Lögberg - 04.06.1903, Side 4

4
LÖGBEKG 4. JÚNl 1903
' Sögbcrg
CO, OögKÍUJ.
iS t, Wi»hipeo.Mah
(•íukII é kr.i Borgi«
RuNTING & PUBLISHÍNG
ior. William Avh. og Nena
— Koetar $a.on om árifl (á I
tfril fram fitQflöll QI < CtQl
PobHsKed 9>jry Tboi«<la« öy THB LÖCjBERG
PRINTING & PUBLISHING Co. ln?orporatud;
mi Cor V'-LUW Avm and S*r Wihnipeo
mai. — Snöacritxlon ortc# H oc onr mr oayabU
■i advanca. 6lngU wpit* 4 cnnta
um.’ón (•
Pnnlaon.
hotniMi *»»*«•
Joho A. Blondni
AUGLÝ3IHGA1I r-Smá^oglHtngar i *tt «WW
j oont tsnisr ?o orí «ða » þum. lálkslongdar
tent om mwmðinn Á «t*rrl «ogl^aln«rmn tw»
fcagri afaláttor «ftir tamningi
bOstaða-skikti
kynna ekriflngP
Uíníramt.
kaatwnda
g«u oxb ty
▼^rftnr
•0 ttt
bdstal
UUtaáakrlft tíl a/graí8al«acn#o bUSaftaM «rt
Thn Lotfbnrii »- *• ‘*ub Oo
f fl 1282,
n - Laknipnct
Man
PMHHfl tíft rUaddran* <rr
M- " ■ Log t>«* rg
P O. Bo» 1282* Wlnolvte
■ fASiiinKvæuii .«• daiogom or apoi*cgti aaopandk
á blaði dgiid nenib oann *é akm’dlai.a. pegar lanr
iegir upp. -E; kaupandi tern er < «kuid v ð bUoio
fytur vistfetlum án pes? "tð ti.kynna heimilisskift
fe. þá er það fyrir dómsréiunum áiitin sýnile*
•onnuu fyTir prettvíslegum tiigangi ^
FIMTUDAGINN, 4. Júní 1908.
Fróðleg: ræða.
Otdráttur úr ræöu, sem Mr. Greenway hélt
1 Brandon 7. Maí.
Framhald.
það hrygði Mr. Greenway, að
verksmiðjubærinn Guelph í Ontario
skyldi samþykkja mótmæli gegn
því, að Dominionstjórnin styrkti
Grand Trunk járnbrautina, þvl að
sllkt hlyti að verða vesturlandinu
til mikils góðs. Hann skyldi ekki
hvenaig það gat dnlist mönnum
eystra, að einnig þeim skín gott af
framför vesturlandsins. Hann hélt
þeir væri búnir að fá‘ opin augun
fyrir kostum landsins. Án vestur-
landsins gæti Canada aldrci orðið
„kornhlaða ríkisins" eins og stóð á
canadíska boganum á krýningar-
hátíðinni í London. Ætti vestur-
landið að ná eðlilegum þroska þá
yrði að komast breyting á í Mani-
toba. Járnbrautir eru svo ónógar,
að síðasta árs uppskera verður ekki
komin til markaðar þegar þessa árs
uppskera byrjar; og verði góð upp-
ökera { ár, þá verður ástandið með
hveitiflutning verra næsta haust en
nokknru sinni áður. Með þetta fyr-
ir augunum áleit Mr, Greenway, að
Manitoba-menn hefði fullan rétt til
að vonast feftir einhverii hjálp að
austan til þess að bæta flutninga og
flýta framförnm Jandsins. Við vær-
um allir einlægir Canada-menn
Og ættum Bandaríkjamönnum fyrir
ekkert sérlegt að þakka; en fáum
við ekki að koma vörum eftir Can-
adabraut þá yrði að leita til annarra
brauta; því að hver só sjálfum sér
næstur.
