Lögberg - 12.09.1912, Page 3

Lögberg - 12.09.1912, Page 3
LÖGBF.RG, FIMTUDAGINN 12. SEPTEMBER 1912. 3- \ Steinolíu-einokunin. Reykjavík 30. júlí. Stjórnin hefir lagt fyrir alþingi frumvarp til laga um “heimild fyr- ir ráöherra Islands til þess að gera samninga um einkaréttarsölu á steinolíu um tiltekið árabil.” Er þaö sanra frumyart og Þpf5’, er milliþinganefndin bar á borö í áliti sínu. Fyrir framlagningu þessa frv. færir stjórnin engin rök, né heldur gefur hún því meðmæli, — þaöi virðist aöeins hafa kolanefnd- ina nafnfrægu viö að styðjast. — Neörideild hefir nýskipaö ne/nd í fnálið og hin önnur af frumvörpum milliþ. m. og eru það þeir H. H. (Tem er form. nfdj, P. j., E- P., B. Kr„ V. G. og B. J. fr. V. Til þess að gera lesendum sem ljósasta grein fyrir þýöingu þessa máls, og hvað verið er að fara með frv„ sem fer fram á að innleiöa hér fvllilega e'.nokun á steinolíu — þvi að svo er þaö rétt nefnt, þar sem bannað er öjlum nema leyfis- hafa aö flytja inn í landið og selja þessa vöru —, höfum vér komið aö máli við einn af mestu fram\væmd- armönnum þessa bœjar og óskað eftir að hann tjáði oss álit sitt.um þetta. Varð hann fúslega við því og fórumst honum oröi á þessa leið: —Þér spyrjið mig, hver skoðun mín sé á þessari svo nefndu einka- réttarsölu á steinoliu, sem nú er verið að leggja frv. um fyrir þingið? Því frumvarpi er ekki hægt að mæla bót meöi einu orði, yíirleitt af þeirri ástæðu. að öll einokun, í hverri mynd sem hún birt ist, er landinu til vanviröu og þjóð- inni til hins mesta hnekkis og að ýmsu leyti til niöurdreps. |Þaði er ekki samboðið þeirri -sjálfstæðis- liugsun og framfaraviðleitni uútím- ans, sem gerir vart við sig meðal flestra mentaðra þjóða, einnig ís- lenzku þjó'ðapinnar. sem Svo að segja er nývöknuð i þessum efn- um., að fara að grípa tikþess óynd- isúrræðis, að ofurslja með löguml verzlun landsins (eða þessa grein af hennij i hendur einstaklings— einstaks manns eða félags—, hvort innlendur eða útlendur. í stuttu máli gildir flest hið( sama gegn einokun á steinolíu og kola einok- unni, sem réttilega hefir verið rak- in og hrakin í Ingólfi. ITvort ekki sé hér “einokun" á steinolíu, eins og nú er ástatt? — Það er það ekki éþó einokunar- mennirnir segi þaðj' steinolía er ekki einokuð meðan hverum ein- um er frjálst að flytja til landsins svo miklar birgðir sem hann vill. Það er ekki einu sinni “einkasala” j á henni. úr því hverjum og er heimilt að selja hana hér eftir vild, enda hefir samkeppni til þessa átt sér stað, Nefna má t.d. ræðismann Louis Zöllner i New- castle, sem hef'ir1 flutt til landsins marga skipsfarma á ári. er hann hefir látið ýmsa selja fyrir sig hér. En þó að samkeppni þessa manns hætti, eða sé nú hætt, af einhverj- ! um ástæðum, þá ert ekki þar með sagt, að allri samkeppni sé lvkið framvegis. Fjöldi keppinauta j getur risið upp, á meðan verzlun- 1 in er frjáls og að.flutningur ekki heftur með einokunar-þvingun. Máttur og megin núverandi olíu- stórkaupmanna hér á landi, er, að þeir hafa ráð yfir flestum þeim þektum olíulindum, er beztu olíu veita til lýsingar, og þessvegna er örðugt aö keppa viö þáj með lak- ari tegundum, sem fáanlegar eru í samskonar augnamiði. En