Lögberg - 04.09.1913, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, flMTUDAGINN
4. September 1913.
i
LÖGBERG
Gefið út hvernfimtudag af The
CoLUMBIA PrBSS LlMITED
Corner William Ave. &
Sherbroolre Street
WlNNIPEG, - MaNITOFA.
STEFÁN BJÖRNSSON,
EDITOR
J. BLÖNDAU
BUSINESS MANAGER
1
UTANÁSKRIFT TIL BLAÐSINS
The£olumbia Press.Ltd
P. O. Bo* 3172, Winnipeg, Man.
utanAskrift ritstjórans:
1EDITOR 'LÖGBERG,
P. O. Box 3172, Winnipeg,
Manitoba.
TALSÍMI: GARKY 2156
VerS blaðsins $2.00 um árið.
t.l

fylgir eins og þokukendur
skuggi.
Ritstjóri einhvers merkasta
blaðs liér í VesturheiiTii—blaðs-
ins Witness—hefir ritað ný-
lega grein að nokkru leyti um
þetta efni. Hann er þar að
benda hinni uppvaxandi kyn-
slóð, — og eiginlega öllum er
mál þetta snertir—á liina miklu
nauðsyn þess að setja sér eitt-
livert fastákveðið takmark í Tíf-
inu. Bendir hann sjálfur á eitt
slíkt takmark.
Vér birtum þessa ritgerð hér
á eftir og væntum að hún verði
einhverjum þarflegt íhugunar-
efni og þyngii á metunum, en
þær stuttu liugleiðingar, sem á
undan eru koinnar.
Greinin er þannig:
og heilbrigðismála er sitt hvað
að setja heimili á stofn eða hér
fyr á tímum, þegar ekki voru
nema tvö herbergi — hjónaher-
bergið og baðstofan — á hverj-
um bæ; í slíkum heimkynnum
óJust feður okkar upp; í þeim
heimkynnum var fjölskyldun-
um komið upp, livað marg-
mennar, sem þær voru.
Engir neita þessu. Samt sem
áður er ekki mismunurinn á
þessu, sem nú hefir verið talið,
meiri en mismunurinn á alls-
kyns útvegum og vinnutólum
nú og t. d. fyrir lieilli öld
Nú á dögum vinnur ein vél á
dag á við þúsund karla og þús-
und konur. Það er ekki fyrir
þá sök, að erfiðara er að stofn-
setja heimili nú en hér fyrrum,
í engu skyni er betra að ' inmi sé þungbaerari, heklur
| safna fé, en til þess að eignast 0111 yöndkvæðin að kenna því,
\ engan hátt er liægt |a^ V(‘r höfum vanið oss a margs
( | heimili.
Jj, I að verja lietur fé sínu. en til!^'ns e> S-sln ogað þarfirnar eru
þess- Vér ætlumst ekki til, að i nn orðnar svo miklar og vér
Eitthveri takmark.
þaír tákni heimili höll tjil að
eyða í æfi sinni með óeðlilegum
lífsleiða, ásamt vinnufólksskara
til skemtunar, sem þar eru einu
Nú á dögum halda ýmsir mik- föstu íbúarnir, og mundu lifa
ilhæfustu menn }>ví fram, að miklu farsælla og ánægjulegra
eitthvert sterkasta aflið, sem lífi á heimilum, sem þeir ættu
ráðandi sé í hugum manna í sjálfir. Vér eigum aftur á móti
neitum oss ekki um það sem oss
langar til.
Forfeður vorir pöntuðu sér
ekki strax ný föt jafnskjótt
sem lóin tók að slitna af þeim
lítilsháttar eða votta sást
fyrir að þau létu litinn eiu-
hversstaðar, Er ' það vegna
víðsvegar í hinum mentaðaI við viðhafnarlaust heimili, þar l,ess arna að vér látum oss
heimi, sé skemtanafíknin. Það sem, ef mögulegt .væri, ástin m'ssa }>ess í, sem bezt er í líf-
sé liún, sem hrífi æskulýðinn
með sér flestu öðru fremur.
