Lögberg - 05.01.1905, Qupperneq 4

4
LOGBERG, FIMTUDAGINN 5. JANÚAR 1905
S'ógbttg
oor. William Ave.|& Xena St.
SBinnipeg, ittati.
3 J
M. PAUL90N, Edttor,
. BLONDAL, Bus. Manager,
UTANÁSKRIFTI
The LÖGBERG PRINTING & PUBLCo
. PO, Boxl30., r/ianipcg, Man.
Fall Port Arthur.
Eftir tvö hundruð þrjátíu og
átta daga vörn og ægilega mikið
mannfall er Port Arthur bær íali-
'■r n og í annað sinn kominn í hend-
það varð að samningi, að bærinn og
mikill hluti Liao Yang skagans
skyldi framvegis heyra Japan til.
En þá risu Rússar upp og þóttust'
ekki geta setið hjá aðgerðalausir og
látið draga bæinn og landið úr
hendi Kínverja. Á friðsamlegan
hátt gáfu því Japansmenn það eftir,
þótt nauðugt væri, að bærinn og
skaginn gengi aftur til Kínverja, en
þeir (Japansmennj fengju skaða-
bætur sínar greiddar í peningum.
En það kom fljótt í ljós, að það var
ekki ást eða velvild sem kom Rúss-
um til þess að skifta sér af máluin
þessum. heldur ætluðu þeir sjálfir
yrði honum (Nogi) afhent.
Japansinenn voru búnir að
ívo mörgum helztu skotvirkjunum
ar, sem umsátinu voru samfara og
ná kjör hinna mörgu bágstöddu i Port
\rthur batna, og auk þess liggur
timhverfis Port Arthur, að þar gat það í loftinu, að fall Port Arthur
ekki framar verið utn neina vörn að
ræða. Af þeini 35,000 hermönn-
um, sem Stoessel hafði þegar um-
sátið byrjaði, er það haft eftir Sto-
essel sjálfum, að ckki séu eftir
vopnfærir netna 8,ooo manns. Sagt
er, að 11,000 hafi fallið, 16,000 liggi
vcikir af sárum og sjúkdóntum og
8,000 séu á.fótutn, en af þeim ekki
nema 6,000 vopnfærir.
Skilyrði þau, sem Nogi hershöíð- ]
tngi setur, eigi hann að gefa her j
meðal annars!
leiði til friðarsamninga. Japans-
menn hafa vaxið svo í augum
heimsins, að það er engin læging
Rússum, eins og nú er komið, að
semja við þá um frið.
Islenzk 8ýní»t{f í Kanp-
mannahAfti 1905,
að hremma Port Arthur og alla ! Stoessels grið. ertt
Manchúriu eins og þeir gerðu. Þeir j þcssi:
vörðu til þéss of fjár að vtggirða
bæinn og höfnina þangað til þeir á-
1. Allir hermenn og etnbættis-
tnenn i I’ort Arthur séu álitnir
ur hinna herskáu og harðvitugit | . . _ .. . , ,
T r,, s htu það ovtnnandt og virtu að vett- tangar Japansmanna.
lapansmanna. Stðan 10. Mat í vor I . “ . , . .
1 ugt samntnga, sem þetr þo hofðu
eð var hefir Stoessel herforingi ver-
ið útilokaður frá öllu sambandi við i
2. Öll virki, skip, skotfæri og
gcngið að, utn að vera á burtu með | hvað annað sem til hernaðar eða
her sinn ttr Manchúríu innan tiltek
Á suntri komanda verður haldin
stór þjóðieg sýning i Tivoli, hinum
fræga skemtistað i Kaupmanna-
höfn, á munum ©g gripum frá ís-
landi og Fære}-jum wg frá 'hinum
döttsku nýlendum. Grænlandi og
vestur-indversku eyjunum.
Fyrir sj iiingu þessari hcfir geng
varnar er
... .... 1 — -------- ------------------------ 1______ — notað og allar stjórnar- j lst danskt kvenfélag. er nefnist
umneimtnn ntma að þ\t evti sem mg t;ma (jg ekki þar með bítið, byggingár verði afhent Japatis-! ,,fi)ansk Eunstflidsforening." Fé
einstoktl monniitn hefir hcnnast að I . i__i. , • ...
einstoku monnutn hefir hepnast að j . ,. , . e . , . ,. .
