Lögberg - 04.04.1907, Qupperneq 4

Uögkrg
•r geflS út hvem flrntud** af Tbe
Lögber* Prlntln* & PubUshln* Co.,
(lögellt), aS Cor. WlUtam Ave og
Nena SC, Wlnnlpeg, Man. — Koetar
$2.00 um &rl8 (4 lalandt, 6 kr.) —
Bor*ist fyrlrfram. Einstök nr. t ct».
Publlshed every Thuraday by The
Lö*ber* Prlntln* and Publlahlng Co.
(Incorporated), at Cor.WUUam Ave.
St Nena St., Wlnnlpeg, Man. — Sub-
•crtptlon price $2.00 per year, pay-
able ln advance. Single coplea S cta.
8. BJÖRNSSON, Edltor.
M. PAULSON, Bus. Manager.
Auglýslngar. — Sm&auglýeingar í
eltt sklfti 25 cent fyrir 1 t>ml.. A
■tœrrl auglýsingum um lengrrl tima,
afsláttur eítir samningl.
Bústaðasklftl kaupenda verCur aO
tllkynna skriflega og geta um fyr-
verandl bústaO Jafníramt.
Utanáskrift ttl afgreiöslust. blaOs-
lns er:
The LÖGBERG PRTG. & PUBL. Co.
P. O. Box. 136, Winnlpeg, Man.
Telephone 221.
Utan&skrift til ritstjörans er:
Editor Lögberg,
P. O. Box 136. Winnlpeg, Man.
Samkvæmt landslögum er uppsögn
kaupanda 6. blaði óglld nema hann
sé skuldlaus !-egar hann segir upp.—•
Ef kaupandi, sem er 1 skuld viO
blaOlO, flytur vistferium án þess aO
tilkynna heimilisskiftln, þá er þaO
fyrir dómstúlunum álitin sýnlleg
sönnun fyrir prettvlslegum tilgangi.
Samrœmi.
Góðir söngfræöingar segja, að
ekkert skemmi söngeyrað eins
mikið, né eyðileggi eins fljótt
næmleikann fyrir hreinum og
fölskum tónum eins og hljáðtæri,
sem er falskt, eða aö syngja með
þeim mönnum er falskt syngja.
Smátt og smátt kemst það svo í
vána að menn hætta að taka eftir
J>ví þó tónarnir séu falskir. Næm-
leiki eyrans til þess að gera grein-
armun á fölskum og hreinum tón-
um, hvort heldur þeir koma úr
mannsbarka eða strengjum hljóð-
færis, dofnar smátt og smátt, unz
hann er alveg eyðilagöur. Og
söngfræðingurinn sjálfur venst á
J>að smátt og smátt að syngja og
spila falskt eins og ekkert væri að.
Enginn söngmeistari, hversu
mikla hæfileika sem hann hefði til
þess að leika á hljóðfæri, og
hversu fær sem hann væri með það
að fara, gæti unnið sér frægð með
list sinni, ef hljóðfærið hans væri
falskt. Samræmi tónanna er óaö-
skiljanlegur hluti hstarinnar. Án
þess getur ekki verið um list að
ræða.
En það er á fleiri svæðum en
sönglistarinnar, sem samræmið er
nauðsynlegt, óhjákvæmilegt. I
daglegu lífi og viðskiftum inanna
er það einnig svo nauðsynlegur
hlekicur, að ef út af ber stendur
meiri eða minni voði af, eftir því
sem ástæður og atvik liggja til.
Raskist að einhverju leyti jafn-
vægi geðsmunanna hefir það jafn-
skjótt áhrif á breytni og fram-
komu manna. Áhyggjur, kvíði,
hatur, öfundsýki, reiði, ágirnd og
eigingirni eru hvert um sig svarn-
ir óvinir dáðríks framkvæmdar-
afls. Enginn maður, sem haldinn
er af einhverjum þessara sjúk-
dóma, því síður af fleirum þeirra
í sameiningu, getur leyst af hendi
lífsstarf sitt eins og vera ber.
Þeim hinum sama verður það
engu mögulegra en gölluðum átta-
vita aö vísa viltum vegfaranda á
rétta leið. Hin andlega og líkam-
lega bygging mannsins er svo við-
kvæm, að hvað lítið, sem úr lagi
fer, gerir það óðara vart við sig.