Það er kvartað undan því, hvað
erfitt sé að koma á nokkru fé-
lagsstarfi einkanlega meðal
hinnar upprennandi kynslóðar,
nema egnt sé með einhvers kon-
ar skemtunum. Það er kvartað
byggi innan gátta, þó auðurinn
væri minni, og þar sem alist
gætu upp hraustir og andlega
heilbrigðir afkomendur.
Vér
ínu
Það
er omotmælanlega
satt, að það eru ekki fátækling-
arnir heldur bjargálnafólkið,
sem óttinn við kostnað hefir
eigum von á því, úrkynjaðir, ^a>int lengst frá eðlilegum lífs-
ættlerar kunni að fussa við j háttum. Það er og jafnsatt, að
þessari kenningu, og skjóta því J,e'r haía að öllum jafnaði orð-
við, að til J>ess arna ]>urfi alt of mestir mennirnir, sem liafa
undan því, hvað margt ungajmikla sjálfsafneitun; en Jæssir hvongast snemma og urðu að
fólkið sé hvskið við skólanám. | menn fussa þá við grundvallar-! haldn .spart á í upphafi hjú-
Skemtanafíkn er þar meðal lögum guðs sjálfs, er gert hefir ^hapar sambúðarinnar. Ef vér
annars um kent. Það er kvart-! slíkt líf að skilyrði fyrir tilveru oa'tum að eins komið auga á
að undan því, hvað eyðslusemi j mannkynsins, og þó að vér ! ehihvcrja cftirsóknaiwerða hug
sé að færast í vöxt. Skemtana- kunnum að vera of miklir skyn- s.iea, sem óbrotin væri og auð-
fíkn er með öðru um kent. Það skiftingar til að skilja Jiað ekki, ve^ til framkvæmda, þá liefð
w
THE DOMINION BANK
Hlr EDUCNÐ B. OSLER, M. P., Prea W. D. MATTilEWS ,Vice-Pr<w
C. A. BOGERT, General Manager.
Höfuðstóll borgaður . . . . .$5,380,000
Varasjóður . . .$7,100,000
Altar eignir
Hentug á ferðalagi.
Feröamönnum fengin skírteini og ávlsanir frá Dominion
bankanum, sem eru góS eins og gull hvar sem er. pær segja til
eigandans og þeim má víxla hvar I heimi sem banki finst Gilda
um ví'Öa veröld. — Peningar greiddir fyrir þær, eingöngu hinum
upphaflega eiganda, ef þær tapast.
NOTRE DAME BRANCH: Mr. C. M. IIENISON, Managrer.
SELKIRK IiRANCH: J. GRISDALE, Manager.
&

er sagt að fólk hugsi svo dæma-
laust mikið um iið búast sem
ríkmannlegustum og beztuin
húningi, eiga heiniii í sem þægi-
legustum og íburðarmestum
liúsum og yfirleitt hafi nhutn-
arsýki og munaðarfíkn náð of
miklu tangarhaldi-á þjóðunum,
einkum efiiiiðii fólkinu og liinni
upprennandi kvnslóð.
Vissnlega Væri J>að óþolandi
þröngsýni, ef banna ætti hvers
kvns skemtanir, eða gera þær
útlægar. Það væri óþolandi, ef
amast væri við því að menn
gengju sómasamlega og smekk-
lega til fara, eftir því sem efni
leyfa, eða nytu lífsjtæginda í
réttu hlutfalli við J>au. En þar
er nokkur vandi að sníða sér
stakk eftir vexti, og hinar
mörgu raddir mikilhæfra
manna, er benda þráfaldlega á,
að skenjtana . og nautna aldan Þessir menn adtu liins vegar
sé að bera menn langt fram yf- a<5 virða fyrir sér og kynnast
ir meðalhófið, eru býsna senni- nákvæmlega honum eða öllu
legt tákn þess, að nautna stakk-1 fremur lienni — sem hefir lært
urinn sé að verða of víður og fórna sjálfri sér, gengið
skemtana-skikkjan of lafalöng. j braut sjálfsafneitunarinnar, og
Þetta tekur til hinnar hér-! þf mu?u Þeir siinnfærast um,«
lendu þjóðar eigi síður en ann-
}>á hefir’ liann einmitt með j111,1 ver eitthvert takmark er
Jiessu hent á leiðina, sem liggur 'vei verðum aifi vorri til að ná,
til velmegunar og farsældar. j1 sta^ l,ess a<5 hrekjast áfram
Plf einhverjir halda Jiví fram, i markuiiðslaúst eins og strá fvr-
að þetta tákni það, að fólk verði f *r straumi.