, . . , ! lieldur voru Jtetr farntr að svna stg í monnttm 1 þvt astandi sem það 1111
komast ttl og tra, sem skvndtboðar, . _ . _ 1 1
s J ' 11 þvt að
og einstöku skipum að kotnast inn á
höfnina og burtu þaðan aftur.
Dugnaður og úthald Rússa t Port
Arthur hefir vakið aðdáun allra, og
þar á meðal og ekki sízt Japans-
manna. -.Þrátt fyrir sjúkdóma og
svo mikinn vistaskort að jafnvel
hundakjöt var selt til manneldi fyr-
seilast eftir suðauátur-
ströndinni á Kóreu og að því leyti
er.
3. Öll útvirkin skttlu afhent Jap-
orðnir meira en lttið nærgöngulir ' ansmönnum 3. Janúar.
við Japan. Það er því ekki að 4. Verði álitið, að Rússar hafi á
undra þó Japansmenn fagni yfir, nokkurn hátt skemt eða eyðilagt
því að hafa nú aftur náð því frá j neitt af því sem fram er tekið í 2.
Rússum, sem þeir (RússarJ höfðu j gr
iag þetta hefir nú í 4 ár undir for-
stóðu aðmirálsfrúar Emmu Gad
haldið uppi ókeypis kenslu fvrir
ttngar stúlkur í hannyrðum, sér-
staklega í vefnaði, og hefir á hverju
fyrst látinna heiöursfélaga,
prófessóranna Niels R. Finsens og
\\, Fiske. og gat því næst um
hverjar bækur félagiö heföi gefiö
ut þetta ár: Bókmentasögu ís
lendinga (I.h.) eftir próf, Finn
Jónsson og Landfræöissögu ís-
lands (1111,2) eftir próf. Þ. Th.,
sem þar meö væri lokiö. Hann
lét þess og getiö aö stjórn deildar-
innar heföi gert ráöstafanir til aö
framfyigja betur framvegis ákvæö-
um lagattna (10 gr.) um aö birta
nýútkomnar bækur félagsins f
blööum og tfmaritum, og krefja
þá menn bréflega, er skulda félag-
inu og víkja þeim úr því, ef þeir
þrjózkast viö aö greiöa tillög sín
(33- gr-). Nú væri tala félags-
manna samkvæmt skýrslunum
rúmlega 400, en þar væru margir
taldir, sem ýmist heföu fyrirgert
félagsrétti sínum meö skuldum eöa
væru á annan nátt komnir úr
félaginu. Þetta værí nauösynlegt
aö leiörétta. Hann gat þess og
Hví skyldu menn
borga háa leigu inn í bænum.meö-
an hægt er aö fá Iand örskamt frá
bænum fyrir gjafviröi?
Eg hefi til sölu land í St. James
6 mílur frá pcsthúsinu, fram tneÖ
Portage avenue sporvagnabraut-.
sem menn geta eignast meö $10
ntðurborgun og $5 á mánuöi.
j Ekran aö eins $ 150. Land þetta
er ágætt til garöræktar. Spor-
vagnar flytja menn alla leiö.
9
Bakers Block, 470 Main St.,
WlNNIPEG.
N.B.—Skrifstofa mín er í sam
bandi viö skrifstofu landa yö
ar, Páls! M. Clemens,' bygg
inga meistara.
