Lögberg


Lögberg - 28.03.1907, Qupperneq 4

Lögberg - 28.03.1907, Qupperneq 4
4 LOGBERG flMTUDAGINN 28. MARZ 1907 •r geflS út hvern flmtud** af The Lö*ber* Println* A PubUshln* Co., (löggllt), aö Cor. Wllliam Ave og Nena 8t„ Winnlpeg, Man. — Kostar 42.00 um &rl8 (& lslandi 6 kr.) — Borgist fyrirfram. Elnstök nr. 5 cts. Publlshed every Thursday by The Lðgberg Printlng and Publishing Co. (Incorporated), at Cor.Willlam Ave. A Nena St., Wlnnlpeg, Man. — Sub- •crlption prlce 22.00 per year, pay- able ln advance. Slngle copies 6 cts. S. BJÖIUÍSSON, Edltor. M. PAULSON, Bus. Manager. Auglýslngar. — Smðauglýsingar 1 ■eltt sklftl 25 cent fyrir 1 þml.. Á stærri auglýslngum um lengri tlma, afsláttur eftir samningl. Bústaðasklfti kaupenda verður að 'tllkynna skrlflega og geta um fyr- verandl bústað jafníramt. Utanúskrift tii afgreiðslust. blaðs- ins er: The LÖGBERG PRTG. & PUBL. Co. P. O. Box. 186, Winnipeg, Man. Telephone 221. Utanáskrift til ritstjðrans er: Rditor Lögberg, P. O. Box 136. Winnlpeg, Man. Samkvæmt landslögum er uppsögn kaupanda & blaði ógild nema hann »é skuldlaus regar hann segir upp.— Ef kaupandi, sem er í skuld við blaðlð, flytur vistferlum án þess að tllkynna heimillsskiftin, þá er það fyrir dómstúlunum álitin sýnileg •önnun fyrir prettvislegum tilgangl. Hoekkun vatnsgjalds- ins í bœnum. Allmiklu umtali veldur þaö, aS rátismenn fcontrollersj bæjarins hafa, eftir aS þeir höfðu kynt sér vatnsreikninga bæjarins und- faritS, lagt þa8 til að vatnsgjaldið veröi hækkaC frá i.Apr. næstkom- andi aö töluveröum mun. Enn er samt eigi fullráðiS hvaS gert verS- ur í þessu. Sem ásLæðu fyrir þeirri hækkun telja þeir tekju- halla i vatnsreikningunum næst- liöiö ár, er nemi nálægt fimtíu og sjö þúsundurn dollara. Fara ráösmenn bæjarir.s því fram á að vatnsgjaldið á íbúunum sé hækkað þannig: Þriggja mánaöa gjald af 4 herb. eöa færri $ 200 5 6 7 “ ........ 3-20 3.60 4.00 4.40 4.80 5.20 5-6o 6.00 6.40 6.80 Enda þótt eigi sé hægt að segja vatnsgjaldinu, sem nú er rætt um, komist á, þá nægi hún ekki til aö vega upp á móti kostnaðinum, svo að íbúar geti eins vel átt von á því að gjaldið kunni að verða hækkað eitthvað næsta ár, og svo koll af kolli. Vatnsleiðsla til bæjarins frá vötnunum næstu virðist því óhjá- kvæmileg, enda eigi óliklegt að hún komist á áður en langt tim líður. Þangað til verður að búa að því vatnsmagni, sem brunn- arnir veita, þó ilt sé, svo og að finna ráð til að mæta þeint kostn- aði, er af starfrækslit þeirrar vatnsframleiðslu leiðir. Vera má að nauðsynlegt sé að hækka vatnsgjaldið eitthvað tölu- vert úr þvi sem nú er, en með öðr- um vaxandi sköttum og álögum, sem nú er verið að leggja á borg- arbúa, mun ýmsum hinum efna- minni íbúanna Þykja sér nóg boðið. Síðan nýja bæjarstjórnin sett- ist hér við stýri, hefir hún reynt að fá inn fé með ýmsu móti. Fjár- hagurirtn var víst ekki í sem á- kjósanlegustu ástandi, þegar hún tók við, svo að bæjarstjórninni er ---------------j--------;----------- er ekki við því að búast að þau 'séu alment kunn. Skal hér nú skýrt að nokkru leyti bæöi frá upp tökunum og eins frá því, hvernig málin horfa nú við, því mikill fróðleikur er í