harla óvíst er, að þetta ásigkomulag eigi sér langan aldur. Er þaö fyrst. að nýar olíulindir geta fund ist, sem ekki verða þessara manna eign og geta verið jafn' góðar, efi til vill betri hinurrí. En þar næst er það, sem er aðal atr.iðið og veg- ur mest, það senr sé, að krafan til þessara hreinsuðu oliutegunda mun fara siminkandi þar eð öðr- um betri tækjum til lýsingar f jölgar óðurn og notkun þeira breiðist nreir og meir út ('rafmagn og gasj. Áþekt er að segja um notkun oliu til hreyfiafls—á því svæði er það einmitt að koma fram nú, að komast nrá af með langtum lakari tegundir en hingað til hafa verið notaður, og verður þar viðhöfð einvörðungu hráolia. sem fæst um allan heim og þvi ókleift nokkru einstöku félagi að einoka aðflutn- ing á henni. |Það er næsta trú- legt. aö þetta land. eins og önnur, geymi i skauti sínu stórar ólíu- lindir slíkar; landið er oflitið kannað til þess að hægt sé aö mót- mæla, að j)etta- geti ekki átt sér stað, og væri þá illa farið, ef ekki yrði hægt að hagnýta sér slikar auðsuppsprettur í landinu, af þeim sökum að búið væri að binda með lögum og selja á einokun oliuþörf landsmanna. Er hægt að komast svo að orði, að steinolían muni geta fengið undjrsföðu’þýðiingu fyrir jvelmeg- un og þrif landsins? Já, óefað, og að líkinduum að miklu meiri mun en kol nú sem stendur. Til sönnunar þvi er nægilegt að benda á hina uýupp- komnu notkun dísil-bifvéla sem hrevfivéla í skipum í stað gufu- véla. Allar hkur benda til þess, að það verði aðeins um mjög stutt tímabil að ræða, þangað til ekki verða gerð aö nýju fleiri gufuskip, en í þeirra staö einungis bifvéla- skip með ]>essum vélum, sem not- að geta allskonar olíu, jafnvel þá verstu, sem úr jörðu fæst. Mun það joá verða hér á landi sem annarsstaðar, að skip þau, sem að- eins nota kol, þyki óhentug og of dýr til notkunar, er timar líða. Einnig verður þess ef til vdl ekki langt að biöa, að steinolía verði almennt notuð til eldsneytis í stað kola. Hafa verjð g^rðar ýmisar filraunir í þá átt, að búa til töflur f“bríkettur”J úr steinolíu og npta til eldneytis, og hefir gefist vel. — Að öllu vel athuguðu er það auösætt, að steinolian mun á ýms- an hátt, og þá ekki ■siður hinar lakari tegundir hennar, öðlast æ meiri og meiri þýSingu í daglegu lífi og framkvæmdum, og er það tiltæki jivi hið háskasamlegasta að binda aðflutning og verzlun þeirr- ar vörutegundar slikum böndum, er heft gæti hag, 1 velmegun og jjroska j)jóðar vorrar. — — Af þessum rökstuddu orðum þessa manns, er hvorki skortur reynslu' né þekkingar í þessum efnum. mega menn nú sjá, að á sömu bók eru lærðar einokunar- tillögur nefndarinnar um steinoiiu I eins og um kloin — hvortveggja j allsendis óhæfar. Ingólfjir. Ágirnd og grimd. Putumays heitir fljót og héraö upp til fjalla í Perul; áin er um 1000 mílur á lengd og rennur í Amazon fljótið, umhverfis ána vex ‘mi;kið :af jþeinrji tírját^gund1, sem togleður fæst af, og hefir brezkt félag einkaleyfi til að safna því. Indiánar eiga þar heima og ; eru hafðir til að safna togleðrinu, j undir yfirstjóm brezkþa jtnamna, | sækja j>eir á frumskógana og safnar hver sinum bagga í bruna sólarinnar og bera til stööva fé- j lagsins. ‘Indiánar þessir