Lögberg - 01.08.1912, Qupperneq 1

25. ARGANGUR
WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGINN
I. ÁGÚST 1912
NUMER 31
Hver sigrar?
]»ó að þess sé lítið getiðí í blöð-
um upp á síðkastið, hérna megin
landamæra, þá kraumar ekki all
lítið i kosninga katlinum syðra.
Fá blöð höfum vér séð, er telja
líklegt, að Taft nái kosningu, hitt
gera 'blöð hans >kappsamlega, að
vinna á móti Roosevelt. T. R. er
ekki iðjulaus, heldur ferðast um
og heldur ræður; sýna sig víðía
vinsældir hans af alþýðu, en þó
vill honum þungt veita i sumUm
ríkjum, þarsem bæði blöð og
flokksforingjar standa í móti hon-
um.
Forseta kosning er svo háttað
í Bandarikjum, að hvert ríki um
sig kýs kjörmenn, vissa tölu eftir
fólksfjölda, New Ýork ríki flesta,
45 kjörmenn, Pennsylvaniá 38,
Illinois 29, Ohio 24, Texas 20,
Massachusett og Missouri 18
hvort, og önnur þaðan af færri, —
alls 531 kjörmenn. Þeir kjósa
um þau forseta efni, sem útnefnd
hafa verið, og þarf einfaldan
meiri hluta, 266 atkv., til þess að
kosning sé gild. Það er aðalvið-
fangsefni mjög margra þar syðra,
að gera liklega áætlun um, hvern-
ig atkvæði kjörmanna muni falla,
og fer útkoman hjá hverjum og
einum rnest eftir því vitanlega
hvern sá vill láta vinna, en um
það virðist flestum koma saman,
að enginn þeirra þriggja, Roose-
velts, Tafts og Wilsons, muni geta
haft sigurinn, nema með fylgi
kjörmanna New York rikis. Ef
svo skyldi fara, að atkvæði kjör-
manna skiftast þannig, að enginn
af forseta efnum fær nægilega
mörg atkvæði, þá kemur forseta
kjör undír ljiina einkjörnu delid
þings í Washington, en þar eru
Demokratar i meiri hluta. Enn-
þá er hvergi nærri mögulegt að
ráða 'í úrslitin, en að svo stöddu
máli virðist mega kalla það slysa-
legt, ef Demokratar koma ekki
sinum mianni að, er hinn flokkur-
inn er tvískiftur og sjálfum sér
sundurþykkur.
Fátítt slys.
Allir ;hafa heyrt söguna af pilt-
inum. sem þóttist vera staddur i
lífsháska og hrópaði á hjálp, en
hló svo að öllu saman, þegar fólk
kom hlaupandi — þangað til hann
komst i verulegan lifsháska og
kallaði, en þá kom enginn. Þetta
sannaðist áþreifanlega í Toronto
fyrir nokkrum dögum. l'veir
ungir menn voru á bát úti á vatni;
hvolfdi bátnum með þá, þegar
minnst varði; annar var syndur,
en hinn ekki; sá hélt sér í bátinn
og kallaði á hjálp, en félagi hans
synti til lands. Þetta skeði ná-
lægt þeim stað, þarsem sogpípa
liggur úr vatninu1,, og inn í
bæinn; þar höfðu drengir oft leik-
ið sér að því að láta eins pg þeir
væru að sogast niður í vatnið, og
hrópuðu á hjálp; en er fólk kom
að í ofboði, þá hlógu þeir og hædd-
ust að þvi. I þetta sinn var fullt
af fólki á vatnsbakkanum og fjöldi
báta; þegar veinin heyrðust í
juanninum. sem hélt sér í bátinn.
þá liugsuðu allir, að hann væri að
gera að gamni sínu, og hreyfðu
sig ekki, og þegar félagi hans komi
í land af sundinu, þá fór á sömu
leið, að honum var ekki trúað
fyrst. Svo hættu hljóðin allt i
einu, og var þá róið út. Þá var
•maðurinn losnaður við kænuna
og sokkinn. Enginn þorði að
stinga sér þar, þó margir góðir
sundmenn væru viðstaddir, hugs-
uðu líka, að hinn druknaði hefði
sogast inn i pípuna. en þó náðist
líkið eftir 40 mínútur.
