Lögberg - 27.04.1910, Page 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 28. APRÍL, 1910.
3
AÐEINS FJÓRAR
KYR
Þegar ekki eru'nema fjórar kýr í búi,
bera menn þaö stundum fyrir sig, aö
þeir geti ekki keypt
Nýja endurbætta
Mjólkur skilvindu
Þaö er deginum ljósara, aö úr fjórum kúm má fá
eins mikið smjör, ef De Laval skilvinda er höfö, eins
og fá má úr sex kúm skílvindulaust, og verkiö verður
helmingi auöveldara.
Hver sem efast kynni um sannleiksgildi þessarar
staöhæfingar, og þaö, að De Laval geti borgaö sig á
þeim tíma, sem gjaldfrestur veitist á henni, hannætti r
aö snúa sér til félagsins eða næsta umboðsmanns, og
fá ókeypis aö reyna hina nýju endurbættu skilvindu,
sem er hæfilega stór.
DE LAVAL ENDIST ÆFILANGT.
THE DE LAVAL SEPARATOR CO.
14-16 Princess Street - WINNIPEG
Þjóðhátíðarkvæði.
Sigurður Guömúndsson frá Mjóa
tal ritaöi um Danahatur í Eimreiö-
ina í fyrra. Taldi hann það allríkt
í þjóöinni og studdi mál sitt dæm-
um úr kvæðum ýmsra skáldai Þó
gerir S. G. ráð fyrír, aö “þjóöifi
hafi lítt ráöiö við af fögnuði og
Lginleik” 1874 þegar konungur
eetti stjórnarskrána.
Um þetta atriði ritar séra Jón á
Stafafelli “litla athugasemd’ ’ i
Austra 12. þ. m. fMarzJ. Hann
segir meöal annars.
“Þ’ótt flestir ‘ættjarðarvinir” .eöa
allur þorri þeirra tnanna, er liaft
höföp nokkurn áhuga á þjóömál-
um, virtust fagna “frelsisskránni”,
þá munu hinir varla hafa verið
færri, sem geröu sér litlar vonir
um hagsbætur af henni fyrir aðra
en heldri menn eða "höfSingja”,
sem tnörgum var ekkert bctur viö
en Danj, og alkunnugt er, aö Vest-
urheimsferðir jukust emmitt stór-
um rétt eftir þjóðhátíöina, enda
varö eg þess hvergi var, að fögn-
uður almennings árið 1874 væri
meö öllu óblandinn; en þægilegri
endurminningar hefi eg þó frá
þeirri þjóöhátíö, en frá sukkinu
mikla áriö 1907-----".
Af því aö S. G. benti á þjóðhá-
tíðarkvæði Páls skálds Olafssonar
sem sönnun fyrir '‘algleymisfögn-
uöi” árið 1874, þá birtir séra Jón
svar gegn þessu kvæði, eftir séra
Bjarna Sveinsson á Stafafelli (d.
1889, föður séra Jóns í Winnipegj,
og segist hafa heyr.t að “mörgum
austanlands hafi eigi geðjast mið-
ur að því, en kvæöi Páls, þótt
kveðskapurinn sé ólíkur.”
Vegna þeirra manna, sem ekki
sjá Austra þykir Fjallkonunni rétt
að birta kvæði séra Bjarna. Þaö
stingur mjög í stúf við alt þaö
“þjoðhátíðar móðins slaður,” sem
til er frá þeim tíma og víða á loft
halclið.
/
*
M o 11 o .
Lögmaður Sveinn hefir listvel
lagað óð um Gissuf jarl,
en það eitt eg undan tel,
aö hann lofar vondan karl.
fGrönial eldrij.
H ví vill skáldið yrkja óð
að upp sé runninn trelsisdagur ?
er þá hreinsað okkar blóð?
opnuð fögur sælu-slóð
er þá hrundið hugar-móð
og hýr í augum vonar-bragur ?
Hví vill skáldið yrkja óð
að up psé runninn frelsisdagur?
AHir herrar ísalands
yfirhlaðnir dönskum krossum,
lofa gæzku. gjafarans
og gnægtirnar í búri hans,
stendur anda almúgans
andvari af slíkum hnossum,
því allir herrar ísalands
eru nú hlaðnir stjórnarkrossum.
