Lögberg - 12.11.1903, Blaðsíða 1

%%%%%%% ♦%%%%%% %%%%%%%''J
örygfgis rakhnífar.
Við seljum þá ‘.tegund sem við ábyrgjumst
að sé góð. Ómögulegt að skera eig á þeim.
Blððin eru ðll ár bezta etáli; endist svo árum
gkiftir.
Anderson & Thomas,
x 538 Maln Str. Hardware. Telepbone 339.
4%%%%%%%%%%%%%%%"%%%%%%<
r
%%%%%%%%%.»%%%%%% w%
MáLningar-bætirinn. r
Yngir upp gamla málnin gu, oggerirnýja £
málningu varanlegri. Ódýrt: auðvelt að
nota. Þeir sem »tla scr að láta mála eettu
að fá sýnisliörn hjá okkur.
Anderson & Thomas,
638 Mais Str. Hardware. Telephone 339.
tf Markl: avartar Vale.lás. #
4%%%%%%%%%%%%% *%wm%%%%%
Í
16. AR.
Winnipeg:, Man., flmtndagfinn 12. Nóvember 1003.
Nr. 45.
Um íslenzkar bókmentir.
(Eftir Vilhjálm Stefánsson).
Á síða8tliðnnm tveimur árum hefir
bæði (slenzka og önnur norðurlauda
tungumál og bókmentir, náö þeirri
fótfestu ( Ameríku sem þær eiga
rétt á að ná, en ekki hefir fullkom
lega verifi kannast við fyr. Fyrst
var séra F. J. Bergmann veitt kenn-
araembætti viC Manitoba-hánkólann
og síðan Prófessor Tingelstad við
háskólann ( Norður Dakota. All
gott safn af fslenzkum bókum er ná
til viB Manitoba-háskólann* og vís-
ir til annars fslenzks bókasafns er
«innig kominn í NorBur Dakota.
Mér hefir nýlega verið skrifaö—og
cg vona sú frétt verBi komin út í
öllum (slenzkum blöfium, iBur en
þessar línur verBa komnar alla leið
til Lögbergs—aö háskólinn í NorB
nr Dakota ætli aS verja tvö þúsund
óollurum (meö vissum skilyrBum),
til þess aB kaupa skandinaviskar
bækur á næsta ári. í ýmsum há-
skólum í Bandarfkjunum, hetír á
þesRU ári, forn-íslenzku veriB bætt
viB námsgreinarnar. Alt hetta ætti
aB vera gleBifréttir fyrir Islendinga
bæfi vestanhafs og á Islandi.
En miklu vfBtækari og þýBingar-
meiri fyrir þetta málefni er breyt
ing sú A „Journal of German c Phit
ology“ (germanska málfræBis ' tfma
ritinu). sem nýlega hefir veriB aug-
lýst f umburBarbréfi, og hljóðar út-
dr-’ttur úr þvf á þessa leið;
„Germanska málfræðis tfmaritiB.
Deild skandinavisku tungumálanna
og bókmentanna.—þaB mun gleBja
alla skandinavfska mentamenn, og
alla sem unna skandinavískum bók
mentura, aB í germanska málfræðis-
tfmaritinu verBur hér eftir skandi
naviskri tungu og bókmentum ætl-
aB sérstakt rúm. Tilgangurinn meB
þessu er sá, aB efla þekkingu á
norskum, sænskum, dönskum og ís-
lenzkum bókmentum í Amer ku.
Germanska málfræBis tímaritiB er,
eins og nafniB bendir til, helgaB út
breiSslu germanskrar tungu og ger
manskra bókmenta. VerMeikar
þess eru viBurkendir af mentamönn
um bæBi hór f þessari heimsálfu og
NorBurúlfunni. Prófessor Gustav
E. Karsten er ritstjóri þess og hefir
hafiB þaB til hins mikla álits og viB-
urkenningar er þaS nú alment nýt-
ur, sem eitt hið bezta tímarit f sinni
röð. . . TímaritiB kemur út fjór-
um sinnum á ári og er hvert hefti
eitt hundraB og þrjátíu bls., eBa fimm
hundruB og tuttugu bls. árgangur
inn. VerfiiS er 13.00 árg. .
þetta germanska málfræBis t>ma-
rit er hiB bezta af þvf tagi, s^m hægt
er aB t'á i Amerfku og stendur aB
mörgu leyti jafnfætis b ztu sauis
konar tímaritum í NorMirnlfunr i.