Maðurinn, sál og líkami, er hin
margbreyttasta og viðkvæmasta
vél, sem til er. Og á hverjum
morgni, áður en dagsverkið byrj-
ar, þarf nákvæmlega að gæta þess
að enginn strengurinn sé rang-
stiltur, alveg eins og fiðluleikar-
inn samstillir strengi fiölunnar
sinnar, áður en hann byrjar að
leika á hana, til þess að vera viss
úm, að ekkert ósamræmi eigi sér
þar stað, er sært geti söngeyru til-
heyreodanna og spilt ánægjunni
og hinum góðu áhrifum, sem tón-
unum er ætlað að framleiða.
Hver sá er fer til vinnu sinnar
að morgni óánægður með alt og
við alla, sem eru í verki með hon-
um, er ófær til þess í alla sta.ði, að
geta beitt sér eins og vera ber.
Sálarkraftarnir njóta sin þá ekki
meira en í hæsta fagi að hálfu
leyti.
Hvenær skyldi mönnum verða
það fullkomlega ljost, að það er
ekki stundafjöldinn, sem þeir
vinna, heldur árangur starfsins,
sem afkastað er, sem alt er undir
komið ? Fjöldamargir af oss af-
kasta miklu, miklu meira, af vel
unnu starfi á tveimur eða þremur
klukkustundum, þegar vér erum í
góðu skapi, heldur en á heilum
degi þegar eitthvert ósamræmi á
gér stað. Það er ekki til neins að
ætla sér aö reyna að ná fögrum
tónum úr fölskum streng, né til
nokkurs hlutar að knýja áfram
þreyttar taugar eða ofreyndan
heila til vinnu. Enginn skyldi láta
sér detta slikt í hug, því það er
bæði skaölegt og heimskulegt. Að
knýja heilann til að vinna þegar
hann ekki er í réttu ásigkomulagi,
er afleitur misskilningur og styttir
lífið.
Eitt af mörgu, sem hamlar
mönnum frá því að taka sönnum
framförum, er það, að þeir geta
ekki hafið sig yfir óteljandi smá-
muni.sem spilla samræminu, ergja
þá og erta til óánægju og leiðinda.
Oft eru þessir menn til margs og
mikils hæfir, en gallinn sá, hváð
þeir eru tilfinninganæmir, spillir
kostunum. Ef þeir að eins hefðu
einhvern sér við hlið til þess að
leiðbeina þeim, ráða þeim heil-
ræði og leggja hlutina niður fyrir
þeim, þá gæti alt farið vel og
kostir þeirra og hæfileikar gætu
orðið að miklum notum fyrir
mannfélagið. Og þessa “list list-
anna", að hefja sig yfir smámun-
ina og stilla svo strengi sálar og
likama, að engir falskir tónar eigi
sér þar stað, hafa Þeir numið og
hagnýtt sér, sem mestu hafa af-
kastað í heiminum. Enginn getur
neinu verulegu til leiðar komið
með ööru móti.
Ýmsir menn, sem eru önugir og
þverlyndir þegar þeir eru þreyttir
eru aftur á móti kátir og skemti-
legir þegar þeir eru búnir að njóta
hæfilegrar hvíldar. Ekkert ætti
betur en þetta að geta sýnt þeim,
að orsökin til skapsmunabreyting-
arinnar og ósamræmisins er ein-
mitt í því innifalin, aö heilinn og
taugarnar hafa orðiö fyrir of mik-
illi áreynzlu.
Vér verðum oft og tíðum varir
við það, að menn verða sérstak-
lega geðstirðir, eftir að þeir lengi
hafa verið önnum kafnir, andlega
eða líkamlega. Taki þeir sér svo
hvíld frá öllum störfum, og ferð-
ist sér til hressingar í nokkrar vik-
ur, verða þeir eins og alt aðrir
menn, er þeir koma heim aftur.
Smámunirnir, sem áður óðara
hÖlluðu jafnvægi skapsmunanna,
hafa nú engin áhrif á þá. Heilinn
og taugarnar hafa náð sér aftur.
