Lögberg - 29.12.1910, Blaðsíða 2

2.
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 29. DESEMBER 1910.

* '
GLEÐILEGT NYAR!
Vér biðjum Lögberg að flytja öllum
skiftavinum vorum beztu nýársóskir vor-
ar, með kærum þökkum fyrir skilvísleg
og mikil viðskifti á liðnu ári.
Vér munum hér eftir sem hingað til
gera oss alt far um að geðjast viðskifta-
vinum vorum bæði með auknum vöru-
birgðum og góðum borgunarskilmálum.
Virðingarfylst,
J. A. BANFIELD.

iblíumálið og aéra Fr. Bergmann. þarflega “radíkalog aö þýöing
____ j nýja testamentisinis væri end-
í»að v'erðtir ekki gaman fyrir urskoðuð, meðal amiars til að
sikrifa athtigasemdir um þýðinguna
í íslenzk blöð. Séra Guðmundur
E’.narsson í Ólafsvík fann t. a. m.
fnig að eiga orðakast við annatv
eins mann og séra Fr- B'erg-
mann, einkum þar sem eg er svo
óheppinu að geta' ekflci komið
auga á kærleikaim og umburöar-
ljTidið, sém .serui iega hefir komið
af stað hugvékjun.n’, er hann
sendir mér í Okt.-Waði “Breiöa-
blika.'’ ,
Raunar skiJst mér, aö liann sé í
þe rri þakkarskuld við vini sína á
Frófii,- að sjálfsagt sé fyrir hann
að skamma J)á, sem þeim eru ó-
sammálá, því afð jxann greða hafa
guðfraeðisvinir hans á íislandi sýnt
honmn áður oftar en eimi sinni,
eins og Vestur-íslendingum mun
m'nm’sstætt. — Enn fremur .væri
ökki óhugsandi að Iiann hefði
fengið áminr.ingu frá æðri stöðtum
fyrir of ojjinskáau ritdóm um
nýju biblíuþýðnnguna—, ritdóm,
sem eg hefi notað stundum til að
tninna á, að “víðsýnið’’ og “’þröng
sýnið” g<eti etnstáku sitmum orSið
sammála, — og ])ess vegna haf
þurft að draga úr homum, ef unt
væri. —
Séra Fr. Bergmann fer viljandi
eða óviljandi með étsannindi, er
hann segir i fyrnfndri grein:
að öll afbkiifti mín af
bibliumálinu hafi “miðað t l að
raagja þýðenduma fyrir aS hafa
falsað þýð’nguna vísvitandi.”
Eg luefi skýrt frá j>essu m af-
skiftum mwiíUim i Lögréttu síðast-
liðið sumar; en vegna j)eirra, sem
ekki hafa séð Ihana, get eg endur-
tekið hér aöal atriWin.
Eg hefi farð j>ess bréflega á
leit við Wblíufélag-ið í Lundúnum,
að það gæfi út vaisaútgáfu af ís-
lenzku bibfiunni samkvæmt nýju
þýðingunni, j)ó þannjg, að Jahve-
nafninu væri slept, að þýðingin
yrði löguð á gamla testamentinu
á fáeinmn stöð'Um, J>ar sem
ýmsum virtist hún vera ó-
koma þar á meiri innri sam-
kvæmni; en um þýð'endttma sjálfa
hefi eg ekkert skrifað amiað en
að j>eir vænt eindíregnir fylgis-
menn nýju guðfræð'innar, sein lík-
lega er hrós í augum séra Fr. B-,
— og því væri sanngjamt og
heppilegt, aö einhverj r úr hinum
floikknum fengju að vera með í
ráðum áður en vasaútgáfan kæmi
út. — Eirts og Jieim er kunnugt,
sem eitthvert vit lnafa á b'blfttþýð-
ingum, er sumstaðar afar erfitt
ef ekki ómögulegt, að J)ýða svo,
að persónuleg slkoðun j)ýðanda
komi ekki í ljós, og er j>ví hætt
við, að ]>eir, sem telja guölegan
innblástur ritningarinnar ekki
annnað en gantla hjátrú, séu ekki
svo varfæmir, að þeir nái dýpstu
tónum guðs orðs í ]>ýðingunni, ef
svo- mætt ' að orði kveða, enda
þótt j>að komi alls ekki til mála, að
]>eir séu “vísv’.tandi að falsa þýð-
inguna” — fyr mega nú vera gall-
ar Aiulk þess er breytingagjörn
texta-ranns'ókn afar óheppileg hjá
þýðendum, sem engin tfök hafa á
sjálfstæðri ranrusókn í J>eim efn-
twn ; því að þá getur tortrygnin
gegn sannleiflca íriitiiingarinnar
leik'ð lausuim hala. Vlögna alls
j>essa er svo áríðandi, að Jxár,
sem vinna áð vandáðri biblkt-
þýðingu, séu eklci albr áikafir
flokksmenn úr sama flokknttm.
