Lögberg - 01.04.1909, Blaðsíða 1

22. ÁR.
II
WINNIPEG, MAN., Fimtudaginn 1. Apríl 1909.
NR. 13
Fréttir.
Sir Frederick Borden, ráðgjafi í
Ottawa, lýsti yfir því nýlega í þing-
inu, aö hann hefSi fengiS bréf frá
Strathcona lávarSf, high commis-
sioner Canada í Lundúnum, og þar
bySi Strathcona aS gefa$25o,ooo til
aS efla leikfimi og hemaSarkunn-
áttu í almennum skólum hér í Can-
ada. Svo er ætlast til, aS $10,000
skuli á ári verja í þessu skyni. Lá-
varöurinn gat þess í bréfi síriu, ati
sér væri ant um aS stySja aS þvi, aS
æskulýSurinn i Canada efldist sem
bezt. Hann lét þess getiS, aS æösta
skylda frjálsra borgara væri sú, aC
vera færir um aS verja land sitt, ef
á þyrfti aS halda, og því taldist
hann helzt æskja þess, ag fé þat5 er
hann gæfi nú væri notatS til handa
börmum og unglingum í þeim skól-
um, sem starfræktir væru á kostna?
landssjótSs, og skyldu bætSi piltar og
stúlkur í þeim vej-Sa hlunninda
þeirra aSnjótandi, er fégjöf þessi
heimilalSi. •
Þa5 er talitS líklegt, aíS Dr. Char-
les W. Eliot, fyrrum forseti Har-
vard háskólans, vertSi gertSur atS
sendiherra Bandarikjanna i Lund-
únum í statS Mr. Whitelaw Reid.
Frétt frá New York segir, a8
Nikola Tesla hafi funditS upp
sprengi gas hverfihjól (explosive
gas turbinej, er knýja megi mefi
skip áfram metS miklu meiri hra8a
en mögulegt hefir veritS á8ur, eöa
40—5a mílur á klukkustund. Til-
raunir hafa veritS gerðar, cr sagt er
atS hafi hepnast ágætlega, og reyn-
ist hratSinn svona mikill, vertSur lít-
ils um vert hratSann á Lusitaniu og
Mauritaniu á vit5 þetta.
isdagsmanna til atS koma f járlögun-
um í gegn um þingitS. Fjármála-
ritarinn ætlar á atS tekjuhallinn frá
1909 til 1913 muni vertSa $5oo,ooo,_
000. Ríkisdagsmenn kváöu fúsir á
aS samþykkja offjár til herflotans,
til aS keppa sem fastast viS Breta,
1 en um þaS geta þingmenn alls ekki
orSiS sammála, hversu hafa eigi
| saman fé til þeirra feikilegu út-
gjalda. ÞaS tvent gengur Buelow
| kanzlara rnest á móti, aS hann fær
jeigi samþykt fjárlögin og aS hann
J nýtur eigi framar persónulegs vin-
fengis keisara. En missættiS milli
hans og Vilhjálms er sprottiS af
því hversu Buelow veikst viS laus-
mælgi keisarans i haust.
Einn þingmannanna í neSri deild
brezka þingsins hefir boriS upp
frumvarp til breytinga á kosninga-
lögunum þanmg, aS öllum karl-
[ mönnum og konum tuttugu og eins
árs gömlum skuli veittur kosningar-
j réttur til þings, ef hlutaSeigendur
hafa dvaliS þrjá mánuSi i kjördæmi
sípu. FrumvarpiS var samþykt viS
aSra umræSu meS 157 atkv. gegn
122. Asquith forsætisráSherra sagSi
aS skoSanir ráSuneytisins væri
mjög tvískiftar um frumvarpiS og
. aS það gæti eigi hlotiS fylgi stjórn-
arinnar, því aS hún hefSi i hyggju
aS bera sjálf upp annaS frumvarp
til gagngerra breytinga á kosninga-
lögunum, og frábrugSiS þessu .
ekki ósennilegt, aS máliB komi fyr-
ir ríkisrétt. — Simskeyti frá Kaup-
mannahöfn 23. Marz segir aS
heilsu Albertis sé svo illa komiS, að
hann hafi veriS studdur úr fangels-
inu í sjúkrahús. Hans er strang-
lega gætt. því aS grunur leikur á,
aS hann vilji ráSa sér bana.
