Lögberg - 31.03.1904, Blaðsíða 4

1'
BL'oqbcvq
Gor. lliasrt ^tw. iiniaog St,
Stinnipcg, jHan.
M. PAI’LSON, Editor.
JJ. A.. m.ONDAL, Bus. Manager.
UTANÁSKRIFT :
The I.ÖGItEKO PRINTING & PI BL. Co.
P. O, Box I 36.. Winnipeg. Man.
FLmludaginn Sl. Marz, 190%
Horfurnar.
Þaö liggur í loftinu, aö almenn-
ar Dominiori-kosningar muni fara
fram í Canada áður en sérlega
langt líöur, og þeir, sem nokkuö
verulega um landsmál hugsa, eru
farnir aö viröa fyrir sér horfurnar
og reyna að gera skynsamlegar á-
aetlanir um það, hvernig næstu
kosningar muni fara í þessu og
þessu kjördæminu og þessu og
þessu fylkinu. Og þó í þeirri á-
ætlun komi fram meira og minna
skiftar skoðanir, þá verður niður-
staðan sú hjá flestum, hvaða póli-
tískum flokk sem þeir fylgja að
rnálum, að Laufier-stjórnin haldi
völdunum með jafnvel auknu
fylgi, nema eitthvað stórkostlegt
og ófyrirsjáanlegt, sem engir bú-
ast viö, verði til þess að veikja
hana hér eftir.
Afturhaldsleiðtogarnir tala að
vísu digurt gegnum blöðin og
reyna að gera það sennilegt, að
dagar Laurier-stjórnarinnar séu
taldir og að hún muni falla við
næstu kosningar. En það dylst
engum skýrum og eftirtektarsöm-
um manni, að á bak við þau dig-
urmæli liggur engin alvara; það
má alls staðar lesa vonleysið, um
sigur, milli línanna. Þegarósann-
ar ákærur eru bornar á stjórnina
og ósatt er sagt frá gjörtum henn-
ar og helztu pólitískum viðburð-
Btn í landinu, og á þeim ósann-
indum er eingöngu bygð vonin um
sigur afturhaldsflokksins, meðan
ekki er borið við að reyna aðgera
stjórnina óvinsæla í augum fólks-
ins með þvf að segja satt um
hana—skýra satt og rétt frá því
sern hún hefir gert, þá getur ekki
verið nein von um að fella hana.
Tfl þess aö sýna, að þetta, sem
hér er sagt, er ekki út í loftið,
vísum vér til ritstjórnargreinar í
,,Heimskringlu“ frá 24. Marz.
Fyrirsögn þeirrar greinar er: ,,][
loftinu, “ og er þar sennilega við
það átt, að allar staðhæfingar,
sem þar eru gerðar, séu bygðar
,,í loftinu“—-í lausu lofti; en ekki
hefði átt Síður við að nefna grein-
ina ,, Bergmálið, “ því að hún er
ekkert annað en bergmál af því
sem í öörum málgögnum sama
flokks hefir staðið nú að undan-
förnu. í þessari ,,Heimskringlu“
grein segir, að miklar líkur séu ti
,.að Ottawa-stjórnin falli við
næstu kosningar, “ og líkur þess-
ar byggir blaðið á því:
1. Að ,,strandfylkin séu að
snúast gegn Laurier, eins og St.
John kosningin sýndi;“
2. Að Laúrier-stjórnin hafi
ekki lækkað tollana eins og hún
lofaði;
3. Að þjóðskuldin hafi farið
stórum vaxatrdi síðan Laurier-
stjórnin komst til valda;
4. Að menn séu óánægðir með
Grand Trunk Pacific járnbrautar-
samningana, sérstaklega með það
tvent. að tími sá, sem félaginu er
leigður austurhluti járnbrautar-
innar, hafi verið framlengdur um
50 ár, og að stjórnin skuldbindi
sig til að kaupa eftir 50 ár allar
greinar út frá þeim hluta brautar-
innar, semG.T. P. félagiö þá kann
að hafa bygt. ,, Slfkt eru óþol-
andi samningar, “ segir blaðið.