— Prófessor í dýrafræði við
Kristíaniu háskóla varð kven-
maður nýlega, Kristín að nafni,
Bonnevie, fertug að aldri. líún
hefir starfað veð háskólann æðji
lengi, og reynst lagin til að fá
piltana til að læra.
— Getið var um fimm bama
dauða á heimili í P. E. I., og var
móðir barnanna loks tekin föst
fyrir grun um að hafa banað þeim.
Nú hefir hún játað sök sina og
er dæmd til lífláts. Þó hefir dóm-
stóllinn mælt sterklega með því, að
hún verði náðuð, en ekki er getið
um mólsbætur né hvatir til glæps-
ins. i
Hernaður og hryðjuverk
í Mexico.
Ennþá berjast þeir í Mexico
Orozco sá er mest traust hefur
uppreisnarmanna, og um eitt skeið
virtist kominn nærri því að> steypa
Madero, fer nú á hæli vestur eftir
landi norðan til, en sá herforingi
er nefnist Pluerta, sækir eftir
honum. Sundurlyndi mikið er í
liði Oroscos, að sögn, og ýmsir af
undirmönnum hans til þess búnir,
að taka hann af völdum og lifi.
Hann er sagður stórauðugur, en
þeim auð hefur kona hans komið
undan, og bíður hans hvortveggja
í San Francisco. •
Zapata heitir annar herforingi
uppreisnarmanna. Hann fer yfir
landið fram og aftur, og kemur
þar fram, sem sízt varir. I liði
•hans eru útilegumenn og spell-
virkjar, hið mesta illþýði. Zapata
þessi komst nærri höfuð'borginni
fyrir skömmu> og sat þar um
brautarlestir., I einni voru 75
farþegjar, karlar og konuUf og(
50 hermenn. Uppreisnarmenn
lögðu dynamite undir teina og
létu það springa þegar lestin kom,
og veltu svo togreiðinni, tóku síð-
an til manndrápanna. 84 voru
drepnir, þar á meðal 50 hermenh.
Mörgum unnu þeir á er áður voru
óvigir af sárum; oliu heltuj þeir
3’fir vagnana og brendu til ösku.
Þar brunnu margir sárir menn.
Kvenfólk svívirtu þeir, drápu sið-
an og Iimlestu. A hverjum degi
kemur til vopna viðskifta með
uppreisnarmönnum og stjórnarinn-
ar liði. Einn daginn voru drepn-
ir 60 menn af Zapata, og næsta
dag 40 af stjómarmönnum.
Upphlaup í Port Arthur
Verkamenn C. N. R. félagsins,
er áð vinnu voru, á skipabryggj-
um félagsins i Port Arthur, hafa
lagt niður vinnu og hófu óspektir
á mánudaginn. Lögreglumenn
vildu skakka leikinn og varð' þeirra
viðureign svo hörð. aðí fjórir lög-
gæzlumenn sættu meiðslum, þar
á meðal lögreglustjórinn svo mikl-
um, að hann er talinn af. Af
verkamönnum var einn dqyddur
og annar slasaður, bræður tveir,
báðir ítalskir, og nokkrir aðrir
meiddir allmikið. Þar næst var
herlið kallað til hjálpar. og nokkur
hluti bæjarins settur í herkví af
200 hermönnum. Verkamenni hafa
lengi heimtað kauphækkun, 5 cent
um klukkutímann, en ekki fengið.
Þeir hættu verkum á mánudag,
og fóru spaklega, þar til lögreglu-
maður vildi koma fram sínumi
vilja í þeirra 'hóp; því vildu þeir
ekki una, og þegar lÖgreglustjóm-
in kom með aðra fjóra, og réðl á
hópinn með byssivm á lofti, þá
voru þeir barðir niður með kylf-
um, en sumir skotnir.
Eftir það fóru verkamenn spak-
lega, eins og ekkert hefði ískorist.
gengu um göturnar í fylkingum og
margir með þeim, börn og konur
þeirra, að biðja bæjarmenn liðs í
baráttu þeirra við félagið. Búist
er við að hermenn geri húsleit hjá
verkamönnum, að taka vopn af
þeim, og þykir líklegt, að þá komi
til bardaga.
