Lögberg - 02.11.1905, Síða 4

4
LOGBERG FIMTUDAGINN 2. NÓVEMBER 1905
S'ógberg
er eefiö út hvern fimtudag a£ Thk Lögberg
pRINTING & PUBLISHING CO.. (löggllt), aö
Cor. William Ave., og Nena St. Winmpeg,
Man,—Kostar @2.00 um árið (á Islandi 6
(kr. Borgist fyrirfram, Einstök nr. 5 cts.
Published every Thursday by the Lög-
Derg Printing and Publishing Co. (Incorpor-
ated), at Cor. William Avenue & Nena bt.,
Winnipeg, Man —Subscription pnce $2.00
per year, payable in advance. Single
copies 5 cts.
S. BJ0RNS90N, Edltor,
M. PAULSON, Hus. Manager.
Auglýsingar. — Smá-augjýsingar í eitt-
skifti 25 cent fyrir i þml. A stærri auglys-
ingum um lengri tíma, afsláttur eftir samn
ingi.
Bústaðaskifti kaupenda verður að til-
kynna skriflega og geta um fyrverandi bu-
stað jafnframt.
Utanáskrift til afgreiðslustofu blaðsins er:
The LÖQBERG PRl NTING & PUBL. Co.
P.O, Bok 138.. Wlnnlpeg, Man.
Telephone 221.
Utanáskrift til ritstjórans er:
Edltor Lögberg,
P.O.Bo* 130, Wlnnlpeg, Man.
Samkvæmt landslögum er uppsögn kaups
anda á blaði ógild nema hann sé skuldlaus
þegar hann segir upp.-Ef kaupandi, sem
er í skuld við blaðið, flytur vistferlum án
þessað tilkynna heimilisskiftin, þá er það
fyrir dómstólunum álitin sýnileg sönn-
un fyrir prettvíslegum tjlgangi.
Meðal við tæringu.
í París á Frakklandi héldti
ýmsir frægir læknar fund meö sér
fyrstu vikuna af Októbermánuöi,
til jjne^s að bera sig saman og
ræöa um lækningu á tæringu, sem
nú er farin aö verða svo ömurlega
útbreiddur sjúkdómur, er leggur
fjölda manns á bezta aldri i gröf-
ina á ári hverju.
Hið merkilegasta, sem kom íyt~
‘ir á þessum læknafundi, var yfir-
lýsing frá lækni einum frægum,
prófessor Behring, um það að
hann telur sig vissan um að hafa
fundið meðal til að lækna með
tæringu. Behring þessi er sami
maðurinn, sem heimurinn á að
þakka meðalið við barnaveikinni,
sem að svo góðu haldi hefir kom-
ið, og eru það hin ágætustu með-
mæli með honum í þá átt, að ó-
hætt sé að reiða sig á yfirlýsingar
hans.
Sem slendur er þessi yfirlýsing
próf. Behrings að eins undirbún-
ingiu- undir meiri og fullkomnari
staðhæfingar, því eins og áreiðan-
legum og samvizkusömum vís-
indamanni sæmir, óskar hann eft*
ir að uppfundning sín sé reynd
og prófuð nákvæmlega af þeim
■ stéttarbræðrum sinum.sem fremst
standa í röðinni sem vísindamenn,
á’ðfir en hann fer lengra og gprir
uppskátt fyrir heiminum í hverju
lækningin sé fólgin. Sérstaklega
hefir hann látið í ljósi að hann
óski eftir því, að tveir nafnkendir
vísindamenn, við Pasteur Btofn-
unina svo nefndu í París, skuli
rannsaka nákvæmlega læknínga*
■aðferð sina. Þetta atriði, að hann
óskar eftir því að einmitt þessir
merm, sem álitnir eru einhverjir
hinir frægustu bakteríufræðingar
rannsaki meðalið, er í sjálfu sér
sönntm fyrir því, að prófessor
Behring er ekki að sækjast eftir
því að gera nafn sitt kunnugt,
heldur er það hitt, sem fyrir
honum vakir að auka framfarir
í meðalafræðinni.