þjóöarinnar, er bærust stjórn
deildarinnar fyrir 1. Jan. 1906 og
dæind væru verö verölaunannaaf 3
aö nauðsynlegt væri aö koma á j manna dómnefnd. Handritin séu
samræmi og festu í stafsetning á eign höfundanna, en deildin á-
bókum félagsins, og jafnvel aö skilur sér útgáfurétt til þeirra
endurskoöa lög þess, sem í sum-
; art veitt 2 3 íslenzkum stúlkum'um greinum væru oröin úrelt og
hlutdeild í þessari kenslu og kostað 1
að öllu dvöl þeirra í Kaupmanna-
hafa gefist upp ef óvinirnir ekki
hefðu náð skotvirkjunum, sent
þeira höndum gátu lagt bæinn í
rústir á fáum klukkutímum. Sto-'
essel gafst þvt ekki ttpp fvr en hann
áleit það skyldu sína, eina úrræðið
eftir að samninga var leitað, I
af þeim með svikum. Og menn! þá ónýtast allir samningar og her hofn 1 4 mánuði og annast um ferð
■ geta farið næri um það, að eithvað Japanstnanna hefir frjálsar,hendur! lje‘rra fram °£ aftur- Ágóðinn af
nist sýningunni, ef nokkttr verður, á að
Iand og I fíanSa til Jiessarar kensltt. Nefnd
, j ai Port Arthur nema þvi betri j sjóliðsins skttlu semja og afhenda j *lctir nlyndast í Kattpmaunahöfn
‘ trygging fáist fyrir því, að Rússar her Japansmanna skýrslu og upp ! t!I að standa fvrir sýninm.nni o*
í drætti yfir ástand og legtt virkj
; anna
ir geipiverð, þá lét Stoessel engan. . ,
, ,, ■ ■ <- , .1 sogulegt gerist aður en Japans-! að gera Uað sem honttm sýni
btlbug a ser finna og mundt aldret i , . & J
, . . ■ . , , . menn sleppa í annaö sinn hendtnnt e. Yfirmenn rússneska 1
nf nvimrnir 1 * *
lítt framkvæmanleg, eftir því sem
nú væri komiö hag félagsins.
Þá var tekiö fyrir tnáliö um
breyting á útgáfu Tímaritsfélags-
ins og Skírnis, og lesiö upp álit
nefndar, er skipuö haföi veriö í
kotni þar aldrei itm fætinum.
Sigttr Jæssi er Japansmönnum ó-
því. Ályktaði fundurinn, eftir tiK-
-! til að standa fyrir sýningunni, og lögu stjórnarinnar aö vísa því
j er í henni mikið ínannval1 bæði af ntáli algjörlega frá sér og mótmæla
iKtanlega mikils virði. Nú geta sjávar og neðan jarðar, yfir öll skip
• j þeir sameinað hei sinn norður frá | Qg hvernig mönnum er raðað við
til þess að frelsa líf þeirra af liði ,
hans og bæjarbúum, sem enn stóðu | a nidti Kuropatkin, og þeir geta landvörnina á sjó og
a, yfir allar sprengivélar neðan kdrlum og konum, dönskum og ís-
lenzkum. Sýningin stendur ttndir
vernd hennar konunglegu tignar
krónprinsessunnar.
Eftir ósk frá nefndinni i Kaup-
landi; enn
uppi liíandi og engri vörn var; dregið saman ahan flota sinn til fremur skýrslu yfir mannfjöldann;
framar unt við að koma. Svo mikla [ Þess að niæta Eystrasaltsflotanum I nöfn og tölu herforingja, tölu her- mannahofn hofttm vér, sem hér rit-
manna og borgara, karla og ; 11111 noin vor’ §feng’ið í nefnd, til að
kvenna, þjóðerni þeirra og at- i stai fa að 1)V1> að íslenzka sýningin
vinnu.
I eí hann nokkurn tíma lætur sjá sig
Ivlatgir geta þess til, að þegar
j svona fór með Port Arthur og flot-
6. Allar eignir á höfninni og á
verða kallaður hetrn aftur og i landi skulu vera nteð kyrrum kjör-
rauninni er ekki ósennilegt að svo Um og nefndirnar koma sér saman
gifist upp, samboðið stöðu mikils-j knnni að fara- 1 flíótu bra^ði er' nin hverniS Þeinl verður ráðstafað.
Þá hafa ekki sjaanlegt hverju floti sá getur 7. Vegna þess hvað hraustlega
' áorkað þó hann komi til sögunnar, vörn her Rússa hefir sýnt í Port í in8' af iaRlegunt íslenzkum sveita-
virðingu bera Japansmenn fyrir!
Stoessel og liði hans fyrir góða I
vörn og frámunalega þrautseigju,
að míkadóinn skipaði svo fyrir, að ann Þar> Þa muni Eystrasaltsflotinn
Stoessel skyldi verða sýnd virðing
og viðurkenning, eftir að hann |
gæfist upp, sambc
virts hershöfðingja.
megi verða sem fullkomnust.
