Lögberg - 30.05.1907, Qupperneq 6

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 30. MAÍ 1907
LlFS EÐA LIÐINN
EFTIR
HUGH CONWAY.
En nú vildi svo til daginn eftir, a5 eg rakst á
Estmere í einum skemtigart5inum, svo aC eg bauö
honum sjálfur að koma heim til mín. Hann þáöi boB
mitt þegar í staS, og eftir þaS kom hann oft til mín
á kveldin.
Victor hafSi rétt aS mæla. Mér geSjaSist brátt
ágætlega aS honum—og eg held aS honum hafi hka
falliS dável viS mig. ViS urSum mestu mátar. Þyk-
ir mér næsta líklegt, aS ÞaS, hve ólíkir viS vorum aB
ýmsu leyti, hafi einmitt dregiS okkur hvorn aS öSrurn.
Eg hefi i framanskráSu gefiö í skyn, aS eg hafi
nú veriS orSinn ánægSur meS lífiS. ÞaS er líka öld-
ungis satt. En jafn-satt er og hitt, aö einsetulífiB,
sem eg hafSi lifaö í æsku, haföi gert mig daufan og
þunglyndan meö köflum.
Eg haföi ímyndaö mér, aS þctta mundi venjast
af mér meö tímanum, en þó gat eg ekki losnaö viö
þaö, sem eg kallaöi sjálfur “draumkendar hugleiS-
ingar”, en þaö voru endurminningar um hiö einmana-
lega æskulíf mitt, og meövitundin um núverandt etn-
stæöingsskap minn, því aS þrátt fyrir alla kunningja
mina nú, þá vissi eg ekki til þess, aS nokkur sá maö-
ur væri til, er eg gæti kallaS ættingja minn, aö fööur
mínum einum undanskildum.
Valentinus Estmere stytti mér tíSum þessar
þunglyndis-stundir. Hann var jafnan kátur og von-
góöur, og var gæddur þeim æskilega hæfilegleika,
aS geta jafnan miölaS öörum nokkru af sínu góöa
skapi. ViSkynningin viS hann var mér því einkar
heppileg. — Hann átti fjölmarga kunningja; en eigi
leiö á löngu áöur eg þóttist hafa komist aS því, aö
hann skipaöi mér meöal hinna fremstu þeirra, og aö
hann taldi mig sjálfkjörinn trúnaöarmann sinn. Eg
galt honum í sömu mynt. Þa5 var ómögulegt ann-
aö en treysta Valentinusi þegar maSur fór aö þekkja
hann. Innan fárra vikna þóttist eg kominn aB raun
um, aö eg heföi eignast fyrsta lífstíöarvininn, og þeg-
ar eg var meö Estmere skildi eg til fulls ýmislegt í
vináttusambandi Davíös og Jónatans.
VI KAPITULI.
ÞaS var hér um bil hálfum mánuöi eftir aö eg
sá Estmere i fyrsta sinn, og áSur en viö höföum bund-
ist tryggri vináttu, aS eg sat meö mestu spekt yfir
morgunveröi mínum í Abermarle stræti. Eg var nú
farinn aS hafa býsna gott vit á góBum morgunveröi
Mér dettur ekki í hug aö lasta fæöi sveitamanna, en
reynsla min er þaö, aö hægt se aö fá hreinni mjólk,
betri rjóma, nýrri egg, bragSbetra smjör, og yfir höf
uö aS tala lostætari rétti í vesturhluta Lundúnaborg-
ar, en nokkurs staöar annars staöar, ef maSur vill
borga nógu mikiS fyrir þaS. Úrval allra hluta er
sent til höfuöborgarinnar, og smekkgæöin, sem manni
finnast aS hinum 'margprisuSu sveitaréttum, er meira
aö þakka lofthreinleikanum þar, en kostum réttanna
sjálfra. Eg er alinn upp í sveit og get því vel dæmt
um þetta.