„Eitt sem blaðið ..Telegram"
spurði mig að, sagði Mr. Greenway,
var, hvað mikið eg ftliti, að útgjöld
fylkisins ætti að minka og ( hverju
það ætti að liggja. Spurningar
þessar eru býsna óákvefinar, en þó
skal eg gefa fullnægjandi svar.
Hann minti á loforð sitt um að
minka stjórnarkostnaðinn um $50,-
000 á ári þegar haun kæmist til
valda, og efndirnar urðu )»annig, að
hann minkaði kostnaðinn strax
fyrsta árið um $120,000. það fór
nokkuð á annan veg fyrir Roblin-
stjórninni með öll sparnaðar loforð-
in. Hún jók stjórnarkostnaðinn
þegar hán kom til valda um yfir
$94,000 á ári. Greenway-stjórnin
lét alla óþarfa embættismenn fara.
Nú er, sagði hann, varla hægt að
komast éfram í stjórnarbyggingun-
um fyrir skrifstofuþjónum, sem ekk-
ert hafa að gera og fæstir eru verk-
hæfir.
Eitt af því, sem Mr. Greenway
langaði séritaklega til að fá skýrslu
yfir á síðasta þingi, var hvað margir
menn hefði verið í þjónustu stjórn-
arinnar sfðasta daginn sem hann
hélt vflWum og síðasta d ig ársins
sem leið. Roblin lofafii skýrslu
þessari hvafi eftir annafi, en hún er
ókomin. þannig hverfa peningar
fylkisins. þannig er þessum $94,-
000 varifi. „Eg lofa blafiinu „Tele
gram“ því", sagði Mr. Greenway, „afi
komist eg aftur til valda, skal eg
minka kostnaðinn um upphæfi þessa.
Ætli blaðið skilji þetta? Skyldi
það birta þetta? Skyldi það gera
sér far um að breiða þetta loforð
mitt út á meðal fylkisbúa?“
„Nú hefi eg svarað spurningum
blaðsins," sagði ilr. Greenway.
„Vill það ekki aftur á móti gera dá-
lítið fyrir mig? Eg ætla að biðja
blaðið að taka allar greinarnar í
stefnuskránni sem afturhaldsflokk-
urinn samþykti fyrir síðustu kosu-
ingar, prenta þær með feitu letri og
jafnhlifia þeim skýra frá hvernig
vinir blaðsins, sem það er að reyna
að verja fyrir svo góða borgun, hafa
efnt loforð þau sem þar eru gefin.
þetta ætti aðkJvera hægt. Aftur
haldsmenn lofuðu því, til dæmis, að
fækka launuðum ráðgjöfum úr fimm
niður í þrjá. Einn maður og létta-
drengur átti að geta unnið alt verk
ið. Nú vona eg, að „Telegram“ segi
frá því, hvernig þetta var efut.
þeirj^lofuðu því í sön u stefnu-
skránni, upp á æru þeirra og sam
vizku, ef þeir kæmist til valda, að
innleiða eins ströng vínsölubanns-
lðg eins og fylkið hefði vald til.
þeir sömdu lögin og hældu sér af
þeim þegar búið var. þsu voru sam
in í þeim tilgangi einum að láta þau
ganga lengra en stjórnarskráin
leyfði og verða dæmd dauð og 6-
merk fyrir dómstólunum, en geta
bent vfnsölubannsmönnum á, að
stjórnin hefði gert alt, sem í hennar
valdi stóð. En svo fór eins og fór,
og það húmbúg alt kostaði Mani
toba-fylki yfir $30,000.
Frá upphafi vissi eg, að alt
þetta vínsölubannsmál stjórnarinn
ar var húmbúg eitt, og með því eg
sá að umræður í því voru þýðingar-
lausar, þá leiddi eg það hjá mér að
mestu á þingi. Fyrir það hefi eg
mætt illu umtali úr sumum áttum.