Skip rekast á.
Skipsbáknið IJmpress of Brit-
ain, er C.P.R. félagiðj á, rakst á
annað skip, kolabark úr járni, í
St. Lawrence fljóti á laugardag-
inn. Barkurinn sökk, en skip
komst við illan leik til hafnar í
Quebec. Stórar jámplötur úr
barkinum stóðu út úr kinnung og
stefni hins stóra skips, og sýndi
Jvað ljóslega með hverjum hætti
slysið hafði orðið. í Quebec
eru engin naust svo stór, að þar
verði gert við þetta stóra skip og
hvergi hér i landi nema i Hali-
fax, en þar er herskipið Niobe i
aðgerð, svo óvænlega horfir með
viðgerðina. Skipið hafði mikinn
flutning og fjölda farþegja.
—Gömul kona kom til borgar-
stjórans Montreal, og bað hann
ráð'a. Þegar maðurinn hennar
dó, átti hann 2,000 dali á banka,
en þegar hún fór að vitja þess, þá
var einhver búin að draga út alla
þeningana. Borgarstjórinn vis-
aði gömlu konunni til lögmanns.
Hækkun talsímagialda.
Af talsímamálinu ei* þær fréttir
að segja umfrarn það er fyr er
getiö, að talsímagjöld hafa verið
hækkuð um allt fylkið, fram yfir
það sem verið hefur, þó að hækk-
unin sé ekki eins mikil og ráð-
gjört var í desember síðastliðnum.
Ilér eru tekin upp nokkur atriði
úr tillögum símastjórans.
Fyrir notkun sima alla tíma sól-
arhrings út um land er borgunm
ráðin $40 fyrir verzlanir og $25
fyrir aðra. í Brandon $35 fyrir
verzlanir, $20 fyrir heimili í bæn-
um, $25 í sveitunum í kring. í
Selkirk $25 í verzlunum, $20 fyrir
heimili innanbæjar, $24 i sveitum
umhverfis, og sami taxti i Por-
tage la Prairie og fleiri stöð|um.
Á Gimli og Icelandic River $20 í
verzlunum, $15 heimilum en $20
í sveitum umhverfis. Á Baldur
og í Glenboro $22 í verzlunum.
$15 á heimilum $22 í sveitum.
Þessi taxti er ekki genginn í gildi
ennþá. Skriiflagum mötmælum
veröur viðtaka veitt á skrifstofu
“Public Commissioner’’ í Winni-
peg til 10. ágúst. '
Ráðherra störfin.
Ráðgjafar vori]ú, 'Bord’en bg
saniverkaniemi hans fjórir eru nú
koninir til Parisar og sitja þar
veizlur í dýrlegumi fagnaði. Sendi-
herra Breta fylgdi þeim á fund
Fallieres forseta og þar hélt Mr.
Borden ræðu á frönsku], og þakk-
aði fyrir góðar viðtökur, hrósaði
dálítð frönskum í Canada, og gerði
sig yfirhöfuð eins blíðan og kur-
teisan og hann gat. Síðan var
ráðherrunum haklin veizla af
brezkunt kaupmönnum í París, ag
voru þar enn ræðuhöld með miklu
hrósi um þá frönsku" í Austur
Canada.—Hon. Bob. Rogers ætl-
aði til Evrópu í sumar líka, að
skemta sér einsog embættisbi'æð-
ur hans, en fékk ekki að fara, þeg-
ar til kom, fékk boð frá Borden
að bíða, þangað1 til hann kæmi
heim. Sá sem gengur í stað Bor-
dens og allra hinna ráðgjafanna, í
sumar, hefur vanalega engri deild
að stjórna, er embættislaus, þó
hann hafi ráðherra laun, en> eigi
að siður stjórnar hann fyrir þá
al!a, þegar með þarf. Vér kunn-
um engin deili á manninum, mun-
um ekki einusinni hvað hann heit-
ir, en annaðhvort er, að hann er
livalur að vinna, ellegar ráðherra
störfin eru ekki fjarskalega þung.
Lögregla í klípu.
