Lögberg - 05.05.1904, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGIMN 5. MAÍ 1904.
iföghcrq
cor. Williaia Ave.[& Nena St.
SBinniprg, jRan.
M. PAULSON, Editor,
J-ÍA. HLON'IjAL. Bus.Manager,
VTANÁSKRIPT :
The LÖGBERG PRINTIKG & PTBLCo..
V. O, Bvx.l.3t)., Winnipeg, Man.
Fylkiskjörskrárnar.
Fylkisstjórnin hefir nú látiö
þaö boö út ganga í stjórnartíö-
indunum, aö nýjar fylkiskjörskrár
veröi samdar á yfirstandandi og
næsta mánuöi — frá 25. Maí og
fram í fyrstu vikuna í Júní. I
næsta blaöi skýrum vér frá því,
hvar skrásetning feriram í þeim
kjördæmurn, sem Islendingar eiga
heima í.
Allir ættu að láta sér vera um
þaö hugað að koma nöfnum sín-
um á kjörskrá. Ef þeir eiga til-
kall til þess, því að svo getur
auöveldlega fariö, jafnvel þó ekki
sé útlit fyrir það nú, að kjörskrár
þær, sem nú veröa samdar, verði
notaðar viö kosningar. Bæði
geta aukakosningar korniö upp í
hvaða kjördæmi sem er þegar
minst varir, og svo er ekkert ann-
að líklegra en stjórnin breyti
kosningalögunum á næsta þingi
til þess að halda uppteknum
hringlandahætti; og takist henni
vel í þetta sinn að bola út nöfn-
um andstæðinga sinna, þá er alt
eins líklegt að hún haldi kjör-
skránum í gildi þangað til næstu
almennar kosningar fara fram.
Undir öllum kringumstæðum
ættu allir frjálslyndir menn að láta
sér eins ant unrskrásetning þessa
eins og þó kosningar væri fyrir
dyrum, það áminnum vér þá um,
og minnast þess, aö ef eftir vanda
lælur veröur alt mögulegt gert til
að halda nöfnum þeirra frá skrán-
um.
Fylkisréttindi
Norðvesturlandsins.
Viss flokkur manna heldur lát-
lausum æsingum á loíti út af því,
aö Dominion-stjcrnin ekki veiti
Norðvesturiandinu eða vissum
hluta þess fyikisréttindi. Mr.
Haultain stjórnarformaður Norð-
vesturlandsins og Mr. Bulyea
starfsmálaráðgjafi hans voru í síö-
astliðnum mánuði staddir í• Ott-
awa. Kröfur þeirra nú eru hinar
sömu og í fyrra: aö Alberta, As-
siniboia og Saskatchewan verði
viðurkent sem eitt fyiki er fái til-
töluiega sama fjárstyrk frá Dom-
inion-stjórninni eins og önnur
fylki sambandsins. En þaö eru
fremur litlar líkur til, að þétta
fáist aö svo stöddu. Sagt er að
stj Tain áiíti, að með því Nórð-
vesturlandið sé nú sem óöast aö
byggjast og bygðin óöum aö breiö-
ast norðureftir, þá sé langt um
betra fyrir Norövesturiandið sjálft
að gera engar breytingar að svo
komnu.
Þingmenn og aðrir leiöandi
menn Norövesturiandsins eru
langt frá því aö vera allir á sama
máli hvaö þetta fylkisréttinda at-
riöi snertir og því ekki viturlegt af
stjórninni aö hrapa aö neinu meö-
an þannig standa sakir.
Frjálslyndu þingmennirnir draga
engar dulur á það, aö þeir séu
mótfallnir stefnu og kröfum Haul-
tains í málinu og aö þessar enda-
lausu kröfur hans og æsingar sé
geröar í því einu skyni aö hjálpa
flokksbræörum hans meö þeim til
aö ná völdum í Ottawa. Þeir
fuilyrða, meira aö segja, að al-
þýða manna sé alls ekki áfram
um sjálfstjórn þá, sem Mr. Haul-
tain og afturhaldsflokkurinn fer
fram á.