eru sagð- ir meinlausir, þreklitlir og ekki harðir af sér, en félagið gekk rikt eftir, að þeir skiluðu af sér vissri I pundatölu togleöurs á viku. Ef 1 ]>að stóð ekki í pallinn, þá var j 'peint refsað svó grimmilega, að j alla hryllir við að heyra. Konsúll Bandarikjantia fenðaðist þangað nýlega og hefir gefið út skýrslu um ransókn sína. Þar segir að nálega hver manneskja meðal Indiána beri. merki um grimdar- j lega meðferð, unglingar og jafn- j vel konur og börn. Kvéhfólkinu ! var nanðgað en karlmenn og börn voiru hýdd. Nefnínr eru menn tneð nöfnum, sent ráðiö hafa þessum grímdarverkum og mörg Votýtöst dænai til ’ tejkinj.; MaftnH j var haldið i dýflissu í heilt ár og látinn laus með jteim skilmála. að hann stjórnaði hinum til verka og ; strýkti j)á sleitulaust, og sveikst ltann alls ekki um það,! heldur hýddi Indiána, svo yfirmenn voru ánægðir. Honum e’r borið á hrýn að hafa gengiö af mörgum dauð- um en skorið eyrun áf öðrunt o. s. frv, iÞað er eitt í skýrslunni að Indi- ánar voru bundnir á höndurn og hengdir upp á staur, yfir þver- slá og hýddir síðan 50 högg- um meö svipu, en ól hennar er úr skinni Tapir-gxans. |Þeir sem ttrðu fyrir J>essu báru enn ör á síðum eftir hýðinguna, 5 ár- um eftir að hún fór fram. Stundum ær rleflstngum hagað svo, að Indiáni er hengdur upp og hýddur. og settur síðan i einskon- ar gapastokk, þannig tilbúinn, að tveir .þykkir drumbar erit festir saman á endanUm með hjörum, en lokað á hinum með kenglás. Tvær skorur eru tálgáöar í drumbana og falla þær utanum fætur þess sem refsa skaþ j>egar lokað er stokknum. Indiánar eru sagðtr leggmjóir, en samt hefir það bor- ið við, að setið er á stokkunum til að koma jteitn saman, og skerst þá tréð inn t holdið. Sá sem fyri’r j>essu verður. liggur á hakinu eða grúfu, meðan hann er i stokknum, og fær oft að dúsa þar í langian tima. Einn verkstjófi er sagður taka ; öðrum fram í því að kvelja þessa vesalinga. Hann er sagðar hella ; steinoliu yfir þá og kveikja svo í; honum er borið að hafa rotað smábörn og kaghýtt ntarga til dauðs. og drepið suma í hungri. Einkum er þess getið, að ekki all- fáir. bæði konur og karlar, hafa orðið hungurmorða i gapastokkn- um. Göngu-Hrólfs saga. A Study in old Norse Philo- logy. fíy J. IV. Hartmann Ph. D. New York 1912. Höfupdur j>e?si rits er skóla- kennari í J>ýzkum fræðum i New York og hefir nofið aðstoðar ýmsra fræðintanna, þar á meðal einna mest Halldórs Hermannssonar. bókavarðar við Fiskes safn. Nvj- 1 Vel gert væri það af vinum vorum og kaupendum blaðs vors, ef þeir vildu sýna kunningjum sínum eða nágrönn- um kjörkaupin, sem vér bjóðum á LOGBERGI, og fá þá til að gerast kaupendur blaðsins. LÖGBERG hefir fengið fleiri nýja kaupendur á þeim tíma, sem af er þessu ári, en nokkru sinni áður á jafnlöngum tíma, og aldrei hafa kaupendur verið eins ánægÖir með blaðið og nú. Fyrir þetta erum vér þakklátir, og af þessu fá- um vér djörfung til að vonast eftir að margir fleiri bætist við kaupenda töluna. Kostaboð Lögbergs NU um tíma gefum vér þrjár sögubækur hverjum nýjum kaapanda sem sendir oss að kostnaðarlausu $ 1.00 fyrir Lög- berg í 6 mánuði, frá þeim tíma að blaðið er pantað. Veljið einhverjar þrjár í herbúðum