Á það mál langar mig þó nú til að
minnast fám orðum. Sumir yðar
vita hvað f því máli gerðist fyrir
síðustu kosningar. það heimsótti
mig fjölmenn nefnd manna, sem eg
lofaði því að ganga eins langt í vín-
sölubanni eins og vald fylkisþings-
ins næði. Eg lofaði þessu í góðri
trú og afdráttarlausi, og, eins og eg
hefi 3Íðan sagt einum úr nefndinni,
olli loforð þetta ósigri Greenway
stjórnarinnar við kosningarnar. það
er áreiðanlegur sannleikur. Sem
leiðtogi andstæðingaflokksins bar eg
það á menn þessa að þeim nærstödd-
um og ber það upp á þá enu, að þeir
voru ekki fyrri farnir frá augunum
á mér en þeir byrjuðu að bera sam-
an ráð sín um það, hvernig hægt
væri að eyðileggja áhrif þessa lof
orðs mfns, sem þeir aldrei bjuggust
við eg mundi gera. Eg tek það fram
eun þá, að loforð það, sem eg f það
skifti gaf vínsölubannsmönnunum,
varð frjalslynda flokknum að falli
við kosningarnar árið 1899.
Eg endurtek það hér, sem eg
hefi áður sagt sífian kosningavið-
búnaður þessi hófst, að vinni Roblin-
stjórnin sigur við næstu kosningar
þá verður það vegna vínsölubanns-
mannanna.
Eg endurtek það, að það er ein-
ungis eitt, sem getur aftrað frjals-
lynda flokknum frá þvf að vinna
sigur við næstu kosningar. það er
tilraun vissra manna að dreifa kröft-
um flokksins. það eru viss kjör-
dæmi, sem okkur tilheyra, svo sem
Deloraine, Dufferin, Centre-Winni-
peg og fl.—en vissir leiðtogar vín-
sölubannsmanna hafa mjög tilfinn-
anlega dregið úr haldi okkar á þeim.
VÍ8sir menn hafa borið mér það á
brýn, að eg færi hörðum orðum um
Mr. Bucbanan. Einn þeirra segir
hann sé góður maður. Eg hefi ekk-
ert um hanu talað persónulega.
Getur gjarnan verið hann só góður
mafiur. Eg hefi aldrei orðifi svo
frægur afi kynnast honum persónu-
lega. Eg var einungis afi tala um
nina einkennilegu pólitísku afiferð
raannsins Mér er sagt, að B chan-
an gangi nú um í Norfiur-Winnipeg
og reyni að telja fólki trú um, að
hann sé gófiur liberal. Eg reyndi
einungis að gera fólki þafi skiljan-
legt, hvafi einlægur liberal hann
væri. Hann vann á móti Mr. Ross
við kosningarnar í Ontario fylki
hornanna á ínilli og hj dpaði Whit-
ney af öllum mætti eftir að hann
hafði lýst opinberlega yfir því, afi
hann vildi alls ekkert tyrir vínsölu-
bannsfiokkinn gera.
Eg geri mér enga von um, afi
neitt þingmanr sefni vfnsölubanns-
manna nái kosningu, nema þar sem
þeir hafa gert þingmannsefni frjáls-
lynda flokksins einnig að þing-
mannsefni sínu. Slíkt er í alla
staði efililegt. Allar miklar um-
bætur, sem brezka sagan segir frá,
hafa komifi frá frjálslynda flokkn-
um. Og frá honum hlýtur vitur-
leg vfnsölubannslöggjöf að koma, og
hún hlýtur að koma þegar vínsölu-
bannshreyfingin er orðin nógu sterk.
Eftir því sem eg get frekast séð er
það rneirihluti þingmannsefnanna
sem ekki smakka áfenga drykki.
Vínsölubannshreyfingin er að eflast
og helzta traust vínsölubannsmann
anna er frjálslyndi flokkurinn. í
myndið yður við hverju getur verifi
að búast frá Roblin-stjórninni eftir
alla sreypuför hennar í því máli
sem verra er en nokkuð annað er
sögur hafa af farið f brezka ríkinu.