Danir ætla aS senda skip norSur
til Grænlands aS sumri tii aS leita
aS líkum þeirra Mylius-Erichsens
og Hagens, er þar urSu úti í óbygS-
um í fyrra.
aS fara á gamla skipi Nansen’s, j
“Fram.'’ Skipstjóra hefir Anund-i
sen ráSiS foringja einn úr herliSi j
NorSmanna, Englestad aS nafni.
Nú er í óða önn veriS aS ferSbúa
Fram og styrkja þaS og bæta sem
bezt, og er ætlast til aS þaS geti
lagt af staS frá Kristjaníu snemma
á næsta ári. Þá fer þaS sína leiS
norSur og vestur til Nome á Al- j
aska, en Anundsen fer aSra leiS
j beint til Ameríku og mætir skipinu
í Nome. ÞaSan verSur haldiS
no'rður í höf um BehringssundiS.
Sigfússon, Mary Hill, Benedikt
Rafnkelsson, Radway, séra Einar
Vigfússon fSask.J, kaupmennirnir
Snæbjörn Einarsson og John Lin-
dal frá Lundar P.O. Þeir komu .t
ekki fyr en kl. 10.15 um kvöldiS
hingaS til bæjarins, því aS gufu-
ketillinn var alt af öSru hvoru aS
bila, og varS lestin margoft aS
stanza meSan viS hann var gert.
Merkileg sýn bar nýlega fyrlr
fjölda manns skamt frá bænum
Heidelberg á "Þýzkalandi. Tvær
fylkingar vopnaSra manan sáust
I skýrt og greinilega eiga orustu uppi
J í loftinu, og sló mesta felmtri á alla
sjónarvotta. ÞaS vitnaSist daginn
j eftir, aS 20 mílur þaSan höfSu tvær
herdeildir haldiS heræfingu um
sama leyti, og hafSi viSureiga
þeirra speglast í skýjunum.
Th. Thorkelsson kaupmaSur á
Oak Point var staddur hér um
síSustu helgi i verzlunarerindum.
í námum í grend við Zwickau i
Þýzkalandi þilaSi lyfta meS tutt-
ugu og fjórnrn mönnum í, svo aS
þeir hröpuSu niSur af afarmiki'.l;
hæS og biSu allir bana.
StjórnarandstæSingar á Cuba
gerSu upphlaup í tveim borgum á
eynni nýskeS. Uppreisnin var
veigalaus og gáfust forkólfamir
innan skamms upp. BlóBsúthelling-
ar urSu engar. Stjórnin virSist
föst í sessi.
Dr. Sven Hedin, Tibetfarinn hef-
ir veriB aS ferSast um Þýzkaland
nýskeS og halda fyrirlestra um
ferSalag sitt. Margt stórmenni
hlýddi á hann í Berlín, og þar á
meSal Vilhjálmur keisari. Hann
sæmdi Hedin verSlaunapeningi úr
gulli eftir að hafa hlýtt á fyrirlest-
urinn. ,
Kínastjóm hefir skipaS svo fyrin
aS manntal skuli haldiS um alt rík-
iS á þessu ári. Sagt er, aS telja eigi
og Kínverja, sem hafa aSsetur er-
lendis.