En auk þpssa er á það að líta,
að prófessor Behring nú þegar er
heiiiA'flrægur maður, og að hann
aldrei hefir álla þá stund sem
hann hefir fengist við bakteríu-
fræði, og skiftir það nú mörgum
'árum, reyr»t til þess að auðga
sjálfan sig með uppfundningum
sínum og rannsóknum. Hann
hefir ekki verið að sækjast eftir
ööru en því að koma til leiðar
verulegum umbótum og framför-
um i meðalafræðinni, og lá4(a sem
mest gott af sér leiða í þarfir
mannfélagsins.
Menn hafa vitað það, nú um
nokkurn tíma, að hann liefir veríð
a’ð giera ýmsar tilraunir til þess
að ráða gátuna viðvíkjandi lækn-
ingu tæringarveikinnar. Fyrir
eitthvað þremur árum síðan aug-
lýsti hann að hann hefði fundið
aðferð til þess að gera ýms dýr,
að minsta kosti, ómóttækileg fyr-
ir tæringarveiki. Iiann líefir haft
ágæt tækifæri til þess að reyna þá
a.ðferð 'fcil hlítar á ýmsum dýrum,
þvi i grend við tilraunastöð hans
er blómlegt kvikfjáfræktar-hérað.
Tilraunir hans í þessa átt hafa
hepnast mjög vel, og allir ’eru því
á einu máli um það, að prófessor
Behring sé einhver hinn fjölhæf-
asti maður, sem nú er uppi «m
alt þjað 'er lýtur að þekkingu á
tæringarveiki. Hafa menn því
vcrið að búast við nákvæmari
fréttum af rannsóknum hans og
beðið þeirra með mikilli óþreyju.
Það var síðasta daginn sem
lttknafundurinjn. í París stóð yfir,
sem getið er um í upphafi þessar-
ai greinar, að prófessor Behríng
bar fram yfirlýsingu sína. Tekur
hann þar fram að í síðastliðin tvö
ár hafi sér verið kunnugt um að
til mundi vera efni, sem læknað
gæti tæringu, efni sem væri alls-
endis ólíkt antitoxíninu, sem brúk-
að er við barnaveikinnj. Undjr-
staða hinnar nýju lækningaað-
ferðar segist hann hafa komist að
raun um að sé í því innifalin, að
gena Hináry lifandi frumlur í lík-
ama dýranna þrungnar af efni
nokkujru, sem eigi rót sína að
rekja til sýkingarefnisins, er tær-
ingunni veldur.
Með þessar yfirlýsingu er nú
vitaskuld ekki mikið sagt. En af
því það er annar eins maður og
harrn á hlut að máli, sem bæði er
alkunnur orðinn fyrir djúpsæja
þekkingu, og varkárni í því, að
vilja ekki slá neinu föstu fyr en
örugg vissa er fengin, þá er
lítill efi á að hér rmmi vera um
möglegleika um að ræða, til þtíss
að framleiða óyggjandi meðal, er
geri sjúklinginn færan um að
standast árásir þessarar voðalegu
veikj, og að aðfei*ðiu tll þess að
fullkomna þessa uppfundningu
svo, að hún geti komið að notum,
sé nú svo vel á veg komin að
telja megi sigúrinn vísan.
En bíða verður þess með þol*
injnæði að tilraunirnar nái full-
komnunarstiginu, því engum er
það ljósara en prófessor Behring
sjálfum hvað miklum skaða það
getur valdið að vera of fljótur á
sér að gera fullyrðingar.
Næsti lækna fundur um tær-
ingarveikina á að haldast í Wash-
ington árið 1908. F’rófessor Behr-
ing er þess fullöruggur að þá
muni hann verða undir það bú-
inn að leggja meðalið fram í
sinni fullkomnu mynd.
* * *
Um æfi prófessor Behrings er
það að segja, að hann er fædd*
ur á Vestur Prússlandi árið 1854.