Frjálslyndu þingmennirnir
þykjast vita vissu sína þ ,því, að
andstæðrhgarK't)oinfniÓn48t}órna«^
innar hafi sannfærst.úm, aö þeif
fái ekki mikið fylgi á meöal Norö-
vesturlands-bændanna ef þeir hafi
ekkert annað að bjóöa þeim en
hækkaða tolla og dýrari nauö-
synjavöru, sem auðsjáanlega hlyti
að verða þeim til ills í öllum skiln-
ingi; þess vegna hafi þeir komið
sér niður á þennan sjálfstjórnar-
planka, sem þeir ætli aö hafa gott
af viö næstu Dominion-kosningar
í þessum vissa hluta landsins, því
að með honum betur en nokkuru
ööru veröi hægt að draga hugi
bændanna frá tollmálinu.
Einn írjálslyndi Norðvestur-
lands-þingmaöurinn heldur því
fram, að ef fylkisstjórn kæmist á
í Norðvesturlandinu eins og Mr.
Haultain fer fram á, þá fylgdu
því skattar á bændurna í Alberta,
Assiniboia og Saskatchewan, sem
þeir hingað til hefðu lítið eða
ekkert haft af að segja. Allir
skattar í Manitoba eru taldir aö
vera um $20 á hverja 160 ekra
bújörð að meðaltali, en í Norö-
vesturlandinu ekki yfir $6.00—ti
alþýðuskólanna. Þetta segir
hann að almenningi sé kunnugt
um og vegna þess sé langt frá því,
aö þaö sé almennur vilji inanna
að Mr. Haultain fái kröfum sín-
um framgengt.
En svo er enn eitt attiði, og
þaö mjög þýðingarmikiö, í þessu
sambandi. Vestur eftir Norö-
vesturlandinu sunnanveröu liggur
C. P. R. aðalbrautin og þar er
nú bygöin langþéttust og má svo
heita, aö sem stendur hafi sáhlut-
inn einn alt að segja í opinberum
málum. En slíkt veröur ekki ti
lengdar. Nú er bygöin óöum að
færast út noröureftir, og með því
þar eru landkostir betri, hlýtur
bvgöin með tímanum ogauk held-
ur innan skamms að veröa þéttari
þar og fjölmennari en að sunnan-
verðu. Þeir sem kunnugir eru
landslagi og loftslagi- í norður Al-
berta og Saskatchewan og hafa
þá trú, aö þar verði miödepill
bygðarinnar í Norövesturlandinu,
halda því fram, að sá hluti lands-
ins mundi ekki þakka fyrir aö láta
þá menn ráöa framtíðar-stjórnar-
fyrirkonlulaginu, sem hann verö-
ur með öllu óviökomandi.
Því er ennfremur haldið fram,
og ekki að ástæðulausu, að svæöi
þaö, sem Mr. Haultain fer fram
á aö veröi gert aö einu fylki, sé
alt of stórt.
Yfir höfuö mælir svo margt á
móti kröfum Mr. Haultains og
vina hans, en svo fátt meö þeim,
að ekki er líklegt að s jórnin sjái
sér fært aö veröa viö þeim, hvað
fegin sem hún vildi og hvaö mikið
sem hún kann að gjalda þess viö
næstu kosningar.
Vinsældir Edwards
konungs.
I dönskum blööum hefir nú fyr-
ir skömmu veriö mikiö ritað um
hátíöahaldiö í Danmörku, í sam-
jandi við afmælisdag Kristjáns
conungs IX., og hafa jafnframt
lylgt ýmsar athugasemdir um
gestina. Um Edward konung fer
eitt blaöiö svofeldum oröum:
,,Þegar hin aldurhnigna Vic-
toria drotning dó, og prinzinn af
Wales átti aö taka viö stjórntaum-
unum, eins og alment er aö orði
komist, þá voru þaö æöimargir,
sem efuöust um, aö honum mundi
fara stjórnarstörfin vel úr hendi.
Þeir hinir sömu báru þaö fyrir, aö
prinzinn hugsaði miklu meira um
kappreiöar og kappsiglingar en
stjórnarstörf, og mundu því hinir
miklu foringjar stjórqmálaflokk-
;anng ráöa lpgurp óg lofum, ver|5a
konungar, aö öllu öðru en nafn-
inu til, en konungurinn sjálfur
að eins verkfæri í hendi þeirra.