Strengirnir eru rétt stiltir og
framleiða nú enga falska tóna.
Næst þegar illa liggur á þér og
þú ert í svo slæmu skapi, að þú
hefir alt á hornum þér gagnvart
þeim, sem þú átt saman við að
sælda, þegar þér finst hvert strá
stinga Þig og enginn af þeim, sem
undir þig eru gefnir, geta gert
neitt þér til hæfis.þá reyndu þetta.
Hættu að vinna. Stöktu upp frá
skrifborðinu, eða frá hverju því,
verki, sem þú hefir handa á milli,
og út, eitthvað út. Þ'ú skalt ganga
all-langan spöl, eða, ef mögulegt
er, þá skrepp þú bæjarleið með
þeim fasta ásetningi, að kasta frá
þér öllum áhyggjum og láta heil-
ann og taugarnar komast í samt
lag. Hugsaðu ekki um neitt ann-
að en eitthvað skemtilegt og fjörg
andi og vertu ákveðinn í því að
reka burt úr huga þínum alt, sem
valdið getur ósamræmi og á-
hyggjum.
Og svo er enn þá eitt. Hefir
þú aldrei reynt að gera þér grein
fyrir hvað aðrir muni nú hugsa,
hvaða álit Þeir muni hafa á þér,
þegar þeir verða varir við þenna
leiða skaplöst þinn, að þú þýtur
upp eins og eldur í sinu, hvað lít-
ið sem út af ber? Heldur þú ekki
að þú verðir minni maður i þeirra
augum, fyrir bragðið? Heldur
þú ekki að þau áhrif, sem þú
hefðir máske getað haft á þá í
ýmsum efnum, verði lítilvæg, þeg-
ar svona er ástatt? Hvernig get-
ur þú búist við, að þú sért álitinn
hæfur til þess að stjórna öðrum,
ef þú sýnir það, hvað eftir annað,
að þú ert ekki fær um að stjórna
sjálfum þér? ,
Samræmið er undirstaða alls
valds, áhrifa, fegurðar og sælu.
Það hefir hin heillaríkustu áhrif
á líkama mannsins og sál.
Sá tími mun koma, að það
verður kent í skólunum, eins og
hver önnur vísindagrein, hvernig
maður eigi að verjast þeim óvin-
um, sem kallaðir eru: vondar
hugsanir. Þ’að mun þá verða
kent, að hver einasta ill hugrenn-
ing, hverju nafni sem nefnist,
miði til þess að veikja og skemma
manneðlið. Það verður kent, að
ekkert sé skaðlegra tn að ala slika
óvini í hugskoti sínu, hversu
stutta stund sem er, hvað þá held-
ur dögum, vikum og mánuðum
saman. Lærisveinunum mun
verða kent, að hafa opið auga fyr-
ir því að forðast þessa óvini, vera
jafnan á verði gagnvart þeim, al-
veg eins grandgæfilega eins og ef
þeir ættu von á að þjófur eða ræn-
ingi sæti á svikráðum við þá, og
hefði í hyggju, nær sem færi gæf-
ist, að stökkva á þá.
Þ.ví nær sem ber þessu takmarki
breytist heimurinn til hins betra,
veröur líf mannanna fegurra, far-
sælla og sæluríkara.
-------o------
Ýmsir
miður góðgjarnir náungar hafa
reynt að sverta Lögberg með þ/í
að gefa í skyn, að það hafi ekki
viljað styöja að kosning íslenzka
liberal þingmannsins í Gimli-kjör-
dæmi, Mr. Sigtryggs Jónassonar.
Hafa þær aðdróttanir helzt verið
bygðar á því, að blaðið hafi eigi
mælt með honum persónulega eft-
ir að hann var tilnefndur. Ems
og allir vita gerði Lögberg það
heldur ekki. En orsökin til þess
var engin önnur en sú, að það
vissi ekki að Sigtryggur hefði af-
ráðiö að “taka tilnefningu” fyr en
að léveldi tilnefningardagsins
laugardagsins 9. f. m. Útkomu-
dagur blaðsins var þá fimtudag-
urinn 14. s. m., en kosningin tveim
dögum síðar. Var þegar auðséð,
að tíminn var þá orðinn of naum-
ur til að styðja þingmannirin með
þessu blaði, þar eð það gat ekki
komist út um kjördæmið, lesend-
um til gagns, fyr en eftir kosning-
una. En áður en Mr. Jónasson
var tilnefndur gat blaðið ekki
mælt með honum sem ákveðnu
þingmannsefni. Nefnd atvik og
ekkert annað eru orsökin til þess
að Lögberg mælti nú ekki per-
sónulega með Sigtryggi Jónas-
syni, hvað svo sem hver segir.
