross ave. á laugard. og sunnud., og gefur hann allar nauðsynlegar uppiýsingar ferðalaginu viðvíkjandi. Engin hætta að fólk tefjist, þar þessi sleði flytur póst- inn og er skuldbundinn til að vera á á- kveðnum tíma á hverri póststöð. Millidge Bros. West Selkirk- SEZTUR AÐ í nýju búðinni 6oo MAIN STREET sllar tegundir af fiski W. J. GUEST. Phone 597. WESLEY RINK Balmoral og Ellice Ave., er nú opnaður. i— Hljóðfæraleikendur verða þar A hverju kveldi. — Hockey- flokkar geta gert góða samninga |um æf- ingar á staðnum. Dr.O. BJORNSON, tíaker Block, 470 flain St. Opfick-tímab: ki. 1.80 til 8 og 7 til 8 e.h. Teljcfón: Ádaginn: 1142. A nóttunni: 1682 (Dunn’g apótek). TIL NYJA ISLANDS. Eins og trndanfarna vetur hefi eg A her>di fólksflutninga á milli Wtnni. peg og l-ileLdingafljóts. Ferðum verður fyrst um siun háttuð á þessa leið: NORÐUR. Frá Winnipeg hveru sunnud. kl. 1 e. h. ,, Selkirk „ mánud. „ 8 f. h. Gimli þriðjud. „ 8 f. b. „ 6 e. b. Keraur til Isler d.fl j. SUÐUR. Fr& ísl.fljóti hvern fímtudug kl. 8 f. h. „ Hnausa „ „ „ 9 f. h. „ Gimli „ föstudag „ 8 f. h. „ Selkirk „ laugardag,, 8 f> b. Keumr úl Wpeg. „ „ 12 & h. Upph taður sleði og allur útbún- aður bioo bezti. Mr. Kr stj&n Sig- valduson, ssm befir almennings orð g sér fyrir dugnað og aðgætni, keyrir sleðaon og mun eins og að undin- förnu láta sér ant um að gera ferða- fóiki feiöina sem pægilegasta. Nft- kvæmari uprrltfsirjgar f&st bjA Mr, Vald-sou, 005 R>ss ave., Wionipeg. Diö«n leggur sleðinn af stað klukkaa 1 á hverjum sunnudegi. Komi sleð- inn einhverra orsaka vegna ekki til Winn'peg, pi verða menn að fara með austur brautinni til Selkirk slð. ari hluta sunnudags og verður p& sleðinn til staðar & j&rnbrautarstöðv. unum East Selkirk. Eg hefi einnig & hendi póstflutn- ing ft milli Sells rk og W nnipeg og get flutt bæði fólk og flutiiog meö þeim sleða. Pósturinn fer fi& búö Mr. G. Ó afssor ar kl. 2 e. h. & hverj- um rú’nbeljjrum degn. George 8. Dickinson, SELKIRK, . . MAN. Skor og Stigvjel. Vlljið þér| kaupa skófatnað me lágu verði þ& skuliðþér fara í búð* ins, sem hefur orð á sér fyrir aB selja ódýrt. Vér höfum tneiri byrgð- ir en uokkrij aðrir í Canada. Ef þér óskið þess, er Thomas Gillis, t .ðubúinn til að sinna yður’ spyrjiö eítir honum.hann hef ur unnið hjá oss f tíu ár, og félag vort mun ábyrgjast og styðja þaö, sem hann gerir eða mælir fram með. Vér seljum bæði í stór- og sm&- kaupum. The Kilgoup flimer Co„ Cor. Main & James St. WINNIPEG, Stirfstofa beini í móti GHOTEL GÍLLESPIE, Dagltgar rannsóknir mcð X-ray, með'sttersta X-ray rikind. CRVoTDAL, N. DAK. Gott er blossað brauðlO! Fáiö ykkur braglff! Yöur mundi Uka brftuðið okkar, það er eins gott og það sýni.st, og sumir fara svo langt að segja að það sé óviðjafnanlogt. Reynið þau og erum vér sannfærðir um að yðor muni smakkast þau ekki sfður en öörum. W. J. BOYD. érjp«»ölubúð i2,'i J^kíq St, clntyre 81&AI

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.