En þaö hefir sýnt sig aö ,Ed-
ward konungur* er alt annar
maöur en ,prinzinn af Wales',
og eftir því aö dæma, sem enn
hefir fram komiö, er hann vel á
veg kominn með aö ávinna sér
ást og traust þjóöarinnar, og viö-
urkenningu sem góöur konungur
og stjórnari, bæöi innan lands og
utan. Hann er maður mjög ráö-
settur og gætinn, og kærir sig
ekki um, eins og embættisbróðir
hans á Þýzkalandi, aö vasast í
öllum hlutum milli himins og
jaröar. Framkoma hans bervott
um, aö hann viöurkennir aö hann
eins og hver annar dauðlegur
maður, ekki hefir fullkomna og ó-
skeikula þekkingu á öllum hlut-
um, og óskar ekki heldur eftir aö
almenningur hafi það álit á sér.
En viö mörg tækifæri hefir þaö
komið í ljós, aö hann hefir til aö
bera þann eiginlegleika, er Eng-
Lndingum þykirhvað vænst um,
og þeir kalla ,common sense*.
Auk þessa er hann maöur mjög
lundþýður og fljótur til aö átta
sig á því, sem fram fer í kringum
hann og skilja þarfir hinna ýmsu
stétta þjóðfélagsheildarinnar.
Eykur lipurö hans,' sem kemur
fram í hvívetna, honum mjög al-
þýðuhylli. Að öllu samanlögðu
virðist þjóöin mega vera í mesta
máta ánægð með konung sinn.
Meðan konungshjónin dvöldu í
Kaupmannahöfn fóru þau aö
heimsækja prófessor Niels Finsen,
sem liggur mjög þungt haldinn
heima hjá sér. En Finsen var
svo þungt haldinn, að hann gat
ekki talað við konunginn nema
örfá augnablik.
Áður en Edward konungur tók
viö ríkisstjórn. lék sá orðrórnur á,
að honum þætti ekki mikið varið
í að heimsækja tengdafólk sitt í
Fredensborgarhöllinni í Kauþ-
mannahöfn. Var sagt aö honum
leiddist mjög þær heimsóknir, og
að hann heföi alt sér til afsökunar
til þess að komast frá Kaup-
mannahöfn sem fyrst. En nú í
ár virðist þetta hafa verið á aöra
leiö. Konungur skemti sér þar
vel, og fór þvert og endilangt um
borgina, annaöhvort aleinn, eða
þá einhver af ættingjum hans eöa
tengdafólki með honum. Alls
kostar ánægöur með Kaupmanna-
hafnarbúa var hann þó ekki.
Þótti honum þeir nógu forvitnir
um sína hagi og nærgöngulir.
Fékk því lögreglan, ,frá hæjri
stöðum, ‘ skipanir um aö halda
lýönum í skefjum.
Edward konungur er að nafn-
bót heiðursforingi riddaraliösfylk-
ingarinnar í Kaupmannahöfn, og
var fylkingin sýnd honum .meöan
hann dvaldi þar. Avann hann sér
hyili allra liðsmannanna fyrir lít-
illæti sitt og kurteisi. Foringjar
riddaraliðsins buðu honum til
morgunverðar með sér og mælti
konungur þar fyrir minni Kristjáns
IX., á danska tungu.
Krónprinz Þjóðverja var um
sömu mundir staddur í Kaup-
mannahöfn en ekki varöhann.eöa
framkoma hans þar, aö neinu
umtalsefni hjá æöri né lægri meö-
al þjóöarinnar. “
Hvítu þrælarnir.
Ókjör frönsku fiskimannanna
VIÐ NÝFUNDNALANDSSTRENDUR.
Um þessar mundir er veriö að
flytja frönsku fiskimennina vestur
um Atlanzhaf til að" sfuiitla hina
árlegm þórskveiði á Nýfundna-
lands-grunnunum og lifa næstu
sex mánuði við mestu eymd og
volæði.