Já, eg sat i makindum við morgunverðinn minn,
var aö smádreypa i teið mitt, og hugsa um að fara aö
reykja vindling, en leit hvaö eftir annað hornauga
til bréfs, sem lá fyrir framan mig og haföi veriö mér , ^ en ^ . fuUri alyöru
Eg held aö mér hafi orSiS þaö fyrst fyrir þegar eg
las þetta undarlega bréf, aö reka upp skellihlátur. Mér
fanst þaS svo mikil fjarstæöa, sem þar var skýrt frá,
aö maöur, sem um tuttugu ára tíma haföi ekki komiS
nema örfáar mílur út af heimili sínu, er þar aS auki lá
á mjög afskektum staS, skyldi nú alt í einu taka upp á
því, aS ætla aS fara aS ferSast kringum hnöttinn. Varla
var hægt aS fara um þetta vægari oröum en svo, aö
segja, aS það voru öfgar í hvora áttina sem væri. Eg
var bæöi glaSur og hryggur í senn. Eg var glaöur yfir
því, aS hann skyldi loksins hafa ráSiS þaS af aS yfir-
gefa einsetuheimili sitt, en hins vegar hrygSi þaö mig,
og olli mér töluverðs kvíöa, aö sinnissýki skyldi hafa
komiö honum til þessarar nýbreytni. Eg hafði samt
um langan tíma verið hræddur um, aö þunglyndi föö-
ur mins mundi fyr eöa síöar ágerast svo, aö honum yrði
mein aö. Aftur á móti duldist mér ekki aö vissasti
vegur, til þess aö hann kæmist aftur til heilsu, var ein-
mitt aö fara í feröalög eins og hann nú ætlaöi sér.
Auk þess ógladdist eg af því, hve langt mundi
líða þangaö til eg fengi að sjá hann aftur, þvi aS eg
þóttist geta lesiö þaö milli línanna í bréfi, hans, aö
honurn heföi alls ekki komiS til hugar aS biðja mig
um ai5 verða sér samferða. Eg ásetti mér aS bjóöa
honum þaö, þó aS eg þættist viss um, aS hann mundi
ekki taka því boöi. Ef hann heföi ætlast til aS eg
færi meö honum, mundi hann hafa gefiS mér lengri
tíma til undirbúnings, en hann geröi. Nei, þaS var
svo sem auSséö, að hann ætlaöi sér aS fara einn, Og
eins líklegt var, aö eg mundi ekki sjá hann aftur fyr
en eftir ein tvö ár. Mér kom til hugar aö réttast væri
aö ráögast viS Mr. Grace um jafn-mikilvægt atriði og
hér var um að ræöa, svo aS eg fór til Bedford Row
undir eins og eg var búinn aö borBa morgunmat.
GóSan daginn, Mr. Filippus,” sagöi Mr. Grace,
strax þegar eg kom inn á skrifstofu hans. “Eg var
einmitt aö hugsa um yður rétt áður en þér komuð.”
HafiS þér fengíö skeyti frá fööur mmum?”
Já, eg hefi fengiö orösending frá honum. Til-
gáta yöar er rétt.”
“Hann skrifaöi mér, að hann væri aö leggja á
staö í langferö.”
“Já, hann ætlar að Kggja á staö í langa ferö, sann-
arlega langferö. Mér þykir vænt um aS heyra það.
Eg vona aö hann veröi búinn aö fá lækning á fleiru
en einu af meinum sínum, þegar hann kemur aftur.”
“Hefir hann skrifaö ySur nokkuð um það, hvort
hann ætlist til aö eg *ari meö sér?”
“Nei, hann hefir ekki minst á það sérstaklega, og
mér finst, aS eg geti skiliö þaö á bréfi hans, aö hann
búist ekki við því. Hann minnist á yðurl í einum
kafla bréfs síns, og eg er í engum efa um hvaö hann
á 'þar viö.”
“Skyldi hann þá ætla aS fara aleinn?”
“Já, eg held aS enginn vafi geti leikiö á því aö
hann fari aleinn,” svaraöi Mr. Grace tneö áherzlu.