Nám stundaði liann við háskólann
í Berlín og að því afloknu varð
hann herlæknir í nokkur ár. Fara
engar sögur af því að hann skar-
aði neitt sérlega fram úr í þeirri
stöðu. í kring um 1890 vakti
liann athygli á sér á læknaskólair
um í Berlín fyrir heppilegar lækn
ingar áýmsum næmum sjúkdónr
um. Árið 1894 varð hann pró-
fessor við háskólann í Halle á
Þýzkalandi og næsta ár forstöðu-
maður heilsufræðisstofnunar í
Marburg.
Áriði 1890 auðnaðist prófessor
P>ehring að finna meðalið gegn
barnaveikinni, er ’ hann varð
heimsfrægur fyrir svo að segja á
svipstundu og hlaut Nobels-verð-
launin fyrir. Síðan hefir hann
getiið sér nýja og nýja frægð fyr-
ir ýmsar mikilsverðar uppgötv-
anir í bakteríufræði, og verið
ýmiskonar sómi og virðing sýnd
bæði á Þýzkalandi og víðar. Hann
er maður þauliðinn og afkasta-
mikill, og um’ gáfur hans og skarp
skygn’i efa^t enginn. En á hinn
bóginn kvað| metnaðargimi
hans vera takmarkalaus og hefir
orðið til þess að svifta hann hlut-
tekningu embættisbræðra hans.
Auk þess má bæta því við, að
prófes&or Behring hefir ekki
gleymt að færa sér rækilega í nyt
peningalega hagnaðinn, sem rann-
sóknir hans hafa gefið honum
tækifæri til að komast yfir um leið
og hann hefir verið með þeim að
vinna mannkyninu gagn. Hann
fer heldur ekki í neina launkofa
með það að það sé áformið, að
minsta kosti fyrst um sinn, að
hafa sem mestan hagnað aí upp-
fundningunum að honum er
mögulegt. Siðferðislega álítur
hann sig hafa fullkomnasta rétt
til þess, og ætlar hann á þann
liátt að afla sér nægilegs fjár til
þess að geta haldið áfram ýmsum
vísindalegum rannsóknum.
Persónulega er próf. Btehring
ekki í miklu afhaldi hjá þeim sem
umgangast liann mest. Enn allir
hljóta þeir að bera virðingu fyrir
honum og viðurkenna hann sem
vísindamann.
Þó nú svo færi að prófessor
Behring ekki auðnaðist að full-
konina tæringarmeðal sitt, á þann
hátt sem hann gerir sér von um,
þá er liann þó manna líklegastur
til að auðga læknisfræðina á eín-
hvern annan hátt með einliverri
nýrri og nytsámri þekkingu.
Annar eins starfsmaður og próf.
Behring er, leggur ekki árar í bát
og heldur að sér höndum, þó ein-
hverjir þröskuldar kunni að verða
á veginum að takmarkinu. Hann
er einn af þeim mörnuim sem vex
ástnegin við þraut hverja.
Síberíu-járnbrautin.
Ilvernig hún var notuð meðan á
stríðtnu stóð.
Síðan stríðið á milli Rússa og
Japansmanna vai; á enda kljáð,
hefir ýmislegt komið í ljós, sem
ber einkennilegan vottum á hvaða
hátt rússneskus fyrirliðamir not-
uðu sér hið eina samgöngufæri,
sem þeir höfðu við heimalandið,
járnbrautina gegn um Síberíu.
Allir þeir, sem nokkurt skyp-
bragð bera á járnbrautarmálefni,
exu nokkum veginn á einu máli
um það, að Linevitch, yfirherfor-
ingi Rússa í Manchúríu, megi
þakka hamingjunni fyrir, ) að
Witte flýtti sér að ganga að frið*
aesamningunum í Portsmouth.