þér megið reiða yður á það, að þeg-
ar frjálslyndi flokkurinn álítur
tfma til þess kominn þá innleifiir
hann vínsölubannslög og framfylgir
þeim eins og hann hefir framfylgt
öðrum þýðingarmiklum umbótum
og gerir sig aldrei sekan f samskon
ar hræsni eins og afturhaldsflokkur
inn hefir gert. Aldrei, aldrei, með-
an eg hefi stjórn frjálslyndaflokks-
ins með höndum skal annað eins við
gangast á hverju sem gengur. En
að loknum næstu kosningum, ef við
bfðum ósigur og sjáum að sá ósigur
er því að kenna, að þingmannsefni
vfnsölubannsmanna hafa dregið at-
kvæði frá okkur, þá er naumast við
því að búast að frjálslyndi flokkur-
inn finni hjá sér köllun til að berj-
ast fyrir vínsölubanni I því snifii
sem því nú er haldið fram.“
Mr. Greenway sýndi fram á,
hvernig Buchanan í blafii sfnu reyn-
ir með ósannindum að sverta frjáls-
lynda flokkinn í augum vfnsölu-
bannsmanna. Hann sýndi fram á,
hvernig Greenway stjórnin fækkaði
vínsölustöðum meðan hún sat afi
völdum þrátt fyrir fólksfjölgunina.
Árið 1889 voru 218 vínsöluleyfi f
fylkinu, en árið 1899 voru þau ekki
nema 162. Slðao Roblin-stjórnin
kom til valda hefir þeim stöðugt
farið fjölgandi. Hann varafii bind-
indismenn og vfnsölubannsmenn við
afi láta ekki villa sét sjónir og sýndi
fram á, hvaða hætta málefni þeirra
væri íiúin með því að setja upp
þriðja þingmannsefni I kjördæmun-
um; með því hjálpuðu þeir til að
hulda Robliu-stjóruiuni — erkióvin
vínsölnbannsins—við völdin.
Hann sýndi fram á, hvað hann
og Mr. R 'blin hefði ólíkar skoðanir
tollmálunum. Hann (Mr. Oreen-
may) væri tollhækkun andstæfiur
vegna þess henni hlyti að fylgja
verðhækkun á nauðsynjum manna.
Mr. Roblin vildi láta hækka tollana
vegna fárra manna austur í fylkj-
um. Slfkt væri nauðsynlegt að
hafa í huga við í hönd farandi kosu-
ingar. það stæði yfir barátta út af
tollmálinu milli austurfylkjanna og
vesturlandsins. Með þvf að halda
Roblin-stjórninni framvegis við
völdin undirskrifaði maður þá stað-
hæfing Mr. Roblins, að meirihluti
Manitoba-manna væri tollhækkun
hlyntir.
Mr. Greenway benti á, hvernig
Roblin-stjórnin hefði vanrækt að
velja lönd fylkisins úr landi Can.
Northern járnbrautarfélagsins og
þannig hítið selja það bezta úr því
svo að fylkið hlyti að sitja eftirmeð
úrganginn. Hann skoraði á tilheyr-
endur sina að bera ráðsmensku
Roblin-stjórnarinnar saman við ráts
mensku Greenway-stjórnarinnar og
greiða víð næstu kosoingar sam-
vizkusamlega atkvæfii með þeim
flokknum sem líklegur væri afi
verða fylkinu og fylkisbúum til
meira gagns og góða.
Roblin-stjórnin dæmtl
til dauða.
