Lögberg - 31.12.1908, Blaðsíða 1

TRVGT LOGLEYFT
__IIEYRIÐ KÆNDUK
Talsvert margir ban<iur hafa keypt hluti í Home tiank,
sem vér sögðum yður frá fyiir skeinstu. Viljið þir ekL.j
leggja fé í GOl'l OG Ó»»l L1 W hlKT A K.. iLk Ghh
URSTÓKA RENTU? Skriiið
um það.— Gleymið ekki «.ð v< r verzlun- n t ð korn í vai*i..
hleðslum og að þér komisi að b»-tii kj< ruin hja oss tn.
nokkrum oðruni. Ski iiið ettir uppl) singutn til
* íln* (íiain (i owns (iiaiu (oniþaiiv. LtU
WI>NI»>EG. MAN.
Ð.C. Adam» CoalCo. |
KOL oj* VIIJUU |
Vér séljum kol og viC í smákaupum
5 kolabyrgjum í bænum.
Skrikstofa: 224.
B A N N ATYjSJ f
WINMPEG.
frá
AVE.
S
S
21. ÁR.
«
WINNIPEG, MAN., Fimtudaginn 31. Desember 1908.
NR. 53
Freitir.
Loftsiglingamaðurinn Wilbur
Wriglit liefir nýlega unnið þa.i
tvenn verðlaun, sein stjórn Fraklí-
lands bét fyrir lengsta og bæsta
flug fyrir þessi árainót. Wright
var á fluginu fimtíu og fjórar min
étur og vegalengdin sem liann fór
var 75 rnilur. Mælt er, að rúss-
neska stjórnin muni hafa i hyggju
að ' kaupa einkaleyfi á flugvél
Wright bræðranna í Rússlandi og
borga fyrir hana ura $100,000.
Enskir stjornmálamenn halda þvi
fram, að viðbúið sé, að til ófriðar
komi milli Austurríkismanna og
Tyrkja út af byltingunum á Balk-
amkaganum. Samninga umleitan-
ir milli beggja þessar ríkja hafi nú
staðið yfir tun tvo mánuöi og eng-
inn árangur orðið af þeim. Nú er
J)að komið í ljós, að það var hylli-
boð og ekkert annað þegar Austur
rikisstjórn bauð Tyrkjuin að greiða
þeim $20,000,000 fyrir það, <*ð
Austurríki lagði undir sig Bosnia
og Herzegovina. Soldán kvað
halda fast við kröfu sína um að fá
þessa fjárupphæð greidda af Aust-
urríkismönnum. Honum fylgja að
eögn Ungu Tyrkir eindregið að
málum og sömuleiðis þingið. Aust-
urríkisstjórn synjar hinsvegar jafn
þverlega greiðslu á fé þessu. Þykja
þvi horfur orðnar ískyggilegar
mjög, og ófriður talinn að voia
yfir.
Innflutningar hingaft til Iands
hafa veriö minni á þessu ári en t
fyrra. EUefu mánuðina af þessu
ári, til Nóvemberloka, hafa inn-
flytjendur verið 143,754, eða 124,-
583 færri en hingað fluttust á
sama tímabili árið fyrir.
í fréttum frá Panama er svo
sagt, að amerískir verkamenn þar
séu í þann veginn að gera verk-
fall af því aö þeir uni illa dómi nv
uppkveðnum yfir einum félaga
þeirra er dæmdur var í þriggja ára
fangelsi fyrir ofbeldi.
Antoine Simon herforingi, sá ar
var fyrir uppreisninni á Haity,
þeirri, sem endaði með því, a5
Nord Alexis lagði á flótta og upp-
reisnarmenn náðu höfuðborginni
Port au Prince, hefir nú verið kjör-
inn forseti lý'ðveldisins i einj
hljóði af löggjafarþinginu. Kjöri
þessu hefir verið mjög vel tekið af
þjóðinni og hefir Bandarikjastjórn
lýst samþykki sinu yíir þvi.
Kóleran í Pétursborg kvað vera
aö magnast að nýju, að því er sagt
er í fréttum frá Kaupmannahöfn.