Napóleons, Svikamylnan, - Denver og Helga, Fanginn í Zenda, Állan Quatermain, - Hefnd Maríónis, Erfðaskrá Lormes, Ólíkir erfingjar, Kjördóttirin, Gulleyjan, Rúpert Hentzau, Hulda, - Hefndin Lávarðarnir í Norðrinu, af þessum sögubókum: 255 blaðsíður, 35c virði - 414 “ 50c virði 491 “ 50c virði - 243 “ 40c virði - 418 “ 50c virði 298 “ 40c virði 378 “ 40c virði 273 “ 35c virði - 495 “ 50c virði - 296 “ 35c virði 360 “ 40c virði 126 “ 25c virði 174 “ 30c virði - 464 “ 50c virði Kostaboð þetta nær aðeins tii þeirra, sem ekki hafa verið kaupendur blaðsins um síð- ustu þrjá mánuði. - - - - ungar finnast fáar eða jengar í fbóskinni, én ’ýmislegt 'finnst ,þar greínilega og skynsamlega sagt. Sérstaklega má geta þess, sem margir virðast gleyma, að “lygi- sögur” voru búnar til og sagðar á Islandi löngu áður en sannar sög- ur voru færöar í letur, voru settar saman og gengui manna á milli á sama tíma og hinar og bæði á undan og eftir. Meira að segja,, þá eru flestar, ef ekki allar Is- lendingia sögur 'illandlaðalr “lygh- sögum”, og má nefna þartil bæði Njálu og Laxdælu, en ýmsar hin- ar smærri hafa lítiö af sögulegum sannleik að geyma, þá að þeir menn haf^ verið til, er þær segja frá. Er þetta ekki sagt Islend- inga sögum til niiðrunar, heldur vegna þess, að mörgum hættir við að álita j>ær sannar í alla staði, j>ó að fult eins vel megi kallast skáld- sögur um ættir og menn, og sánna og logna viðburði. Höfundur þessarar 1>ókar um Göngu-Hrólfs sögu virðist ekki vera lærður i fornum fræðumi, en sæmilega kunnugur nokkrum hin- tun helztu ritum um norræn fræði, og kann vel að setja greinilega fram, það sem hann tekur saman úr ýmsum stöðum. Hann prent- ar sýnishorn af hinum fomu Göngu-Hrólfs rimum, er kveðn- ar voru af sögunni, ásamt orð- réttri þýðingu; segist hann hafa notið aðstoðar íslendings, Mr. Charles F. Bamason, er stundi nám við New York háskóla. við jjýðing rimunnar og undir- búning til p^entunar, en þar finn- ast prentvillur, fleiri en vera ætti og þýðingar villur þta. m. flccðar ess þýtt með LlandíJ. En yfir- leitt ber ritið vott um að höfund- urinn er nákvæmur og vandvirk- ur. Bókina ber vafalaust að skoða sem einn fyrsta ávöxt af því, að hiði íslenzka bokasafjn Ejiskes er hér komið, með því að höf. segir I>ókavörðinn þar ('H. H.J hafa bent sér á hverjar bæktir hann ætti helzt að nota við samningu ritsins. OLL SÖGUNAR MYLNU TÆKI Nú er tími til kominn, að panta sögunar áhöld til að saga við til vetrarins. THB HBOB EUREKA PORTABLE SAW MILL Mounted . on wheel*, for saw- ing Iors .7 / M tn. x íöft. and un- dcr. This »4. millisaseasilj*mov- ed as a porta- ble thresher. THE STUART MACHINERY COMPANY LIMITED. 764 Main St, Winnipeg, Man. KES TREYJA og BUXUR Vér höfum stórmikiö af gráum, brúnum, bláum og köflóttum fatnaði. Enginn vandi aö velja hér. Prísarnir eru sanngj;)rnir ---------$11, $12, $14, $16, $25------------ Venjiö yður á aö koma til WHITE & MANAHAN 500 Main Street, dtibúsverzlun i Kenora WINNIPEG Dominion Hotel 523 IVtaín St. Winnipeg Björn B. Halldórsson, eigandi P. S. Anderson, veitingam. Bifreið fyrir gesti Sími Main 1131. Dagafæði $1.25 The UNION LOAN and INVESTMENT CO. FASTEICfiASALAR FASTEICfiASALAR