Hefði hann ekki gert það, er það
talið áreiðanlegt, að ekki hefði
getað hjá því farið að Oyama
hershöfðingi hefði algerlega gert
út af við herdeildir þær, sem
Rússar höfðu í Manchúríu. Oy-
ama var þess albúinn að leggja
þar til stór-orustu, jafnskjött og
han nfengi fregnir af því, að ekki
liefðu gengið saman friðarskil-
málarnir. En Rússar voru ekki
eins vel undir búnir þar austur
frá og Japansmenn.
Þegar bundinn var endir á
stríðið hafði Oyama nálægt sex
hundruð þúsundum manna á að
skipa, en hvorki áður en byrjað
var á friðarfundinum, né á meðan
á honum stóð, hafði Linevitch
verið sendur nokkur minsti liðs-
auki, hvorki menn, herbúnaður né
matarforði.
Þiví má ekki gleyma, að til þfess
að getá rétt Linevitch hjálpar-
liönd, urðu Rússar að láta flytja
livað eina, sem hann þurfti me'ð,
lifandi og dautt, hermenn, her-
búnað, matvæli, klæðnað o.s. frv.,
hér um bil sex þúsund mílur veg-
ar ýfir einsporaða járnbraut, sem
fá upphafi vega sinna hefir verið
þannig á sig komjn, að hún liefir
ekki getað fullnægt allra eínföld-
ivstu þörfum manna á íriðartím-
um. Og þegar við alla þá galla
og ófullkomleika, sem á járn-
brautinni eru, bætist það, að alt,
sem við kom stjórn flutninganna,
bæði á mönnum og vörum, var
eins heimskulega af hendi leyst og
mest mátti vprða, þá er engin von
að vel færi. MpðSíberíu-járn-
járnbrautinni var hreinasti ógern-
ingur að ætla sér að flytja heilan
lier, sem voru í fjögur hundruð’
þúsundirí manna, alla leið til
Austur-Asíu, og ætlast til þess að
hann jafnskjótt og þangað kæmi
væri í færum um, að lleysa af
hendi afar mikið og vanda-
samt verk.
Einn af fréttariturum rússneska
blaðsins „Novoe Vremya,“ sem
var í Manchúríu á meðan stríðið
stóð yfir, hefir nýlega ritað í það
hlað ýmsar greinar um þiað/,
hverni gflutningunum með Síber-
íu-brautinni var stjórnað á því
tímabili.
Þegar stríðið byrjaði, og Alex-
ieff undirkonungur hafði á hendi
yfirumsjón hersins í Manchúríu,
ferðaðist liann allmikið fram og
aftur með járnbrautinni. Alexieff
var ekki mikið um það gefið að
vera á ferðinni að nóttu til og
gerði hann því að ófrávíkjanlegri
reglu, aö láta ætíð, þegar leið að
kveJdi, renna lestinni, sem hann
var með, inn á hliðarspor við þá
járnbrautarstöðina, sem næst var
og stóð lestin þar kyr í tíu
klukkutíma á hverri einustu nóttu.
Og af því hann vildi fá að sofa í
næði, þá lagði, hann blátt baiMi
fyrir, að nokkur önnur lest mætti
fara á nóttunni fram hjá brautar-
stöðinni þar sem hann svaf, hvort
sem þiær lestir höfðu hennenn,
herbúnað, matvæli eða aórar,
nauðsynjar að flytja eða ekki.
Það stóð á sama. Lestirnar urðu
að gera svo vel að bíða þangað til
hans hátign vaknaði.
Hver einasti af yfirforingjunimi
heimtaði.að fá sérstaka lest hanjda
sér, til þess að ferðast á. Til þess
útheimtist svo mikið af fólks-
flutningavögnum, að flytja varð
meiri hlutann af hinum óbreyttu
liðsmönnum í vömfiutninga og
gripavögnum. Allár þessar sér-
stöku lestir foringjanna urðu or-
sök í liinurn mesta glundroða og
töfum fyrir umferð um brautina.