Ástæðan til þess aðallega talin sa,
að áin Neva ber sóttnæmið með
sér, en þaðan er tekið drykkjarvatn
handa borgarbúum. En sóðaskao-
urinn við vatnsleiðsluna kvað svo
mikill, að áliöldin sem notuð eru
við vatnssíunina, liafa eigi verið
hreinsuð í fimtán ár, svo að þegar
heilbrigðismála eftirlitsmcnn bæj-
arins fóru að skoða þau nýverið,
var ólyktin svo mikil af þeim, að
mönnunum lá við öngviti. Samt
sem áður þykja litlar líkur til þessl
að nokkrar veyulegar umbæcur
verði gerðar um vatnsveituna, ]xvt
að bæjarráðið er ákaflega ihalds-
samt, svo að því þykir ógerr.ingur
að koma á nýrri vatnsleiðslu. Þess
vegna eru menn hræddir um, að
veikin verði afarsvæsin með vorinu
þegar fer að hlýna.
Tiðarfarið breyttist nú á þriðju-J
dagskveldið. Þá tók að snjóa og
í gær /'miSvikudagJ var hvassviSvi
og hrið. En fram að þeim tíma
var tíðin ómuna góð; mjög lítil
frost um jólin og hægviöri. L't-
ilsháttar snjóaði í fyrri viku, svo
að gott sleðafæri gerði hér um
slóðir.
Tíðindum þykir það sæta, að
ráðist var á Fallieres forseta Frakk
lands úti á götu í París. Það
gerði konungssinni æstur mjög,
Jean Mattis, á aðfanga .ag jóia.
Forsetinn var á gangi snenuna
um morguninn með skrifara sinum
ng hermanni þegar Mattis, sá er
áðw er nefndur, réðist á Eallieres,
stökk aftan að honum, spenti
grei])ar um háls lionum og reyndi
að hafa hann undir. Eörunautar
forsetans skárust ])á í leikinn og
gri])u Mattis höndum og fengu
li.inn í hendur lögregluþjónum, er
þá þyrptust að til að vernda for-
setann fyrir frekari árásuin. Mattis
þessi er ungur maður 24 ára gam-
all, og við rannsókn á hiálinu kon
það í ljós að hann var einn í félagi
þeirra manna á Frakklandi, qr and-
vígir eru lýðveldiniu og vilja eigi
annað heyra eða sjá en konungs-
stjórn; eigi hefir sarrft sannast, að
hér hafi um bruggað samsæri ver-
ið að ræða, enda hafði maðurinn
verið óvopnaður. — Nokkrum sinn-
um hafa tilraunir verið gerðar til
að vega Fallieres forseta síðan
hann tók við völdum 4 Frakklandi.
Anarkisti, Cavillo að nafni, var tek
inn höndum af lögreglunni í Ma:-
seilles í ÁgústmánuSi 1906 og
fundiS til saka, aS hann hefSi ver-
iS bendlaöur viö samsæri um aS
ráöa Fallieres af dögum. Á heimili
manns þessa fundust sprengikúlur
eigi allfáar. f SeptembermánuBi 1
fyrra voru forseta send nafnlaus
hótunarbréf þegar hann var a5
fara til Marseilles frá París. Þá
varö komiö i veg fyrir morStil-
raunir anarkista viö hann. SiSan
befir eigi spurst, aS neitt hafi ver-
iö sózt eftir lifi hans.
f fréttum frá París er þess getiS
að setja eigi á stðfn öflugar korn-
skuröarvélaverksmiöjur í Frakk-
landi og Þýzkalandi á næsta ári. |
Gengst fyrir því International
Ilarvester félagið. Verksmiðjurn-
ar á Frakklandi eiga að vera i Croix
og Lille og 1,500 manns að vinna
þar, en í Þýzkalandi í Neuse og
verkamenn þar 2,000. Frétt ‘þessi
er sérstaklega eftirtektaverð fyrir
þá sök, að verksmiðjur þessar eru
taldar að munu búa ti! nóg af
kornskurðarvélum handa öllutn
rikjum á meginlandi Evrópu, en af
þvi leiðir það að útflutningur
þeirra véla frá Bandaríkjum til
Evrópu hættir eða minkar mjög,
en þau viðsítifti hafa numið mqyg-
um miljónum dollara árlega.