Til er ætlast að íslenzka sýningin
gcfi sem greinilegast hugmynd um
alt líf og menning liinnar íslenzku
þjóðar bæði að fornu og nýju. Á
þar meðal annars að vera eítirlík-
Japansmenn ekki látið sig verða án. ,, _ .... .... .. ,
vitnisburðar í sambandi við þennan einkum Þ.egar hann beflr enSa höfn Arthur skulu allir herforingjar Jæ n,eð ollu tllheyrandl- hestar, a
Port Arthur var ein-
hver bezt víggirtur hafnarstaður
mikla sigur.
eiga kost á að halda vopnum stn
til þess að legjast inn á.
Sumir gera sér von um, að fáll um og 'fara í friði heint til Rúss
heimsins og af mörgutn talinn með I r°rt Arthur verði til þess að binda lands tneð það af prívateignum sín
éllu óvinnandi af sjó eða landi. Það j enda á stríðið áður langt líður; bet- um, sem þeir geta haft með sér og!
litur enda út fyrir, að Japansmennj ur að það reyndist svo, en því mið- ! þarfnast, ef þeir undirrita það lof- í somi’ ef s>n,nS Þesst gæti tekist
hafi litið þannig á og hugsað sér að! ur er hætt við, að það verði ekki. I Grð að bera ekki vopn á móti Jap- j senl be'zt og ven , svo getur utn
6 I _. . • < —i —— - stríðinu orðið landi voru til mtkils gagns.
_ ] bcit o. fl. íslenzkar stúlkur á þjóð-
búningi eiga að sjá um sýninguna
_ | o. s. frv.
Islendingum væri það hinn tnesti
sitja um bæinn þangað til að lið
Rússa neyddist til að ganga þeim á
hönd vegna vistaskorts. En þegar
Rússastjórn greip til þess óhappa-
itrræðis að senda Eystrasaltsflotann
a stað, þá sáu Japansmenn að lífs-
nauðsvnlegt var að ná Port Arthur
eða komast svo nærri að minsta
kosti, að hægt yrði að laska skipin,
sem þar lágu á höfninni og verja
Eystrasaltsflotanum uinsigfingu. Og
j það var ráðist með dæmafárri
karlmensku og dugnaði. Vitað
haía Japansmenn það fyrirfram,
að aldrei ynnu þeir Port Arthur
nema með ógurlegu mannfalli,
enda er átakanlegt um allar blóðs-
úthellingarnar að lesa sem sigur
þessi var keyptur með. En Japans-
menn elska landið sitt og konginn
stnn, og þegar þeir sát, hvað miklu
það skifti að búa undir viðtökur
Eystrasaltsflotans með því að vinna
F'ort Arthur, þá lögðu þeir fúslega
lifið i sölurnar. Sigur þessi er Jap-
ansmönnum dýrkeyptur, en það er |
fra’gur sigur. einhver frægasti sig-
tir, sem sögur fara af og mundi
liafa verið fárra meðfæri annarra
en Japansmanna.
Eins og áður hefir verið greini-
lega skýrt frá í Lögbergi unntt Jap-
ansmenn Port Arthur frá Kínverj-
nm fvrir rúmum tíu árum stðan, og
Pússar bera sig undra vel, segja j ansmönnum meðan á
jafnvel að þeir hafi gott af óhapp- stendur. Hver herforingi má hafa ^er vonum Þvi að allir góðir ís-
tnu; það dragi saman hugi þjóðar- ] með sér einn þjón undirskrifi hann lendtngar, bæði karlar og konur,
innar; efst í huga allra verði það nú j satna loforð.
að halda uppi þjóðarheiðrinum og
legkja fram alla krafta s'ma t»l þe.>s
að ná Port Arthur aftur frá Jap- í
ansmönnum. En á hinn bóginn er j
ekki sérlega mikið mark á því tak- J
andi hvernig sagt er að Rússar líti j
a málin. Þeir álitu það ekki miklu ;
8. Undir flokksforingjar og liðs-
menn skulu bera einkennisbúninga
sina og safnast saman á vissum
stöðum með tjöld og annan útbún-
að. Frekari ráðstafanir viðvíkjandi
þeim gera nefndirnar.