Finnska stjórnin heldur áfram að
ýfast viS GySinga þar i landi. Slátr
unaraðfcrS GySinga hefir veriS lög
bönnuS á Finwlandi. Enn fremur
liggur nú lagafrumvarp fyrir efri-
deiíd þingsins þess efnis, aS banna
GySingum landvist þar lengur
en þrjá mánuSi nema þeir útvegi
sér leyfi til dvalar hjá landsstjóran-
um, og þarf aS endumýja þaS
smám saman, en ekki er þaS hægt
nema GySingur er þess beiBist geti
sýnt meSmæli þvi til styrktar frá
lögreglunni þar sem hann er búsett-
ur. Borgaraleg réttindi fá þeir
GySingar einir á Finnlandi, sem þar
eru fæddir eSa hafa dvaliS þar tíu
ár samfleytt.
UmmræSur hafa veriS um þaS í
Ottawaþinginu undanfarna viku
l hvaSa þátt Canada ætti aS taka í
herbúnaSi Breta. Á mánudags-
morguninn var varS þaS samþykt 1
einu hljóSi og laust viS allan flokks
ágreining.aS þetta land skyldi reiSu
búiS aS taka viðurkvæmilegan þátt
i aS halda óskertri eining alríkisins
svo sem föng væru á. Þetta var
símaS til stjórnarinnar á Englandi
eftir aS þingiS hér safSi samþykt
þaS.
ÞaS var sagt hér um daginn, aS
George Serbíu krónprinz hefSi af-
salaS sér rikiserfSum í hendur
yngri bróSur sínum, Alexander,
meS samþykki föSur síns. En síS-
an hefir komið önnur fregn un
það, að Pétur konungur og fjöl
skylda hans öll vilji fyrir hvern
mun komast burt úr Serbíu og
jafnvel aS konungsfóIkiS muni
flytja þaSan. ÞaS er sagt aS Pét-
ur konungur og þeir feBgar hafi
lielzt í hyggju aS komast til Sviss
og aS þeir hafi boSiS Mirke prinz J
af Montenegro aS þiggja konung- j
dóm í Serbíu.
BæjarráSsmJeninirair hér hafa
mælt meS því aS William ave.
verSi asfaltaS í sumar frá Char-
lotte stræti til Nena str., og er
kostnaSur viS þaS áætlaSur $68,-
poo. Strætisvagnafélaginu ber aS
borga $28,000 af þeirri upphæS, en
bænum afganginn.
Heimboð.
í þriðja sinn œtla ísl. Iiberai
klubburinn og Y, M. Lib, Clu b
að þreyta Pedro kappspil í kveld
[fimtudag]. Tvívegis hefir ísl.
klúbburinn unnið verðlaunin
og nú býður Y. M. L. C. íslenzka
klúbbnum heim til sín á fund-
arsal sínum á Notre Dame Ave.
Góð verðlaun verða gefin og
veitingar ókeypis, ræðuhöld og
aðrar góðar skemtanir. Óskað
| er eftir fjölmenni.
f
Nú í vikunni komu þeir Jónas
Hall frá Edinborg og Joseph
Walter frá Gardar, N. D., hing-
aS til bæjarins. Þeir sögBu nær
autt orSiS þar sySra.
Indiánar í grend viS Choctah i
, Oklahoma ríkinu hófu uppreisn
jum fyrri helgi, og drápu nokkra
hvíta menn. HerliS var þegar sent
í móti þeim. Indíánar leituSu brátt
undan á flótta, en nokkrir þeirra
féllu eSa urSu handteknir. — Sá
flokkur Indiánanna, er fyrir upp-
reisninni er, heitir Snake Indians,
og hefir veriB ótryggur hvitum
mönnum alla tiS síðan þeir settust
aS i Oklahoma, sem áSur var kallaS
Indian Territory.
Frumvarp um afnám dauSahegn-
ingar hefir veriS boriS upp í rúss-
neska þinginu. Málinu var vísaS
til þingnefndar og er hún nú aS at-
huga þaS. Mörg merkileg skjöl og
skiíriki hefir nefnd sú meS hönd-
um, þar á meSal skýrslur frá lög-
reglunni um alla dauSadóma síSast-
liSin þrjú ár; sést þar, aS á þeim
tima hafa 3,319 dauSadómar veriS
dæmdir á Rússlandi, og 1,435 hinna
dæmdu manna teknir af lífi.