“En þó að eg segði aS hann færi aleinn, þá á eg
ekki við aS hann veröi eini farþeginn á gufuskipun-
um og járnbrautunum, sem hann ferðast meö. ÞaS
sem eg á viS er þaS, aS honum fylgi enginn vinur hans
eða ættingi.”
“Á hann nokkurn annan vin eða ættingja,
mig?” spuröi eg raunalega.
“Eg held ekki, eöa enga sem hann hiröir neitt um.
En ætliö þér annars ekki aS fara til Liverpool á morg-
un ?”
“Jú, auövitað fer eg þangaö.” (
Og morgttninn eftir lagöi eg á staö þangað, eins
og eg haföi ætlað mér, og hitti fööur minn þar.
Hann var orðinn mjög holdskarpur og afturfara-
legur og leit svo illa út, að eg baö hann innilega um
að lofa mér aS fara meö sér, en hann neitaði því stilli-
en
mikið fagnaöarefni aS fá. Til þess aö lesarinn geti
áttaö sig á þessari ánægjtt, ætla eg aö lofa honum aS
sjá bréfiS. ÞaS var á þessa leiö:
“Elsku Filippus minn!
“Eg hefi alla jafna veriB svo heilsugóöur, aS þú
munt furSa þig á aS heyra, aö eg hefi veriS alt annaö
en vel frískur upp á siSkastiö—og varð aS leita lækn-
is, En þig mun ekki furöa á því, aS einu ráðlegging-
arnar, sem hann gaf mér, var aö breyta ttl um lifnaB-
arháttu, því aö veikindin væru sálarlegs eölis. Hann
hefir aS öllum líkindum haft rétt fyrir sér, því aS mig
fór strax að langa til aS feröast aftur annara landa.
ÞaS er líklega líkt ástatt fyrir mér og þér, áður en þú
fórst fyrst í skóla. Skeö getur líka aö eg sé nú orðinn
hyggnari, en eg hefi veriö, En hvað sem því líður,
hefi eg ásett mér að fara að ráðum læknisins og ferö—
ast eitthvað. Eg er aö hugsa um aö ferðast kringum
hnöttinn. Eg legg á stað til New York á íniöviku-
daginn kemur. Viltu mæta mér í Liverpool og kveöja
mig? Eg held þar til í Adepin gistihúsinu, og verð
kominn þangaö á mánudag.
Þinn elskandi
Norris."
“Eg verö í btirtu í tvö ár, býst eg viö,” sagöi
hann. “Þú mttndir síðar meir telja þeim árum til ó-
nýtis eytt, ef þú færir nú burt úr Lundúnum, og hætt-
ir viö nám þitt. Auk þess hefi eg ásett mér, aö fara
einn. Þetta er líkamleg og sálfræSisleg lækning, sem
eg er aö reyna, Filippus minn. Ef hún hepnast, þá
liefi eg hugsað mér aö byrja nýtt líf þegar eg kem
aftur. Þá vona eg, aö viö getum veriö nær hver öör-
um, en undanfarið—og þekt hver annan betur en
hingað til.”
Eg hafSi aldrei oröiS var viö jafn-mikla viö-
kvæmni hjá honum og nú, síðan kveldiö góöa þegar
hann komst aö þvi, hve þungt mér féll einbúalífið í
Torwood, og mér lá viö aö vökna um augu.
“Betur aö svo yröi!” hrópaði eg. “Eg vildi óska
að þú tækir þann þátt í félagslífinu, sem þér ber, er
þú kemur aftur, því cg sé svo fáa jafningja þina,
faöir minn.”
Eg sagöi alveg eins og mér fanst. ÞaS gat ekki
hjá því fariö, að mikiS kvæði að föSur mínum, hvar
hans og víötæka mentun. Mér var orðið þaS einkar
ljóst, hve mjög hann skaraöi þar fram úr ýmsum
samtíöarmönnum sínum. Mér duldist ekki fremur en
öörum, að hann var vel uppalið, prúölátt göfugmenni
í viöræðum, látbragöi og allri framkomu. Hann var
enn eigi aldurhniginn oröinn, og eg vonaöi, aS það,
sem hann átti eftir ólifað æfi sinnar yrði nú eigi eytt
til ónýtis. Mér fanst þaö blátt áfram stórsynd af
honum og lians líkum aö fela hæfilegleikana eins og
hann hafði gert fram aö þessum tima.