Litla franska St. Pierre-Mique-
lon nýlendan sunnan viöNýfundna-
land er fiskistöð Frakka við hinar
miklu fiskiveiðar þeirra á Ný-
fundnalands-grunnunum. Þar er
haldið út fjögur hundruð skipum
og við veiðina vinna tíu þúsund
manns sem skoðaðir eru megin-
mannafl franska sjóliðsins. í því
skyni veitir franska stjórnin iðn-
aöi þessum fjárstyrk eða verðlaun
sem svarar sjötíu og fimm prócent
af fiskverðinu og neyðir til vinnu
þessarar meö útboöi unga menn í
Atlanzhafsfylkjunum.
Á grunnum þessum koma sam-
an til fiskjar menn írá Nova
Scotia, Massachusetts og Ný-
fundnalandi, en af öllum þeim
mikla grúa, sem þar kemur sam-
an, eru kjör frönsku sjómannanna
vafalaust lang aumust. Vinnan
hlýtur ætíö að vera erfið og mjög
hættuleg, en sjómenn annarra
þjóða eru aö því leyti betur stadd-
ir, meðal annars, að þeir ganga
út í vinnuna af frjálsum vilja,
ráöa sjálfir gjöröum sínum, geta
róiö eða setið kyrrir í landi eftir
eigin geöþótta. Frönsku sjó-
mennirnir aftur á móti eru útboös-
þrælar, sem ekki geta á neinn
hátt fengið kjör sín bætt, hversu
aum sem þau eru, hvað þá annað
meira.
St. Pierre er aðalhöfnin og
skipalagið fyrir Miquelon-flotann.
Þar liggja flest skipin yfir vetur-
inn og mennirnir eru fluttir til
Frakklands >á haustin og vestur
aftur á vorin.
Fiskimennirnir eru varalið her-
skipaflotans. Utboð getur náð
til pilta þegar þeir eru sextán ára
gamlir, en áður en þeir eru tekn-
ir á herskipin verða þeir að vinna
í tvö ár á landi viö fiskverkun og
síðan í þrjú ár á botnverpingum
sem sjómenn. Þá eru þeir tekn-
ir á herskipin eftir þörfum, séu
þeir hraustir. Þeir sem ekki eru
álitnir hæfir til herþjónustu, veröa
að halda áfram viö fiskveiöina.
Nálægt miöjum Marzmánuöi ár
hvert koma útboðsþrælar þessir
saman í St. Malo, og eftir að þeir
hafa verið skoðaðir og skráöir, eru
þeir reknir eins og nautahjörö um
borö á flutningsskip, sem flytja
þá til St. Pierre, og þar er þeim
skift niöur milli fiskiskipanna til
sumarsins.
Allan sumartímann eiga þeir
viö bág kjör aö búa og vinna
hvíldarlaust jafnt sunnudaga og
alla aöra daga.
Myrkranna á milli, og stundum
löngu eftir að dimt er oröiö, vinna
menn þessir hart og hvíldarlaust,
og veröa aö beygja sig undir dutl-
unga og grimd ölvaðra og harö-
hentra ákipstjóra og búa við tak-
markalausan óþverra og óþrifnað.
Þeir sofa í daunillum, hálfdimm-
um kimum, sem aldrei eru hreins-
aöir og loftskifting kemst ekki aö.
Rúmfatnaðurinn er hálmbindi
undir og saltpokar ofan á manni.
Viðurværið er hið óvandaðasta,
fatnaöurinn þinn ómerkilegasti og
kaupiö hið auöviröilegasta. Af
sífeldri umgengni við lesti og of-
drykkju.sljófgast allar góöar til-
finningar mannanna; og takist
þeim ekkiaö strjúka til Nýfundna-
]ands eöa Canada—-eins og mörg-
j um hepnast árlega—þá draga þeir
| bráðlega dám af félögum sínum og
j sökkva sér niður í sömu spilling-
una.