Einum fjórBa til einuni sjötta hluta
hvers heftis verBur hér eftir variB
fyrir skandinaviskar ritgerBir. þar
aB auki verBa viB og viB f þvf grein-
ar um samanburfi norrænna tungu
mála og bökmenta við önnur tungu-
mál og bókmentir, og sérstaklega
ræBandi um íslenzku og skyldleika
hennar við engilssxnesku, saxnesku
og gamla há-þýzku. Er það mál
efni sem mikið er rætt meðal lær-
dómsmanna nú á tfmum.
MeBal þeirra sem rita f tftnarit
þetta verða hinir heimsfrægu mál-
fræðingar, prófessor Finnur Jónsson
•) Bóka8«fn það, sem hér er Att við,
er eign islenzka lút. kirkjufélagsins, en
ekki Manitoba-háskúlans.
í Kaupmannah’ifn og prófessor So
phus Bugge í Kristjaníu í Noregi.
Margir nafnkendir germanskir
fræðimenn munu þar afi aukilsenda
timaritinu greinar við. og vi*i, sem
snerta íslenzk málefni.
Prófessor George T. Flom, sem er
ritstjóri hinnur skandinavisku
deildar tímaritsins, er manna fær-
astur ( Ameríku til þess aB takast
þann starfa á hendur. Hann er af
norskum ætturn og hetír f mörg ár
varið miklum tíma til þess aS lesa
germönsku tungumálin í NorBur-
Evrópu, sérstaklega forn fslenzku,
uoisku og svensku. MeBan hann
var í NorBurálfunni lærBi hann hjá
Dr. Finni Jónssyni, sem hann dáiit
mjög mikifi að.
Komu tfmaritsins hefir veriB vel
fagnaB og þafi hlotiB beztu meBmæli
Dana og Svía, bæði f Ve*turheimi
og í Norfiurálfunni. þafi er von-
andi aB íslendingar taki f san a
strenginn, afi minsta kosti sumir
þeirra, eða sérstaklega prestarnir og
sá hluti leikmanna, sem þykir vænt
um íslenzka tungu og fslenzkar bók-
mentir, og verði stöðugir lesendur
tímaritsins. Greinarnar í þvf verBa
afi eins hið b zta nf því er ritaB
\erfur í Ameriku og NorBuralfunni
viðvfkjandi norrænrn fornfnefii.
* *
*
GreÍL þessi var send Lögbergi
fyrir nokkuru síðan, en af vangá
dregist að biita hana, og bi"ijuiH vér
hinn heiBra^a höfund af.sökunar á
þvi.—Ritstj.
Fréttir.
Canada.
Á mAnud*i?inii v«r var koinið hing-
að til bæisr’ns me' 7 fanga frá Yo*k-
too, 4 ]«ið ti' fanirahúsains f Stony
Mountain. C>e’r höffiu unnifi pafi til
sika afi brenna þreskifthöld Var einn
þeirra dærad ir f þrigHÍa ára og hinir
B«x f tvei/(/ja ára hegningarvinnu —
E'nn þesaa a m-noa er G»liciitmaður,
en hinir I) ntkhoborzir.
Vindlafctjörfiartnenn ft Jamaiea hafa
farifi fram ft þ»fi vifi C“nada stjórnina,
afi Imkka i' nflutnii'ggtolI ft vindlum
og cigarettum nn. 10 procent Bjófia
þeir í stafiinn að 81» om, afi verfiift ft
hverri tonnn af hveiti, er þmgafi flyzt
frft C«n»da, hekfti um einn »hilliog.
Landnftms'nenn fr . Ba'’darfkjunum
sem sezt h*fa »fi f A herta oi/ tekiö
sér þar lönd, Iftt* vel yfi sér Bygg-
ngom hvfir tjöli/afi mjög mik ð þar t
eumar ' afialb«*"nom Edmonton. Eru
sumt af þvf atrtrhygpini?ar, t. d. bygg-
ingar M >r tre«l og Conim<>?ce bank
ann».
E dv o'i '- ik ll va fi f baanum
D p 'io *> f '«t f ’ ■ - v ■.
BAND4RtKIN.
I 'd'ftna ó“i fi’r h ifa veri1' nú und
anfarið t AoatorWyotning í Colorado.