Kaupa og selja hús, lóðir og bújarð- ir. Utvega peningalán, eldsábyrgðir o.fl. Leigja og sjá um leigu á smá- og stórhýsum. Finnið oss að máli. 54 Aikins Bldg. 221 McDermot Phone Garry 3154 turna, sem vírarnir hvíla á og ætlað sér að snerta þá. Þar er j rafmagnið svo sterkt, aö hverjum | er bani búinn, sem kemur nærri virunum, jiarf ekki einu sinni að koma við þá til þess, heldur að- eins nærri þeim. Hrakningur á Winnipeg vatni. Hrakviðri vestanlands. Undanfarna daga, eða nætur, réttara sagt. hefir g-mgið stór- kostlegum skúrum, með afarmiklu regnfalli og eldingum og hagli með köflum. Sumarið hefir ver- ið óvenjulega: Jvætusanyt hér i YVinnipeg, svo að langt gengur fram yfir meðaltal io hinna sið- ustu ára. Fræðimönnum telst svo til að i Winnipeg og bygðum nær- lendis hafi rignt 242 tonnum vatns á ekru hverja umfram það sem vanalegt er. Óvenjulega sólar- lausir hafa þessir sumardagar ver- ið. Meðaltal sjólskins stunda á síðustu 10 árum er talið 305 klukkustundir um júlímánuð, en í sumar skein júlísólin aðeins í 178 klukkustundir. Agústmánuð- ur hefir haft 251 sólskinsstundir að meöaltali um undanfarin tíu ár, en aðeins 100 í sumar. Þeir tveir mánuðir höfðu 200 færri sólskinsstundir í ár, heldur en vanalegt er. Eigi að síður er kornvöxtur sagður fullkomlega í meðalagi eöa vel það, og uppskera vænleg, ef vel viðrar það sem eft- ir er. Tjón er ekki mikið sagt af ó- veðrnm þessum vestanlands, nema uppskerutafir um allar Slétturnar. W'inriipegbúar höfðu það mestaf jwí a,ð segja, að rafmagnsljósin voru óstöðug hjá þeim. Elding- um laust í vírana, sem flytja raf- magnið frá aflstöðinni, hvað eft- ir annað, og dóu þá ljósin, að | minsta kosti hjá þeim( sem kaupa ljósamagn hjá “félaginu”, en hjá bænum dóu ljósin aldrei, }>ó að j>au kvikuðu allmikið og oft drægi niður i þeim. Segir sá sem því fvrirtæki stjórnar fyrir bæinn. að sú mikla eldinga raun hafi sýntTil fullnustu hversu ágætlega er um leiðsluvírana búið, frá aflstöðinni til Kæjarins. Á föstudagS morgtminn lögðri ])rir menn á gasoliu bát frá Gimli norður eftir vatni, að sækja veiði- menn, er voru á skotferð norður frál Þeir fengu storm veðurs, og þar kom, að stýrið fór úr lagi, er j>eir voru sjö milur frá ýlimli, vörpuðu þeir aikkerum, en ekki vildu þau halda og rak bátinn ]>ann dag allan og nóttina með, í hvinandi landsunnanroki, þartil ]>eim var bjargað af einum gufu- bát stjórnarinnar, laust fyrir há- 1 degi á laugardaginn. |Þessir voru á bátnum: Sæm- undur Borgfjörð úr Winnipég, gamall formaður af Islandi, reri i }>ar í 35 vertiðir, en haft er það ! eftir honum. að hann hafi aldrei verið þar á sjó í öðru eins roki og þetta var. William Scheving var annar, sonur heilbrigðis stjóra Stefáns S. I Winnipeg, 18 ára sveinn; Dóri Goodman var sá þriðji. piltur á Gimli fvrir innan tvítugt, er helzt mun hafa ráðið fvrir bátnum, og hrósað er fyrir vaskleik í j>essum hrakningi. T>eir félagar voru hraktir að visu eftir útivistina, en náðu sér brátt og eru nú fullhressir. Sæmund skortir nú þrjá á sjötugt, en er ern ennj>á og hinn harðasti. West Winnipeg Realty Company 653 Sargent Ave. Talsími Garry 4968 Selja hús og lóöir í bænum og grendinni; lönd í Manitoba og