Svo er sagt að Gripenberg hers-
höfðingi hafi haft út af fyrir sig
eina af þessu sérstöku lestum og
að hann hafi haldið þar til mestan
tímjann ^em hann var í Manchúr-
íu. En svo komst hann að þvi
eitt sinn, að lestarvagnar ein-
hverra annara af hershöfðingjun-
um voru lýstar með' rafunnagni,
og lét hann þá samstundis sínal
lest renna inn á hliðarspor, til
þess að hægt væri að koma fyrir
samskonar lýsingarfærum í sínum
vögnum. Og þar stóðu svo vagn-
arnir hans höggunarlausir í hálf-
an mánuð., Nokkru síðar var það
að vagnlest þessa sama höfðingja
stóð á hliðarspori nálægt því átta
mílur frá aðsetri annars hershöfð-
ingja, sem Jíka var á sérstakri
lest. Auk járnbrautarinnar var
ágæta akbraut milli þessara staða.
en ekki gat Gripcnberg gert svo
lítið úr sér að vera að nota hana.
Þegar hann langaði til að skreppa
og heimsækja embættisbróður
sinn, heimtaði hann, aðv sérstaka
lestin sín flytti sig þangað. Einn
gilti hvernig; jáxnbrautarstjórarjv
ir mæltu á móti þessti, og kvört-
uðu yfir töfunum, sem af því lilyt-
isý, fyrir aðrar lestir. Hinn fór
sínu fram engu að síður.
En það voru einnig fleiri .len
hershöfðingjarnir sem þannig
tóku sér einkaleyfi hjá sjálfum
sér, til þess að nota brautina eft-
ir eigin geðþótta, þegar svo bar
undir. Það voru flleiri lifandi
skepnur en liðsmannaræílarnir
sem þurftu að komast leiðar sinn-
ar hiklaust, og þar á meðal mjólk-
urkýr þœr, af bættu kyni, sem
áttu að veita hershöfðingjunum
volga nýmjólk á hverju máli.
þannig bar eitt sjnn svo vjð, að
einnj ágæta góðri mjólkurkú.sem
liafði geng.t þessu embætti um
hríð sunnarlega í Manchúríu, var
veitt samskonar embætti í grend
við Harbin, lengra norður. Að
sjálfsögðu þurfti nú að senda sér-
staka lest með kúna. Á brautinni
var troðfult af lestum, sem verið
var að fiytja á hermenn, suma
til vígvallarins, og suma burtu
þaðan, særða og sundur skotna,
sem áttu að fara á spítalastöðv-
arnar hingað og þangað fram
með brautinni. En þaö hafði
ekki neitt að þýSa. Allar slíkar
lestir urðu að bíða. Þær voru
látnar renna inn á hliðarsporin
og bíða þar í tólf klukkustundir á
meðan verið var að lcoma kúnni
áleiðis.
Þ)egar aðfarirnar nú voru
þannig, og þessu líkar, er ekki að
furða, þó margt færi i handaskol-
um, og endirinn yrði eins og raun
hefir gefið vitni um.
Þeir hegðuðu sér öðruvísj her-
foringjar Japansmanna. Þeirra
markmið var að vitinju sigur og
annað ekki.
-------o------
Ljóðmæli S. li. Benediktssonar
Fyrir nokkru síðan hafa Lög-
beirgj verið send „Ljóðmæli teftijr
S. B. Beneditcsson, með mynd
höfundarins.“ Bók þessi er gef-
in út hér í Winnipeg og prentuð í
prentsmiðju/ Freyju.
Að ytra frágangi er bókin
frcimirjdélega úr garði gerð. Eitt
með öðru því til sönnunar er það,
að af'tast í lienni er prentuð heil
blaðsíða af leiðréttingum við
prentvillur, og er þó tekið fram
þar, að þietta séu að eins ..skað-
legustu prentvillurnait í bókinni“.
Þessi blaðsíða með leiðrétting-
unum er, samt sem áður, eina
blaðsíðian, í bókinni, sem lesanjdi
er. Á hinum eitt hundrað og þrjá*
tíu blaðsíðunum er iekki nokkutr
skapaður hlutur, sem minsti veig-
ur er í. Bókin er full af svívirði-
legasta guðlasti, svo mögnuðu að
annað eins hefir ekki sézt fyr á
íslenzka tungu. Iiún er bæði höf-
undi sínum og Vestur-íslending-
um til meiri skammar en frá
verði sagt, og er því betra þess
minna sem á hana er minst.