—
William O’Brien, hinn nafn-
i kunni stjórnmálamaSur írlendinga,
sagSi af sér þingmensku í enska
t þinginu fyrir fáum dögum. Hann
j liefir veriS atkvæSamikilI maSur
og óvæginn. Hann hefir nín sinn-
. um veriS lögsóttur og setiS meir
en tvö ár i fangelsi vegna stjómar-
farslegra afbrota. Hann var fyrst
kjörinn þingmaSur 1883 og alt til
1895. Þá hætti hann viS þingsetu,
en var aftur kjörinn áriS 1900 og
endurkosinn 1904. Vinsældir hans
hsfa ákaflega minkaS í vetur; af
þeim orsökum lagBi hann niBur
j þingmensku.
Mjög fjörugar umræSur voru
um herbúnaSar frumvarp brezku
stjórnarinnar í þinginu á mánu-
daginn var. Unionistar mæltu fast-
lega í móti frumvarpinu og báru
up psvo hljóBandi tillögu til þings-
ályktunar: “Þetta þing lítur svo
á, aS stefna stjórnarinnar um aS
veita þegar í staS fé til aS byggja
öflug herskip eftir nýustu gerS,
gefi eigi næga tryggingu fyrir
vernd þjóSarinnar.” Tillaga þessi
var feld meS 353 atkvæSum gegn
r3S-
Þrjátiu og átta menn byrgSust
inni viS sprengingu i kolanámu viS
J Miner t Mexico í fyrradag. ÞaS
i hefir ekki tekist aS bjarga þeim,
og hætt viS aS þeir hafi allir lát-
ist.
Árni M. Freeman, póstmeistari
frá Vestfold, var hér á ferS um
rniSja fyrri viku.
SiSastl. föstudag komu til bæj-
arins norSan frá Siglnnesi systkin-
in Sigurbjörn og Emilia Eyford,
Miss K. Skaftfeld og Haraldur
Freeman. Miss Eyford fór héSan
á laugardagskvöldiB áleiSis vestur
aS Kyrrahafi, til foreldra sinna,
sem búa skamt frá Blaine, Wash.
íslengka StúdentafélagiS hélt
síSasta fund sinn á þessum vetri á
fundarsal sínum á laugardags-
kveldiS var.
Vilborg Guðmundsdóttir
Johnson
ekkja Jóns heitins Jónssonar frá
HjarSarfelli, lézt hér i bænum 28.
Marz, 65 ára aB aldri. Banamein
hennar var krabbamein í maganum
cg hafSi hún legiB rámföst um
tveggja mánaBa bil, en áSur en
hún kendi þessa sjúkleika var hún
vel hraust. Hún bar sjúkdóm sinn
meS þreki og stillingu. JarSarför
hennar fró fram s. 1. þriBjudag.
Séra FriSrik \J. Bergmann hélt
húskveSju yfir hinni framliBnu og
eins talaSi liann í kirkjunni.
Vilborg sáluga kom til þessa
knds meS manni sínum áriS 1883
og bjuggu þau saman unz hann
lézt hér í bænum 26. Janúar f. á.
Þ'eim varS 15 bama auBiB; sex
þeirra dóu á íslandi, en eitt á leiS-
inni vestur um haf. Átta eru enn
á lífi, öll fulltiSa, og eiga heima
Tillagan um aS lána Grand
;Trunk Pacific félaginu tíu miljón-
ir dollara til aS verja til byggingar
braútarblutans um sléttufylkin og
hraSa þannig fyrir aB hann verSi
lagSur sent fyrst, var mikiS rædd í
j sambandsþinginu nýskeS. Þing-
j menn hér aS vestan voru meSmælt-
ir láni þessu.