því innifalinn að kynna sér þá hluti. Fyrst og fremst er þá þess að gæta,að kaþólska kirkjan á Frakk- landi hefir ekki verið þjóðkirkja, eftir vorum skilningi á slíkit kirkju fyrirkomulagi. Til þess að færa sönnttr á þetta nægir að benda á, að hið andlega yfirhöfuð kirkjunnar hefir ekki aðsetur á Frakklandi, að prestar kaþólsku kirkjunnar þar hafa verið hvoru- tveggja í senn; franskir borgarar, þessum breytingum og kom nú upp sundurþykki á tneðal presta- stéttarinnar sjálfrar. Vofu sttmir prestarnir fylgismenn stjórnar- byltingarinnar en sumir páfans. Það var Napóleon I. sem batt enda á þetta ósamræmi í kirkju- málunum. Þó honum sjálfum per- sónulega stæði alveg á sama um öll trúarbrögð, skyldi hann fullvel hversu honunt gat verið mikilsvert fylgi klerkalýðsins til þess að styrkja stoðirnar undir hásætinu, sem hann ætlaði sér að komast i. Á meðan hann var svo nefndur “fyrsti konsúll’ árið 1801, endur- nýjaði hann við Píus páfa VII. samningana frá 1516 og stóðu svo kunnugt hver áhrif drotning Na- óleons III.,er stranglega var fylgj- andi kaþólsku kirkjunni, hafði á titanríkismál Frakklands, páfa- trúarmönnum í hag. Óx kaþólsku kirkjunni þá svo mjög fiskttr um hrygg á Frakklandi að aldrei stóð fúin þar með meiri blóma en um það leyti, sem þriðja lýðveldið var sett þar á stofn, og í mörg ár þar á eftir hafði hún þar fleiri með- limi en nokkru sinni áður. Árið 1880 voru sex hundrttð og tuttugu klaustur með eitt hundrað og fim- tíu þúsund meðlimum ('munkum og nunnumj á Frakklandi. Nániu landeignir þeirra rúmum tvö hundruð miljónum dollara. Árið lútandi frönskum landslögum, og! Þeir samningar síðan óhaggaðir í 1899 er meðlimatalan orðin tvö þegnar útlends kirkjuvalds, sem hefir verið pólitískt veldi og enn þykist eiga heimtingu á að vera það. Markmið þessa veldis hefir á margan hátt komið í bága við það, sem ríkinu hefir verið fyrir beztu. Þ.essi tvöfalda staða frönsku prestastéttarinnar á uppruna sinn að rekja til miðaldanna. Sem þjón- ar kirkjunnar nutu þeir óskertra réttinda hennar hvar sem þeir þess vegna ekki láandi þó að hún £dru> gem þegnar konungsins heyrðu þeir til landi sínu og þjóð eingöngu og urðu að lúta borgara- legum lögum. Þ’etta fyrírkomu- lag leiddi oft af sér sundurþykki, ýmist á milli konungsins og páf- kjósi að laga hann. Hitt er ann- að mál, hvort eigi sé varhugavert að hækka álögur á íbúunum, jafn- ört og bæjarstjórnin virðist hafa i hyggju, í jafnmörgum greinum greinum og alt í einu. öllum aðalatriðunum þangað til | hundruð þúsund 0g verðmæti land lögin urn aðskilnað ríkis og kirkju á Frakklandi gengu í gildi, árið 1905. Samkvæmt samningi þessum var ekki kaþólska kirkjan nefnd ríkis- kirkja, en viðurkend sem “kirkja meira hluta þjóðarinnar“. Ekki var heldur trúarbragðafrelsið af- numið, sem leitt var í lög á tímum stjórnarbyltingarinnar, og kirkjur mótmælenda og Gyðinga voru lög- helgaðar. Ríkið skilaði ekki kaþ- óslku kirkjunni aftur kirkjueign- unum, en í þess stað tók það að sér að launa prestunum, lánaði þeim kirkjurnar, prestssetrin og aðrar eignir, og veitti þeim und- ans, eða á milli konungsins og j anþágu frá landvarnarskyldu. prestastéttarinnar, og