Byiu*ti R n*Rkinnarnir ft þvf afi taka
no> hrytja niðor hftfé fyrir baandum
Bera þeir þafi fyrir aip, afi atjóroin
«Wamti þnim avn ftr hnefa atyrk þann
til Iffanppeld'a, er þeir e'gi heimtingu
A, sfi þ“im aé nanfingur einn kostur,
afi tak* þafi sem hönd ft feati. Lög-
reglnmenn og herlifi nokknrt hrfir
v@rið gent fit til »ð stemma atigu fyrir
aripdei'dum þesaum. Hafa þeir 4tt
•raftoruatur vift Indftnana og nokkurir
fall’B af bvorum tveggja.
Rfkismafiur i'Okkur 1 Philadelphiu
hvarf fy.-ir nokkrum vikum sififtu, og
töldo meon vfst að hann heffti fanai
af slysförum, a einn efia annan hstt
En nfi fyrir skönrnu sfðnn feagu vin-
t hms brjef frá hon ira, og Begi't
harm ver.t í haJdi hjft ræningjum, er
hótí að rftða hana af dögum, nema
þeir ffti ftkveðna pe iiagaopphefi fit-
borgafta, og biður hann þessa vini
sfaa að gera rftðstafanir til þess að svo
verði gert.
Auðroenn f Ch’cago og Milwaukee
reyna nfi hver f kapp við annan að nft
f einkaleyfi til ýmsra fyrirtækjs ft
lífijslandi. Pannig eru þeir nú 1 sam-
ningum við stjórnina um að taka að
sér að grafa skipaskurð milli Svarta-
hafsins og Eystrasalts. Einnig haf*
þeir boðist til fiess að taka að sór að
koma upp stræta-sporvögnum, sern
gaDgi með rafurmagni, 1 mörgum af
' elztu bæjunum ft Rússlandi. I>«ss
hftttar samgöngufæri eru ekki notuð
þar, enn sem komið er, heldur að eins
vagnar, gem hestum er beitt fyrir.
Hinn 11. ftgúst lagfii mafiur nokkur
J Br >wn að nafni, ft stað frá Boston 1
opnum aeglbftt og ætíaði aér að sigla
til Marseille ft sunnanverðu Frakn-
landi. Hinn 20. ftgúst kom hann til
Halifsx og fókk sér nesti til ferftarinn-
ar. D»fian lagfii hann svo f haf 26. ftg.
Hinn 6. september fékk hann aftaka-
vefiur og hvolfdi þft bfttnum. Eftir
mikl* erviftleika tó’-^^honum aft rétta
bfttinn vift,en mist haffii hinn þft bæfii
allan matarforfiann oe drykkjarvatnift,
sem var innanborfis. Hion 27. septom-
ber roætti hann enaku guf'iskipi, og
fékk þar naufisynjar sfnar. Hélt hann
svo ftfram ferfiinni, og var h' »n 25.
október kominn til Madeira eyjanna,
heill & hófi og lét vel yfir feröinni.
Aukaþ'ng Bandarfkjanna var sett
ft m&nudaginn var.
Tvær j&rnbrautarlestir rftkust &
skamt frft bænum Indianapolis f vik-
u >ni sem leið. Fimtftn manns biðu
þar bana og yfir fimtftn særðust meira
og minna
Ekki gengur enn þft saman með
Bvndirfkjaatjórninni ogrftðaneyti pftf
ans f Rómaborg um kaup ft landeign-
nn þeim, er ýmaar muokareglur e'ga
ft Pbilippine-eyjunum. Bjóða Banda-
rfkjauenn fttta miljónir dollara, en
munkarnir heimta tólf miljðnir.
Kfnveraki sendiherrann f Waahing
ton hefir op’nberlega snfiið sér til
Bsndarfkjaatjórnarinnar, fyrir hönd
stjórnar ainnar, og beðið um liðveizlu
gegn Rfieaum f Manchuria-mftlinu.—
Sagt er að B*nd*rfkin muni sarat sem
ftður ekki blanda sér í þau mftl.
Utlönd.
I dönsku blafii, „Revyen“, fem fit
er gefifi f Chicago, er sagt frft þvf,
hinn 31- f. m., aft breytingar þær ft
stjórnarskrft íalands, er Alþingi sam-
þykti f sumar er leifi, aéu nú sam-
þyktar og undirskrifafiar af konungi.
Eitt af aðalatrifiunum f þeesum breyt-
ingura er þaft, afi íalaud fær aérstak-
ao, innlend&n rftftjjrjafa.
í sama blafti er þess getift afi f&lka-
merkift sé nú vifturkent af stjórninni,
sem merki ísiands f staft flatta þoraks-
ins mefi gullkórónuna.
