Lögberg - 11.10.1906, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN ii. OKTÓBER 1906
Loðskinnavara.
„Loískinnavaran er miklu meira
virði en veiðimaöurinn fær fyrir
hana,“ er algengt oröatiltæki i
noröurhéruðunum í Canada, og
enginn, sem nokkuð þekkir til, ef-
ast um sannleikann, sem í því er
innifalinn. Að loðskinnavaran sé
einhverjum álitleg féþúfa sést
glögglega á því að eingöngu það
af henni, sem flutt er til Banda-
rikjanna á ári hverju, nemur ná-
lægt tiu miljónum dollara að verð-
hæð.
Loðskinnaverzlunin á meginlandi
Norður Ameríku hefir tekið gagn-
geTðum breytingum frá því er
Hudsonsflóafélagið hafði þar al-
gerlega tögl og hagldir. Nú er
einveldi þess félags lokið. Þ'að
hefir neyðst til að láta af hendi
eignaheimildir þær, sem það eitt
sinn hafði þar, og hefir nú engin
þau einkaréttirrdi eða hlunnindi á
þessum stöðum, sem öðrum ekki
eru veitt. Frjálsverzluparmenn,
eins og allir grávörukaupmenn,
aðrir en þeir sem tilheyrðu félag-
inu, voru nefndir fyr á tímum,
hafa látið mjög. til sín taka, og
verzlunin, sem áður var háð ein-
veldi hins auðuga enska félags,
skiftist nú á milli þess og eins eða
jafnvel tveggja annara stórfélaga,
margra smáfélaga og einstaklinga.
Menningin, og afleiðingar henn-
ar, bæði akuryrkjan og járnbraut-
irnar, ryður sér braut lengra og
lengra inn í óbygðir Norðvestur-
landsins, og hrekur undan sér
villidýrin, sem loðskinnin leggja
til, færandi takmörkin æ lengra
norður á bóginn. Á geisistórum
svæðum, sem fyr meir voru kvik
af þessum dýrum, sést nú ekki
nokkurt slíkt kvikindi, nema þá að
eins af hendingu.
Nú á timum eru ekki þessi dýr
orðin til annars staðar í Canada,
svo neinu nemi, en í Mackenzie-
héraðinu, sem nær alla leið norður
að íshafi, og á aðrar hliðar er tak-
markað af Keewatin héraðinu,
Saskatchewan, Alberta, British
Columbia og Yukon.
Stærsti markaðurinni fyrir loð-
skinnavöru í Norðvesturlandinu er
borgin Edmonton, höfuðborgin í
Alberta. Edmonton var fyr meir,
ásamt með héraðinu þar í kring,
eina bygðin, sem nokkuð kvað að
'þar norður frá, og hafði Hudson-
ílóa-félagið, og hefir enn, bæki-
stöðu sína þar. Edmontonborg
var fyrst stofnsett fyrir rúmri öld
síðan, af félagi sem kallað var
Norðvesturfélagið, og var það um
tíma keppinautur Hudsonflóafé
lagsins í loðskinnaverzluninni þar
nyrðra og víðar. I Edmonton sat
aðal verzlunarstjórl Hudsonsflóa-
félagsins og stendur íbúðarhúe
hans þar enn, þó engin nhafi nú
búið í því til margra ára.
'Á þeim árum, er verzlimarstjóri
Hudsonsflóa-félagsins bjó í húsi
jþessu var lífshættan fyrir menn þá
er stunduðu dýraveiðarnar til þess
að auðga hann og félagið, enn
meiri, en hún er orðin nú á dögum,
og er ekki all-lítið þar með sagt,
auk þess sem aðbúnaður allur var
þá miklu lakari. Að eins verzlun-
arþjónar félagsins gátu átt kost á
að fá hjá félaginu nægilega mikið
af öðrum eins dýrindis nauðsynj-
um og hveiti, sykri og tóbaki.
Verð á öllum lífsnauðsynjum var
afarhátt og Indíánarnir, sem veið-
ar stunduðu, urðu að gera sér gott
af því að lifa eingöngu, að heita
mátti árið um kring, á kjöti villi-
dýranna, sem þeir veiddu, og
klæðast hinum ódýrari skinnateg-
umdum, t. d. kanínuskinnum. Hin-
ir hvítu menn, sem voru í þjónustu
félagsins, gátu valið um, hvort
þeir vildu heldur þrjá hvítfiska,
þrjár kanínur eða þrjú pund af
þurkuðu hreindýrakjöti i daglegan
matarskamt. Ef þá langaði í te,
gátu þeir fengið dálitla ögn að-
eins í einu og urðu að borga vel
fyrir af hinu litla kaupi sínu. Sama
var að segja um sykur og tóbiak.
og af sykri var engum einstakling
selt meira en níu pund á án. Á
jólunum var hverjum manni gefið
sitt pundið af hverjii) hveiti, sykri,
te og tóbaki, tóbakspipa úr leir og
sex smáir pakkar af eldspítum.