Norövesturlandinu, útvega lán og eldsábyrgöir. Th. J. Clemens, G. Arnason, B. Sigurðsson, P. J. Thomson. Fónninn éugði. Slys af léttúð. jÞegar þrumuveðrið stóð sem liæst á miðvikudags nótt, týndist maður við aflstöð rafmagns fé- lagsins í Lac du Bonnet. Galicíu- maður komst þar 'í stælu við fé- lajga sína og hélt því fram:. að ekkert rafmagn væri í virunum meðan þrumurnar gengju yfir, en í þeim hefir rafmagnið 6a jrúsund volta þrýsting. Hann bauðst að sanna þetta rrieð því að snerta á vírunum. Skömmu seinna fannst hann örendur og er haldið að hann hafi klifrast upp þá stiga- Til margra hluta er talsímirin hentugur og óspart notaður þar sem notagjaldið er skaplegra held- ur en hér i Winnijæg. Frá því segja blöð, sem fáheyrt er, að kona nokkur suður í Bandaríkj- um var í heimboði eitt hvöld hjá | kunningjafólki, ^>g fekk þá fregn j að stelpuhnokki sem hún átti heima hefði grátið í heila klukku- Stundi og Væri lúhuggandi, Hún skipaði barnfóstrunni að koma með barnið að fóninutn, og rétt á efitir 'heyrði bbðsf'ólkið hana svngja vögguvísu í fóninn,. Það stóð ekki nema örstutta stund, barnið hætti að hljóða og var sofnað eftir fimm mínútur. Svona hentugt áhald er talsíminn, þeim sem kunna að nota sér hann. af sínum félögum og fylgismönn- um. Allir ráðgjafarnir komu í ioftinu frá Ottawa, til j>ess að vera viðstaddir er hamt steig á land, en Quebec búar gengu á móti honum berandi blys og fána; mælti Mr. Borden til }>eirra á franska tungu sem fagurlegast, kvað j)á átt hafa glæsilega fortíð, en framtíðin mundi verða enn glæsilegri og feg- urri. Ekkert er ennþá uppskátt látið um ráöagerðir í landsstjórn, nema það helzt, að setja undirráð- gjafa fyrir allar stjórnardeildir, er lialdi embættum sinum og stjómi landinu, hvor flokkurinn sem við völdin er. Það virðist engin van- þörf á, að einhver með viti og j)ekkingu standi fyrir stjórn lands- ins, sérstaklega eins og fram hefir farið i sumar, er nálega allir ráð- gjafarnir fóru af landi burt, en sumir þeittust um landið j>vert og endilangt i kosningabraski. Það er tvennt til, annaðhvort að al- menningur gangi rikt eftir að hinir háttlaunuðu landsstjórnarmenn stundi þau störf sem þjóðin borg- ar j>eim ríflega fyrir að vinna, ellegar. ef það reynist ómögulegt að þvinga j>á til j>ess,' ]>á að setja aðra til að vinna verk þeirra, svo að þau verði viðunanlega af hendi leyst, og er vel til, að það svari kostnaði. j>ó að dýrt sé fyrir lands- sjóðinn. Hve lengi skal lúra? Borden kominn aftur. Ráðaneytisforsetinn Borden kom til landsins í vikulokin og var fagnað sem konungi, komnum sigri hrósandi úr leiðangursferð, fl>að er haft eftir nafnkendu lækni i Austurríki, að átta stun< svefn/ sé alls ekki sjálfsagður ei nauðsynlegur fyrir alla. Sum þurfa að sofa tneira, aðrir minn Állir þurfa j>ví minna að sofa se þeir eldast nteir, og mörgu göm fólki liður jwí betur, sern það se ur ntinna, enda er ]>að alþekt, ; gamalmenni eru svefnlétt og svef stygg- . Þessi spekingur af læk til segir “nervöst” fólk þur mirini svefn heldur en taugasterl og að höfuðveiki af taugaveikh sé einmitt oft og tfðum því kenna, fólk sofi of mikiö.

x

Lögberg

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.