skifta þó Japansmenn næðu hverju ! hC.fir’ að CÍtir að S*?eSSC} I forna eða n>'Ía' Þfl að þeir vilji ekki
1 J1 , , . . _ „ , leitaði sammnga hafi hersktptn a j ge| .
höfninni, sem áður voru
leggist á eitt með oss að reyna að
gera sýningu þessa sem bezt úr
gar'i, svo sem með því að senda til
hennar íslenzkar afurðir, muni,
forna og nýja, smíðisgripi, tóvinnu,
hannyrðir o. fl., er þeir kunna að
vilja selja, og með því að lána til
hcnnar einkennilega sýningarmtini,
virkinu af öðru á bak við Port
Arthur, en nú sést bezt að með því
mátti kalla bæinn fallinn.
Japansmenn hafa nú hrakið
Rússa algerlega í burtu af Kóreu,
og langt norður eftir Manchúríu —
og alt þetta á minna en einu ári.
Hvað mundu Rússar hafa sagt
hefði þeitn verið spáð þessu fvrir
tæpu ári síðan ?
metra og
; minna löskuð, verið sprengd
upp; enn fremur mörg virkin, púð-
j urhús, bryggjttr og yfir höfuð flest
| það, sem Japansmönnum var nokk-
tirs virði að fá, og ank þess skipum
! sökt í hafnarmynninu, til þess að
: gera höfnina gagnslausa. Mælist
; það illa fyrir og þykir óhreinlegt og
í alla staði rangt af Stoessel að
hafa gert þetta. Hefði hann gert
! það áður en samninga var leitað,
' |iá hefði ekkert verið út á það að
------— j s^tja. en á þe-sstt stigi málsins var j
Bærinn Port Arthur er fallinn. þajj gagnstiett öllunt heiðarlegum
Stoessel yfirhershöfðngi Rttssa í j hernaðarreglum.
Port Arthur hefir skrifað Nogt Ahnennur fögnuður er yfir þess-j Bóknipntafélaífsfandur.
iiershöfðingja og boðist til að gef-! Um sigrt Japanstnanna.og það jafn-!
ast upp ef hann vildi senda mann j vej a tueðal þeirra manna. sem
rða tnenn til að setnja utn það við frekar eru hlvntir Rússum en Jap-
Striðirt.
a þá. Yér sjáum að sjálfsögðu
algerlega um gripi þá og mttni,
sem oss eru sendir í þessu skyni,
kostum flutning þeirra fram og
aftur og kaupum ábyrgð á þeim.
Alla þá,er þessu vilja sinna, biðj-
niti vér a snúa sér sem fyrst til ein-
hvers af oss undirskrifuðum.
Reykjavík, 28. Nóv. I9°4-
Margrethe Havsteen, Þórunn Jón-
assen, Ágústa Sigfúsdóttir, Bryn-
dis Zoega, Þórhallur Bjarnarson,
Jón Jakobsson, Erlendttr Magnús-
son, Bjðrn M. Olsen. Pálmi Páls-
son. — Fjallkonan.
harölega aöíerö Reykjavíkur-
deildarinnar viö aö ráöa því til
lykta.
Samkvæmt tillögu nefndar var
samþykt aö gefa út Islandslýsing
(30—40 arkir) eftir próf. Þ. Thor-
oddsen, er hann haföi boöiö deild-
inni til útgáfu.
Til þess aö segja álit sitt um
annaö rittilboö frá sama höfundi,
eins konar frainhald á ritinu um
,, Jaröskjálfta á Suöurlandi“, er
skýröi frá jarö^kjálftuin í öörum
landshlutum. var skipuö þiiggja
manna nefnd.
Samkvæmt tiilögum stjórnar-
innar ályktaöi fundurinn, aíj deild-
in skyldi stofna og gefa út ritsafn,
er
gegn venjulegum ritlaunum.
Verölaunin erit þessi;
1. V e r ö 1 a u n : 300 kr. (200
kr. f peningum og 100 kr. í
bókum og uppdráttum félags-
ins eftir eigin vali þess, er
verölaunin hlýtur.
2. Verölaun: 200 kr. (too
kr. í peningum og 100 kr. í
bókum og uppdráttum).