,,Og óánægja kjósendanna út af
þeim, er þegar farin að gera vart
viö sig, eins og Quebec-kosning-
arnar sína. “
Hefði ,.Heimskringla“ bætt
því við, að óánægja væri í Norð-
vesturlandinu yfir því, að Domin-
ion-stjórnin ekki vildi veita því
fylkisréttindi eins og vissir menn
þar hafa farið fram á, þá hefði
hún dregið alt fram, sem leiðtog-
ar afturhaldsmanna þykjast byggja
vonir sínar um sigur á. En blað-
ið hefir álitið viturlegast að sleppa
því.
Það þarf ekki lengi að virða
fyrir sér þessi fjögur atriði, sem
,,Heimskringla“ telur aðallíkurn-
ar fyrir því, að Laurier-stjórnin
,,falli við næstu kosningar“ til
þess að sannfærast um, að blaöið
gerir sér allsengar vonir um sigur.
Það er kunnugt, að St. John
menn urðu öskuvondir af því, að
ákveðið var að láta Grand Trunk
Pacific járnbrautina liggja ti
Moncton, en ekki til St. John;
og svo mikið kvað að óánægju
þessari, að Mr. Blair (þá járn-
brautarmálaráðgjafi í stjórninni)
sá sér ekki annað fært en setja
sig upp á móti samningunum og
gefa upp sæti sitt í stjórninni.
Það var því ekki nema það sem
allir máttu fyrirfram vita, að St.
John menn mundu senda stjórn-
arandstæðing á þing þegar Mr.
Blair sagði af sér þingmensku.
Og svo er þessi St. John kosning
hið eina, sem ,,Heimskringla“
getur bent á því til sönnunar, að
strandfylkin séu að ,,snúast rnót
Laurier. “ Sannar ekki blaðið
með þessu einmitt hið gagnstæða?
Að frá strandfylkjunum eiga aft-
urhaldsmenn einskisliðs að vænta?
Enda er það svo—eins og ómögu-
legt er annað en lesa á milli lín-
anna í , .Heimskr. “ greininni—,
að strandfylkin hafa aldrei staðið
óiskiftari með Laurier-stjórnir.ni
en einmitt nú.
Séu Canada-menn óánægöir
yfir því, hvað háa tolla þeir verða
nú að borga af innfluttum vörum,
þrátt fyrir hina miklu toll-lækkun,
mundu þeir þá vera líklegir til að
gera vont verra með því að greiða
atkvæöi með þingmönnum and-
stæðinga flokksins, sem lýst hefir
yfir því, að ef hann komist ti
valda, þá skuli tollar hækka svo,
að verksmiðjurnar eystra losist
við alla útlenda samkepni og geti
einar setið að innlenda markaðn-
um, því að, eins og einn aðalleið-
toginn komst að orði, ,.bændurn-
ir í Vestur-Canada séu komnir í
svo góð efni, að þeir standi vel
við að borga dálítið hærra verð
fyrir vörur sínar en þeir gera nú?“
Plátollafyrirheit þessi spiltu stóir-
um fyrir þingmannsefnum aftur-
haldsflokksins við aukakosning-
arnar í Quebec nú fyrir skömmu,
og þá má nærri geta hverskonar
verkanir þau muni hafa í vestur-
hluta landsins. Afturhaldsleið-
togarnir geta því ómögulega gert
sér neina minstu von um að græða
á þessu atriði þó þeir láti svo
íraman í fólkiö. Ekki dettur oss
í hug að gefa í skyn, að þeir beri
ekki persónulega gott úr býtum
fyrir að taka að sér þetta áhuga-
mál verksmiðju-auðmannanna, en
flokknum stendur ekkert gott af
því né Laurier-stjórninni ncin
lætta.
Þá er ekki sennilegt, að Laur-
ier-stjórninni verði reiknað það
til stórsyndar hvað þjóðskuldin
hefir vaxið í höndum hennar.