áð leg&ja sig sjálft í sölijjrnar! Tégar menn liafa sett sér
fyrir Iiörn sín, þá vildunf vér eittlivert takmark, þá er gaman
hiðja J>á hina sömu að srvipast jf hið lifa-
kringum sig og vita hvort þeiri _____________
geta. ekki sannfærst um, að r» i i r
sjáitsfórn er æðsta íögmái nátt- orezkur borgararettur.
úrunnar, og hvort liamingja
manns er ekki einmitt grund-
völluð á Jiví, að fórna s.jálfum
sér fyrir aðra.
Þessir mejin ættu að kynnast
vandlega hinum sérplægnu
mönnum, sem alt virðist leika í
lyndi, og reynslan mun verða
Flestum útlendingum, sem lúng-
að flytjast og komnir eru til lög-
aldurs, mun kunnugt um það, a&
l>eir geta öölast borgararéttindi
hér i Canada eftir a& hafa dvalið
þrjú ár í landinu. Hitt mun ef til
vill ekki öllum jafnljóst, a& Jieir
sú, að þeir eru undantekningar-1 mÍSSa 1>essi Torgararéttindi, og
lítið liinir van.sælustu, jafnvel
|>ó að jiuðttrinn lirúgist að
>eim.
að haldbezta lminingja lífsins
er fólgin í því, að gefa, g.jöf á
gjöf ofan.
Þessir menn iminu sannfa>r-
ist um, að munuðin er byrði, og
þvngist Jieim mun meir, sem
ara, og ef vel er að gætt sjálf-
sagt til vor Islendinga líka.
Vér höfum ekki sloppið hjá í.
Jiessari öldu frekar en aðrir.
Æskulýðurinn allur hlvtur að „ e-n ...
^ . . ", , hun er fjolbrevttari, og að þær
verða fvrir henni, en ur þvi , , • , f , ,
. . , . 1 skemtamr, sem alment er sozt
sker einstakhngseðh hvers og . e,• , , , ,,
s ! mest eftir, hvort heldur er
j lieima fyrir eða utan heimilis,
j eru Jæirra manna, sem beinlínis
svo á, aðjeru að leita hælis undan leið-
barnsaldurinn og æskualdurinn indum og tómleika.
‘S(’ emt;uinsá aldur, sem sér- pag er nærri þv{ kynlegt, að
staklega sé ætlaður til að njóta |)e;r (ja(rar skuli hafa runnið
saklausra skemtana, en holt j upp? er nauðsyn bar á að minna
virðist það naumast að sífeld Engil-Saxa, á þjóðina, er eign-
skemtanahyggja og harnalegt arrett hefir á liinu dýrmæta
áhugaleysi verði fastir föru-|orði> heimili _ að mesta sæla,
ýmsar kringumstæður, hvað!
langt sú alda Iier liann.
Alment er litið svo á,
nautar mjög langt fram eftir
lífsleiðinni, því að Jiá er mikil
hætta á, að megin einkenpi
mannsæfinnar verði að meira
eða minna leyti stefnuleysi.
Vissasti vegurinn til að hefta
hóflausa skemtanafíkn og
harnalegt áhugaleysi, er að
beina hugum manna að ein-
hverju ákveðnu takmarki, sem
vert er að keppa eftir, vekja
hjá Jieim áhuga á Jiví, sem skil-
ur eftir lijá J>eim eitthvað, mik-
ilvægara, heillavænlegra og á-
bvggilegra, en þann tómleika,
er helzt til mörgum skemtunum
sem hreppanleg er í þessnm
heimi, er óaðgreinalega tengd
við þetta orð. Það skal eigi að
síður játað, að líklega hefir
aldrei í sögu þjóðar vorrar það
verið erviðara verk og áhættu-
meira að stofna heimili heldur
en einmitt nú; aldrei hefir það
verið erfiðara æskumönnunum,
J>arsem félagsskaparböndin eru
svo brothætt og kröfur náttúr-
unnar eru ríkastar og krefjast
hiklaust að þeim sé fullnægt.