En hins vegar voru öll ágrein-
ingsmál stjórnarflokkanna hér í
fylki, er á dagskrá voru, rædd i
Lögbergi fyrir þessar síðustu
kosningar, eftir þvi 'eem föng
voru á, Gimli-búum jafnt sem öðr-
um lesendum blaðsins til athugun-
ar og leiðbeiningar.
Enn þá fáranlegri en aðdróttan-
irnar til Lögbergs, er vér höfum
þegar minst á, eru þó þær getgát-
ur — oss liggur við að segja "ill-
spár”—að Sigtryggur Jónasson sé
að fjarlægjast stjórnarstefnu lib-
eral flokksins. Á hverj 1 slíki er
bygt vitum vér alls ekki, að minr.ta
kcsti er liberölum hé; \ bæ öldung-
is ókunnugt um annað, en að hann
sé jafn-öruggur flokksmaður
Jeirra og að undanförnu, enda er
enginn minsti vafi á því að svo e;
Hitt getum vér skilið, að þar
sem íslenzkir liberalar hér í Mani-
toba niunu sjaldan eða aldrei hafa
verið styrkari né haldið fastar
saman en einmitt nú, þá finnist
sundrungar-krákunum það nauð-
synlegt að reyna að fara að
“ganga þá í sundur.” — En að
byrja þá atreið á Sigtryggi Jónas-
syni sýnist svo óviðurkvæmilegt
og illa til fundið, sem framast má
verða, og, — vér efumst ekki um
—honum sjálfum til mestrar skap-
raunar.
Liðsbónin.
„Til vitnis kvaddi' hann Kark og Mötð,
kölska’ og þrettán lambaspörð.1 ‘—M.J.
Mönnum kom það víst varla á
óvart hvernig “kringlótta leka-
byttan” vatt sig út úr smalamál-
inu. Það hefir verið siðurvhenn-
ar hingað til, í öllum ágreinings-
málum, að japla í sífellu á órök-
studdum fjarstæðum sínum, og
auka við þær nýjum ósannindum
og fúkyrðum í hvert skifti, sem
hún tekur til máls um þau. Sama
gerði hún nú síðast.
1 þessu svipar henni til skrímsl-
is nokkurs á Grikklandi hinu
forna. Hafðist óvættur sú við i
Lernuvatni. Það var ormur og á
níu höfuð. Fnæsti hann eitri og
eyddi bygðina í kring um sig.
Gjarnan vildu menn skapa óvætt
þessari aldur, en þau vandræði
voru á, að sú náttúra fylgdi orm-
inum, að jafnan uxu tvö höfuð er
eitt var af sniðið. Eigi ólíkt er
varið lýginni í “lekabyttunni”,
þegar ein þeirra er brotin á bak
aftur renna óðar úr henni aðrar
nýjar í staðinn. Það mætti æra
óstöðugan, að eltast við að bera
þær sífelt til baka, enda er Lög-
bergi æðra hlutverk ætlað, en að
stífla allan þann óþverra-straum.
Að þessu sinni látum vér oss
nægja að benda af handahófi á
fáein dæmi til marks um sann-
söglina!! Blaðið segir að Mr.
Sharpe hafi lofað á opinberum
fundi að gefa almenna sjúkrahús-
inu 2,000 doll., ef liberalar gætu
“hreinsað sig undan því” fsic.J,
að hafa haft áfengi á nefndarstof-
um sinum, og ef þeir gætu sannað
að hann ýSharpe) hefði haft á-
fengi á sínum eigin nefndarstof-
um.
Það sanna í þessu er, eins og
skýrt var frá í aðal-málgagni aft-
urhaldsflokksins, Telegram, 6.