Eg treysti því að þeiir, sem ekki
eru blindir af flokksofstæiki, geti
séð það, að beinasta leiðin fyrir
j>á, sem óskuðu eft’r vasaútgáfu
af bi'blíunni, þar sem nýjmi ísl.
þýðingunni væri að einhverju
Ieyti breytt, var og er áð skrifa
brezka biblíufélagintti um það.
Það hefðfl saninarlega ekki veriö
heppilegra að fara að skrifa tim
það í ensk blöð, og hitt var þegar
sýnt, að árangurslítið var að
að ýmisu í nýja testamentis þýð-
ingunni frá 190Ó í greinuni sin-
um í Bjanma, en þýðem'iur tóku
ekkert t’llit til þess, þegar biblian
var prentuð öll. Einu svörin,
sein hann fékk, voru jtait, að einn
J>eirra spurðli hann með lít’lli
hpgværð: “Þorið j)ér að ‘kr’iti-
séra’ verk okikar, prestaskóla-
kennaranna?'Y!!J
Ne', J>etta var eini vegurinn,
og þeir hefðu ekki kallað það
annáð en “lofsverðan áhuga”, ef
aðfinningamar hef£<» komið niður
á verkum andstæðinga þefra.
Mér var enn fremur kunmigt
unt, að ensku trúboðuinum' á A'k,-
ureyri var Jiað ‘kappsmál, að nýja
þýStigm óbreytt yrðá ekki alveg
einvöld hcr á landi, — og taldi eg
óllieppilegt, ef þeir eöa a'ðrir út-
lendingar yrði látnir einir twn að
koma út vasaútgáfunm.
Þýðendunum og þeiirra nánustu
fylgismönnum m«n þaö orðið
fullkunnugt nú, ef elckii fyrtir
Iöngu, að stóryrðiu, sem þeir eru
að fleipra með að um þá hafi ver-
verið skrifuð, em alls ekki frá
tnér, svo að þaS er rógur eða
hefnigimi í lélegri mynd, þegar
}>e’r eru að reyna að sverta mig
tneð þeim. —
F.n ]>á er að snúa sér að ‘Var-
naglanum’ hans séra Fr. R. —
Hann segir j>að satt, að eg hefi
miinst á bibliuimálið við núverand'i
forseta' og fyrveranjdi forseta
ktkjufélagsins, sptirt j)á, hvort
þe r væru að öllu leyti ánægðir
með nýjm þýðinguna, og hvatt þá
til, ef það væri eklki, að láta eitt-
livað t'l sín heyra áður en farið
yrði að prenta vasaiútgáfuina’. —•
Og skil eg naumast, að séra Fr.
B. sé svo fátækur að sanngimi,
að hartu kallti það "róg”.