stundum Ríkisstjórnin skipaði erkibiskupa Þegar litið er á vatnsmálið, sem í þetta sinni verður aðallega rætt j ja£nvej á milli prestasttttarinnar j og biskupa, en páfinn staðfesti svo unt, þá búumst vér eigi við að j ^ Erakklandi og páfans í Róm. embættaveitingarnar. Kirkjan var Þær deilur snerust vanalega um peningamálefni, embættaveitingar eignanna rumur milliard. Á hin- um kaþólsku barnaskólum njóta þá kenslu ein miljón, sex hundruð og fimtíu þusund börn og í hinum æðri skólum þeirra eru sjötíu og átta þúsundir nemenda. Af þessu er hægt að sjá hve mikið vald og áhrif kaþ. kirkjan hafði á Frakklandi. Og þetta vald náði ekki eingöngu til andlegu málanna, heldur lét einnig til sín taka hvað snerti stjórnmál lands- ins, hermálin, skólana og ýms al- menn mál. Orð Gambefta: “Klerkastéttin er óvinurinn“, varð síðar heróp það er Iýðveldismennirnir tóku upp. Og frá því áríð 1880 hafa því stjómvitringar lýðveldisins smatt og smátt verið að takmarka hægt verði að gera auðveldlega mun á hinum efnameiri eða auð- ugu, þeim sem vel þola hækkaðar ^ Qg ábóta, dómsvald klerka ríkisstjórnina gefin, en hinn and- álógur og hinum efnaminni, sem 1 Qg ieiþmanna \ ýmsum málum o.s. Iegi yfirhöfðingi hennar var páf- miður geta borið þær, og sumir 1 £ry j>essunl þrætumálum lyktaði inn í Róm. Erfiðleikarnir voru í |_____fj_____o______ ______v___ andlega og verardlega vald þannig orðin, hvað snerti fjármál ■ kaÞ°lsku kirkjunnar, og nú fyrir og veraldlega yfirstjórn, undir! sl<6niluu var síðasta sporið stígið The DOHINION BANK sKLkiuk tíriuóH). Alls konar bankastörf af hendi Ieyst. Sparisjóösdeildin. Tekið við innlögum, frá $1.00 að upphaeð °g þar yfir. Hæstu vextir borgaðir. Við- skiftum bænda og annarra sveitamanna sérstakur gaumur gefinn. Bréfleg innlegg og úttektir afgreiddar. Óskað eftir bréfa- viðskiftum. Nátur innkallaðar fyrir bændur fyrir sanngjörn umboðslaun. Við skifti við kaupmenn, sveitarfélög, skólahéruð og einstaklinga með hagfetdum kjörum. J. GRISDALE, bankastjóri. PETKE & KROMBEIN selja í smáskömtum beztu teg- undir af nýju, söltuðu og reyktu KJÖTI og KJÖTBJÚGUM, smjöri, jarðarávöxtum og eggjum Sanugjarnt verð. 161 Nena st., nálægt Elgin ave. 2.40 2.80 8 9 10 11 12 í3 14 15 16 sem hverjir ef til vill alls ekki. En þar sem mögulegt yrði fyrir bæjarstjórnina að fyrra fátækling ana sköttum,ætti hún að gera það, meðal annars vegna þess, að efna- i minna fólkið er yfir höfuð að tala vinnukraftur bæjarins. Bænum til frambúðar 0g þrifa, þarf að sjá svo um að sá vinnukraftur við haldist hér og sé nægilegur. I konungurinn Sjái það fólk, að YVinnipeg láti sér ant um að fyrra það sköttum, eft- ir því, sem við verður komið, mun það spekjast hér og aðsókn auk- ast, en að öðrum kosti mun önnur reynd á verða. Að því er sjálfan vatnstaxta ráðsmannanna snertir, mætti ým- islegt að honum finna,svo sem það t. d., að vatnsgjaldið sé greitt af með samningi þeim, er Franz I. j því innifaldir að ákveða takmörk- gerði við Leo páfa X. árið 1516. in á milli þessara stjórnarvalda. Var þá rétturinn til að útnefna Napóleon sýndi páfanum, eins menn í embættin lagður í hendur | og öllum óðrum, drembilegt