3. Verölaun, 150 kr. (50
kr. í peningum og 100 kr. í
bókum og uppdráttum),
Samkvæmt tillögum stjórnar-
innar vor kosnir heiöursfélagar:
skáldin séra Matthías Jochumsson
og magister Ben. Gröndal og rit-
höfundarnir séra Alexander Baum-
gartner og The Right Hon. James
Bryce, M. P.
Á fundinum voru sextán
félagsmenn teknir í félagiö.
FJALLKONAN.
nyir
Frá lírandon.
Þegar maður eftir langan tíma
nefnist Alþýöurit Bókmenta- j finnur fornkunningja sinn, þá segir
félagsins, sem komi út í stærri eða Inaðl" oft> að margt sé á að minn-
minni heftum eöa bækiingum,
eftir því sem efni og ástæöur leyfa.
ast þegar kunningjarnir finnast.
Eg hefi nú um langan tíma ekki
í safn þefta skal taka hvers konar | sent E°§Thergi hnu og þar af leið-
ritgeröir er miöað geta til,andl ekki lUnclið lesendur þess og
almennra þjóöþrifa. veriö mcnt-!eiu l10 nlargir þeirra góðir kunn-
andi og uppörfandi og vakiö menn inSjar minir. Nú ætla eg að senda
til íhugunar á nauösynlegum um- Þeim fáeinar línur, og þótt einhver
bótum bæöi í andlegum og verk- eða einhverjir vilji nú segja, að ei
legurn efnum. Sem dæmi þess se lllargs að minnast né um margt
nefnir ályktunin:
Qi. Um uppgötvanir og hagnýt-
ing náttúruaflanna.
bm náttúrufræöi, land-
fræði, þjóöfræði og mann-
fræöi.
Um heilsufræöi og varnir
gegn stórsóttum.
Um þjóðfélagsfræði og
mannréttindi.
3-
4-
! að rita síðan síðast var skrifað í
' Eögberg héðan frá Brandon, þá lít
I eg nú öðruvísi þar á og svo munu
fieiri gera; og mun hér eiga heima
ltið fornkveðna, að „sinum augum
. lítur liver á silfrið."
Tíðaríarið næstliðið sumar var
frcnntr kalt og óstöðugt. Samt var
hveitiuppskeran í betra meðallagi
. vegna þess hvað nýtingin var góð.
5. Um atvinnumentun og verk- ; hefl seð> að 22 bush. hafi verið
sína menn á hvern hátt og tneð ] ansmönnum, því að við þetta taka
hverjum skiftnálum Port Arthur enda hinar ógitrlegu blóðsúthelling-
Þriöjudaginn 11. Okt., 1904 var
haldinn aukafundur t deild hins
íslenzka Bókmentafélags í Kaup-
mannahöfn. Minntist forseti þar
legar umbætur.
6. Um fjármál og skattamál.
7. Um skólamál og uppsldis-
fræöi.
8. Um bókmentir og listir.
9. Um samgöngumál og póst-
mál.
10. Um bjargráö og íþróttir.
a jafnaði af ekrunni; hveitiverð
mun alment hafa verið 85C. bush.;
þo veit eg til þess, að sumir hveiti-
kaupmenn buðu bætidum 90C. fyrir
bitsh. á akrinum. Sömuleiðis var
og allur annar jarðargróður vel
sprottinn. Einna minst mun kart-
11.
öflu-uppskeran hafa verið, því að
Æfisögur þjóöskörunga sem ' Þ.ær voru uudir eins dýrar — á 40C.,
oröiö geta til uppörvunar og [ °g sumir seldu þær jafnvel á 50C.;
fyrirmyndarfyriræskulýöinn. j nu kosta þær $1.25 og fást jafnvel
Þá samþykti fundurinn og sain- ekki.
kvæmt tillögum stjórnarinnar aö
deildin skyldi heita þrenns konar
verölaunum fyrir þrjár hinar beztu
skáldsögur eöa leikrit, ineö efni
úr íslenzku nútföarlífi eöa sögu
Það sem af er vetrinum hefir
verið inndælasta veðurblíða; seinni-
partinn af Október og allan Nóv-
ember var t. d. óminnilega góð tíð.
Hafa því bændur lönd sín plægð