Jegar afturhaldsmenn sátu að
völdum óx skuldin um meira en
sex miljónir dollara á áFÍ.og heyrð-
L< )G I

TLDAGINN
M,'.
ist aldrei á þeim, að það væri
m j ö g m i k i ð. Þau sjö ár, sem
Laurier-stjórnin hefir ráðið fjár-
lögunum, hefði’ skuldin að sama
skapi átt að hafa aukist um tals-
vert yfir fjörutíu miljónir, og það
án þess afturhaldsmenn ættu að
láta það á sér heyra, að þeim
þætti það m j ö g m i k i ð. En
nú hefir ekki skuldin vaxið um
neinar fjörutíu miljónir ekki
einu sinni um eina miljón,
heldur að eins um sjötíu og
eina þúsund á öllu tímabil-
inu, eða að meðaltali um tíu þús-
undir á ári. Það var ekki aukn-
ing þjóðskuldarinnar, sem kom
mönnum til að taka völdin úr
höndum afturhaldsmannn, við það
mun ritstjóri ,, Heimskringlu“
hiklaust kannast, og þó óx skuld-
in hjá þeim, eins og fram hefir
verið tekið, um meira en sex
miljónir á ári að meðaltali. Er
þá nokkurt vit í því fyrir aftur-
haldsmenn að reyna að byggja
vonir sínar um sigur við næstu
kosningar á ööru eins og því, að
Laurier-stjórnin ,,falli“ fyrir það
að hafa aukið skuldina um tíu
þúsund dollara á ári eða einn
sex hundraðasta á móti því sem
hinir gerðu?
Það sem blaðið segir um Grand
Trunk Pacific samningana og á-
standið í Quebec verður tekið til
yfirvegunar í næsta blaði.
Vinarbréf til íslands
frd JÓNI fríi SleObrjót.
III.
Mary Hill P. O.,
9. Marz 1904.
Kæri vin !
Eg skrifaði þér í næstl. mánuði
og ætla nú að bæta dálitlu við.
Síðan eg skrifaði sfðast, hefir fátt
fréttnæmt viöborið. Kuldarnir
héldust út næstl. mánuð, en fyrstu
dagana af þessum mánuði fór
frostið að minka, og einn dag —
mig minnir jj. 6. þ. m. — var hér
4 stig hiti á Reaumur. I dag
er aftur norðaustan hríð með mik-
illi snjókomu og stormi. Heilsu-
far er hér allgott nú um hríð. —
Uppboð var haldið hér nýlega.
Mr. Skúli Sigfússon seldi nálægt
60 kýr og kvígur, tvævetrar og
eldri, og ýmislegt fleira. — Það
er alveg eins og heima aö vera á
uppboði hér, sama fjörið !! En
hér er samt aldrei vín veitt með-
an á uppboði stendur. — Kýrnar
seldust frá 26 upp í 45 dollara, og
var 8 mánaða frestur á greiðslu
verðsins rentulaust. Skúli veitti
gestum sínum höfðinglega, og all-
ir fóru víst þaðan glaðir, en marg-
ir með nokkuð stóra skuld. Svo
verða nú víst ekki fréttirnar meiri
í þetta sinn. Eg verð að masa
við þig eitthvað annað.
Þú baðst migeinusinniað segja
þér, þegar eg væri kominn hing-
að, hvort eg álíti betra að vera
hér eða heima, og hvort Islend-
ingum líði betur hér yfir höfuð en
heima. Eg ætla að svara síðari
spurningunni, að því leyti sem eg
til þekki. Eg hygg, að öllum
þeim, er lifa af búskap og dag-
launavinnu, líði yfir höfuð beturi
hér en heima. Fátækir menn,
sem hafa heilsu til að vinna, gefa
mikiö betur haft ofan af fyrir sér
og sínum hér og hafa alment betra!