Úndirforingi í lögregluliði New
York borgar, Becker að nafni,
hefur verið tekinn fastur og kærð-
ur um að vera ráðbani Rosenthals,
þess er myrtur var fyrir nokkrum
dögum í þeirri Lorgj. Roseni-
thal átti spilaholu, og kom því
upp að lögreglan ætti lilut í henni
með sér, og vildi kúga sig til að
gjalda mútur til þess að vera.
óáreittur, rneira en honum þótti
sanngjarnt! Þegar hann vildi
ekki borga, og hótaði að segja alla
sögu þá var hann drepinn úti fyrir
einu, hóteli er hann hafði verið
kallaður til; gengu að honum fjór-
ir menn og skutu hann til bana,
fóru svo sína leið í bifreið. Lög-
reglumaður stóð skamt frá, ; að
sögn, og skifti sér ekki af hvað
fram fór^ en tveir óviðkomandi
menn gengu hjá í sömu svipan,
fónaði annar eftir lækni, en hinn
fór til næstu lögreglustöðva og
sagði hvað gerzt hafði. Þar
var hann tekinn og settur í fanga-
klefa, númerið á bifreiðinni', er
hann háfði tekið eftir, var bókað
rangt eftir honum, og: fleira þótti
grunsamlegt í aðferð lögreglunn-
ar. Sá sem sökina sækir af
hendi hins opinbera er talinn
beita keyptum spæjurum fyrir sig,
með því að' lögreglunni sé ekki
treystandi til að gera annað en
flækja málið. Komizt hefur það
upp, hverir morðingjarnir eru,
og er sumum náð, en sagðir eru
þeir aðeins verkfæri lögreglunnar
eða þess, sem tekinn er fastur,
hins fyrirnefnda BedkerS, yfir-
manns í lögregluliðinu.
Ný orð?.bók.
Herra H. S. Bardal, bóksali,
hefur sýnt oss boðsbréf ásamt
sýnishorni að hinni nýju oröabók
islenzkrar tungu, er Jón Ólafsson.
ritstjóri, hefur unnið að í mörg
ár, og nú á að fara aðl gefa út.
Samkvæmt boðsbréfinu á orða-
bókin “að taka yfir öll orð úr
fornmálinu, nema ekki annað úr
skáldamálinu en það sem i Ed!d-
unum kennir fyrir; einnig tekur
hún úr nýja málinu öll þau orð.
er höfundurinn hefur komist yfir,
og hefur hann hagnýtt þar orða
bœkur þær, sem til eru með þýð-
in>gum á útlend mál, þar ámeðal
öll orðasöfn Jóns rektors Þorkels-
sonar, og auk þess orðasafn dr.
Schevings, sem dr. Jóni Þorkels-
syni hefur verið ókunnugt um; en
óað eru 3 bindi skrifuð i 4 bl.
broti. Sjálfur hefir höf. safnað
allmiklu af orðuni bæði úr bók-um
og daglegu máli; sérstaklega færir
hann til mesta fjölda merkinga og
orðskipana, sem fyrir koma í
b(>kum eða tiðkast í daglegu máli en
aldrei hafa áður komist í nokkra
orðabók.—Auðvitað hlýtur margt
að> vanta í þessari frumsmið1 eins
og í öllum slikum,. en svo auöug
verður hún, að hún hlýtur að
verða sá grundvöllur, sem allar
siðari orðaibækur i mlinu verða að
byggja á ('með leiðréttingum og
viðaukum), og eins verður hún
uppspretta fyrir þá er semja minni
orðabækur (t.d. yfir inýja málið
eitt, eða skólabækurj.
Nú er verið að prenta 1. hefti,
sem verður 25 arkir i 4bl. broti
áþekt brot og á orðabók Bjarnar
Halldórssonar. Hvert hefti
verður stinnheft með1 léreftskili,
svo að það þoli óskemt notkun,
þar til er hvert bindi er fullnað/
Hvert slíkt hefti kostar $1.40 og
er hugsað til að> koma 1 eða 2
heftum út á ári eftirleiðis.
Þess er vænst, að enginn barna-
skóli geti verið ; # þessarar bókar,
og að fjöldi manna, bæöi hér á
landi, og þó einkum vestanhafs
éþar sem þörfin er enn meiri og
þar sem menn finna betuq til
þarfarinnar, af því að þeir eru
vanir slíkum bókum á enskuj,
gerist áskrifendur að henni.