Hvað má gefa hilmir ®ss,
hefir hann nokkurt frelst í t&ki
yfirráð eða’ aurahnoss,
annað heldur en danskan kross?
en Danir ausa eins og hross
og ætla að setja’ hann hreint af
baki;
hvað má gefa hilmir oss
hefir hann nokkurt frelsi í taki?
Kongsins dýrð er söm við sig
sem á heimsins fyrstu öldum,
hirðar þrælkun hættulig
honum bannar frelsisstig,
liann er eins með aðra og þig
undirlagðtir ráðum köldurn,
því kongsins dýrð er söm við sig
sem á heimsins fyrstu öldum.
Viltu vera frí og frjáls,
frelsi þarf í sálu þinni
innri hugur, einurö máls,
andinn líka hreinn án táls,
undir hlekkjum hóls og prjáls
hætt er frelsis-lotdýrðinni.
Viltu vera frí og frjáls
frelsi þarf í sálu þinni.
Viltu vera frí og frjáls
flytji burt úr sálu þinni
Aurakergja, elska sjálfs,
óstjórn líka hroka báls;
týhraustur svo tak til ntáls
og treystu guði og réttvísínni.
Viltu vera frí og frjáls
flytji girnd úr sálu þinni.
Viltu vera frjáls og trt,
fælast máttu’ ei strið né dauða,
hræðast ógnar-orðin ný
eða krossuð Dana þý.
stjórnar sem að ólgu í
elta jafnan gullið rauða.
Viltu vera frjáls og frí
fælast máttu’ ei stríð né dauða.
En hvar er slíka hölda’ að fá
hér á voru kalda landi
þjóðarheillir sem að sjá?
segðu mér ef finnur þá,
hver mun högum órum á
aujatun hafa sívakandi?
Hvar er slíka hölda’ að fá
hér á voru kalda landi?
Þetta frelsi, það er tál,
þjóðhátíðar móðins slaður,
því fundir elska oröin hál,
en yfirskin og glæstmál
villir greind, en svikur sál,
sér þaö hver einn greindur maður,
að þetta frelsi það er tál
og þjóðhátiðar moðtns slaður.
<
Hún er enn ei frí né frjáls
“fjallakonan mjallahvita”.
\’ér höfum fengið íunui máls,
fjárráð varla þó til hálfs,
eigángirni og elska sjálfs
eining vora sundur slita. •
“Hún er enn ei frí né frjáls
fjallakonan mjallahvíta”.
Strengjum heit und háum meið
að herja fast á myrkrn veldi
meðan endist æfiskeiö,
ófrelsis þó ljósti reið,
svo vér rötum ljóssins leið
þá liðum burt á æfi-kveldi.
Strengjum heit und háum meið
að herja fast á myrkra-veldi.
Þér eg óska þetta hnoss
þjóðar vel und merkjum stríða,
feita sauði og fjörug hross
fremur heldur en danskan kross;
loksins mun þér einn af oss
Arinbjarnardrápu smíða.
Þér eg óska þetta hnoss
jjjóðar vel und merkjum stríða.
—Fjallkonan.
Við gröf Napoleons.
1.
Þó að j>að væri Loðvík XIV. seiu
stofnaði til “Hotel des Invalides”,
þá er j>að þó miklu fremur nafn
Napóleons sem yfirskyggir,— nei,
lýsir yfir, ætlaði eg að segja, höll-
inni; þar sem ætlaour er bústaður
frönskum uppgjafaliermönnum, ef
pess þykja verðir.
í kirkjunni er grof Napóleons
mikla, eða réttara sagt,. hann býr
þar dauður; þessi glæsilega kirkja
er umgjörð utan um kistu keisar-
ans. í víðri steinþró stendur stór
kista úr fægðum, rauðum granit,
og eru þar geymdar leifar þessa
íurðulegasta afreksmanns einhvers
sem verið hefir, þessa manns, sem
var svo djöfullega duglegur, að 4
miljónir manna biðu bana af hans
völdum.