Charles Benesforid, aSmiráll í
sjóIiSi Breta, lagSi niSur embætti
24. f. m. eftir fimtiu ára starf.
ÞaS mun eigi rétt hermt sem
segir i ræðu Bjöms ritstjóra Jóns-
sonar í þessu blaSi Lögbergs, aS
Skafti Brynjólfsson hafi veriB yf-
irvald í NorSur Dakota, en Magn-
ús lögmaSur, bróSir Skafta, hefir
aftur á móti haft þaS starf meS
höndum.
Hr. A. J. Johnson brá sér ný-
lega héSan úr bænum til Chicago,
til fundar viS H. Thordarson raf-
magnsfræSing, er boSiS hafSi hon-
um til sín.
MikiS er rætt um þaS um þessar
mundir, aS Japanar vilji vingast
viS ÞjóSverja. Orsökin er talin sú
aS japanska þjóSin líti svo á, aS
veldi ÞjóSverja í Austurlöndum sé
aS aukast.
Nýlátinn er Gustaf Geijerstam,
einhver vinsælasti rithöfundur og
skáld Svía á siBari timum, rúmlega
fimtugur aS aldri. Veruleikastefn-
unnar kendi mest i ritum hans.
Eftir þvi sem segir í fréttum frá
Berlin eru allar horfur á, aS Bue-
low kanzlari láti af embætti innan
skamms. Honum hefir nú þorriS
svo fylgi afturhaldsmanna, en á
þaS hefir hann treyst, aS engin von
er um aS hann fái meiri hluta rik-
Um siBustu helgi var ekki
annaS sýnna en Austurríkismönn-
um og Serbum lenti saman. Nú
hafa stórveldin, Þýzkaland, Eng-
land og Rússland gengiS aS þvi aS
viSurkenna réttmæti innlimunar á
Bosniu og Herzegovina og krefj-
ast þess aS Serbar dreifi liBsafnaSi
sínum. — Mun þvi eigi aS óttast
neinn ófriS framar milli Austurrík-
is og Serbíumanna. Búist er viS
aS nýjar og formlegar breytingar
verSi gerSar á Berlinarsamningn-
um.
Andmælendur kvenréttinda á
Englandi halda nú hvem fundinn
J af öSrum. Fyrir þeim eru Mrs. {
Humphrey og Cromer lávarSur.
Kvenréttindakonur eru á fnndum !
jþeirra og gera mikla háreysti.
Allar yfirheyrslur i Alberti-mál-
unum hafa veriB prentaSar í einu
lagi i' Kaupmannahöfn nýskeS. Af
þeim sést, aS Christensen fyrver-
andi stjómarformaBur og aSrir em-
bættisbræSur Albertis 5 ráSuneyt-
inu, höfSu þrásinnis veriS varaSir
viS fjárgróSabralli Albertis. ÞaS
höfBu merkustu fjármálamenn
Dana gert, en ráSuneytiS lét þaS alt
eins og vind um eyrun þjóta.
Dönsk blöB gera harSar árásir á
Christensen og félaga hans og er
SiSastliSinn mánuS hefir hepn-
j ast nokkrum sinnum aS koma á
[ loftskeyta sambandi milli Marconi
stöSvarinnar í Nova Scotia og lott
skeytastöBva frönsku stjómarinn-
ar í Eiffel turninnm i Paris. Fjar-
lægSin milli þessara tveggja staSa
er töluvert meira en 3,000 mílur.
Lengsta vegalengd, sem skeyti
hafa áBur veriS send milli Marconi
stöSva, er 2,900 milur. — Þegar
Marconi var staddur á Cape Bret-
on 1907 sagSi hann aS eftir tíu ár
byggist hann viS aS hafa fengiB
jörSina girða loftskeyta sambandi,
svo aS senda mætti skeyti um-
hverfis hana á svipstundu.