Menn eru beðnir að athuga það,
að margir áskrifendur eru skyl-
yrði fyrir, að útkoman geti geng-
ið svo greiðlega sem til er ætlast,
og að mönnum er léttara að eign-
ast bókina á þennan hátt, en að
kaupa hana siðar alla í einu. Hún
verður að minsta kosti 16 hefti,
en ef til vill fleiri. í
Félag i Reykjavik gefur út
orðabók þessa; formaður þess er
Próf. Eiríkur Briem. en gjaldkeri
Ben S. Þórarinsson, kaupm.
Þessa orðabókarsmíð má skoða
sem stórviðburð i ibókmentun
vorum. Hennar hefur lengi
verð mikil þörf. Þeir sem hafa
fyrir atvinnu eða aðalstarf aðl
rita íslenzku, hafa orðið að heyja
sér orðaforða sjálfir af ýmsum
bókum, og hafa í því efni sem
öðrum staðið ver að vigi heldur
en allra annara landa rithöfundar,
sem hafa fjöldamargar orðabæk-
ur til að hverfa, hver á sínu tungu-
máli. Þegar þessi orðabók er
út komin,, ættu þeir ekki að þurfa
að leita annarstaðar að orðum og
sameitum. Um það hvernig
orðabókin er úr garði gerð, er
ómögulegt að dæma af því littla
sýnishorni sem boðsbréfinu
fylgir, en alkunnugt er, a‘ð herra
Jón Ólafsson er pry-ðis vel að sér
í voru móðurmáli og hefir
starfað að þessu efni um mörg
ár með miklum áhuga. Ástund-
tm íslenzkrar tungu hefur verið
honum kær frá því hann var ung-
lingur og hann er handgenginn
hinum beztu fyrirmyndum annara
þjóða i þessu efni. Það er í
mikið ráðist af félaginu, að gefa
út annað eins stórverk og þctta
verður; það er vonandi að ís-
lendingar sýni tungu siani þá
ræktarsemi, að þeir gerist áskrif-
endur að bókinni, svo að útgáfa
hennar frestist ekki fyrir áhuga-
leysi almennings.
Hvaðanæfa.
— Obels neftóbak hefir marg-
ur Islendingur reynt, og það að
g|óðu. Winther hét rnaður, er
byrjaði að búa til það rjól i Ála-
borg árið 1787, með konunglegu
einkaleyfi; ekkja hans giftist svo
Obel, er hélt áfram starfi síns
forseta; þriðji maður ekkjunnar
hét Vinding, sem og hélt áfram,
rjólverkinu, þartil stjiýpsomir
hans, Obel að nafni, tók við, og
hefir verksmiðjan og rjólið síðan
verið kent við hann í nálega hálfa
öld.
— I Helsingja borg við Eyrar-
sund er granit steinn á leiði í
kirkjuskoti. Sá steinn spáir svo
vel veðri, að enginn maður né
áhald, sem menn hafa tilbúið, ger-
ir betur. Steinninn verður all-
ur votur utan ef á rigningu veit,
en þornar á móti þurki. Steinn-
inn er æva gamall og eru smáboll-
ar ofan i liann og sprungur; þær
verða stundum alveg fullar af
vatni, ef rigning er í aðsigi.
— Þess var nýlega getið, að
Norðmenn lföfðu lagt undir sig
fossa á íslandi. Nú kemur sú
frétt, að þeir hafi stofnað félag til
þess að hefja skipaferðir frá
Evrópu yfir Gandvik til Bjarma-
lands. Þar leggja þeir upp í fljót-
ið Tenessej, sem er stórskipum
fært langt upp i land, allt að þeim
stað, þarsem járnbrautin itrikla fer
yfir hana, er liggur um þvera
iSíbleríu, Ifrá Mozkwa tiilVladi-
vostock á strönd Kyrrahafsins.