viðurværi en heima, og miklu
meiri líkur til að geta komið börn-
um sínum ,,til manns". Kyn-
slóðin, sem hér er að vaxa upp,
ber þess líka óræk merki. Hún
er þrekmeiri og frjálslegri en al-
ment er heima. Veldur því bæði
hollari og kjarnmeiri fæða, minni
vosbúð og léttari vinna, og þó
hafa menn hér fult svo mikið gagn
af börnum sínum til vinnu. Hér
úti á landinu ganga börnin á skóla
um sumartímann, og hefir það
eflaust holl áhrif á líkamlegt upp-
eldi þeirra, eins og andlegí, því
i samfara því er holl hreyfing, bæði j
i á skólagöngunni og stundum við j
j létta vinnu á kvöldin þegar þau
koma heim. En þrátt fyrir það ;
j þó mönnum líði hér alment betur, j
þá fara fjölda margir hingað með j
j falskar vonir um það, hve fljótt
j og auðvelt það sé að afla sér auðs
j hér. Það er satt og rétt sem Jón
j Ólafsson kvað um það: ,,Virðar
! nýtir vel hér dafna, með vinnu og
guðs hjálp lukkast það“ (að safna
| auði). Margir sem koma hingað
félausir eru nú orðnir í góðum
efnum, og ekki allfáir þeirra auð-
menn, eftir íslenzkum mæli-
kvarða.fjj] En þeir hafa orðið
að leggja hart á sig fyrstu
árin, einkum þegar þeir hafa haít
j fyrir fjölskyldu að sjá, og gróða-
brautin hefir verið regluleg þyrna-
braut fyrir marga fyrstu árin með-
an þeir voru að koma fótum und-
ir sig, en hér vinna allir í f u 11 r i
trú um góðan árangurverka
sinna. Og það gefur flestum
byr undir báða vængi. Hér sjá
! menn líka, að ekki dugar að
í treysta á ,,sveitina“. Félausum
: mönnum er hér víðast hvar hjálp-
að drengilega þegar þeir koma.
En eftir fyrsta árið, þegar þeir
I eru komnir ofurlítið á laggirnar,
þá er ætlast til,að þeir hjálpi sér
sjálfir, ef þeir hafa heilsu, Þetta
hefir góð áhrif. Það skapar
sjálfstæðan hugsunarhátt og drep-
ur ,,sveitarstyrks“ hugsunina,
; sem er íslands versta átumein og
j gengur eins og rauður þráður
j gegnum þjóðlífið í ýmsum mynd-
j um.
: Þegar nú hér við bætist, að
; menn koma óneitanlega í betra
land, með reglubundnara tíðarfar;
komast í sambúð við þjóð, sem
i hefir það aðaleinkenni, sem fylgir
j hverjum hennar einstaklingi, að
: vilja vera sem sjálfstæðust, kom-
ast inn í frjálst og fjörugt verzl-
! unar og viðskiftalíf, — þá skapar
í þetta alt nýjan og dáðmeiri hugs-
unarhátt, meiri starfsemi og fjör-
| ugri framkvæmdir en alment er
j heima. Og þegar þar við bætist,
! að menn sjá þess daglega dæmi,
j að dugnaður og hagsýni ber hér
j ríkulegan ávöxt, þá er það eðli-
j legt þó menn. verði hér dugmeiri
; og hagsýnni en heima. Eg er
j viss um það, að ef einhver gæti
í gert það kraftaverk að fá breytt
hugsunarhætti bændanna og verka
j lýðsins á Islandi, svo að hann
j vrði eins og hann er hér, þá
j mundi margur lifa góðu lífi heima,
I sem nú flýr þaðan að eins af því
j hann getur eigi lifaö þar viðunan-
legti lífi. Það er ekki einungis
j eldur og ís og illviðri sem hamlar
j því, að menn geti lifað góðu lífi á
íslandi. Það er úreltur hugsun-
arháttur, hálf kyrkt framfarabrölt.
j Og þetta eru gamlat menjar af j
j stjórnarfarslegri og viðskiftalegri j
kúgun og harðstjórn, sem enn þá1
á djúpar rætur í þjóðeðlinu, sem
það er búið að gegnsýra í margar
aldir og drepiö hafa dáð og dug!
úr þjóðinni. Nei, það er ekki I
eingöngu jarðveginum á íslandi;
og óblíðu náttúrunnar að kenna j
þó við höfum inargir orðiö að
flýja þaðan, af því við höfum lið- j
ið þar efnalegt skipbrot.