Það er mannkvæmt þarna í
kirkjunni, og svona kvað j>að vera
clag eftir dag og ár eftir ár; og
þögull mannfjöldinn horfir liugs-
andi á jæssa kistu, þar sem nú
liggur svo kyr sá, sem mesta ókyrð
hefir vakið í heiminum, allra dauð-
legra manna.
Ljósið skín gult og blátt inn um
glugga hátt uppi og á Krist á
krossinum við gröf miljónamorð-
ingjans, og hafa víst ekki til verið
ólíkari menn.
Yfir gröfinni standa jæssi orð
Napóleons:— "Je desirc que mes
cendres rcposcnt sur les bords dc
la Scine au milieu dc ccpcuflc
Francais quc j'ai tant ainvc” (eg
æski þess, að aska min hvili á Signu
bökkum, hjá frönsku þjóðinni,
sem eg hefi elskað svo mjögj.
Undarleg ást hefir j>að verið
vissulega — ef orðin eru ekki tóm
hræsni — og minnir á ást veiði-
mannsins á dýrunum, sem hann
getur ekki séð á landi, sjó eða í
lofti, án j>ess aði sýna þeim bana-
tilræöi.
Vissulega cr Napóleon einhver sá
undarlegasti maður, sem lifað hef-
ir. og óskiljanlegt, að annað* eins
afl til framkvæmda skyldi geta
verið í einum mannsbúki og hon-
um litlum. Liklega hefir ekkert
annað vakað fyrir Napóleon en
hans eigin upphefð; aðrir menn
voru honum að ein» verkfæri, sem
hann vilaði ekki fyrir ser að láta
slátra þúsundum saman, til að
koma fram vilja sinum. Menn sá
hann í gegnum og kunni að meta
betur en flestir aðrir, það er að
segja, það gagn eða ógagn, sem
hann gæti af þeim haft. En þó
skauzt honum ’stundum illa, eins
og þegar hann hafnaði Robert
Fulton og eimskipi hans.
Undarlegt virðist það, að fáir
menn virðast hafa verið eins elsk-
aðir af mönnum sínum eins og
þetta smávaxna mikilmenni, er svo
mörgum kom í hel og bakaði óum-
ræðilegar hörmungar. Hann kom
hreyfingu á tilfinningar manna og
breytin’gu á :l>ugina; deyfðiannók
var óhugsandi með lionum; það
hefir tengt hugina við liann, og
svo þetta afl andans.
Qumir ,’af hin'um ;svone£indu á-
gætismönnum sögunnar,— eins og
líklega Gladjstone t. a. m., — hafa
miklu fremur leikið mikilmenni, en
verið það í ra.Uín rdttri. En Napó-
leon var eigi að eins þessi ódæma
afreksmaður, heldur einnig fram-
úrskarandi leikari, þegar honum
þótti það viö eiga, og mátti segja
um hann öfugt við orð Njálu um
Þórhall Ásgrímissou, að hann gat
verið skapstiltur en þó orðbráður.
Og svo mikill ísem hann var í
sjálíum sér, þ á kunm hann manna
bezt að meta gildi þeirrar jdri við-
hafnar, sem einkum Loðvík XIV*.
hafði látið hintii æðstu tign i arf,
og eigi að eins var keisari, en lék
rómverskan borgara og ræðis-
mann.
Napóleon hefir venð mjög fríð-
ur maður sýnum, eu elnhver grimd
arleg ró og fyrirlitning er i svip
hans. Virtist mér ótvíræð líking
með Napóleon og mynd af Neró í
LouvreTsafninu, þó að svipur
Napóleons sé miknððlegri. Neró
var líka leikari, og eigi eirinn i
leiknum, eins og Napóleon, en hef-
ir þrátt fyrir sína um aldirnar al-
ræmdu grimd ekki orðið líkt þvi
eins mörgum að bana, eins og
hann.
Það verður ekki hjá þvi komist,
að dást að Napóleon, en nokkuð
líkt og að tígrisdýri. Og aödáan-
legri er Júlíus Cæsar. Er það
annars skrítið,, að þeir tveir menn,
tvö frægustu nöfn sogunnar ein-
hver — sem mest áhrif liafa haft á
Frakkland, skuli báðir hafa verið
ítalir.