Sagt er afi Bfilgarar hafi nú ftttatfu
þfiaundir manna undir vopnum og
muni, þegar minat varir, vafia inn ft
Tyrkland me’' bftli og brandi.
Viihjftlmur I>ýzkaland«.keisari var
skorinn upp f vikuoni sem leifi. Er
ps.fi roeinsemd í raddhöndunura, sem
afi honutn hefir gengifi. E-u sumir
j ifnvel hraaddir um afi þetta geti ver
ifi byrjun til sa-na sjfikdóras, er lagfii
Frifirik keisara föður hans í gröfina,
en þafi var krabbamein, eins og kunn-
ugt er.
Jónatan kaupir land.
Innanrfkisstjórnin í Washington
hefir nú um undanfarna mftnuði fttt í
annrfki með að fletta akýlunni af rfð-
taskum avikum, vifivfkjandi kanpum ft
stórum landapildum 1 rikjunum Cali-
fornfu, Oregon og Waahington. Dað
eru timbursalar, baafii 1 Californtu,
Oregon, Minneaota og jafnvel enn
fleiri rfkjunum, aena, með hjftlp þing-
manna og ýmara hfttt atandandi em-
b»tti*manna ft landsöluskrifstofunni f
Waahington, hafa avikið innanrfkia-
stjórnina ft svo miljónum ekra akiftir
af Undi. Eru avikin f þvl innifalin,
að öldungis ónýtt land hefir verið lftt-
ið 1 skiftura fyrir gott land og mikils
virfii. Detta land, sem hér er um að
raaða, er talið fimtftu miljónir dollara
virði.
Stjórnin hefir undir höndum fjöru-
tfu og aex sérskilin skóglönd, til aam-
ana sextfu miljónir ekra. Detta land
er, með aamþykki þingains, tekið frft
ft þann hfttt aö forsetanum er falið &
hendur að tiltaka landspildur þær, er
aérakildar akulu vera. Forsetinn fól
innanrfkiarftðhnrranum atarf þetta ft-
hendur, og hann varð aftur að reiða
sig ft aðgerðir landumb jfisraann* sinna
t þessu efni. Degar nfi eitthvað af
þesaum afraörkuðu skógar-svæðum
liggur innan takmarka stjórnarland-
anna sj&lfra er aðferðin að taka þau
frft mjög einföld. Dft er að eins gef-
in út tilkynning um að þessi fr&tekn-
ing sé um garð gengir,. öðru mftli er
*fi gegna, þegar það er privat eiffD,
sem stjórnin vill f& f þessu augnamiði,
þvf þft verður annað hvort sð kaupa
landið eða f& þ»ð í skiftum fyrir ann-
að. Degar um skifti er að rasða, fara
þau fram ft þana hfttt, að eigandinn
eða eigendurnir að skóglendinu, sem
tskast ft frft, fft leyti til að taka aér
jafnroatgar ekrur af rasktandi landi,
er atjórnin ft hér eða þar. Hið frjó-
sama land f dölunum f rfkjunuiu með-
fram Kyrrahafsatröndiuui heyrir að
miklu leyti enD undir yfirrftð stjórnar-
innar, sem heimilisréttarlönd, og er
akift niður f eitt hundrað og sextfu
ekra bújarðir.
Aðferðin til þess að koma svikun-
um fram, hefir nú verið þannig, að
landbrallsmeno hafa keypt spildur
stórar af fjalllendi fyrir mjög lftgt
verð, frft >1,00 til $1,25 ekruna. Meat
af landi þesau var einskis virði, og
einast* markmiðið með að kaupa það
var, með hjftlp h&tt standandi mtnna,
að fft si.jór>>ina til þess að búa til úr
þvf akógland. Dessir landbrallarar
höfðu atjórnarúrsxurð fyrir þvf, að
þeir hefðu leyfi til þess að fft land i
akiftum, er væri fimip til sex dollara
virði ekran. Ágóði þeirra varð mis-
munurinn ft verðinu, sem þeir höfðu
í/efið fyrir fjalllcndið, er stjórnin var
lfttin kaupa, og þvi verði, er þeir g&tu
fengið fyrir landið, sem þeir fengu i
akiftum. Dað telat avo tii, að ftgóð-
inn að meðaltali ft öllu landinu, sem
hér er um að rasða, sé þrír dollarar &
hverri ekru, og að ekrurnar aéu um
fi rm miljónir að tölu.