Eg er þess fullviss,, að Islandi
gæti ekki hlotnast meira happ, j
heldur en ef svo sem þúsund ís-
lenzkra bænda, sem komnir eru í
efni og búnir að læra vinnuaðferð- j
ir hér, væru komnir með. bú sfn j
og búsáhöld heim til íslands, og1
önnur eins tala af verkamönnum
í ýmsum iðnaðargreinum,»og gætu !
kent þar vinnuaðferðir, sem h’tr
tíðkast, og komið inn hjá þjóð-
inni hugsunarhætti hérlendrar al-
þýðu. Það væri innflutningur
sein betur borgaði sig fyrir Island
en aö flytja heim norskan og
sænskan bæjarskríl. íslendingar
hafa sýnt það hér, að þjóðin á til
í eðli sínu dugnað og hagsýni; en
þó sorglegt sé að þurfa að segja
það, hefir þjóðflokkurinn þurft að
komast undan íslenzku ánauðar-
oki þrælbundins vanaogdáðleysis-
mollu — þurft að komast undir á-
hrif af frjálsu þjóðlífi — til þess
að geta sýnt hvað í honum býr.
Því hvað sem hatursmenn vestur-
fara segja heima, þá verður því
ekki neitað, að þjóðflokkurinn ís.
lenzki hefir áunnið sér hér álit
stjórnar og þjóðar fullkomlega á
borð við hvern annan þjóðflokk;
og áf því ættu Islendingar heima
að vera stoltir, en ekki að reyna
með öllum móti aö svívirða niður
þjóðflokk sinn hér. íslenzkir
verkamenn eru álitnir hér með
bezu verkamönnum, þegar er þeir
hafa lært vinnuaðferðina. ís-
lenzkir bændur, sem hafa komið
hér félausis, hafa eftir nokkur ár
átt meiri eignir en (og lifaö þó
fult eins góðu lífi eins og) hér-
lendir menn og Englendingar,
sem byrjað hafa búskap sainhliða
þeim með talsverðum höfuðstól.
Svo er það hér í bygðinni, og er
viðurkent af Englendingum, og
mun þessi bygð engin undantekn-
ing vera með það. íslenzkir
námsmenn eru taldir hér með
þeim sem bezta námshæfileika
hafa af þeim er skólana sækja, og
íslendingar eru að smáfæra sig
upp á skaftið með að ná í arð-
samar stöður og ýmsar af þeim
sem taldar eru heiðursstöður, og
er það Islendingum hér og heima
sæmdarauki. í þeirri grein hefðu
Islendingar hér getað verið komn-
ir feti framar ef ekki hefði skort
samheldi.
Eg[er þess fullviss, að íslenzkir
unglingar og bændaefni, sem vilja
læra praktiska búnaðarhætti,
gætu ekki varið. æskuárunum bet-
ur en að koma til Canada og vera
hér daglaunamenn hjá bændum
úti á landi 2-3 ár, og læra búnað-
araðferð og vinnuaðferðir, og auk
þess gætu þeir safnað sér fé, því
fyrir unga og hrausta verkamenn,
sem eru sparsamir og reglusamir,
er hér góður og viss gróðavegur.
Þeir mundu vera vissir að hafa
hér 600 kr. um árið fyrir utan föt
og fæði. Svo þeir kæmu heim
aftur bæði nýtari menn og auð-
ugri. — Islendingar hér unna ís-
landi fult svo heitt sem íslending-
ar heima. Alt of margir hanga
heima með þeirri hugsun: ,,Eg
vildi eg væri kominn til Ameríku.
Hér er engin framtíðarvon fyrir
mig og mína. ‘ ‘ Þessi hugsunar-
háttur skapar kjarkleysi og stefnu-
leysi. Eg veit hér er fjöldi manns,
sem hugsar svo: ,,Eg skyldi fara
heitn og vinna fósturjörð minni
gagn, ef eg héldi það yrði að liði,
ef eg héldi eg gæti lifaö og starfað
þar jafnfrjálst og hér og með jafn-
sterkri framtíðarvon fyrir mig og
mína eins og hér. “
En til þessmokkur íslendingur
þyrði að flytjá heim, yrðu sam-
göngur, viöskiftalíf og stjórnarfar
að breytast stórum heima. Það
þyrfti að vera byrjað að leggja
járnbrautir, nota aflið í fossunum
til að knýja áfrain vinnuvélar,
svo mannshöndin þyrfti ekki að
vinna alt hjálparlaust. Það yrði
að vera kominn ritsími til lands-
ins, og yfir landið, og samgöngur
á sjó, að minsta kosti, helmingi
meiri en nú er. Það yrðu að
vera komnir akvegir fyrir vagna,
þar sem ekki væru járnbrautir.