Hitt er ragl og markleysa, ef
dylgjur “Vamaglans” um breyt-
ingar uppástUTtguna þýða það,
sem séra Fr. B. segir, “að þær
bafi verið (mér) endursendar með
þe’m ummælum, að f>ær hefðu við
ekkert að styðjast nema vanþekk-
inguna eina”. — Eg er hinæddur
um, að þaið. hafi verð e.snhver
“lygaandi”, sem veitti honum þá
fræðslu, því að sannleikurinn er
sá, að brezka félagð eða ritarar
j>ess liafa aldrei endlursient mér
neitt af breytingartillögum mínum
né áiit sitt um einstaikar þeirra
heldmr sagt nteð almennum orð-
um, að sér sýndust sumar þeirra
mkilvægar; -— Vndia Iþefir það
komið fram í veriki frekar en eg
bjóst við eða fór fram á, þar sem
biblíufélagið var ófáanlegt til að
endurprenta stóru útjgáfuina ó-
L.reytta. — En um það' hafðii eg
engan gran fyr en nokkrum dög-
um fyrir biblufélagsfiuinid'inn hérí
Reykjavík í vor sem leið.
Þegar brezka b.bliufélagið fókk
að sjá fáein sýnishiom af nýju,
þýðingttnni, þá varð því sem sé
meira 'kapþsmál en mér að breyt-
ingar kæmust að þegar í staS; en
til þess að gjöra eflckil tþýSendunum
of örðugt að ganga að samning-
unt hefir það leyft, að þýðing-
arnar mættu vera tvær á þeim
stöðum í stóru útgáfunnj?, sem
biblíufélaginti virtust aitflvugaverð-
astir.
Scmuleðis er þaö ósatt, að eg
haf’ beðið presta kirkjufélagsins
ab koriTa tnínum hreyt'ngartillög-
um á framfæri við brezka 'bibliu-
félagið; eg er ei:nfæir urn það enn
j>á, þrátt fyrir alllar “góðgjarnar”
fréttir, sem einhverjir hafa flutt
j>vi um mig n.vlega.
Séra Fr. B. og ‘'Varnaglirui”
hians fara því möð öfugan “sann-
lerka” í báðiuim þessiuim atriðtum—
aldrei þessu vant.
Bezt er }>ó “rú’sínan i endan-
tim”, því að j>ar miiðlar sóra Fr-
B. oss ‘“íávísum” af fróðleilk sin-
um og segir í fyrnefndri hug-
vdkju: “Það er þekkingin
ein, sent ráðlið hefir breyt’ng-
um á einstokum rittiiingargreinum
og bókinni allri.......... Og það
er þekkjngin ein, sem hrundið
hefir af stað þeirri bre)itingui í
guðfræðilegum efnlutn, er nú vek-
ur eftirtekt svo mikla í heim-
inum.”
Lvkki vantar fullyrðingarnar og
j>elkkingarhrokann, og ’ líklega
verða einhverjir svo fávísir, að
þeir trúa slíku í blindhi, — en
fróðlegt væri að fá að heyra sann-
an r fyrir þessum staðhæfingum.
Séra Fr. B. yrði ekki lengi að
verða heimsfrægur, ef hann gæti
t. d. sannað, — svo að eg nefni
fyr siðara atriðið,- — að “þckk-
ingin ein” vald'i því, að “nýja
guðfræðin” vefengir flest eða öll
kraftaverk. sem biblían segir frá,
Harald' líöffding háskólakennari,
sem Fr. II. bregður væntanlega
ekki ttm þröngsýni og fáfræði
eims og fyrverandi embætti sbræðr
um sínuin i kirkju félaginu, kann-
ast þó við i nýkjominni bók þRel-
igion og VidenskabJ, að vísindin
geti ekki ósannað kraftaverfldin.