Marz síðasti., að Mr. Sharpe lof-
aði að gefa alm. sjúkrahúsinu hér
1,000 dollara, ef hann gæti ekki
sannað, að áfengi hefði verið haft
um hönd í nefndarherbergjum lib-
erala hér í Vestur-Winnipeg, og
aðra $1,000 ef það yrði sannað, að
áfengi hefði verið viðhaft í nefnd-
arstofum hans. Eins og vonlegt
var, gat Mr. Sharpe ekki sannað
fyrnefridan áburð á liberala, en
þrátt fyrir það hefir hann ekki
staðið ’við orð sín um að gefa
sjúkrahúsinu þessa þúsund doll-
ara. Furða menn sig þá á því, þó
að vér köllum slíkt “svik tóm.”
Hvað viðvíkur síðara boði Mr.
Sharpes vitum vér ekki til að
Hann hafi verið sakaður um
vínveitingar á nefndarherbergjum
sínum. Boðið var því bara hreysti-
boð út í loftið.
Þá er næst þetta fimtíu dollara
boð “Kringlu”. Allir sem hafa
lesið það, hafa hlotið að sjá, að
þannig var frá því boði gengið,
að blaðinu gat ekki verið alvara,
og engum ætti að vera það. kunn-
ugra rn bjóðandanuin sjálfum.
Og því skyldum vér þá ekki kalla
þetta hylliboð.
\ ér getum ekki stilt oss um að
benda enn á eina ósannsöglina,
sem afturhaldsmálgagnið er svo
óskammfeilið að berja blákalt fram
þó að það viti að það er vísvit-
andi að Ijúga. Þvert ofan í opin-
berar skýrslur, sem hver maður
hefir færi á að kynna sér, sem vill,
lætur það sér ekki fyrir brjósti
brenna að staðliæfa, að atkvæða
meiri hluti Roblins stjórnarfor-
manns við síðustu kosningar hafi
verið 350. í samræmi við umsögn
Lögbergs sýna skýrslurnar að
meiri hluti atkvæða stjórnarfor-
mannsins var ekki nema 177 ; t-
kvæði. Fáir ljúga meir en um
helming. En “Kringla” er þar á
takmörkunum.
Óumræðilega hlægilegt er það,
þegar aumingja “Kringla” er að
reyna að telja mönnum trú um að
hún sé þrátt fyrir alt allra mesta
sómablað, sem standi Lögbergi
svo langtum frainar. Satnt sem
áður, eins og ekki er að furða,
finst henni sér einni ofvaxið að
halda því til streitu og grípur því
til kölska sér til fulltingis. En
jafnvel þó hún afli sér allrar
hjálpar úr neðri bygöum, sem hún
getur, má hún eiga það víst, aö
hún fær almenning aldrei til að
gleypa þessa síðustu flugu sína.
Bókafregnu
Gullöld Islendinga, eftir Jón
Jónsson, sagnfrœðing. Rvík 1906.
ýSigurður Kristjánsson.J
Bók þessi er efnisríkt yfirlit yf-
ir menning og lífshætti forfeðra
vorra á söguöldinni. Þó að hún sé
allstór.um fjögur hundruð og sex-
tíu síður, sætir það mestu furðu
hve miklum fróðleik höfundinum
tekst að koma fyrir í þessu riti.
Ætlast hann til að það verði not-
að sem handbók við fornsögurn-
að. Lesmáli bókarinnar er skift í
kafla. Er fyrst lýst landsháttum
á íslandi, þjóðinni sem þar nam
land og stofnun hins íslenzka lýð-
veldis, stjórnarfari 0g löggjöf; því
næst andlegu lífi þessarar þjóðar,
átrúnaði, skáldskap, sagnaritun o.
frv.; þá atvinnuvegum landsbúa,
verzlunarviöskiftum og ytri lífs-
kjörum, og síðast er lýst heimilis-
lífi fornmanna á fslandi og skýrt
frá aðaldráttunum í lifssögu ein-
staklingsins frá fæðingu til dán-
ardægurs. Þ'etta er aðalefnið í
bókinni og aftan við er heimilda-
skrá, þar sem höfundurinn vitnar
í ýms ritverk til sönnunar stað-
Thc DOMINION BANK
SELKIRK ÖTIBtíH).