Cæsar hefir ekki verið Napólc-
011 siðri að viljaþrekl og fram-
kvæmdarviti,- en hann var víst
mannúðlegri, óheifrrætcnari og svo
einn af fremstu rithöfundum síns
tima, á tindi menningarinnar í öll-
um greinum, vinur visinda og lista.
Þar var Napóleon í samanburði
við Cæsar lítið annað en ómentað-
ur uppskafningur.
Og gæfumaður var Læsar meiri
en Napóleon. Hann fékk þann
dauðdaga, er hann hafði koíið sér,
skjótan og óvæntan; en forlög
Napóleons voru lík og Prómeþeifs
jötuns: að verða fjötraður á eyði-
klett, þar sem jötunatl hans varð
einungis til að auka honum kvalir.
Hudson Iæ>we var eins þrálátur að
pina Napóleon, eins og örnin
Prómeþeif, og enginn ITerakles
kom honum til bjargar.
Annars er Napóleon sýndur of
mikill sómi með því, að líkja hon-
um við Prómeþeif. Þó að ekkert
væri annað eftir af heiðri Forn-
Grikkja en sagan um Prómeþeif,
þá væri það nóg til að sýna, að
þeir hafa verið gáfaðasta þjóð
heimsins. Prómeþeifur er fram-
sóknarandi mannanna, sem hefir
sótt eldinn af himnum, afl elding-
arinnar, og sem á endanum mun
breyta þessum “eymdadal” í leik-
völl hins glaða og guosterka mann-
kyns. Lengi var þessi andi fjötr-
aður. en nú fer hann laus og von-
andi til fullkomins sigurs, þó lam-
aður sé enn og eftir sig.
II.
Hvergi verður manni frenmr en 1
við gröf Napóleons að minnast j
þess, hvernig hver vera lætur eft- j
ir sig a. m. k. tvennskonar leifar. I
Steínkflstan fægða geymir það.
sem eftir er af þessum litla lík-
ama, er átti svo jóumvaxinn vald-
vilja. En annars vegar eru menj-
ar þessa valdvilja, sjálf- þessi dýr-
indiskista og kirkjan, sú helgitign,
sem er yfir þessum stað, svo að
gestjr af öðrum betri hnetti gæti
haldið, að þarna hvilcji einhver af
velgeröamönnum jarðarbyggja, en
ekki einhver hinn mesti spellvirki.
Og menjar Napóleons eru alstaðar
í Paris, um alt Frakkland, alla
Evrópu og víðar. Að eins eitt
skal nefnt. Hversu margt væri
ekki öðru vísi ef allir þeir’hefðu
sóttdauðir orðið. sem féllu fvrir
örlög fram í styrjöldum þeim, er
hann vakti.
Ein afleiðing Napóleons mikla
var annað keisaraaæmið, Napóle-
ons þriðja, sem rangnetndur hefir
verið hinn litli, og svo hruniö
mikla og keisaradæmið þýzka. Þar
hafði Napóleon unnið i hendurnar
á Bismarck.
Vér undrumst, hversu fráþært
viljaþrek og framkvæmdarþrek
gat gert að verkum, að þessi eini
maður fékk vald á forlögum svo
ótalamragra; vér undrumst það afl
til framkvæmda, sem í einum
manni getur búið, er vér virðuni
fyrir oss Napóleun, iremur en
flesta aðra. En jafnframt er saga
hans vel fallin til að sýna oss,
hvernig jafnvel annar eins jötun-
vilji er ástæðum háður, hversu
djúpt og vitt stanaa rætnr að öll-
um viðburðum, hversu mannkynið
minnir á kórallasmið, þar sem ó-
teljandi hafa að unnið.
Napóleon hefði ekki orðið þessi
heimsviöburður, sem hann varð,
liefði ekki — svo að eg stikli a&
eins á því stærsta — L/aðvík XIV.
verið búinn að vinna í hendurnar á
honum, með því að gerast þessi
valdasól, sent alt í ríkinu snerist
ur* ; og hefði ekki enn fremur veitt
honutn í vil með þvi, að i ragna-
rökkri stjórnarbyltingarinnar hafði
úlfur uppreistarinnar gleypt valda-
sól konungdómsins og skilið þ.tr
eftir autt og ófylt sæti. En stjórn-
arbyltingin sjálf liefði aldrei orð-
ið, heföi hin nýja ppplýsing og
heimspeki ekki víkkað sjóndeihl*-.
hringinn og kent mónnum að
The Stuart Machinery Co., Ltd. %
AxrnrsrisriiU’iEGK
MAETITOBA.