Þáð er rangt af séra Fr. B. að
setja ljós sitt uudir mæfl:ker, hafi
hann fundið þessar sanmanir.. —
Fliestir ktmn.ug’r mumu fremur
ætla. að tilfinning og vílji, heldur
en “þekkingin ein”, Ihnfi, hrundið
efasemdástefnumni af stað. —
hamgað til sannanir koma fyrir
því gagnstæða-
Fyrri staðhæfingin sýnir, að séra
Fr. B. er annað hvont lítt kumn-
qguir nýju biblkiþýðingumni eða lítt
-darfærinn með (SannlIlel:lkanln,, Jwi’
að annars heföi hamn ekki leyft
sér að segja: “Það er þekk’tngin
eim, sem ráðið fliefír breytingum á
einstökum ritniingargreinum” o.
s. frv.
Heldur hann, að það séu nægax
sannanir fyrir anmairi e’ns stáð-
hæfingu j>ótt nýja þýðingin sé viða
vandaðri en eldri þýðingar og
málið á gamla tsetament’nU yfir-
le’tt mjög gott? Gallamir geta
samt verið margir, og það er ekflci
annað en þröngsýni og hnoiki að;
kenna fáfræð’ eimni um aðfinn-
ingamar. Eða hefir hamn enga
hugmynd um, að þýðendumir
kannast jafnvel sjálfir við, að
þýðingu nýja testam- sé að ýmsu
ábótavalnt ?
Eg ætla ekki að deila við hann
um Jahve nafnið í þessu sam-
ba, hd':, þótt sumir hebreskufræð-
ingar telji ój>arfa að halda þvi í
alþýðit-útgáfui og’ kirkju-útgáfu
r'fningar'mnar; enda hafa þýðend-
umir sjálfir dæmt svo, þar sem
j>ei,r treystast ekiki tl að talka J>að
í hamdbokina.— Kallið hana aldr-
ei annað en “Jallive-'bibliu”, sagði
jafnvel e’tt af sókmarbömum séra
Er. B. sjálfs rnýlega.—Em sleppum
því.
Eg ætla ekki heldur áð fara
hér út í fmmtexta samanburð né
úrfellingamar í nýja testament-
nu, enda er mér ókuinmuigt um
fróðleik séra Fr. B. í þeim efn-
um ; en lilitt er hann væntanlega
fær um' að kannast viði, að það er
ein af meginreglttnum v:|ð hverja
vandaöa-b 'blíuij)ýðingu,áð sama orð
fmmmálsins, er alstaðar þýtt með
sama oröt, eftir því siem frekast
er unt. Þáð er fltarla m’kilvægt,
að þessa sé vel gætt, fyrir alla þá,
sem lesa ritninguna valndlega, en
skilja ekki fruimmál ð, — eins og
liggur í atigum uppi, — og sötnu-
leiö s er nærri óvimnandi verk að
semja h’íbhui-oröábœikiur, j>egar
þýðendttr hirða lítið uini þetta.,
En ]>essi regla er margbrotin í
nýju þýðingunni, og j>að væri
synd að kenna “þekkingunni
einni” um það.
Eg býst við, áð Lög)bergi J>ætti
eg.nokkuð langorður, ef eg færi
að telja ]>að alt upp, sem eg hefi,
j>egar rekist á í {tessttm efnuim;
en fáein dæmi verð eg að nefna
til að sýna fralm á öfgamar í
staðhæfingu séra Fr. Bt
Eins og kumnugt er orðið, er
Jesaja 7, 14 e,mn af ágreimings-
stöð,unum. I Iebreska orðið “al-
mah”, sem þar er }>ýtt “kona”,
en þýðir í raum og vem gjafvaxta
stúlku, án tillits til þess hvort hún
er gift eða ógift, kemur fyn’r sex
s íinnum í gamla testamentinu að
J>vi er Rudin háskólakenmariinn
svenski skýrir frá í “Fatiklan” frá
1908, bls. 238. — Nú mættti ætla,
að nýja þýðingim islenzka þýdidi
það alstaðar með orðimu kona,
|)ár sem þýðenduniini er svo mikiö
ka;>psmál að halclá jwi í Jesaja
7, 14. en það er öðrtt nær.