Alls konar bankastörf af hendi leyst.
SparisjóOsdeildin.
Tekiö við innlögum, frá $1.00 að upphæð
og þar yfir. Hæstu vextir borgaðir. Við-
skiftum bænda og annarra sveitamanna
sérstakur gaumur gefinn. Bréfieg innlegg
og úttektir afgreiddar. Óskað eftir bréfa-
viðskiftum.
Nétur innkallaðar fyrir bændur fyrir
sanngjörn umboðsiaun.
Við skifti við kaupmenn, sveitarfélög,
skélahéruð og einstakiinga með hagfeldum
kjörum.
J. GRISDALE,
bankastjórl.
PETKE & KROMBEIN
selja í smáskömtum beztu teg-
undir af nýju, söltuðu og reyktu
KJÖTI og KJÖTBJÚGUM,
smjöri, jarðarávöxtum og eggjum
Sanngjarnt verð.
161 Nena st., nálægt Elgin ave.
hæfingum sínum. Til skýringar
efninu eru nokkrar myndir,dregn-
ar af Þórarni Þorlákssyni málara.
Meðferð efnisins er góð, og vér
þorum að segja, að það muni
fárra ísl. sagnfræðinga færi að
rita eins ljóst, en þó skemtilega
um alt þaö efni, er bókin fjallar,
og höftlndinum hefir tekist, enda
er hann mesti söguhestur og þeg-
ar orðinn alkunnur rithöfundur.
Finst oss þó þessi síðasta bók
liaris taka hinum fyrri fram, sér-
staklega að þvi er búning efnisins
snertir. Hann er látlaus, lipur og
rammíslenzkur.
Að öllu samlögðu teljum vér
bók þessa eitt hið þarfasta rit-
verk er út hefir komið á íslandi á
síðustu árum. öllum þeim, er
unna og kunna að meta hinar
forníslenzku bókmentir, er bráð-
nauðsynlegt að eignast hana, þvi
að enginn þægilegri leiðarvísir, al-
menningi til handa, er til á vorri
tungu er varpar meira ljósi yfir
fornsögurnar, en þessi nýútkomna
bók Jóns Jónssonar sagnfræðings.
Kraftaverk vísindanna.
Stephane Leduc, franskur lækn-
ir, hefir fundið ráð til Þess, að búa
til gjörvijurtir sem hafa margar
eigindir sem eðlilegar jurtir, t. a.
m. nærast og vaxa. Þykir mönn-
um næsta mikið koma til þessarar
uppgötvunar. Höf. sýndi tilraun-
ir sýnar í d’Academi, og þóttu
furðulegar. Honum segist svo
frá sem hér segir;
“Fyrir vorum sjónum er lífið
vinnuárangur af tveim eðlisöflum:
starfafli, þrýstihrundning, sem því
veldur, að frumvægin hreyfast, og
mótstööuáfli, sem er runnið frá
andróðri þeim, er himnur og frymi
veita þessum hreyfingum. Mis-
munandi frumvægisandróður veld-
ur samruna og sundurgreining
frumvægja. Svo er að sjá sem
þetta sé orsökin til þeirra atvika í
efnabreytingum og rafstraumum,
sem verða af næringunni, neyzlu
og afvarpi.
Mér hefir hepnast að búa til þær
tegundir frumluvefs, sem einkenna
lifandi verur, og það sýnir sig aö
þessar gjörvifrumlur hafa sömu
höfuöeigindir sem lifandi frumlur.
Ef tekin er fimm til tíu hundruð-
unda sundurlausn af ferrocyankal-
íum og nokkrir dropar þar af látn-
ir drjúpa í 5—10 hundruðundu
sundurlausn af soðhlaupi, þá verð-
ur frumluvefur
Gjörvijurt.
Hver frumla hefir hjúp, frymi
og kjarna. Ef maður tekur blátt
áfram saltvatn og lætur þar í
drjúpa litað saltvatn með öðrum
þéttleik, þá skapast lagarfrumlur.
Má gera þær með allskonar frumlu
lögum. Eg hefi gert aflangar