En þrátt fyrir alt harðréttið
varð félaginu aldrei mann’fátt.
Færri en vildu komust að til þess
að starfa i þess þjónustu.
I þeim héruðum landsins, sem nú
eru .þéttbygðari orðin, eru nú
komnar stærri og smærri verzlun-
arbúðir, í stað hinna gömlu selja
Hudsonsflóa-félagsins, og sam-
kepnin í verzluninni er mikil nú á
dögum. Allar nauðsynjar og ým-
iskonar óþarfi er nú fáanlegur
orðinn í búðum þessum og það
jafnvel með svo lágu verði að hin-
ir fátæku Indíánar geta veitt sér
ýmislegt sem ekki var hugsanlegt
fyrir þá að öðlast fyr meir, hvað
sem í boði hefði verið. En mis-
jafnlega færa Rauðskinnarnir sér
verzlunarþægindini í nyt, eins og"
eftirfylgjandi saga sýnir.
Indíáni nokkur, sem alkunnur
er í Edmontonykom þangað í fyrra
með óvanalega mikið af loðskinn-
um til sölu. Þegar hann var búinn
að selja þau öll átti hann nálega
tvö þúsund dollara til í peningum.
Hann gekk nú um á meðal verzl-
unarbúðanna í borgrnni og keypti
svo að segja hvern óþarfa sem
honum var boðinn, og endaði með
því að láta alt sem eftir var af
peningunum fyrir píanóskrifli.
Fjölskylda Indíánans var með
honum í þessari kaupstaðarferð og
hafði fólk þetta tjald sitt í grend
við búðirnar. Þangað lét nú Indí-
áninn flytja píanóið og setja nið-
ur úti fyrir tjalddyrunum. Og nú
settist öll fjölskyldan, yngri jafnt
sem eldri, við að hamra á píanóið
hvíldarlaust, frá morgni til kvelds,
og var þeirri spilamensku lerrgi
viðbrugðið á eftir, sem von var.
Þegar tími var til kominn fyrir
fjölskylduna að leggja á stað aft-
ur að nýju á veiðar batt ihúsbónd-
inn enda á þessa skemtun á þann
hátt að hann, mjög alvörugefinn,
tók sér exi í hönd og braut með
henni pianóið í sundur í smámola.
„Því ertu að þessu?“ spurði
liann hvítur maður, sem fram hjá
gekk.
„Mig langaði til að vita hvaðan
hávaðinn kæmi,“ svaraðí Rauð-
skinninn rólegur. Og að þessu af-
reksverki loknu lagði hann og fjöl-
skyldan öll á stað norður i land,
til þess að hefja dýraveiðarnar að
nýju.
Tiltölulega fátt af hinum inn-
fæddu veiðimönnum er það sem
kemur til Edmonton. Flestallir
fara ekki lengra með vöru sina en
á næstu smáverzlunarstaði lengra
norður. Selja þeir þar vörur sínar
annaðhvort fulltrúum hinna stærri
verzlunarfélaga eða einstökivm
mönnum, er reka þar verzlun fyr-
ir eigin reikning. Loðskinn fá
þeir í skiftum fyrir ýmsa vöru,—
örsjaldan er það sem peningar
sjást þar manna á milli, og sára-
lítið er það sem Indíáanarnir bera
úr bvtum fyrir vöru sína. Mark-
aðsverð loðskinnavörunnar sem til
Edmonton kemur árlega, fyrir ut-
an það sem Hudsonsflóa-félagið
flytur inn þangað,nemur frá fimm
til sex hundruð þúsundum doll-
ara, en miklu minni upp hæð en
það fá veiðimennirnir í sinn vasa.
Sumir Indíánarnir í hinum
norðlægustu veiðShéruðum, þar
sem beztu loðskinnin fást, sjá
sjaldan eða aldrei hvítan manfi
sín á meðal, eða nein merki heims-
mermingarinnar. Þeir halda kyrru
fyrir á stöðvum sínum ár frá ári
og selja vöru sína til farandsala.