Roald Anundsen er aS búa sig i
j nýjan leiSangur norSur í höf til aS
leita heimskautsins. Hann ætlar
Verkfalli sima- og póstþjóna á
Frakklandi er nú lokiS, og farait
socialistum svo orS um úrslit þess,
aS stjómin ha'i reyndar beSiS sig-
ur i verkfallinu viS verkfallsmenn,
en sá sigur hafi veriS henni svo
dýrkevptur, aS hún muni þess aldr
ei bætur bíSa.-
Castro forseti er á leiB vestur
um haf til Venezuela.
Fyrir 20 árum .
Lögberg 3. Apríl 1889.
Manitoba stjómin hefir nú þeg-
ar látiS byrja á heyrnar- og mál-
leysingjakenslu í einni af stjórnar-
byggingunum hér í Winnipeg.
Professor Watson stendur fyrir
kenslutini. Kenslan er ókeypis, en
aðstandendur nemendanna verSa
aS borga dálítiS fyrir fæSi þeirra
og klæSi.
Sagt er aS ný trúarbragSa styrj-
öld vofi yfir Morocco og búast
menn viS stórtíBindum þaSan á
hverri stundu.
0r bænum.
og grendinni.
Mrs. M. J. BorgfjörS, frá Holar
P. O., Sask., er í kynnisför hér i
bæ hjá fólki stnu, og ætlar aS
dvelja hér um þriggja vikna tíma.
Um miSja síSustu viku fóru um
tuttugu íslendingar héSan úr bæn-
um til aS skoSa land í Álftavatns-
nýlendunni.
HingaB komu á mánudagskveld-,
iS meS Oak Point lestinni: Skúli
Á þrem mánuBum, sem liSnir
eru af þessu ári, hafa 4,830 inn-
flytjendur komiB hingaS til fylkis-
ins. f fyrra komu 2,457,, áriS
1887 komu 2,367 og áriS 1886
komu 3,161 á þessu sama tímabili.
Innfhrtningar hingaS t síSasta
mánuSi einum hafa veriS meiri en
á fyrsta f jórSungi nokkurs árs síS-
an 1884. Flestir þessara innflytj-
enda em frá austurfylkjum Can-
ada.
Vilborg Guðmundsdóttir Johnson.
Þeir eru nýkomnir. Beint frá
NEW YORK,
Hafið þér séð nýju hattana brúnu?
---Dökkbrúni blærinn og flötu böröin gera þá mjög ásjálega.
WHITE £> MAN AMAN, 500 Main St., Winnipeq.
hér í bænum. Þau eru þessi: Mrs.
H. Halldórsson, GuSjón, ÞórSur,
Kristján, Mrs. Hillman, Magnús,
Mrs. J. Swanson og Alexander,
Þau áttu og eina uppeldisdóttur,
sem Pearl heitir, ellefu ára.
Vilborg sáluga var ástrík móSir
barna sinna, sem nú sakna hennar
sárt á samt fósturdóttur, er hún
elskaSi eins og sín eigpn böm.
Hún var framúrskarandi hjarta-
góS og .guShrædd kona, enda bar
hún sína þungu og löngu legu meB
þolinmæSi. Hún var ávalt glöS i
anda, hvort sem hún mætti bliBu
eBa striSu. Hún vildi alstaSar
bæta og græBa alt sem henni var
unt. Heima á ættjörBunni vom
henni lögS þau efni i skaut, aS hún
gat veitt hjálparþurfandi fólld
líknarhönd, enda gerSi hún þaS í
rikum mælt, og var heimil? þeirra
hjóna orSlagt fyrir rausn og gest-
risni.
Bless'uS sé minning hennar.
Hljóöfæri. einstök lög 03 nótnabækur.
Dg altjsem lýtur aö músík. Vér höfum stærsta og bezta úrval af
rirgöum í Canada, af þvf tagi, úr aö velja. Verölisti ókeypis.
Segiö oss hvaö þér eruö gefinn fyrir
WHALEY, ROYCE & CO., LTD.,256 Mun St. WlNNlPEG.