Ógeðslegri stað er ekki unt að
! hugsa sér en fram í barkanum á
frönskum botnverping, þar sem
j tuttugu menn eða fleiri eru sam-
an komnir.v;’ I ,,Captain Courage-
ous“ dregur Kipling ófagra mynd
af Frökkum viö þorskveiði á Ný-
fundnalandsgrunnunum, en hann
segir þaö öldungis ekki verra eða
ljótara en þaö er í raun og veru.
Til þess að fá rétta hugmynd
um ástandiö þarf ekki annað en
| leita í skjalasafni sjómáladeildar
j stjórnarinnar á Frakklandi og
renna augunum yfir skýrslu nefnd-
arinnar, sem skipuð var árið 1897
j til aö rannsaka ástandiö í sam-
bandi viö fiskveiöarnar, en sem
aldrei var öll lögö opinberlega
fram vegna hinna viðbjóöslegu og
óttalegu lýsinga, sem þar voru
gefnar. Jafnvel sá hluti skýrsl-
unn4r, sem lagöur var fram, skýröi
j frá svo viðbjóðslegu ástandi í
jýmsum greinum, að reglurnar viö
mannval á herskipin úr hópi fiski-
j mannanna voru gerðar langtum
strangari. I síöastliðnum Febrú-
armánuöi var í St. Malo opinber-
| uö grimd sem viöhöfð haföi veriö
j á fiskiskipinu einu ogbræör tveir,
j skipstjóri og stýrimaður, kæröir
j fyrir að hafa ráðiö tveimur háset-
um sínum bana.
Annar maðurinn, sem drepinn
var, var rithöfundur og feröalang-
ur sem hafði gert sig út til aö
kynnnast ástandi fiskimannanna
og fletta ofan af meðferðinni á
þeim væri hinar óttalegu sögur
j sannar, sem af því höföu borist.
j Þegarskipstjórinn komst að augna-
j miöi mannsins, ofsótti hann hann
j á alla vegu og varð að lokum or-
sök í * dauöa hans. Maðurinn
mótmælti ógurlegri húöstroku,
sem yfir unglingspilt var látin
ganga, og fyrir afskiftasemi þá
var hann flettur klæðum, bund-
inn við mastrið, húöstrýktur
vægöarlaust og látinn liggja þar
bundinn, nakinn ogsærður, marga
klukkutíma í kuldaveöri.
Annar háseti dó af illri með-
ferö frá hendi skipstjórans, sem
misþyrmdi honum og meðal ann-
ars reif af honum bæöi eyrun.
Lík þess manns var látið niður í
saltpækilsstamp og síöan haldin
yfir því drykkjuveizla. Litlu síð-
ar var það brytjað niður í smá-
; stykki og stykkjunum fleygt út-
byröis. Rithöfundurinn fyrnefndi
hótaði að skýra yfirvöldunum frá
illræðisverki þessu þegar á land
kæmi, og til aö koma í veg fyrir
þaö, fleygðu skipstjórinn og stýri-
maðurinn honum útbyröis. Há-
j setunum tókst þó aö bjarga hon-
j um, en nokkurum dögum síöar
j réðist stýrimaðurinn aö honum og
j veitti honum bana meö ífæru,sem
j hann lagöi í höfuöiö á honum.
Unglingsdrengur reyndi að
styrma yfir manninum dauövona
og var húöstrýktur fyrir það og
maðurinn látihn deyja hjúkrunár-
laus á þilfarinu. Hann dó þar
eftir fáa klukkutíma. Skipstjór-
inn lét lík hans hanga í reiðanum
tuttugu og fjóra klukkutíma, áöur
en því var fleygt útbyröis, til aö
láta skipverja sjá, hvaö biöi
þeirra, sem sýndu sig í að flytja
sögur af því sem á skipinu gerö-
ist.
Ættingjar mannsins fengu þó
upplýsingar um alt þetta hjá ein-
hverjum úr flokki skipverja, sem
leiddi til þess, að morðingjarnir
(skipstjórinn og stýrimaðurinn)
voru teknir fastir og báöir dæmd-
ir til að hálshöggvast.
Sögur fara árlega aí samskyns
eöa svipuöum grimdar og illræð-
isverkum. Sfðastliðiö sumar kom
skip til St. Pierre utan af grunn-
um með skipstjórann brjálaðanog
í járnum. Hann hafði í drykkju-
skaparæöi ráöist á skipverja og
myrt þrjá þeirra.