Hann brosti aS æsku-innileiknum, sem kom fram
i gullhömrunum, sem eg sló honum.
*“ViS sjáum nú til, Filippus, hvaöa áhrif þetta
tveggja ára feröalag liefir á mig. SkeS getur að
fornar endurminningar og eftirlanganir vakni þá hjá
mér—og sorgirnar þungbæru gleymist loksins, —
fyrri daga vanheiöur fyrnist—fornar ástir og fornt
hatur slokni. Verði árangurinn eigi sá af ferö minni
get eg alt af snúiö aftur til Torwood. ’
“En geturöu ekki áSur en þú ferS sagt mér neitt
meira um sjálfan þig?” sagði eg og bar ótt á. Xú
er eg oröinn fulltíöa maSur, og get hlýtt á þaö meS
stillingu og skynsemd, — því nú ertu aö fara til fjar-
lægra landa i langferð. Ef eitthvaö kemur fyrir þig
á leiðinni gæti farið svo aö eg vissi aldrei neitt meira
um hagi þina en nú.”
Eg sagði þetta samt með hálfum huga, en hann
rciddist því ekki.
“Mr. Grace hefir skjöl nokkur utidir höndum, er
munu fræöa þig um alt, sem þér er nauðsynlegt aö
vita, ef eg skyldi deyja. Og svo ætla eg aö láta þig
vita um leið, aS eg hefi faliö honum, aö láta þig fá alt
sem þú þarft með upp á minn reikning. Eg ber fult
traust til þín, Filippus. LifSu eins og þér sýnist, og
eins og þú kýst helzt sjalfur. Haltu afram stefnu
þeirri, er væntanlega lífsstööu þína snertir, ef þér
fellur hún, en eg ætla þó aö láta þig vita, aö þaö er
ekki öldungis nauösynlegt fyrir þig efnanna vegna,
as vinna. Þegar eg kem aftur, skulum við tala nán-
ara um framtíB þína. — Vertu nú sæll!
Þannig skildum viö og hann lagði á stað með
eimskipi Cunard-línunnar. Eg veifaöi honmn í síö-
asta sinni, og sneri svo aftur til Lundúna, og var í
þungu skapi. Hvenær og hvernig skyldi eg sjá hann
aftur?”
Eg vissi ekkert meB vissu hvernig hann mundi
haga feröum sínum. Hann haföi lofaö aS skrifa mér,
og hafði sagt mér aö rita sér til ýmsra staSa, er hann
tiltók. Hann haföi lagt á staS í þessa ferð, án þess
að hafa fastákveðiö sér nokkra feröaáætlun, og ætlaði
því auösjáanlega aö haga ferðinni rétt eftir því sem
honum kynni siöar aS detta í hug. Eg gat því ekki
aö þvi gert, þó aö kvíði vaknaði hjá mér um þaö, aö
vel mætti svo verða, aö eg sæi hann aldrei aftur í
þessu lífi. Og þaö var ekkert skemtileg tilhugsun
fyrir mig.
Þessi atburður voru aðaltildrögin til þess, aö eg
gerSi Valentinus Estmere aö trúnaöarmanni minum,
og aS hugurinn hneigðist aö honum öörum fremur.
ÞaS var þá, aö eg fór að þrá einlæga vináttu hans, og
skoöa hana sem nauðsynlegan harmalétti fyrir mig.