yfir- konungsins. Varð, kirkjan á j læti. En samningarnir áðurnefndu Frakklandi þá einveldisstofnun,; höfðu trygt kaþólsku kirkjunni 1 þa áttina, er algerlega var upp- hafið alt samband milli ríkis og kirkju á Frakklandi. En góöviljuglega gat ekki þessi breyting gengið fyrir sig, eins og vænta mátti, og ýms eru þau með- ul er kaþólska kirkjan hefir reynt til þess að rétta hluta sinn, tryggja vald sitt og yfirráð og vinna bug hamarinn að ná því lærdóms- takmarki heima í Rússlandi er veitti þeirn heimilan aðgang að svissnesku háskólunum, og mænt eftir þeim eins og ákjósanlegustu menningar-áfangastöðum sem völ væri á. Eins og eigi er að undra^ hefir meira en lítið eimt eftir af byltinga-andanum rússneska hjá þessum háskólanemendum þegar þeir komu til Sviss og þrátt fyr- ir mentafýsnina heíir hann gert meira og minna vart við sig þeg- ar þangað kom. Er mælt að nú séu Svisslend- ingar orðnir óánægðir með rúss- neska innflutninginn, og innflytj- endum þessum fundið það til for- áttu að þeir séu yfir höíuð að tala óhreinlegir, óáreiðanlegir í peningasökum, og óróaseggir mestu. Kvað nú svo ramt kveða að óbeit þeirri, sem Svisslending- ar hafa fengið á Rússum, að á ýmsum greiðasöluhúsum í Sviss er Rússum neitað inngöngu. Háskólakennararnir hafa lika illan bifur á rússnesku stúdentun- um, er streyma til Sviss. Meðal annars vegna þess að þeir, stúdentarnir eru þektir að því að fúslega studdi konungsvaldiö j sérstöðu, er henni kom að góðu j n ”1,,tstoöinnonnum sínum. Má leiða þráfaldlega hjá sér að greiða i gegn þvi að fá í aðra hönd ýms j haldi og hún færði sér í nyt er 1 mikilvæg hlunnindi. Þannig veitti keisaradæmið féll um koll og ein- páíatrúarmönnam lið í baráttu þeirra við Hugenott-a og fékk, með ýmsum samþyktum, vald yfir unglingamentún og upp- eldi, að mestu leyti og sömuleiðis yfir sjúkrahælum og góðgerða- stofnunum í ríkinu. Var það sér- staklega á 17. öldinni, sem sam- þyktir þessar stóðu með mestum blóma og fjölguðu mest. Auk þess fékk kirkjan undanþágu frá opinberum sköttum, leyfi til að þiggja gjafir, ýmislegs eðlis og ---. . . . ... réttindi til að verja þeim algerlega þakklátsamlega við þessari hækk- í e«‘ koma/ettdega mður, þar sem | ^ eigin yild Agur en stj6nv. það, að vatnsgjaldið í bænum sé!hverju lierber^ 1 samræmi við nú sem stendur tiltakanlega háttJ nndangengna venju. Sá slumpa- mun samt almenningur eigi taka ! reikmngur virölst ósann&jarn °S un, ef hún kemst á. Meðal annars ía’ m' fámenni er fyrir’ er rúmt vegna þess, að núverandi vatns- i hefir Um sMiklu ^eppilegra gjald var áður ákveðið eftir svo 1 °g vi6urkv£eimlegra virðist oss til- nákvæmu mati, -sem þá þóttu föng á, með töluverðum tilkostnaði, en og viðurkvæmilegra laga sú, er einn bæjarstjórnar- maður hefir nýlega borið upp, að reynist nú langt of lágt, svo að jgjakhð se miðað við Sallónatöl- fram kemur tekjuúalli. er mats-1 una’ sem e>lt erl vist Sm fyrir arbyltingin varð á Frakklandi átti kirkjan fjóröa hluta allra jarð- eigna í ríkinu, hafði þrjú hundruð og fimtiu miljónir franka í árlegar um landsins, en ríkisstjórnin lét veldisstjórn Bourbonnanna náði aftur einveldinu. Og ekki ein- göngu náði