Allir verða að játa það, að á
hinum yfirstandandi tímuin
rafmagnsins, íbúðaskrautsins
brezka vernd og forsjá, sem ]>eim
fylgja, jafnskjótt og ]>eir koma út
fyrir landamæri Canada, bvort
heldur er á sjó eða landi. Þegar
slikir útlendingar, sem gerst hafa
Canada-borgarar, eru komnir suð
ur í Bandaríki t. a. m., eru þeir
ekki undir brezkri verncl lengur,
og ekki heldur ef ]>eir fara út
fyrir landhelgi Canada á sjó. En
jafnskjótt sem þessir menn koma
aftur inn fyrir landamæri J>essa
lands, öðlast þeir aftur öll sin
borgararéttindi. M. ö. o., þegn-
rétturinn gildir meðan hlutaðeig-
andi er í latylinu, en livergi fyrir
utan það, jafnvel ekki í berzkum
nýlendum öðrutn, né á Bretlands-
eyjum.
'I il skamms tíma hafa menn un-
að J>essum canadisku borgararétt-
indum, jafn-haldlítil og hlunninda-
smá sem þau eru útlendingum til
handa, og ekki yfir þeim kvartað.
Sú nægjusemi mun helzt liafa ver-
ið því að þakka, eða kenna, að
landsmönnum hefir ekki verið
fyllilega ljóst, hvað ótruastur borg-
ararétturinn hér á landi var. Að
visu er þetta alt tekið fram í borg-
arabréfunum, sem útlendingar fá,
en það er gert á samanbörðu
og fremur þungskildu lagamáli,
er mikíll Jx>rri þessara borg-
ara hefir ekki áttað sig á, né
hirt um að kynna sér fullkomlega.
Menn hafa alment litið svo á, að
mikilvægustu hlunnindin, sem hér-
lendu borgarabréfunum fylgdu,
væri heimild til að greiða atkvæði
um landsmál, og verið ánægðir
með að öðlast liana, jafnvel J>ó
að önnur venjuleg borgararéttindi
ýmist skorti alveg eða væri frem-
ur ótraust.
En |>að er ómögulegt annað en
að kalla þau borgararéttindi ó-
traust, sem hverfa manna jafn-
skjótt sem komið er út fyrir landa-
mæri ]>ess lands, J>ar sem maður á
heima. Og hvenær þarf maður á
vernd stjórnar sinnar að halda, er i
harðbakka slær, ef ekki einmitt
J>egar þegn er staddur í öðru landi
en heimalandi sínu ?
Ennfremur virðist fyrnefnt
haldleysi borgararéttarins erlendis
afar óviðurkvæmilegt, óeðlilegt í
reyndinni og ]>ví óviðunandi. Hér
geta útlendingar, menn sem fædd-
ir eru í löndum utan Bretlands,
orðið Canada-borgarar, verið kosn-
ir í ráðgjafaembætti og jafnve)
gegnt stjórnarformannsembættinu
æðsta hér i landi, eins og t. d. herra
Perley í Bordens-ráðaneytinu, er
nýskeð gegndi embætti Bordens
stjórnarformanns í fjarveru hans.
Svo mætti nefna fleiri ráðgjafa í
fylkjum þessa lands og þingmenn;
J>ar á meðal íslenzku Jiingmennína,
— herra T. H. Johnson, W. H.
Paulson og B. L. BalcUvinson fyrr-
um þingmann og aðstoðarfylkis-
ritara. Er það ekki fremur óvið-
kvæmilegt, og i meira lagi óeðlilegt,
að Jiessir menn skuli ekki hafa
brezk borgararéttindi, er )>eir
kæmu til Stórbretalands, og ekki
heldur í neinu öðru landi fyrir ut-
an Canada?