Lögberg hafði ætlað sér að
leiða alveg hjá sér að minnast á
þessa bók, áleit hana langt fyrir
neðan það. En sökum þess að
„Heimskringla" hefir brotið ísinn
og getið hennar, viljum vér • að
Nýja búðin á horninu á
SARGENT og VICTOR
strætum.
Viö óskum eftir aö landar okk-
ar unni okkur viðskifta og lofum
þeim hreinum og góðum viðskift-
um. Nákvæmari auglýsing kem-
ur í næsta blaði.
Munið eftir staðnum:
Cor. Sargent & Victor.
CLEMENTS & ÁRNASON
eins undirskrifa það • sem þar
er sagt og vara hvern heiðvirðan
mann við að kasta út peningum
fyrir annan eins óþverra.
------o-------
Fréttabréf.
Kristnes, 18. Okt. 1905.
Heiðraða Lögberg!
Eg hefi sent Lögbergi fáeinar
línur haust og vor síðan eg flutti
hér út, og eins ætla eg að gera
enn.
Sumarið er að kveðja og er því
viðeigandi að segja fáein orð um
það. Það væri sannarlegt van-
þakklæti við náttúruna ef við
værum ekki vel ánægðir með sum
arið, sem nú er að kveðja okkur.
Það hefir framleitt í fullum mæli
alt sem við gátum búist við. Upp-
skera hér alment yfir liefir orðið
góð. Meðaltal af hafra uppskeru
mun vera sem næst 50 bush. af
ekrunni; hv)eiti u|m 30 bush., flax
og bygg tiltölulega eins. Garð"
uppskera ágæt, grasspretta í með-
a'llagi, hirðing allgóð á ölltij og
heilsufar manna íbetra lagi. Eg
man ekki eftir nema einum sem
dáið hefir hér í ísl. bygðinni í
suniar, og var það gamall maður,
Björn Jósefsson, sem fluttist hing
að ásamt konu og börnum á síð-
astliðnu vori frá Nortli Dakotai.
Þar hafði hann verið í fjölda-
mörg ár, og vari mjög vel liðinn
maður. Dauðamein hans var inu-
vortissjúkdómur. Eg þekti hann
of lítið til þ|ess að geta sagt meira
um lífsferil lians. Hanm var
jarðaður hér án prests og kirkju,
sem von var, því við höfum engan
prest og enga kirkju. Það liefir
enginn ísleuzkur prestur heimsókt
okkur á þessu sumri. Það ert
ekki nema tvent til með það, að
annað livort eiga islenzku prest-
arnir svo annríkt, að þeir hafa
engan tíma til að finna okkur hér
úti, eða þá að þeir halda að við
séum í því trúarástandi'., að' vjð
þurfum þeirra ekki með.
Þessi bygð hér er ekki svo lítil.
Hún mun vera yfir 40 mílur á
lengd og sem næst 10 mílur á
breidd, mest bygð íslendingum.
Verkliegar framfarir eru hér ekki
svo litlar. Menn bæta byggingar
sínar, brjóta upp jörðina og gera
vegabætur. Hér var bygt skóla-
hús austarlega í ísl. bygðinni í
sumar; það er myndarlegt hús,
32 fet á lengd og 20 á breidd, al-
gjört utan og innan, með fllestum
áhöldum, sem þarf til þess að
hægt sé að byrja kenslu. Það er
ákveðið að b.yrja kenslu í því með
næsta vori.
Tveir landar hér við Foam
L<ake, Gísli Bíldfell og Bjarni
Jasonson, keyptu þreskivél og
hafa þreskt hér hjá mönnum og
gengið vel. Ingimundur Eiríksson
og Guðbrandur Narfason fóru til
Winnipeg með yfir 70 gripi og.