Þessir farandsalar hafa með-
ferðis mikið af allskonar dóti, ætu
og óætu, til þess að láta i skiftum
fyrir loðskinnavöru, og er ferða-
lag þeirra með flutning sinn um
þessar óbygðir æði miklum erfið-
leikum bundið, eins og vænta má.
Vanálega er ferðinni heitið til
Eort Resolution, sem er meira en
eitt þúsund mílur norður frá Ed-
monton, eða enn lengra norður í
land. En þó flutningurinn, sef.n
þessir verzlunarmenn hafa með-
ferðis, þegar þeir leggja á stað
frá Edmonton, sé æði umfangs-
mikill þá er hitt þó miklu meira
sem þeir koma með aftur að norð-
an, bæði að vöxtum en einkum þó
að verðmæti.
Hin svokölluðu ^ilfurlituðu
refaskinn eru dýrustu skinnin
enda er það mjög sjaldgæft að
fá þau verulega falleg og ógölluð.
Veiðimenn þeir, sem svo hepnir
eru að ná slíkum dýrum, fá reynd-
ar ekki neitt nálægt því verði fyr-
ir þau sem sk’innini siðar meir eru
seld fyrir, þegar búið er að undir-
búa þau þannig, að gera þau hæfi-
leg til skrautfatnaðar handa rík-
isfólkinu.
Fyrir þessa tegund af refa-
skinnum, Þegar þau eru ógölluð
að öllu leyti, er borgað í Edmon-
ton tvö þúsund og fimm hundruð
dollarar fyrir hvert skinn. En,sein
sagt eru skinn þessi mjög sjald-
gæf og vegna þess er verðið á
þeim svo afar hátt.
En þó dýraveiðar þessar séu
arðsamar þá er það tiltölulega
mjög fátt hvítra manna, sem
leggja þær fyrir sig. Erfiðleikarn-
ir í sambándi við þær eru miklir
og margskonar og einlcum er það
einveran í þessum endalausu ó-j
bygðum þar norður frá sem hvað
mest þykir fráfælandi. Verði menn
þar fyrir einhverju slysi, af byssu
eða exi, þá er dauðinn vís á þess-
um afskektu stöðvum þar sem ó-
blíða náttúrunnar, i ýmsum mynd-
um, ríkir og ræður. Og oft kemur
það einnig fyrir að auðnin og ein-
veran á þessum slóðum gerir
rnenn vitskerta svo þeir grand^
sjálfum sér, og ganga um slíka at-
burði margar hræðilegar sögur
manna á meðal þar nyrðra.
Nyfundinn hellir.
lítil smuga, er þeir urðu að skríða
um inn.
En inn úr afhelli þeim lá önnur
smuga, er þeir urðu að skríða um
á fjórum fótum. Þar varð fyrir
annar hellir, nær 2 mannhæðir
mest og freklega 3 faðma breiður,
en lengdin nokkuru meiri.
Þar varð enn fyrir þeim lítil
glufa niður við gólf hægra megin.
Þeir skriðu 2 inn um hana, og
fundu að þeir voru komnir í stór-
an helli, en gátu ekki kannað hann
þá, með því að ljósfæri þraut fyr-
ir þeim. Þetta var 2. þ. m. Dag-
inn eftir fór með þeim, leiðtogi
þeirra, séra Friðrik, með ljós og
mælivað. Honum reyndist sá hell-
ir vera rúmir 10 faðmar á lengd,,
nokkuð jafnbreiður allur, 4—5
álnir, og hæðin 2—2j4 alin. „Inst
inni er hann íhvolfur og hvelfing
yfir honum öllum, skreytt smá-
gerðu dropasteins-útflúri. Hellir-
inn er ekki ósvipaður hvelfdum
gangi í kjallarakirkju; gólfið er
slétt og fast, og lítið sem, ekkert
er þar lausagrjót inni,“ Séra Fr.
þótti hann vera mjög fallegur og
þeim félögum. — Svona segir
hann frá í Fjallk. 7. þ. m., og
greinilegar þó.
Komið hafa þó menn áður í að-
al hellinn að minsta kosti,því grjót
garður er þar hlaðinn um þveran
hellinn nær 10 faðma inn frá munn
anum, 10 álna langur og il/2 alin
á hæð mest; þar er og enn dálítill
afhellir á vinstri hönd, 4—5 faðma
langur, líkastur bás, er högginn
væri í bergið, og liggur nokkuð
af garðinum í boga fyrir hann.
Ekki vottaði fyrir, að fé hefði ver-
ið geymt þar inni.