Skrásetning fylkisbúa, sem at-
kvæðisrétt eiga við næstu kosning-
j ar, er nú lokið—var lokið sffiastlifiið
| laugardagskveld klukkan 10. Báðir
J pólitfsku flokkarnir gerðu alt, sem (
j þeirra valdi stóð til þess að fá menn
til að gefa sig fram til skrásetning-
ar, en þó eru þeir vafalaust óhæfi
lega margir, sem óskrásettir eru og
geta því ekki notað atkvæfiisrétt
sinn—hafa alls ekki atkvæfiisrétt
samkvæmt Roblins-kosningalögun-
um nema þeir gefi sig fram við yfir-
skoðun kjörskránna 15. Júní og
verður slikt ugglaust mörgum ó-
mögulegt vegna fjarlægðar og ýmsra
annarra örðugleika. í Gimli-kjör-
dæminu verfiur til dæmis kjörskrá-
in ytii8kofiuð á Gimli og má nærri
geta, hvort menn úr vesturhluta
kjördæmisins, sem einhverra hluta
vegna ekki hafa á kjörskrá komist,
muni geta mikið gagn af því haft.
Nú eru menn vonandi búnir að
sjá hve allsendis óhafandi þessi nýju
kosningalög Roblins eru, enda þarf
að öllum hkindum ekki að nota þau
við fleiri fylkiskosningar, því það
mun verða eitt með fyrstu verkum
Mr. Greenway þegar hann kemur
til valda aftur aö breyta lögunum
og gera þau meira við hæfi almenn-
ings.
þar, sem gæzlumenn Roblin-
stjórnarinnar komu bví við, beittu
þeir alls konar brögðum til að bola
frjálslynda menn frá skrásetning;
en þeim var veitt strangt eftirlit og
haldið býsna-vel í skefjum af gæzlu-
mönuum frjalslynda flokksins. Rob-
lin stjórnin ætlafii að halda völdun-
um með ranglæti við samning kjör
skránna, það var hennar eina von,
en sú von hefir brugðist; frjálslyndi
flokkurinn lá ekki á lifii sínu í þetta
sinn eins og við síðustu kosningar,
og nú liggur ekkert annað fyrir
Roblin stjórninni en stórkostlegur
ósigur, hrun og eyfiilegging hve nær
sem kosuingarnar dynja á
Fjöldi afturhaldsmanna — sem
hag fylkisins meta meira en blint
flokksfylgi—sátu heima og létu
ekki setja nöfn sín á kjörskra. þeir
álíta það skyldu allra heiðarlegra
afturhaldsmanna að lyfta ekki
minsta fingri til að halda Roblin og
félögum hans leDgur við völdin.
Vifi skrásetninguna hefir rétt-
látur daufiadómur verið afdráttar-
laust kveðinn upp yfir Roblin-
stjórninni.
Og dómnum verfiur fullnægt
við kosningaborðin.
Landþurkun Roblins.
það eru smátt og smátt að opn-
ast augu bænda í bygðarlögunum,
þar sem Roblin-stjórnin hefir á-
kvefiið landþurkun, fyrir því, að um-
bætur þær muni verða þeim ærið
dýrkeyptar. Svo mikil brögð eru
að óánægju sumra manua ytír því
háttalagi stjórnarinnar, að þeir ætla
eða gera fastlega ráð fyrir að fiytja
burtu—stökkva fr4 löndum sínum.
Menn sja að þafi er ekki aunað en
fásinna afi takast f fang að borga
f jögur til sjö hundruð dollara fyrir
framræslu á fremur lélegum kvarti
ekki s’.zt. þegar hægt er að fá betra
laDd og betur sett fyrir jafnvel lægra
verö.
Menn eru nú farnir að étta sig
á þvf, að það var okki af einskærri
elsku til bændanna, afi Roblin-stjórp-
in sendi út menn til afi koma þeim
(bændum) til afi bifija um landþurk-
un. þafi er nú komifi npp, að vissfr
vinir stjórnarinnar (bar á mefial
þingmafiur sem íslendingar í Gimli-
kjördæminu kannast við) hafa með
gófiu rnóti komist yfir eitthvað af
engjalöndum fylkisins og vilja fá
þau ræst fram; og til þess sð gera
ennþá betur við þessa gæfiinga sína
lætur stjórnin tæla bændur til að
biðja um framræsluna og skuld-
binda sig til að borga fyrir hana.