í I. Móls). 24. 43 er ahnali þýtt
stúlka ;
i II. Mós. 2, 8: mær;
í Sálm. 68, 26: yngismær;
í Orðskv-. 30, 19: 'kona;
í LjóSaljóðum 6, 8: urngfrú.
Sanni nú séra Fr. B. ef hann
getitr, að “j>ekkingin ein” hafi
ráðið sJík.ri samkvæmnh
Vera má, að hebresíku-fræðing-
ar geti funcL'iS' fleiri sivipuð cflæmi
í gamla testamentinu, en um það
get eg þó ekki fuJIyrt, því að það
er ékki verið að hugsa um aði
kenna oss hebreáku fltér í presta-
skólamum i Reykjavík, þótt mikil
séu þar vísindin .
Hiitt getum við séra Fr. B. vit-
anlega tóð'r séð, aði mörg er ó-
saimkvæmnin og ónákvæmmin í
nýja testamentinu.
Hér akulu að e’jns nefnd tvö
dæmi af mörgum:
. Gríska sögnin proskynein getur
bæði þýtt “að veita lotningu” og
“að tilbðja”; em af hvaðá j>ekk-
.ngu er hún ýmist þýdld: að auð-
sýna lotningu,—áð vejta lotningu,
—að tilbiðja,— að lúta — og að
biðja'st fyrir? í Lúkas 24, 52
tilbiöja lærisveinamir Krist, en í
Matt. 28, 9 og 17 “ve’ta” konurn-
ar og lærisveinamir Kristi “lotn-
ingu“; og kemur liklega engum
ógrískufróðum mann.i í ,hug að
hér sé umi sania orð að ræða á
frutmmálinu. — Að vísu býst eg
við, að mér verði svarað, að jx>l-
fall sé með sögninni hjá Lúkasi,
en j>águfall hjá Matteuisi, — en þá
j>ætti ntér fróðlegt að fá að vi.ta
hvers vegna sama gríska sögnm
sé þýdd “tilbiðja” i Matt. 4, 9,
þar sem verið er að tala um Saí
an, þvt að þar er einnig þágufall
með sögninni.
Eins og kumnugt eir sagði Kris;-
ur oft sömu orðin við sjúklingana
er hanm hjálpaðlj, orð, sem þýdd1
eru oftast í Oxford-útgáfunni:
“Trú þín hefir hjálpað þér.”
Það er ekkert að þe’irri þýðingu
aþ finna, því að í því getur fal:st
bæði líkamleg og andleg hjálp,
cins og oftast felst í þeirri sögn
(sósein) í gríska testamentinu;
rnda er lam’reðlilegast að; h.ugsa
sér þá merkingu í þessum orðum
Kr.'sts- í nýju þýðingtii nýja tsestm.
frtá 1906 eru jxissi 'sömu orð'
ýmist jtýdd “trú þín hefir frelsað
þ g” eða “trú þín hefir ,gjört þig
he.lan”, alveg af hiamdiathóíi, ao
því er séö verður, enda þót.t hér
sé ærimn miemiingatntmur, 1 bibl-
íuútgáfumni frá 1908 er j>ó gætt
nieiri samkvæmini og orðin jafnan
þýdd: “trú þín ihefir gjört þg
lieilaa” — nerna í Lúkas 7, 52,
enda mælti Kristur þessum orðttm
þá við fullfríska konu, og þvi hafa
j>e.r neyð'st til að skrifa þar: “trú
þín hefir frelsað þig.” _________ —
Ógrískulærður maður mættti ætla,
er liann les í Mark. 5 : “trú þín
heíir gjört þig heila, .... vertu
heil a,f mein'i, þínu”, aði sama orð-
ið standi í fnunmálinu um ‘lieila’
og ‘he.l’, en það er öðru nær, eims
cg séra Fr. 15;. ihlýtur að kannast
við, ef hiann fltefir ekki alveg
gleymt grískunni.