Þeir hinir ungu menn, er hellinn
fundu nú, heita Helgi Jónasson,
Matthías Þorsteinsson, Sigur-
björn Þorkelsson og Skafti Da-
víðsson; hann er trésmiður, en
hinir búðarmenn. Göngufélag sitt
nefna þeir Hvat, og eftir því hefir
séra Friðrik skírt hellrnn Hvats-
helli. —lsafold.
Fáeinir ungir menn hér í bæ, er
hafa gert það að ráði ungmenna-
vinárins Friðriks: spítalaprest9
Friðrikssonar, að temja sér skemti
ferðalög á fæti í tómstundum sín-
um, heldur en á hestbaki eða á
hjólum.hafa fundið nýlega mikinn
og merkilegan helli hér skamt frá
höfuðstaðnum, sunnan við Set-
bergshlíð svo nefnda, nærri rétt
hjá veginum úr Hafnarfirði
austur í Selvog. Það mun vera
einn með merkilegustu og feg-
urstu hellum hér á landi.
Aðalhellirinn, þegar inn er
gengið, er rúmlega 30 faðmar á
lengd og nær 7 á breidd og meira
en tvær mannhæðir, þar sem hann
er hæstur, en allsstaðar vel mann-
gengur.
Afhelli fundu þeir félagar litinn
nærri munna aðalhellisins, vel
mannhæðar háan; inn í hann var
Hallgrímur Melsteð
landsbókavörður var sonur Páls
Melsteðs amtmanns (d. 1861J og
síðari konu hans Ingileifar Jóns-
dóttur Bachmann, einkabam
þeirra, f. 26. Jan. 1853 í Stykkis
hólmi, fluttist með móður sinni til
Reykjavíkur,þegar hún varð ekkja
og ólst þar upp, útskrifaðist úr
Reykjavíkur lærða skóla 1873 með
I. eink., sigldi til Kliafnar s. á. og
tók þar próf árið eftir í heimspeki
legur fdrspjallsvísindum, hvarf
heim hingað nokkru síðar og
stundaði um hríð læknisfræði hér
í Reykjavík, gerðist eftir það að-
stoðarmaður við Landsbókasafnið
og hafði á hendi tímakenslu við
lærða skólann, varð landsbóka-
vörður 1887 við fráfall Jóns Árna-
sönar; hafði þá sýslan á hendi í 19
ár.
Hann var fróðleiksgjarn maður
og fróður um margt, sem föður-
frændur hans margir. Hann rit-
aði mannkynssögu fornaldarinnar,
sem Bókmentafélagið gaf út fyrir
nokkrum árum og fékk góðan orð
stír. Annað sögufræðishandrit frá
honurn hefir félagið í undirbún-
ingi til prentunar. YandaðiVr
maður og viðkynningargóður, trú-
lyndur og vinfastur. Hann kvænt-
ist aldrei, en bjó eftir lát móður
sinnar með frændkanum sínum
frk. Sigr. Vigfúsd. Thorarensen
og Önnu Guðmundsd. Heilsuveill
var hann lengi með köflum síðari
hluta æfinnar. Hann ferðaðist
suður um lönd (til Vínar lengstj
fyrir nokkrum árum.
Af hinum mörgu hálfsystkinum
H. M. hwtins lifa nú tvö ein: Páll
Melsteð, 41 ári eldri en hann, og
Ragnheiöur, ekkja Vigfúsar Thor-
arensens sýslumanns. —Isafold.
Thos. H. Johnson,
Islenzkur lögfræBlngrur og mála-
færsIumaCur.
Mrs. WmJ Skrlfstöfa;— Room 83 Canada Llfe
Block, suSaustur homl Portage
avenue og Maln st.
Utanáskrift:—P. O. Box 1364.
Telefön: 423. Winnipeg, Man.
notkun Baby’s Own Tablets.
það er til stór fjöldi mæðra, sem
er þess fullviss, að þegar mest á
reið hafi þessar Tablets bjargað
lífi barnanna þeirra.
Fortin, St. Genevieve, Que., segir:
„Eg er viss urn, að Baby’s Own
Tablets frelsuðu líf barnsins míns.