í siöustu landshagsskýrslum ný-
birtum í Ottawa er sagt aö yrkt
land hér í Canada á þessu ári hafii
verið 27,505,463 ekrur, og hafi
uppskeran af þeim orðið $432,533-1
000 viröi. í sléttufylkjunum þrern-
ur er talið að hveitið sem ræktaö
hafi verið nemi rúmlega 72 milj-
ónum dollara, en í hinum fylkju.i1-
um öllum er hveitirækt eigi talin
nema 18 milj. doll. virði.
Á jóladaginn^varð uppþot mikíð t
Moskva á Rússlandi. Þar lenti
byltingamönnum og lögreglunni
saman. f þeim skærum félltt bæði j
æðsti leynilögreglustjórinn, Cotto
barón, og margir fleiri, bæði afj
byltingamönnum og lögregluþjón-,
um.
CasseJs dómari, er Dominion-
'Stjórnin skipaöi til aö rannsaka svo
itarlega sem mest mætti verSa a!l-
ar ákærur gegn 'starfrækslu í
sjómáladeild landsins, hefir nj
lokið öllum prófum og leggur
skýrslu sína fyrir þingið þegar það
kemur saman næst.
William Bryan lýsti því yfir ný-
lega í Pniladelphia, að liann búist
við að gefa sig við stjórnmálún
mörg ár enn — tuttugu ár ef td
vill, — endist honum aldur til.
Gyðingar í Nevv ’York kváðu
hafa fengið skeyti um það írá
Finnlandi, að þar sé verið að amast
við Gyöingum og gera tilraun
til að koma þeim brott þaðtn
úr landi. Með ýmsu móti er sagt
að verið sé aö gera Gyðingum erf-
itt fyrir um að dvelja i landinu, og
meðál annars l.afi þingið sam])ykt
lög um að slátra mftgi eigi gri])um
sem kjöt er selt af með þeim hætti,
sem tíðkast hjá Gyöingum. Gyö-
ingar kenni Rússum mest um of-
sóknir þessar.
Mælt er að Bandaríkjamenn séu
að hugsa um að koma upp bjarg-
Iiði í stærstu kolanámahéruðum í
landimu til að vera til taks að
lijálpa þegar námaslys verð 1.
BjargliðsstöSvarnar eiga aö vera
sem næst námunum og allskonar
nýtizku útbúnaSur aS vera þar við
hendina bæði til að lífga menn vi5
sem byrgst hafa niðri í námunum,
og til ýmislegs annars. BjargliöiS
á að æfa eins og títt er um aöra
flokka, sem komiö er á fót í svip-
uðu skyni. Það er ætlun manna,
að þetta moini verða til þess, aö
minna manntjón hljótist eftirleiðis
af námaslysum þar syöra en hing-
að til, því aö þeir sem vit hafa á
halda þvi fram, aS ef útbúnaö og
kunnáttu heföi eigi skort hjá ýms-
um er fengist hafa við að bjarga
mönnum upp úr námum eftir
sprengingar^ þá mundi hafa veriö
hægt að bjarga mörgum mönnum
er bana hafa beðið.
Tíiu þúsund fátæklingum Víir gef
inn miðdegisverður í Chicago um
jólin.
Sagt er að Vilhjálms keisara sé
von til Berlínar á nýársdag, á
föstudaginn kemur, til að vera við-
staddur hátíðahaldið þá í borginn..
Hann hefir dvalið í Potsdam síðan
31. Nóv., þegar hann fékk flestar
hnúturnar i þinginu fyrir laus-
mælgi sína og hvatvísi, sem þegar
hefir verið rætt um hér í blaðinu.
Berlínarbúar bíða þess eftirvænt-
ingarfullir að sjá, hvort keisárin 1
muni hafa tekið sér mjög nærri á-
kúrur þingsins, en yfir höfuö er
það álit manna, að keisari muni
hr. fa liægt um sig fyrst í n'ö með-
an er að fyrnast yfir óánægjuefnið,
en sæki í sig veðrið þegar frá líð-!
ur, og verði jafnráðríkur aftur og
einráður og hann hefir verið í
stjórnmálum.