Þurfti aið fltafa þessa ósam-
kvæinmi í þýðinguinni til að gefa
j>e rr. slkoðum undlir fótinn, að
Jesús hafi jafman “læknalð með
eintómitim sálarállirifum”, j>ar sem
nægilegt traust á honum var fyrir,
eða af hverju er húm komin? —
Naumast af “jiek/kingui einmi.”
Þýðendúrnir hafa tekið það vel
og réttilega fram að biblíuþýðingu
má ekiki sniða eftir? trúarlærdóm-
um, helchir eiga þeir aiö Iaga sig
eftir fcniblíunnni.; — en það geta
fle'ri verið “tjóðraðir af trúar-
lærdómum” en ”gömlu guðfræð-
ingarnir.”
Eg ætla ekki að þreyta lesend-
ur á fleiri upptalningum; hver
sem. grísku s’kilnr, getmr , sjálfur
fmndiið nóg að velja úr, hvað sem
“jækkingunni” hans jséra Flr. B.
líður. En að endmgu v.ildi eg
mega ráðleggja ihonum að varpa
eklci eins hlálega af sér hógværð-
arkápumnmi, er ltann skrifar næst
unt Jtessi efni, |>ví að annars gæti
svo farið, að bælði yrði, vinum
hans í Reykjavtk eríllðara að telja
fólki trú um, að “kærleikurfnn,
hógværðin og víösýniö” séu að-
aleinkenni Jians, — og eins gætu
storkunaryrði hans t J presta
kirkjufélagsims haft öfug álhrif
við það, sem hamn mun ætlast til.
Kemst þó seinna fari, prcstur
minn-
Reyikjavík, 3. Des. 1910.
S. A. Gíslason.
Nýja “Ljósgeisla” er verið að
prenta, sem kallaðir eru “Ljós-
geislar I.” “Ljósgeislar” þeir, sem
hafa verið til sölu og eru enn,
kallast “Ljósg. II.”, eins og þeir
vita, sem hafa notað j>á. Þessir
nýju “Ljósgeislar” eru með lit-
myndum etns og hinir, en mynd-
imar vitaskuld aðrar, og lexíumar
J>á eins, sem fylgja þeim. 52
spjöld eru í hverju eintaki, rnieð 26
mynlum og.sögum úr nýja testa-
ment nu, og 26 myndum úr gamla
testamentinu. Eintak hvert selst
á 15 cent. Eru nú sunnudags-
skólar og aðrir, sem eignast vilja
þessa nýju “Ljósg.”, beðnir að
senda pantanir sínar eins fljótt og
unt er til hr. J. A. Blöndals, P. O.
Box 3084, Winnipeg, Man., og
helzt láta andviröi fylgja pöntun.
Nefndin.
Mesta hætta af kvefi er sú, að
það snúist upp i lungnabólgu. Hjá
því má komast með því að nota
Chamberlains hóstameöa! fCham-
berlain’s Cough RemedyJ, sem
bæði læknar kvef:S og kemur í
veg fyrir lungnabólgu. Selt alls-
Tilboð um vistir handa Indíánom.
Lokuðum tilboðum, stíluðurD lil undir-
ritaðs og merktara á umslaRÍnu,
..Tenders forlndian 9upplies“, verB-
ur veitt viðtaka á þessari skrifstofu til há-
depis á miCvikudaf;inn 18 janúarigu, um
að láta í té vistir handa Indíánum á fjár-
haRsárinu, sem endar 31. marz 1912, að
greiddum tolli, á ýmsum stöBum í Mani-
toba, Saskatchew">n og Alherta.
TilboBs eyBublöB meB öllum skýringnm,
geta mern fengiBhjá undirrilnBum. Lægsta
boBi verSur ekki endilega ttkiB, né ookkru
þeirra.
BI08 sem birta auglýsing þessa án leyfis
stjórnardeildarinnar, fá enga borgun fyrir.
J D. McLKAN.
Asst. Deputy and Secretary
Department of Indinn Affairs, Ottawa.