Þegar eg fyrst fór að' gefa því
þær inn var það mjög veikt afj U IUI U
iðrasjúkdómi, og þjáðist mikið. h. IYI. H3.nn6SS0n,
Undir eins fyrsta daginn varð eg » , , ... ,
•* , i íslenzkur logfræðingur os má a-
vor við mikla breytingu og á , ö ° s
minna en vikutíma var sjúkdóm-j færs*umaður. Skrifstofa:
urinn læknaður og barnið hefir
síðan verið við beztu heilsu.“ Þer
getið fengið Baby’s Own Tablets
hjá öllum lyfsölum, eða sendar
með pósti, á 25C. öskjuna, ef skrif-
að er beint til „The Dr. Williams’
Medicine Co., Brockville, Ont.“
ROOM 412 McINTYRE Block
Telephone 4414
A. 8. BABDAL,
4
hefir fengið vagnhleðslu af
Granite
Legsteinum
alls konar stærðir, og á von á
annarri vagnhleðslu í uæstu viku.
Þeir sem ætla sér að kaupa
LEGSTEINA geta því fengið þá
með mjög rýmilegu verði hjá
A. S. BARDAL
Winnipeg, Mán.
Píanó og Orgel
enn óviðjafnanleg. Bezta tegund-
in sem fæst í Canada. Seld með
afborgunum.
Einkaútsala:
THE WINNIPEG PIANO & ORGAN CO.
295 Portage ave.
MissLouisaO.Thorlakson,
TEACHER OF THE PIASO.
Langside St.,
Winnipeg
P. Th. Johnson,
KENNIR PÍANÓ-SPIL.og TÓNFRÆÐI <
Útskrifaður frá . 1 Kenslustofur: Sandison 5
músík-deildinni við t Block, 304 Main St., og )
Gust, Adolphus Coll. t 701 Victor St. >
Dr. O. Bjornson,
Offici : 660 WILLIAM AVE. TEL. 8, |
Office-tímar: 1.30 til 3 og 7 til 8 «, h. j
House : 810 McDsrmot Ave. Tel. 4300
NVvO
Office: 650 Wllliam av«. Tel. 8, ]
Hours : 3 to 4 & 7 to 8 F.M.
Residence : 620 McDermot ave. Tel.4300
WINNIPEG. MAN.
Dr. G. J. Gislason,
Meöala- og (JppskurOa-laeknlr,
Wellington Block,
GRAND FORKS, - N. Dak.
Sérstakt athygli veitt augna, eyrna
nef og kverka sjúkdómum.
Dr. M. Halldorsoo,
PARK RIVKR. N. D.
Er aC hitta & hverjum miðvlkudegi
i Grafton, N.D., frá ki. 6—6 e.m.
I. H. CleghorD, M D
læknlr og yflrsetumaður.
Heflr keypt lyfjabúðina & Baldur, og
heflr þvl sj&lfur umsjón ð. öllum meC-
ulum, sem hann lwtur frá sér.
Ellzabeth St.,
BADDUR, . MAN.
H-S.—íslenzkur túlkur vlö hendina
hvenær sem þörf gerlst.
>n
Jónas Pálsson
Plano og Söngkennarl. 1
Eg bý nemendur undir próf í nefnd- i’
um greinum, við Toronto University, (
ef óskað er eftir, ]i
/ Áritun: Colonial Collkge of Music,
c'Phoni 5893. - 522 Main St
J
Star Electric Co.
Rafmagnsáhöld sett í hús. Aðgerðir af
hendi leystar. Telephone 579
Wm. McDonald, 191 Portage av
A. S. Bardal
selur líkkistur og annast
um útfarir. Allur útbún-
aður sá bezti. Ennfrem-
ur selur hann allskonar
minnisvarða og legsteina
Telephone :
Páll M. Clemens,
byggingameistari.
219 McDermot Ave.
WINNIPEG Phone 4887
M, Paulson,
- selur
Giftingaleyflsbréf
Jfíunib dtix
— þvf að —
Edflu’s Bugglngapapplr
neldur húsunum heitumj og varnar kulda. Skrifið eftir sýnishom-
um og verðskrá til
TEES & PERSSE, LILR-
ÚQBNTS, WINNIPEG.
Frelsaöi líf barnsins.
Það eru til þúsundir mæðra i
Canada, sem elcki hika við að segja
að hin góða heilsa barna þ.eirra séj
eingöngu aS þakka skynsamlegri
Stærsta Skandinavaverzlunin í Canada,
Vér óskum eftir viðskiftum yðar. Heildsala og smásala á innfluttum, lostætun;
matartegundum. t. d.: norsk KKKogKKKK spiksíld, ansjósur, sardínur, fiskboll-
ur, prímostur, Gautaborgar-bjúgu, gamalostur, rauð-sagó, kartöflumjöl og margskon-
ar grocerie-vörur
The GUSTAFSON—JONES Co. Limited,
325 Logan Ave. 325