SímaS var frá París 28. þ. m. aö
Hon. Fielding fjármálaráðgjafi
dvelji enn í París; hann hefir nú
verið þar nærri hálfan rhánuð og
hefir verið að ræða um verzlunar-j
samningana milli Canada og Frakk'
lands, því að efri deildin var þeim
andvig eins og áður hefir veriðj
getið um. Sennilegt þykit, að
Fielding fái greitt úr þeim vand-
ræðum og samningarnir verði
samþyktir af efri deildinni innan
skamms.
Franco, fyrrum forsætísráöherra
i Portúgal, sá er flýja varð land
þegar Carlos konungur og sonur
hans ,krónprinzinn voru myrtir,
kvað mi nýkominn tií Frakklands
frá ífiliu. Franco kváS búast vi5
1 að hann verði kallaður aftur tíl
Portúgal og boðið að taka við ráð-
herraembætti. Ff svft færi þykir
sennilegt aö herinn yrði honurn
íylgjrndi, því að hann hati hækkað
laun liermánna l)egar hann var við
völd. Hins vegar má búast við því
að aðalsmenn verði honutn andvig-
ir, vegna þess að hann reyndi að
hnekkja fjárdrætti þeirra, sem kotu
in var á rótgróin hefð i Portú-
gal. Manúel er að leggja að Franco
um að koma , og styðja sig við
stjórnarstörf. Konungur á nú t
ströngu að stríða, því ráðaneytið
er eitt hið atkvæðaminsta og fylg-
islausasta, sem um langan tíma heí
ir verið ])ar.
í fréttum frá Kaupmanahöfn er
þess getið, að rnikill ótti sé í em-
bættismönnum rússnesku stjórnar-
innar um að öflugt níhilista sam-
særi sé í ]>ann veginn að kom^s í
framkvæmd. Er mæit að ' einum
sólarhring bafi nú um 500 manns
verið teknir fastir af 'ögreg! nni í
Rússlandi og leynilögregluli5 ð er
að leita að bækistöð samsæriunanua
i ölhun heiztu borgum í land nu.
Fjórar auka-kosningar eru ný
afstaðnar í Quebecfylki og hafa
liberalar unrtu hverja einustu af
þeim kosningum, og Gouinstjórnin
fengið fjóra nýja fylgismenn <
þingi.
1 Lundúnum hefir þing staöiB
þessa dagana, er haldiö hafa meB
sér fulltrúar frá tíu ríkjum i Jm
skyni aö semja lög um allsherjar
skiptökudóm, er friBarfundurinn i
Haag ákvaS aB stofna. Lögin eiga
aö vera um meBferö á skipum, sem
gera má upptæk t hemaöi, og meS
hvaSa skilyröum þaö megi og eigt
aö gera.
Slys af bifreiöum kváöu heldur
vera aS aukast í Bandarikjum. I
Chicago t. a. m. hafa látist 20
manns af þeim slysum á ellefu .nán
uöum á þessu ári, en 15 á jafn-
löngum tíma áriö fyrir.
Voðalegir jarðskjálftar
á Suður-ítalíuog
Sikiley.
Um hundrað þúsund manns bíða
bana. - Feikna skemdir í
mörgum borgum.
S'íSastliðinn mánudag urðu svo
miklir jarðskjálftar á Suður-ltalíu
og Sikiley, að ekki eru dæmi tii
anars verri um margar aldrir.
1 eitthvað 30 bæjum stærri og
smærri á ítalíu og Sikiley hefir
tjón orðið af jarðskjálftum þe~»s-
tun, mest þó í Messinaborg, sem er
annar mestur verzlunarbær á Siki’-
ey. Telst svo til, að þar hafi látist
um 70 þúsundir manna, en 30 þús-
und á Calabríuskaganum, suðvest-
an til á ítaliu.
Á Sikiley gekk sjór víða á land
og sópaði vöruhúsum og öSrum
byggingum burtu.
Viða kviknaði í húsum og hlauzt
af því stórtjón.
önnur borg á Sikilcy, þar se.m
mest kvaB aö jarðskjálftunum, var
Cataníif; hún er á austanverðri
eynni miðri,
A'ltalíu varö mest tjón í borg-
inni Reggio. Það er sagt að sú
borg hafi nær alveg gereySst.