SOGUNARMYLNU AHOLD
Vér höfum nú hinar beztu sögunarmylnur
sem nokkru sinni hafa fengist fyrir — aö eins
$350.00, fyrir mylnu meö 3 Head blocks
spring Receeder. Rope Feed og 46 þml. sög.
Korniö og sjáiö þetta.
Vér höfum Edgers hefla o. fl. meö kjör-
kaupa veröi.
The Stuart Machinery Co., Ltd.
764-7Ó6 Main Street. Phones 3870, 3871.
V»/
$
\t/
3
\t/
\t/
\t/
vt/
\t/
\í/
\t/
\t/
\»/
\t/
\t/
\t/
\t/
\»/
\t/
hugsa og brjótast um, þar sem þeir
áður höfðu trúað og þolað.
Á dögum Loðvíks XIV. hefði
Napóleon líklega orðið frægur
hershöfðingi eöa frægur ráðgjafi,
en ekki rneira. Ekki eins frægur í
sögunni eins og Bismarck.
- Helgi Pétursson.
—EimreiSin.
Furðuverk í handlœknislistinni.
Alrei hafa jafnmikiar framfarir
orðið í læknislistinni eins og nú á
síðustu árum. Einkanlega hafa |
framfarirnar orðið mikilfenglegar
i handlækningum. Einna nafntog-
aöastur handlæknir nú á dögum er
Dr. Alexis Carrel formaður hand-
lækninga stofnunarinnar í New
York, sem kend er við Rockefeller.
Frægastur hefir liann orðið sak-
ir undraverðra tilrauna sem hon-
um hefir hepnast ao gera með hin-
um æskilegasta árangri. |
Þ'annig hefir Dr. Carrel gert
afar mikilfertglegav tilraunir með
tvo ketti, er hann gerði á mikinn
uppskurð. Ilann opnaði þá og tðk
sitt nýrað úr hvorum þeirra. Skifti
síðan uin þau og setti nýra annars
kattarins i hinn. Uppskurðurinn
hepnaðist svo vel að báðir kettirnir |
lifa góðu lífi, þó að hvor um sig
sé með aöíengið nýra. Þetta er
kallað limskifti eða liffæra skifti.
Enn fremur hefir Dr. Carrel
skift um fætur á dýrum, tekið lapp
ii af dýrum og grætt á önnur.
Iíefir honum hepnast að græða
þar bein við bein, vöðva við vöðva,
taug við taug; sárin hafa gróið í
gipsumbúðum, sem settar hafa
verið á limina, er við hafa verið
græddir. lór. Carrel hefir hepnast
að græða löpp af hundi við fótar-
stúf' annars hunds á þrem vikum,
svo að hunclurinn hefir getað geng
ið um og stígið í nýju löppina aö
þeim tírna liðnum.
En hvaða gagn er nú að þessum
tilraunum og limskiftum. Hvaða
gagn getur orðið að þessu fyrir
handlæknislistina? Hugsum oss,
að rnaður nokkur sýkist af nýrna-
veiki hættulegri. Mundi þá verða
auðið að taka úr honum veiku nýr-
un og setja i hann heilbrigð nýru
úr einhverju dýri? Og þó að það
kýnni nú að takast, mundi þá hepn
ast að græða handlegg eða fót á
mann, sem mist hefir annað hvort
hönd eða fót?
Raun er fengin á því að partur
úr frumluvef og jafnvel heil líf-
íæri, sem skorin ltafa verið úr lif-
andi líkömum geta iraldið í sér lífs
afli sínu svo dögum og jafnvel
vikum skiftir, ef þau eru geymd í
hæfilegum hita og raka. Dr. Car-
vel hefir gert tilraun í þessa átt á
ketti. Hann tók úr kettinum slag-
æð og setti i hennar stað slagæð
úr mannslæri. En áður en hann
gerði uppskurö þenna hafði hann
geymt slagæðina í sérkennilegum
vökva. Uppskurðurinn . hepnaðist
mjög vel. og kcttinum heilsaðist á-
gætlega með slagæð mannsins i
skrokk sínurn.