Fyrir ofan þá jarnbrautarbrú eru
strengir í fljótinu. Þá ætlar
Rú|Ssastj;órn að láta sprengja
burtu, og verður elfan þá skij>
geng alt suður i Kinaveldi. Land-
ið umhverfis stórelfuna byggist
óðum, ekki siður en aðrir partar
Síberíu, og ætla Norðmenn aö
tryggja sér sinn skerf af verzlun
við þarlandsmenn. ITið fyrsta
skip þeirra er lagt af staði í þessa
ferði, hlaðið enskum varningi, en
nóg er að flytja til baka, bæði
skinnavöru, flax, korn o. s. fr.
—Svo er sagt. að stórmikið land
í útnorður af Shoal Lake, þarsem
heitir Rossburn, hafi verið selt ný-
lega fyrir 450 þúsund dali. Auð-
menn keyptw landið, frá New
York og Tóronto.
Látinn er keisarinn í Jap-'l
Ian og elzti sonur hans tek- |
inn við. Engrar breytingar <
vænta menn í stjórn lands- <
ins við þau skifti með því (
Íað þeir höfðingjar, sem haft <
hafa stjórn landsins í hendi <
sér, halda henni eftir sem (
5 áður. |
Heiðurssamsæti
var Jijóðskáldinu séra Matthíasi
Jochumssyni haldið á Hótel
Reykjavík laugardaginn 6. þ. m.
kl. 8 að kveldi. Forstöðunefndin
hafði og boðið Elínu dóttur skálds-
ins sem heiðursgesti.
Samsætið sátu um 80 manns1,
konur og karlar.
Dagblaðið “Vísir” segir svo frá:
Fyrir rninni heiðursgestsins,
séra Mátthíasar, talaði skáldið
H. Hafstein. Var sú ræða fögur
og. snjöll. Hann kvaðst kvöldið1
áður hafa verið að reyna að búa
sig undir ræðu þessa, en ekki
getað áttað sig á, hvaö' hann ætti
helst að segja, — hefði svo sofnað
útaf frá öllu saman. Þá hefði sig
dreymt. og sagði hann draum
'sinn: Hann þóttiist staddur í
stórum :sal bg gjlæsilegum>, og
lagði um hann birtu af lýsigulli
skínanda. Þar sá hann mann
standa í dyrum; lýsti hann mann-
inum og var þar auðkendur Matth-
ías. Þá sá ltann skara hinna
ágætustu Islendinga koma fram,
þá Tón Arason, Eggert Ólafssoni,
Guðbrand biskup, Stefán i Valla-
nesi, Hjaltalín landlækni. Jón Sig-
urðisson og marga fleiri, rétta
skáldinu höndina og fagna því
hjartanlega, — Jióttist hann vita,
að Jjeir væru að þakka honum fyr-
ir, að hann hefði ort um þá látna
ódauðleg ljóð. Þ"á sá hann þrjá
menn fagna skáldinu —. lýsti hann
Jæimí, og var einn þeirra svipmikill
með hátt og hvelft enni i búningi
fyrri alda og hafði pípukraga, —
annar forkunnar fríður með svart
hár og hrokkið, — sa príðji var
bjartur yfiríitum og hrokkið hárið.
Kendi hann þar snillilega þá hina
útlendu, er Matthias hefir (þýtt
eftír meistaraverkin, ,þó Shakes-
peare, Byron og Tegnér. En er
skáldið vildi ganga í salinn, kvað
við rödd, er hrópaði: Ekki enn!
Og hurfu þá allir glæsilegu svip-
irnir. Kvað hann séra Matthías
enn standa í svo miklum ábyrgð-
um fyrir þjóð sína, að enn væri
honum ekki leyít af forsjóninni
að fara að samvistum við hina
framliðnu. — Margt fleira talaði
Hafstein hlýtt og hjartanlegt í
garð skáldsins, en skáldið svar-
aði þegar fám orðum og vel völd-
um.
1 Ræðu héldu og dr. Guðmi.
Finnbogason um þá Matthías og
Steingrím báða “svanhvítu” snill-
ingana, er sátu þar við háborðið,
hvor við annars hlið Einar
Hjörleifsson, er rakti fornar end-
urminningar um kynni sín við|
skáldi'ð'; Indriði Einarsson rrunt-
ist eldri og yngri skálda, frú Bríet
Bjarnhéðinsdóttir mintist þeirra
einnig í samþ^ndi við konumar.