— Þetta er alt þægindi eg starfs-
meðul, sem Ameríkumaðurinn
hefir, hverrar þjóðar sem hann
er. Væri öllu þessu kipt héðan,
þá væri þjóðarframförin
minnien húner. Væri alt
þetta komið á á Islandi,
þá væri þjóðarframförin
m e i r i. Trúin á þjóðina og land-
ið sterkari en er. Væri komin
járnbraut frá Akureyri til Reykja-
víkur, og þaðan austur í Rangár-
vallásýslu, þó eigi væri meira, og
frá Akureyri og Sauðárkrók inn
eftir fögru sveitunum, Eyjafirði
og Skagafirði. Væri komin sigl-
ing eftir endilöngu Lagarfljóti,
og búið að taka Fljótsfossinn í
vinnu til að knýja fram vélar —
og búið líka að beizla fleiri fossa
á landinu til að láta þá vinna og
létta á mannshöndinni; já, þá
færu ýmsir góðir drengir hér að
hugsa um, hvort ekki væri rétt að
snúa heim í gömlu átthagana; og
ef að þing og stjóín yrðu þá búin
að fá trú, sem sýndi sig í verkinu,
trú á landi og þjóð, svo sterka,
að hún þyrði að senda -hingað
skip til að flytja fólk heim með
góðum kjörum, þá færi það ekki
tómt aftur. Það er mín spá.
Eg hefi oft hlegið íhuga mínum
þegar eg hefi séð járnbrautarlest-
ir þjóta hér áfram í vetur, og
þegar eg hefi húgsað til þess, hve
skelkaðir margir urðu þegar dr.
Valtýr var að berjast fyrir því að
rannsakað væri, hve mikið járn-
braut mundi kosta frá Reykjavík
austur í Árnessyslu. ,,Að leggja
járnbraut hérna á Islandi, þar
sem alt fer á kaf í snjó“, sögðu
menn, ,,það er óðs manns æði! “
En þetta er hégilja. Hér í Ame-
ríku er víða mikið snjóþyngra en
á Suðurlandi, og íveturhefir víða
verið hér eins snjóþungt eins og
hvar sem er á íslandi, og þó er
það undantekning ef lestagangur
teppist. Svo mundi verða víðast
á íslandi. Aðalatriðið er: Trúa
menn því, aö járnbrautir hafi
sömu áhrif á íslandi eins og
hér og annarstaðar? Þau áhrif,
að bygðin þéttist meðfram þeim,
nýir atvinnuvegir komi npp, og
þeir gömlu blómgist, fólkið fjölgi,
framleiðslan og verzlunarmagniö
margfaldist? Hvert það land,
sem ekki hefir þau skilyrði að
geta fylgst tímanum í notkun
verkvéla og samkyns samgöngu-
færa og aðrar þjóðir nota, það
land getur ekki alið framfaraþjóð,
þjóðin dregst aftur, þjóðlífið visn-
ar og trúin á það deyr. — ísland
hefir eitt framfaraskilyröi framar
en mörg önnur lönd. það er hið
ómælanlega afl, sem liggur í foss-
unum, til að knýja fram verkvél-
ar, rafmagnsvagna o. fl., ef fram-
takssemi vantaði eigi til að nota
það. — Eg hefi nú þá trú, að alt
það, sem eg liefi talið að væri
skilyrði til framfara, gæti þrifist á
íslandi, ef þjóðin gerði nokkurn
tíma annað en ,,sakna og trega —
en enginn vaknar. “
En rnáske nú sé morgunroðinn
runninn heima hjá ykkur? Gleði-
legt væri ef svo er. Þið hafið nú
fengið nýja stjórnarskrá; nýtt
þjóðarmerki til að berjast undir
og, í fyrsta sinn, nýjan íslenzkan
ráðgjafa, og, það sem eg tel mest
um vert, þið hafið fengið í ráð-
gjafasætið góðan Islending, góðan
dreng, sem var hngsjónamaður,
áður en hann varðráðgjafi. Vænt-
anlega fylgja hugsjónir hans hon-
um í ráðgjafasessinn, og hans
góðu ættareinkenni: framkvæmd-
arsöm stjórn. Skáldið sem kvað