Margir enskir og þýzkir ferða-
menn voru staddir í Messina þeg-
ar jarðskiálftinn kom, og eru menn
hræddir um aS 00 Fnglendingar og
40 ÞjóBverjat hafi farist.
Ógrynni fólks er húsvilt og allj-
laust á jarBskjálftasvæðinu, en
greinilegar fréttir ekki enn komnar
því að símar hafa slittjaS.
Emanúel konu.ngur lagSi á stað
suSur til jarðskjálfíasvæðisins á
þriðju laginn og samskot eru þegir
byrjuð í Evrópu og Ameriku til ið
lijálpa þessu fólki.
Jarðskjálftarnir stafa frá eld-
fjallinu Etna á Sikiley.
Nánar verður skýrt frá þessu i
næsta blaði.
Ur bænum.
og grend.nni.
Guðsþjónusta í Fyrstu lútersk 1
kirkju á nýársdag byrjar klukkau
hálf-þrjú.
■Sáluhjálparherinn .gaf fjölda fá
tæklinga miðdegisverð um jólm
hér i bæ eins og vant hefir verið.
Bólunnar hefir orðið vart hér í
bænum þessa dagana. Hana hafði
kona nýkomin frá Redmond hér i
fylkinu. Hún var jafnskjótt flutt
á sóttvarnarhaldshælið.
Á gamlárskvöld hálfri klukku-
stund fyrir klukkan tólf kon»a
menn að vanda saman í Fyrstu lút.
kirkju í Winnipeg til aS kveðja
gamla áriB og óska hver öSrum
blessunar á-árinu nýja.
Yngsta barn séra Björns B. Jóns-
sonar í Minneota, Sigurbjörg
María, 4 ára, fósturdóttir hr.
Bjarna Jones og konu hans, and-
aBist annan dag jóla, 26. Des.
Banameinið var heilahimnu-bólga.
Sagan Rupert Hentzau endar i
þessu blaöi Lögbergs,. Hún er
framhald af sögunni Fanginn t
Zenda, sem Lögberg flutti áður, og
gefst nýjum kaupendum nú færi 4
að eignast báðar þessar ágætu sög-
ur feða aðrar tvær, ef þeir kjósa
það heldurj gegn því að greiða
andvirði blaðsins — $2.00 — fyrir-
fram. Gamlir kaupendur, sem
borga næsta árgang fyrirfram, fá
eina sögu gefins. — í næsta blaöi
byrjar ágæt saga.
D. D. Mann, varaforseti C.N.R.
félagsins, hefir nýlega lýst yfir þvi
að hann telji álitlegt fyrir Winm-
pegbæ að kaupa aflstöB strætis-
vagnafélagsins, en ekki vildi hann
neitt segja um þaS, á hvaSa verSi
félagiS mundi vilja selja.
Stjórnarbylting í Vene-
zuela.
Þegar Castro forseti í Venezu-
ela fór úr landi og jtil Evrópu,
setti hann Gomez varaforseta til
landstjórnar meSan hann væri að
heiman.
En rétt fyrir jólin fékk Castro
símskeyti nieS undirskrift 80
helztu manna í Venezuela, þar sem
honum er skýrt frá þvi, í fám orS-
um, að hann sé sviftur forseta-
tign, eigur hans gerðar upptækar
og hann verBi h^ndtekinn, ef hann
: stigi fram^r fæti á land í Venezu-
' ela.
Gomez hefir tekið viS völdum
og myndaS nýtt ráSaneyti, og rek-
jiS alla fylgifiska'Castros úr stjórn-
inni.
Orsökin til þessarar stjórnar-
| byltingar er sú, að nokkrir vildar-
menn Castros gerBu samsæri til
])ess aS ráða Gomez af dögum og
er taliS víst. aS Castro hafi verið i
vitorSi meB þeim.
1 Þó aB leynt væri fariB meB sam
Isl. liberal klúbburinn
heldur „Mock Parliament“ manu-
daginn 4. Janúar a venjuiegum stað
og Lma. buast má vio SKemuleg-
um ræcuhöldum. FJULlVitNINlb!
særið, komst Gomez aö því og hélt
þá tafarlaust á stað ein.t síns liðs
og handtók tvo samsærismennini,
og þótti það djartmannlcga gert,
en þvi næst voru aðrir samsæris-
meiin höndlaðir.