Á ýmaan annan hfttt er og aagt
að stjórnin hafi verið féðett i landa-
kaupum ogaölum. En allar eiga að-
ferðirnar aammerkt I þvi, að þær
ganga út & það að græfia fé ft ólevfi-
legan hfttt, og embaattiamerm sljórn.
arinnar eru þeir allir, er þesair féglæf-
ramenn h»fa fengið til þess að reka
eriodi aitt.
Mannlatfá Islamli.
(Eftir Fjallkonunni.)
Húafrú Kristín Einaridótár, kona
sr. Jóhanna Dorkelsaouar dómkirkju-
presta, andaðiat afi heiiuili sínu hér f
Reykjavfk föstudaginn 2. okt.
Magnúa Bjarnason, fyr bóndi &
Stóru-Sauðvlk, andaðist 4. sept,. og
var þfi 67 ftra gamall.
Pftll Dórðarson, bóndi ft Brattholt’,
andaðist 16. sept. eftir fftrra daga legu.
Dórður DorsteinssoD, lengi Djfipa-
dal 1 Barðaatrandarsý'ilu, aonur séra
Dorsteina sftl. & Snæfjöllum, ættföður
Thorateinssoaanna. Andaðist 28. &g.
I. E. Sollie, sfðast verslunarmaður
ft ísafirði, en lengi forrtööumaður
brauðgerðarhfiss ft sama stað. Norek-
ur að ætt. Andaðiat 6. s>»pt.
Hvanneyrarskóli brunninn-
Aðfaramótt^þriðjudagains 6. þ. m.
brunnu 2 húa ft Hvauneyri til k»ldia
kola, búnaðarakólinn, tbúðarhúaið, og
mjólkurhúaið. Fleatum munum varð
bjargað úr neðra gólfi fbúðarhússina
og flestum fthöldum úr mjólkurlúainu.
Alt annað brann ,svo sem rúmfatnað-
ur, bækur o. fl. Ekki vita menu með
vissu um, hveruigjeldurinn hefir kom-
ið upp.
A stjórnarfundi BúnaðarfélagsÍDS á
langardaginn var ftlyktað:
Að h*lda kenslu f smérgerð ftfram
f vetur, '
að l&ta í vetur kenslana f&ra fram
hér I Rvfk,
að hækka þar af leiðandi nem-
endastyrkinn um halming.
Að þvl er snertir búnaðarskól&nn,
þ& verður verklegri kenslu haldið ft-
fram, en bókleg kensla fellnr DÍðar í
vetur. — Fjallkonan.
Stóð tíðindi.
íslands banki var settur i stofn I
Kaupmannahöfn, um nóubil, 25. sept-
ember sfðastl. Stofnféð er tvær millt-
ónir króna. Von ft bankamönnunum
hing&ð til landsins við allra fyretu
hentugleika. Verður þvf héfian af
þess skamt að bfða, afi bankinn t&ki
til starfa. —Fjallkonan.
Borgiö „Sam.“
TJmboðsmenn fyrir „Sameiningun&'*
sem veita móttöku borfjun fyriv blaðið
og taka ft móti ftskriftum nýrra kaup-
enda eru:
Argyle-bygð: Kristjftn Hjftlmaisson.
Pipestone-bygð: Jón H&lldórsson.
Gimli, Husavick og Árness pósthús:
Jón Pétursson.
Hnausa, Icel. River og Árdals pósthús:
Bjarni M&rteinsson.
Mikley: Helgi Tómasson.
Selkirk: Séra N. Stgr. Thorlftksson.
Þingvallanýiendu, Assa: Svbj, Loftsson.
Lðgbergs-nýlendu, Assa: Gítli Egilsson.
Sólheima P O. í Alberta: Jón Pttursson,
Tindastóll og Markerville í Alta:
Gísli Eiríksson.
Brandon: Lftrus Árnason.
Pembina: Geo, Peterson.
Mountain: Thomas Halldórsson.
Ghrdar: J. K. Ólafsion.
Milton: Haraldur Pétursson.
Akra, Hallson og Hensel: Jón Jónsson,
bókaali,
Minneota: Hóseas Thorlákssrn,
Ely og Wines P. O., N. D.:
Job. Sigurðsson.
Vinsamiegast er inælbt tiljesa, að
kaupendur ,,Sam.“ borgi það sem þtir
skulda blaðinu fyrir næstu ftramét.
Winnipeg. 9. nóv, 1903.
Ói&fur S. Thorceirsaon,
féhirðir Sam.
614 William Ave. W.nnij eg, Mao,
Kaupið Lögber og borgið fyrir það.
Lesið kostaboð Lögbergs í bladi
þessu.