Eg á bágt með að lýsa því, hve vænt mér fór aS þykja
um þenna aSlaöandi ungling, þenna “son sólarinnar“,
sem eg kallaöi hann í gáska. Sú vinátta, sem milli
okkar var, er sjaldgæf milli karlmanna; brydda kann
á henni milli ungra skóladrengja stöku sinnum, en
þegar baráttan fyrir sjálfstæöi og metnaöi fullorð-
insáranna er byrjuð, þá er það fáurn gefið að geta
fundið meiri ánægju í annara velgengni en sinni eig-
in—og aS óhöpp eöa ófarsæld þeirra verði manni
þungbærari, en eigin mótlæti. En þannig var þó
variö hugarþeli því, er eg bar til Valentínusar. Eg
skal enda játa það, aö ef þess heföi þurft viö, mundi
eg hafa lagt mig að sínu leyti jafnmikiö fram um aö
ná vináttu hans meö ýmsu móti, eins og kven-
manns, sem eg hefði verið ástfanginn af. En sem
betur fór, þurfti ekki á því aS halda. Hann mætti
mér á miöri leið. Vinátta hans og hylli var mér auö-
sótt, og eg gat ekki annað en glaöst af því aö finna,
aö margar samskonar lifsskoSanir, eftirlanganir og
vonir vöktu í brjósti hans og mínu, vináttu okkar til
tryggmgar.
Hann var nokkuö undarlegur aö eölisfari, og mér
var satt aö segja mesta unun í að læra aB þekkja
hann sem bezt. Stundum mátti svo heita, aS ein-
feldni hans væri næstum barnaleg, og hins vegar gat
hann aftur veriS svo einkennilega slunginn, aö furöu
gegndi. Sömu stássnáttúrunni, sem kom fram hjá
honum í því að bera fjöldann allan af hringum á
höndunum, var þaö aö kenna, að hann gekk vanalega
í býsna glannalegum búuningi. Fötin, sem eg heföi
stórskammast mín fyrir aS fara í,virtust i alla staSi vel
viSeigandi þegar Valentínus var kominn í þau. Þó
að hann kynni oft að vera hófleysislega eyöslusamur,
sem hann væri. Eg var þegar búinn að afla mér svo ....
mikillar þekkingar, aS eg bar skyn á aö meta vitsmuni þá gat hann hka stundum veriS einsatklega sparsam-
ur. Hann var bæöi letingi og dugnaöarmaöur í senn.
Fyrir kom þaS, aö hann vann aö málverkum sínum
meö sannnefndu ofurkappi, en svo liSu kannske
margir dagar án þess að hann bæri viö aö snerta á
málverki því er hann haföi hert sig viö áöur eins og
lífsspursmál væri aö koma því af. Hann sagöi sem
svo, aö hugmyndir listamannsins yrðu ekki knúöar
fram með valdi.
Mér fyrir mitt leyti var ómögulegt aS skera þr
því, hvort Valentínus yrSi nokkurn tima listamaöur
eSa ekki. Hann haföi auðsjáanlega valiS sér málara-
iðnina, sem aSallífsstarf. Hann hafði leigt málverka-
stofu í Chelsea, og áttum viS þar margar ánægju-
stundir saman. Mér þótti gaman aö sjá hann mála,
“þegar andinn var yfir honum”, og oft sátum viö þar
þess á milli og röbbuðum um hitt og þetta. Upp-
drættir, sem hann gerSi úti.við, voru býsna álitlegir,
en mest var undir því komið hversu honum tækist, er
til þess kæmi aS ljúka við þá. Stundum var hann
sjálfur hæstánægöur meS framfarir sínar, en fyrir
kom þaö og að honum lá viö aö örvinglast yfir því
hve illa sér gengi.1 Eg hrósaöi honum svo oft sem eg
gat, en hann vissi aS eg var hlutdrægur honum í vil,
og umsögn mín því eigi svo áreiöanleg sem skyldi.
En örvinglan Estmeres var skrítnari og einkennilegri,
en flestra annarra galsafullra ungmenna, sem eg hefi
þekt.
ÞaS var einu sinni um kveldtíma, aS Valentínus
settist við hljóðfæriS heima hjá mér og fór aö spila
eitt af uppáhaldslögum sínum, til aS hressa sig upp
eftir dagsverk sitt, er hann taldi í það skiftiö öldungis
hafa veriS á glæ kastaö. Eg sat reykjandi hjá hon-
um og hlustaði á hann meö ánægju, enda var spil hans
vel þess virði. Svo hætti hann alt í einu aS spila og
endaði meö útúrdúr, sem eg heyrði aö hann bjó til
sjálfur, sló fingrunum harkalega á nóturnar og vatt
sér við á stólnum og sneri sér aS mér.