Gomez heíir birt ávarp til Ven-
ezuelibúa og verSur nú mikil
breyting á stjórnarhögum lands-
ins.
Venezúela vill framvegis ná friði
við allar þjóSir og sýna þetm sann-
gimi í hvivetna og vcrða ýmsar
fyrirskipanir Castros úr lögum
numdar, svo að franivegis verður
t. d. leyft að ferma og afferma
skip i Williamstad, en það var áð-
ur bannað.
Holland kveður heim herskip sin
frá strönduin Venezuela og ntunu
rikin semja um mál sín á friðsam-
legan hátt.
Það er mælt, aB Castro hafi orB-
ið ákaflega reiður er honúm bárust
uppreisnarfregnirnar, en óvist er,
hvað hann tekur til bragös.
Hann á stórfé á bönkum í Evr-
ópu og hefir haft viö orB aö hann
vildi leigja sér málaliB í Þýzka-
landi og taka Venezuela herskildi,
en aörir ségja, að yfirráðum hars
muni meB ölhi lokiB og hann muni
aldrei framar leita vestur um haf.
Valdemar Poulsen og
loftskeyti hans.
Vér höfum áBur getiö um danska
hugvitsmanninn Valdemar Poul-
sen, sem einkum er orðinn frægur
af loftskeyta-tækjum sínum. Hann
liefir fundiö svo örugga og hancÞ
hæga aðferð til aö senda loftskeyti,
að útbúnaður hans þykir taka öðrum
þess konar vélum fram. Og þar aö
auki hefir hann gert nokkrar aðr-
ar uppgötvanir, sem mikils þykir
um vert.
Seinustu fréttir frá Danmörku
segja að Poulsen hafi selt “Mikla
norræna” símafélaginu einkarétt til
að nota símskeyta útbúnað sinn.
Þó hefir annað félag einkarétt til
að nota Poulsens-skeytin í Banda-
ríkjunum. “Mikla norræna” sima-
félagiö er ákaflega voldugt og á
mes^tu ógrynni af símum víösvegar
um heim. Aðsetur þess er í Kaup-
mannahöfn. Það á m. a. símann
milli Danmerkur og íslands.
Ekki vita menn gjörla, hve mikiB
félagið varð að borga Poulsen, eti
mælt er, að það hafi veriB allmikil
upphæð, og var greidd í peningum
þegar -s^mningar tókust.
ÁSur hafSi enskt félag feng’ö
einkaleyfi til aB nota Poulsens aB-
ferBina á Englandi, en þaö félag
komst í svo miklar kröggur t byrj-
un þessa mánaBar, aS það gekk að
samningum viB “Mikla norræna'
félagið og lét því eftir réttindi sín.
Þess er getið, að kröggur félags-
ins hafi ekki stafað af bilun á
I Poulsens-útbúnaSinum eða vantrú á
j honum. Menn eru einmitt sammála
I tim ágæti þessarar uppfundningar;
Poulsens-skeytin eru meSal annars
1 búin þeim kostum, að senda má
j með þeim um 300 orð á mínútu, en
j ekki nema 25 orð á mínútu meB
j öBrum ritsimatækjum.
“Mikla norræna” félagið hefir
j að sögn gert ýmsum rikjum í Evr-
ópu tilboð um aö notn Poulsens-
j skeytin framvegis.
Hafiö þér séð nýju hattarfa brúnu?
Þeir eru nýknmnir. Beint frá
NFW YORK,
--- Dökkbrúni blærinn og flötu böröin gera þá mjög ásjálega. -
WMITE £> MANAMAN, 500 Main St., Winnipeq.
Hljóöfæri. eirtstök lo" or nótnabækur.
Ogjalt'sem lýtur að músfk. Vér höfum stærsta og bezta úrval af
birgönm í Cánada. af því tagi, úr að velja. Verðlisti ókeypis.
Segið oss hvað þér eruð gefinn fyrir. '
WHáLEY, KOYCF & CO , Ltd., 356 Main St., W1NN1PEG.