Nú »r ekki óeðlilegt að álykta að
hepnast megi að fara eins meö
heilt líffæri eins og tókst að fara
með slagæð þessa. Setjum sVo, að
maður nokkur látist af slysförum.
Værf’ þá nokkuð á móti því, aí5
taka eitthvert Jíffæra hans og
geyma þau og brúka þau síðar?
Hugmyndin virðist nokkuð ósann-
sýnileg í fljótu bragði, *en hún er
eiginlega bara ný og djarfleg, og
öldungis í samræmi við orð eins
liinna frægustú handlækna í París-
arborg. Honum sagðist svo frá í
fyrirlestri um þetta etnl, er hann
héh nýskeð:
Eg vona að það komi á daginn
að vér læknar eigum ísskáp við
hlið verkfæraskapsins og gevm-
um í þeim ísskáp eða öðru rot-
varnartæki, æðar, liðamót, hand-
Eggi og fætur. Þar ætti að vera
nokkurs konar forðabúr, sem gripa
mætti til eftir þörfum.
Það hefir líka orðið augljóst, að
þessi lntgsun liefir vaknað í brjóst-
um fleiri en læknanna einna, þvi
að menn vita til þess, að tveir af
sjúklingum Dr. Ca.icis hafa t. a.
m. sártænt hann um að græða á
annan þeirra hönd, en aö setja ný
nýru í hinn, og hefir þeim helzt
hugsast að fá líffærin úr fyrstu
glæpamönnum* sem litlátnir yrðu.
Nú á dögum eru gerðir margs-
konar uppskurðir og ágræðingar,
sem eru mjög merkilegar, þó að
þær konust ekki í samjöfnuð við
þá uppskurði Dr. Carrels sem þeg-
ar hafa verið nefndir. Ilér skal
látið nægia, að benda á það, að
maður h«ir brent sig á handleggn
um. Þar verður eftir mikið sár,
sem torvelt er að græða. Læknir-
inn tekur þá fláttuhníf og flær
smápjötlur af skinni af fótleggjuin
mannsins og iskellir á brunasárið.
Með þessum hætti tekst að græða
fcrunasárið á svo sem tíu dögum,
er. að öðrum kosti hefði þurft til
þess heilan mánuð. '
Tökum nú annað öæmi. \Iaður
nokkur hefir orðið fyrir þvi slysi,
að missa nefið, en netbeinið er þó
heilt og óskemt. Handlæknirinn
1 arf nú| á dálítilli skinnpjötlu að
halda til þess að búa til nýtt nef.
Hann flær hana af handlegg sjúk-
lingsins, græðir hana við nefbein-
ið. bvr til nasaopin og hefir þannig
búið til nýtt liffæri.
Tilbúnir limir verða lítilsvirði
bornir sarnan við limskifti eða á-
græðingar, og þó hefir ómetanlegt
gagn orðið að fölskum tönnum,
gleraugum, tilbúnum limum, o. s.
frv. Það er t. a. m. orðið alkunn-
ugt. að Galliset herforingi lifði í
40 ár eftir að hann íet setja í sig
tvö rnálm rifbein og hafði þau til
dauðadags. og tnargt svipað mætti
telja síðari tíma lækningum til
gildis að þvi er snertir tilbúna limi
og líkamsparta.
En aldrei geta slíkir limir eða
líkamshlutar jafnast á við hold og
blóð. Þess vegna er það, að menn
fylgja með mikilli eftirvæntingu
tilraunum þeim sem visindamenn-
irnir eru að gera í þvi skyni að
lengja líf manna og gera það þægi
legra en hingað tilhefir verið auð-
iö. — IVorld Wide.
Það ættj ekki að draga að lækna
magaveiki og það tekst auðveld-
lega meö Chamberlain’s lyfjum,
sem eiga við allskona- magaveiki
('Cliamberlain’s Colic, Cholera and
Diarrheoa Remedyj, sem lækna ör-
ugglega og hafa engiu óþægindi í
för með sér. Það btegzt aldrei,
er gott til inntöku og auðtekiö. —
Sek hvervetna.