kirkjan þá aftur öllum þeim yfirráðum, er hún hafði haft fyrir stjórnarbyltinguna, en fékk jafnframt meira vald yfir stjórn landsmálanna en nokkuru sinni áður. Á öllum svæðum náði nú kirkjan enn fastari tökum á landi og þjóð, en nokkru sinni áður, og bæði Jesúítar, Franciskanar og Dorpinikanar og aðrar munka- reglur forðuðust að leita neinnar viðurkenningar af ríkisins hálfu, til þess óhindrað að geta ráðið yf- ir auðæfum sínum, án nokkurrar takmörkunar frá ríkisins hálfu. Var þetta að vísu gagnstætt lög- al annars nefna hið alræmda 1 hið ákveðna innrltunargjald tií og alkunna Dreyfus-máli er kaþ. skólanna þó að þeir sæki þar fyr- svo ramt að því prestastettin reyndi af alefli að' irlestra. Kveður yvi .. . ý’ gn >ðvekllsstj6rninni, þó að við heimspekisskólann í Bern, C 1 tækist með því að steypa lýö- er rússn. stúdentar einkum sækja, veldmu, eins og til var ætlast. Og ekki er annað sjáanlegt en að með þessari síðustu aðferð, aðskilnað- inUm' sen Frakkar nú búnir að ganga milli bols og höfuðs á kaþ- olska klerka og kirkjuvaldinu. RUssar í Sviss. /Lauslega þýtt). Með réttu hefir Sviss verið tal- ið það ríki \ gamla mentaða heim- inum, ,þar sem flestir þjóðflokkar ættu öruggastan griðastað. Má meðal annars marka það af því, að aðal-ttingumál íbúanna þar eru tekjur og eitt hundrað þúsund eins og hún tæki ekki eftir því eða Þrjú: þýzka, franska og ítalska. < ... ' _ *• __ona.’ KoX A --------------„a'j.j.________ H rá nmnnotííí ___•*< tnunkum og nunnum á að skipa Þegar menn hugleiða þetta verður það vel skiljanlegt hvers- vegna kaþólska kirkjan enn á hvert gallón vatns. Þeirri til- —---- r« &*-**■ l* *>U50 iiugiiiviiu I Tiaft um að fyrir gæti komið. j h°gUn vrði au6velt koma á ^ Hver cr orsökin til þessa, hljóta; þegar vatnSmælar eru kommr 1j þetsum tímum hallast að einveld menn að spyrja? Svarið er auð- lus manna> scin nu lltur ut t>r'r! inu og hefir gert ah> sem \ henr.ar vitað það, að annað hvort hefir iað verði innan skamms 1 hv’erju einhver aukakosínaður átt sér stað j kusi’ har sem vatnslel®sla er. sem matsmennirnir hafa eigi séð fyrir, eða þá óhagsýnilega hefir Menningarbaráttan verið stýrt vatnsmálunum. Sá sífeldi brunngröftur, sem bærinn hefir haft með höndum,alt í það kák, og allur sá kostnaður, á Frakklandi, valdi hefir staðið, til þess að vera þröskuldur í vegi þjóðveldisins, sem nú ræður og ríkir á Frakk- landi. Stjórnarbyltingin kom til leiðar gagngerðri breytingu á málefnum kirkjunnar og klerkanna. Fyr- nefndur samningur frá 1516 var Eins cg eðlilegt er, mun ekki al sem af þeim hefir leitt, er vitan- j menningi manna vera kunnugt um þá ár gildi feldur. Lýðveldið 'lega hvorki arðvænfegur né bæn-! orsakirnar til menningarbaráttu hastaði eign sinni á allar kirkju- um nægjandi þegar til lengdar j þeirrar. sem nú er háð á Frakk- eignirnar> aftok tíundir, leysti upp hndi, né hversu yfirgripsmikil og 1 nlunkareglurnar. gerði prestana þýðingarmikil hún er. Til þess að • að launuðum þjónum rikisins, tók geta gert sér grein fyrír þessu dómsvaldið úr höndum kirkjunnar þurfa menn að þekkja hin sögu-! og heimilaöi trúarbragðafrelsi. lætur. Meðan honum er haldið á- fram má