A8 maður ekki tali um borg-
unina sem áætluð er fyrir verkið
við framræsluna—í mörgum tilfell-
meira en fjórum sinnum það, sem
Greenway-stjórnin borgafii fyrir
samskonar verk.
Og svo verðið, sera skuldabréf-
in seljast fyrir. Roblin stjórnin
selur skuldahréf þessi fyrir 10 cents
miima hvert dollarsvirði heldur en
Greenway-stjórnin seldi samskonar
skuldabréf.
Hvafi miklu af fé þessu verður
varið til að ræsa fram landið fyrir
og hvað miklu til að hjalpa stjórn-
inni til að vinna næstu kosningar
vita menn ekki. Hitt vita menn,
að Roblin stjórnin ætlar sér að
vinna kosningarnar, hvað sem kost-
ar, og þingmannsefnum hennar hefir
verið leyft eða skipað að Ibfa kjós-
endum öllu sem þeir biðja um hverju
nafni sem nefnist. Td þess útheimt-
ast peningar, og Roblin stjórninni
er til þess trúandi að láta sem mest
af þeim koma úr vasa bændanna.
Edison.
I>ótt Tbomas A. Edison sé öllum
heiminum kunnur fyrir hinar mörgu
og miklu uppfindingar sfnar, eru það
ekki margir, sem eru kunnugir heim-
ilislffi hang. £>egar maður sér hann á
efnxfræfiis starfstofunni önnum kaf-
inn og umkringdan af ýmiskonar vél-
utn og verkfierum, klæddann I blett-
ótt og útgerð vinnuföt, p& getur mað-
ur tæpast ímýndað sér að þetta sé
m^ðurinn, sem & hið mikilfenglega
skrautbýsi afieÍDS sjö hundruö fet frá
starfstofunni. Fyrir tlu árum síðan
haffii vinnustofan og efnafræfiislegu
tilraunimar svo mikifi afidrftttarafl
fyrir hann, og svo mikið vald yfir
honum, að hann kunni hvergi annar-
staðar við sig en þar og leið ekki vel
nema hann jværi þar önnum kafinn frft
morgni til kvelds, og stundum enda
mestan hluta sóiarhringsins. Smfttt
og smfttt, stund ím nærri pvl að segja
með slægð og brögðum, hefir „töfra-
manninum" Iverið nftð UDdan hinu.n
föstu yfirrftfium er nftttúrugftfa hans
hefir hftft yfir honum. Nú hefir anr-
að afl, enn sterkara og ennmeira töfr-
andi nftð tökum ft honum og sigrað
yfir öllu öfiru.J .Dað er sfl ftstarinoar.
I>ó þessi mikli hugvitsmaður jafnvel
enn vinni miklu tseira en flestir menn
& hans aldri og I hans kringumstæfi-
um eru vanir að gera, hefir hatra
samt,nú & slfiari ftrum, tekið BÓr meirt
og meiri hvlldir frft störfum slnum.
Hann er nú hættur, eins og oft kom
fyrir ftður, að loka sig inni og vinna
s-xtlu klukkustuudir samfleytt ftn
annarrar hvlldar en að sofaa eina og
eina klukustund I einu við og við ft
þvl timabili. — En nú hefir Edisoa
eftir að hann giftistl seinnx sinn.feng-
ið þft meðhjftlþ er tekur þfttt I öllu
hans erfiði. Faðirjþessxrar konu hans,
John Miller, fann upp hina nafnfrægu
Millers sl&ttuvél og var mesti hug-
vitsmaðuf. I>að liggur þvl nærri að
halda að þessi andlegi skyldleiki sé
öflugt samtengingarband milli þeirra
hjónanna, enda er þessi kona hans, I
orðsins fylstu ogbeztu merkingu h*ns
hj&lparhönd f öllu. Hún tekur með
miklum fthuga þfttt I öllum störfum
hans, sem hefia leitt til þess að hún
nú er orðin mjög vel heima I raf.
magnsfræði og aflfræði. £>að var &
þeim tima, aom annrlki hans var hvað