Sir Wilfrid Laurier varð fyrst-
ur málsmetandi manna til að benda
á þessa galla á borgararéttindum
nýlenda Breta, sem að visu eru
nokkuð mismunandi í hverri ný-
iendu. Hann hélt því fram, á ráð-
herra fundi yfir á Englandi' 1907,
að |>að ]>yrfti að leiftast í lög að
]>eir. seni á annað( borð öðlast
brezk borgararéttindi, gætu eftijr
vissan tíma átt þau borgararéttindi
óskert livar sem vært í Bretlandi,
og átt vísa brezka vernd, livar í
heimi, sem þeir væru staddir.
Mál þetta var rætt mjög ítar-
lega, á þessum fundi, en engar
verulegar breytingar gerðar til
bóta.
Þó hefir hreyfing su, er Sir
Wilfrid kom á J>etta mál, haldið
áfram, og núverandi sambands-
stjórn hefir gerst henni fylgjandi.
með þeim árangri, að það kvað
hafa orðið að samningum milli
hennar og Bretastjórnar, að á
næstu þingum, sambandsþingi Can-
ada og ]>jóðþingi Breta, skuli borin
upp lög, þar sem hvor stjórnin um
sig, Breta-stjórn og Canada-stjórn,
veitil fullan og otakmarkaðan
brezkan þegnrétt innan sinna vé-
banda, öllum þeim útlendingum, er
átt hafa aðsetur í Canada um fimm
ára tímabil, með öllum þeim rétt-
indum og hlunnindum, sem slíkum
borgararétti fylgja, hvar sem er í
heimi.
Ef þetta verður lögleitt, sem
miklar likur eru til, þá er veiting
borgararéttinda hér í landi komin
rétt horf og í alla staði vel við
unandi. Full borgararéttindi eru
þá bundin við fimm ára landsvist;
en um þessi æðri borgararéttindi
verða menn að sjálfsögðu að sækja
á ný, hver maður, er þau vill öðl-
ast, því að öðru vísi getur stjórn-
in ekki veitt þau.
Islenzk nýlenda á
Smitl/s ty?
Lögbergi hefir nýlega verið sent
eitt eintak af blaði, sem heitir “The
Evening Empire, og gefið er út í
Prince Rupert. í ]>ví blaði er rít-
gerð, sem ber yfirskriftina: ís-
lenzk nýlenda á Smith’s ey.
í ritgerðinni er látið vel af Iand-
kostum á ey þessart; nýlendu
svæðið suðaustan til á eynni og
þangað sextán mílur frá Prince
Rupert, og þriggja klukkustunda
ferð með gufubát. Þar( er sagt
NORTHERN CROWN BANK
AÐALSKRIFSTOrA í WINNIPEG
Höfuðstóll (löggiltur) . . . $6,000,000
Höfuðstóll (greiddur) . . . $2,760,000
Formaður
Vara-formaður
Jas, H. Ashdown
Hon.Ð.C- Cameron
STJÓRNENDUR:
Sir D. H. McMillan, K. C. M. G.
Capt. Wm. Robinson
H. T. Champion Frederick Nation
W, C. Leistikow Sir R. P, Roblin, K.C.M.G,
Allskonar bankastörf afgreidd.—Vér byrjum reikninga viS einstaklinga
eBa félög og sanngjarnir skilmálar veittir.—Avísanir seldar til hvaða staðaar
sem er á Islandi, — Sérstakur gaumur gefinn sparisjóðs innlögum, sem hægt
er að byrja með einum dollar. Rentur lagðar við á bverjum 6 mánuðum,
T. E. THORSTEINSON, Ráðsmaöur.
Cor. Willim Ave. og Sherbrooke St. Winnipeg, Man.
er hennar að líta efir því og girðæ
fyrir það, að óleyfileg verziunar-
samtök eigi sér stað, sem geri
þennan eða annan atvinnuveg ein-
stökum mönnum að féþúfu.
Vor háttvirta sambandsstjórn
virðisf í sumum greinum ekki föst
á fé landsmanna. Á tveim síðast-
liðnum þingum gaf hún t. a. m.
tvennum járnbarutafélögum $2ö,-
coo.ooo og siðastliðið ár $10,000,000
til hermála.