Heiðursgesturinn hélt ræðu fyrir
minni Geirs kaupm. Zoega, en
Geir þakkaði. Heiðursg|esturinn
mælti fyrir minni kvenna af mik-
illi fyndni. Sig. J. Jóhannesson
skáld frá Vesturkeimi flutti skáld-
inu kveðju Islendinga vestan hafs.
Fyrir minni heiðursgestsins var
sungiS kvæði eftir Guðm. skáld
Magnússon.
Samsætið fór hið bezta fram
og er borðum var 'hrundið, skemtu
menn sér við samræður og dans
litið eitt, og hóf þjóðskáldið dans-
inn. En kl. iþá fylgdu allir heið-
ursgestinum heim, var' þá æpt
fagnaðaróp fyrir honuni, en kon-
ur lögðu hendur um háls honum
og kystu JVjófðskáldið. Skáldið
svaraði lit og kysti Tryggva
Gunnarsson vel og lengi aö skiln-
aði. Fóru menn svo heim að sofa
eftir sumblið.
Collegiate prófin.
Prófum nemenda viði Collegiates
í Manitoba, er nýlega lokið. Hcr
fer á eftir upptalning íslenzkra
nemenda, er þau Jiróf hafa stað
ist. Nöfnin höfum vér lesið út
úr hinni prentuðu nafnaskrá, með
góðfúsri aðstoð Miss Guðrúnar
Jóhannsson, sem sjálf er ein af
nemendunum og tekið hefur “sec-
ond class” próf með ágœtis eink-
unn. Það er ekki vandalaust, að
lesa nöfn islenzkra nemenda úr
Jieim langa lista, og kann því að
vera, að einstaka nafn hafi fallið
úr, þó að hin mesta aðgæsla hafi
verið viðhöfð. Þess mól að lok-
um geta, að nemendurnir hafa
yfirleitt staðið sig rnikiö vel, og
einkum er lofsverð frammistaða
Jæirra sem fengið hafa ágætis
einkunn, eftir þvi sem próf hafa
verið þung í ár, að allra sögn.
First Class—Eitir fjögra ára nám
Ellen Fridhilda Johannson,
Ólöf Sveinson. )
Sccond Class—Eftir þriggja. ára
nám.
Hilda Ámason, Evaline Mat-
ilda Eyólfson, Violet Fjelsted,
Guðlaug Guttormson, Margaret
Hanson, Guðbjörg Helgason,
Andrea Ingaldson, Rebecca John-
ston, Hallgerður Rose Magnusson|,
Guðný Thorsteinson. . Agæt.s
einkunm Guðrún Gunnlaugsdóttir
Jóhannson.
Third Class, Part II—Eftir tveggja
ára nám—Síðari hluti
Bamey Bjarnason. Agætis
c'mkunm Helga Ámason. Ljótun
Johnson, Mabel Joseph.
Third Class, Part I—Eftir eins
árs nám—Fyrri hluti
Halla Eyvindson. Malfridur R.
Jonson, Olavia Arason. Denna
Christianson. Rose Fredlrikson,
Christina Josefina Bergson), Anna
S. Bjarnason, Valgerður E.
Jonatanson, Helga Kernested. Guð-
borg M Davidson. Kristian S.
Friderickson, Elin Guðmundson,
Hilda J'. Johnson, Havardur Elias-
son, Aurora Vopni, Katrin Good-
man. Agœtis einkunni Thoranna
Anderson, Numi Hjalmarson,
Magnusina Magnusson.
—í Coquitlan, voru fjórir Italir
teknir fastir fyrir óleyfilega vin-
sölu sektaðir um 730 dali og allar
vinbyrgöir geröar upptækar til
300 dala.
Landið og bankinn.