eins Iíklega búast við því að vatnsgjald hér í bænum standi aldrei á stööugu. Eins sennilegt jafnvel, að þó þessi hækkun á legu atriði, er baráttunni va'.da, og Páfinn setti sig fastlega á móti sæi það. Andlegrar stéttar menn náða nú undir sig, að heita mátti, allri alþýðufræðslu í landinu, eða voru hinir einu sem nokkuð skiftu sér af því. Flestar hinar æðri mentastofnanir, sem ætlaðar voru drengjum 0g stúlkum, voru í höndum þeirra, og reyndu þeir af alefli að útrýma þaðan hinum svonefndu “frjálsu vísindum.’’ Eftir Júlibyltinguna, svcnefndu, á Frakklandi, beið kaþólska kirkj- an þar enn allmikinn hnekkir. En keisaradæmið síðara leitaði á ný styrks hjá henni til þess að festa sig í sessi. Það er sem sé al- kunnugt, að Napóleon III. sendi setulið til Rómaborgar til þess að styrkja hið veraldlega vald páfans, og hjálpa honum að vinna á móti sameiningu smáríkjanna á ítalíu í cina heild. Ennfremur er þáð al- Frá ómunatið hefir Sviss verið nefnt “land gestrisninnar’’, og eigi eru þess fá dæmi að íbúar ýmsra grendliggjandi landa, er eigi undu vel hag sínum þar er þeir höfðu aðsetur, hafa tekið sig upp og fluzt til hins góðkunna Sviss, sezt Þar að og fengið góðar viðtökur. Nú á síðustu árum hafa Rúss- ar flúið þangað þúsundum sam- an, þar eð þeir hafa eigi getað haldist við í föðurlandi sínu, fyr- ir pólitískum æsingum og styrj- öídum. Auk þess hafa fróðleiks- fúsir stúdentar frá Rússlandi þyrpst til háskólanna í Sviss, hóp- um saman, með fram sjálfsagt vegna þess hve mentamála á- standinu á Rússlandi er og hefir verið áfátt að mörgu leyti. Rúss- nesku stúdentarnir margir hverj- að þar greiddu síðast aðeins átta- tíu af fullum þrjú hundruð námsmönnum hið ákveðna gjald. Sömuleiðis eru innlendu stúdent- arnir sagðir mjög óánægðir með framkomu hinna rússnesku stall- bræðra sinna á háskólunum, þar eð síðarnefndir setfa sig aldrei úr færi með að nota sér endurgjalds- laust öll hlunnindi sem kostur er á í sambandi við háskólanámið, og bola öðrum, sem hafa fjár- hagslega réttari héimild til þeirra frá að hagnýta sér þau. En hins vegar má ekki gleyma því, að Sviss leggur miklu stærri skerf en ella til menningar fram- þróunarinnar með því að veita þessum námgjörnu Rússum aðset- ur og fróðleikskost, og það fyrir sig ætti að helga dvöl þeirra við háskólana þrátt fyrir óþægindin, sem af þessum standa. En hitt er aftur lakara að Rússar. þessir láta sér eigi nægja að svala fróð- leiksfýsn sinni þar. Þeir láta í stjórnmálum landsins drjúgum til sín taka og reyna að gera alvöru úr byltingarandanum, sem þeir hafa flutt með sér heiman af Rússlandi. Þ'ykjast menn nú vissir um að uppþot ýmisleg og sprengi- kúlufarganið, sem töluvert hefir brytt á í Sviss undanfariö, muni á stundum vafalaust af toga Rúss- anna spunnið. — Er því eigi að undra, þó að þrjóta kunni að lok- um þolinmæði Svisslendinga, og þeim trautt láandi þó að þeim risi hugur við þessum rússnesku inn- flytjendum, þegar á alt er litið. Enda er sennilegt að fyrir löngu væri búið að leggja blátt bann fyr- ir hafa klifið til þess þrítugan ir innflutning þeirra til landsins,

x

Lögberg

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.