Skömmu áður hafði skip farist..
í óveðri, og ekki nema tveir skipT;
verjar af tuttugu og fjórum kom-
ist lífs af, vegna þess skipstjórinn,
sem var drukkinn og hélt á
hlaðnri marghleypu, hótaði að
skjóta hvern þann mann sem
reyndi að rifa seglin. Árið áö-
ur var skipstjóri dæmdur í æfi-
langt fangelsi í St. Pierre fyrir að
fara svo illa með tvo unglings-
drengi, aö þeir biöu bana aí því.
En það er aðeins í örfáum til-
fellum, sem illmennum þessum
er hegnt; langflestir illræöismenn-
irnir sleppa óhegndir. Herskip
eru þar stööugt á varðbergi, sem
meðhöndla allar kærur gegn sjó-
mönnum fyrir óhlýðni, og því
þora menn ekki nema í • einstöku
lilfellum aö bera sig upp undan
meðferð og illverkum skipstjór-
anna, sem æfinlega má búast við
aö yrði kallaö óhlýðni eöa upp-
reist, og þá er ekki framar að
sökum að spyrja.
Mannslífin eru ekki virt mikils
á þessum frönsku botnverpingum,
Dauðsföllin skifta hundruðum ár-
lega. Bandaríkjamenn, Canada-
menn og Nýfundnalandsmenn
fullyrða, aö í rnörgum tilfellum
hiröi frönsku skipstjórarnir ekkert
um að leita lóðabáta, sem verða
viöskila við skipin eða ná ekki til
þeirra fyrir veöri, heldur láti þá
eiga sig og sé bókstaflega sama
um mennina.
Þaö er og fullsannað, að Frakk-
ar nota ósjófær skip til fiskiveiö-
anna. Þegar skip hinna þjóð-
anna eru álitin ósjófær og fá ekki
veiðileyfi, þá eru þau æfinlega
seld Frökkum í St. Pierreogþeim
haldið út þaðan. Af þessu leiðir
svo eðlilega það, að þegar fiski-
skipin á grunnunum fá stórsjó og
garð, þá farast þessi frönsku skipa-
skrifli hóputn saman.
Þannig var það haustiö 1900
þegar mikla veðrið, sem eyðilagði
Galveston, gekk yfir grunnin, þá
fórst aö eins eitt skip með tutt-
ugu og þremur mönnum úr Glou-
cester-flotanum; þrjú skip með
fjörutíu og einuin manni úr Nova
Scotia-flotanum, og tvö skip með
tuttugu og tveimur mönnum úr
Nýfundnalandsflotanum; en úr
franska flotanum fórust tuttugu
og fjögur skip með tvö hundruð
áttatíu og níu mönnum—á einni
nótt.
Ein orsökin, sem leiöir til hinna
miklu mannskaða í franska flot-
anum, er vínið. Skipin flytja
mikið af vínföngum .og mennirnir
fá drykk meö hverri máltíö. Auk
þess eiga þeir hægt meö aö ná f
vínið á milli máltíða, og þegar
þeir svo eru meira og minna ölv-
aöir, þá eru þeir hvorki færir um
aö meöhöndla skipin né lóðarbát-
ana svo í lagi sé; og fyrir það far-
ast margir, ýmist tveir og tveir í
lóöarbátum eöa öll skipshöfnin.
Margir lóöarbátar annarra þjóöa
farast einnig fyrir þá sök, aö
mennirnir fara um borð í frönsku
skipin og drekka sig þar ölvaöa
þegar þeir eru á ferðinni.
Skip annarra þjóöa reyna aö
halda sig sem lengst í burtu frá
skipum Frakka á fiskimiðunum,
þvf ætíð J»ykir hætta af þeim
standa. Sumariö 1901 kveikti
drukkinn Frakki í skipi sfnu, sem
lá innan um skip hinna þjóðanna.
í hræösluæöi skar einn skipverj-
inn stjórann, svo skipiö, sem stóö
í björtu báli, barst aÖ hinumskip-