á nýafstöðnum aðalfundi Is-
landsbanka hluthafa, hélt ráðherra
íslands, Kr. Jónsson, þessa ræðu
um hag landsins, og starfsemi
bankans, samkvæmt nýkominni
Isafold:
Árið sem leið var að mörgu
leyti gæðaár fyrir landið, sérstak-
lega að Jiví er snertir aðalatvinnu-
veg landsins, landbúnaðinn og
sjávarútveginn. Að vísu var
fiskiafli á Austfjörðium með rýr-
ara móti; en á Snðurlandi á Vest-
urlandi gengu fiskiveiðarnar ágæt-
lega, einkum á fyrnefnda. staðnum
Hinn óvenjumikli fiskiafli, er á
land kom á Suðurlandi, var sérstak
lega auknum innlend umbotnvörpu-
veiðum að þakka, en að þeirri
grein fiskiveiðanna hefir fyrst
verulega kveðið nú allra síðustu
árin, og hefir Islandsbanki óneit-
anlega haft mestan og beztan þátt
í að styðja þá atvinnugrein, sem
aftur hefir orðið til þess að fram-
leiðsla á fiski til útflutnings hefir
aukist stórkostlcga. 'Þessi fiskí-
veiða-aðferð hefir auk þess útvcg-
að fjöldamanns trygga og góða
atvinnu árið* um kring, atvinnu
sem virðist vera hættuminni en
fiskiveiðar á opnutn bátum og segl-
skipum. En það hefir hinsvegar
verið mjög miklum örðugleikum
bundið fyrir liankann, að binda
fast svo mikið fé, sem þurft hefir
til botnvörpuveiðaskipa, fé, sem
fyrst fæst aftur smámsaman á
nokkuð löngum tíma — og þó um
leið að geta sinnt ýmsum öörum
þöitfum 'og kröfum landsmafmá!,
sem bankinn engu1 að síður hefir
gjört og á viðurkenningu skilið
fyrir.
Til eflingar landbúnaði og
rekstri þess atvinnuvegar, þarf
einnig mikið fé, sem jafnvel út-
heimtir talsvert- lcu’gri Lorgunar-
frest á en Jjví fé, sem lánað er til
reksturs sjávarútvegi, og eins og
örðiugleikarnir hafa verið miklir á
því að fá peninga frá útlöndum
síðasta ijú árið. af ýmsum ástæð-
um, Jiá verður ekki annað sagt. en
að bankanum hafi tekist það öllum
vonum fremur, að útvega starfsfé
til reksturs aðalatvinnuvega lands-
ins.
Aukin framleiðsla hér á. landi, á
næstum öllum sviðoun, hefir eðli-
lega haft það i för með sér, að eft-
irspurn eftir peningum og veltufé
hefir stórum farið 1 voxt, og er
það sérstaklega að hauistinu til, að
mjög mikið ber á slíkri eftirspurn.
Má Jietta meðal annars marka á
þvi, að umsetningj bankans árið
sem leið hefir verið fullum 10
miljónum króna hærri en árið áðiur
1910 og hefir þannig hækkað um
c. 17% á einu ári. Er það virð-
ingarvert: hve bankinn hefir
þannig getað aukið umsetning
sína.
Land eins og Island, sem er á
miklu framfaraskeiði hvað fram-
leiðslu og efling atvinnuvega snert-
ir, er hinsvegar mjög fátækt að
peningum, þarf jafnt og Jætt á er-
lendum peningastraum að halda
inn í landið, Er það eitt af hlut-
verkum bankanna, að afla }>essara
peninga og það hefir Islandsbanki
eftir mætti reynt að gjöra árið sem
leið, ekki iiður en áður. — Þetta
hefir verið sérstökum örðugleikum
og annmörkum bundið, einkum og
vegna þess að það gengur æ treg-
ara og tregara að selja bankavaxta
bréf eða nokkur íslenzk verðbréf
erlendis, jafnvel fyrir lágt verði,
en eftirspurn eftir peningum hins-
vegar rneiri en nokkru sinni áður.
íslandsbanki gat þó keypt af lands-
sjóði og selt aftur erlendis milj-
ón af bankavaxtabréfum Lands-
bankans.
Bankanum hafa úr öllum áttum
borist beiðnir og málaleitanir um
peningalán, sem bankastjómin hef-
ir, eftir því sem bankanum hefir
verið frekast unt, gjört sér alt far
um að sinna. Meðal annars má
geta þess, að btnkinn hefir árið
sem leið veitt heilsuhælisfélaginu
talsvert lán, sömuleiðis veitt lands-
sjóði allstór bráðabirgðarlán, heit-
ið Reykjavíkur kaupstað talsvert
háu láni til hafnargerðar og átt
talsverðan þátt í útvegun láns till
þess fyrirtækis.