“Eg er hissa aS þér skuli ekki hafa dottiö í hug
aö gera sönglistina aö aöal-lífsstarfi þínu, til að afla
þér fjár og frama,” sagði eg.
“Eg var einu sinni aö hugsa um það, og fyrir
nokkrum árum síöan var eg búinn að ásetja mér aö
fara til Leipzig og lesa þar söngfræöi í þrjú ár. Og
eg held satt aö segja að þetta* tvent, músíkin og mál-
aralistin, sé einmitt þaS, sem eg er hneigöastur fyrir.”
“Þú átt gott aö geta valiS um tvent, og enn betra
þó, aö vera svo ríkur, aö þurfa ekki endilega aö gera
annaöhvort aö lífsstarfi þínu.”
“En eg er ekki ríkur. Hver hefir komið þér tii
aS trúa því?”
“Mig minnir aö Victor hafi fyrstur gefiö þaS í
skyn.”
“En þér er óhætt aS falla frá þeirri ætlun aftur.
MóSir mín hefir auövitaS alImikiS fé til aö lifa af, en
þaö er aö eins lífeyrir hennar. Þegar hún fellur frá
stend eg uppi félaus aS mestu. Þú þekkir ekki móSur
mína enn þá.Filippus. Eg þarf að lofa þér aö sjá
hana bráöum.”
Eg þakkaði honum fyrir tilboöið.
“Hún er ekki heima núna,” mælti hann enn frem-
ur. “Hún fór til Malvern fyrir rúmri hálfri annari
viku síðan. Eg er hræddur um aö hún komi ekki aft—
ur fyr en aö sex vikum liönum. Þá verSuröu aS
koma heim til okkar og kynnast henni. Eg er viss
um, aö þér geSjast vel að móður minni, og henni aö
þér. Dökkhæröir, svipþungir herrar eins og þú falla
henni bezt í geð.”
“Þykir þér fjarska vænt um hana ” spuröi eg.
Valentínus brosti ánægjulega og svaraöi: “Já,
mér þykir fjarska vænt um hana, og meira en það.
ViS tvö erum ein okkar liös, og erum þvi hvort ööru
alt í öllu. Eg heföi átt að fara meS henni í þessa
ferS, en hún vildi ekki leyfa mér þaö.”
“Geturðu lýst henni fyrir mér?” spuröi eg.
“Hvernig getur sonur lýst móöur sinni? í mín-
um augum er hún fyrirmynd allra inndælla og göf-
ugra kvenna—en svo mundi þér sýnast hver sú kona,
sem elskaði þig eins og hún elskar mig. En eg held
aS þetta hrós um móður mína ætli aS gera þig sorg-
bitinn. Eg heföi átt aS muna eftir því, að þú hefir
enga móöur þekt. Við skulum tala um eitthvað ann-
aö. Um listir t. a. m.”
Mér var oröiö þungt í skapi og hann hlýtur aö
hafa orðiö þess var, aö eg fann enn meira til þess en
ella, aö eg var móðurleysingi. Svo viö breyttum um-
talsefninu.
“Þér gengur víst ekki eins vel meö stóra málverk-
iö þitt og þú kysir,” sagöi eg.
“Nei; eg var búinn aS taka upp hnífinn til aS
skera þaS af grindinni í morgun, en eg stóöst freist-
inguna.”
“Sérhver hygginn maöur keppir aS hærra mark-
miöi, en hann hefir vissu fyrir aö hann nái,” sagöi eg
með hægS. *
“Já, en hann fellir sig samt ekki alls kostar vel
viS, aö komast ekki nema á miöja leið.” >
“Eg þykist vita, aS fyrirmyndar-listamennirnir
segja “alt eöa ekkert”, þegar þeir eru aö keppa um
frægðina.”