Ef hún hefði gerst svo skynsöm
og greiðvikin að hlynna að land-
búnaði, með sama örlæti, og verja
svo sem þrítugasta hlutanum af
þessum fyrnefndu $30,000,000 til
að sjá nautgriparæKtarmönnum
fyrir sæmilegum markaði, þá hefði
hún gert vel, og til muna stutt að
]>vi að ]>essi mikilvæga atvinnu-
grein legðist ekki í kalda kol.
Hamfara-landið.
land vel fallið til akuryrkju, grjót
til bygginga, og gnægð fiskjar.
Land hafa keypt ]>ar þeir herrar
Christinn Chrtstinnson og T. J\
Davidson, en hvað mikið er ekki
til tekið. Ekki er ]>ess heldur get-
ið að neinir Islendingar hafi tekið
sér ]>ar bólfestu enn, hvað sem
verður, og hyggilegt virðist fyrir
J>á, sem langan • veg J>yrftu að'
sækja, til að velja sér bólfestu á
þvílíkum stöðum, að' útvega sér
sem ábyggilegastar fréttir, um
slíkar væntanlegar nýlendur, áður
en þeir flyttust þangað stórhópum.
Yel má vera að alt sé satt, sem
í fyrnefndu blaði stendur, og ef
svo er, er eyja J>essi mesta kosta-
land og ]>ar ætti að geta orðið
blómleg nýlenda. En vér getum
ekkert staðhæft um )>að, og vitum
ekkert um ey J>essa annað en það,
sem blað ]>etta segir, og getum þvi
hvorki mælt með eða móti ílutn-
ingi landa vorra ]>angað að svo
stöddu.
Nautgríparœkt.
..... ■ *
Margt og mikið hefir um það
verið ritað í blöðum vorum, hvað
nautgriparækt væri að’ ganga úr
sér; c: hvað nautpeningi fækkaði
ört á sið.ustu árum. Telst mönn-
um svo til að siðastliðin fimm ár
hafi nautpeningur i Vestur Canada
fækkað um 600.000.
Þessvegna hafa margir framsýn-
ir menn orðið til þess að hvetja
bændur og aðra til að fara að
leggja meiri stund á nautgripa-
rækt.
Vel má vera að amerískum
bændum getist lítt að þeim áeggj-
unum, með því að korntegundir
þækka í verði, en vafalítið virðist
það þö, að naútpeningsrækt hlýt-
ur nú hvað af hverju að fara að
verða býsna arðvænleg, þar sem
hægt er að koma henni við til
muna.
Sú skoðun styðst við það, að
verð á nautpeningi, bæði gripum
á 'fæti og kjöti, fer síhækkandii
vegna þess að fólk fjölgar ótt í
landi hér en nautgripastofninn
hefir minkað stórum, svo sem þeg-
ar hefir verið tekið fram.
Yíargar orsakir eru til þess aðr-
ar að gripastofninn hefir gengið
saman. Á síðari árum hefir
þrengst mjög um hjarðeigendur,
er lönd hafa verið numin um-
hverfis þá. Ýmsar kvaðir hafa
verið lagðar á beitiréttinn og hert
á hjarðmannalöggjöfinni á marg-
an hátt, lönd hækkað i verði og
vinnufólks hald dýrara en áður og
fleira mætti enn til tína.
Horfurnar eru svo nú, að eng-
ar líkur eru til þess að nautgripa-
rækt verði ekki arðvænleg hér í
landi. Það kann að vilja svo til
að vísu, að kjöt verði einhvern
tima í lægra verði en það er nú,
en ódýrt verður kjöt hér líklega
aldrei eftir þetta, og því virðist
svo sem nautpeningsrækf hljóti að
verða býsna arðvænleg, ef mark-
aðstilhögun er nokkurn veginn við-
unandi.
I Bandaríkjum er mikið kjöt
flutt inn í landið, af því að þar er
ekki framleitt nægilega mikið af
þeirri fæðutegund handa íbúunum.
En það er víðar en þar sem kjöt
skortir.
í því efni er mjög svipað ástatt
í öllum löndum Evrópu. Satt er
það’ að vísu að miklar gnægtir
kjöts eru enn í Suður-Ameriku og
Ástralíu, en það er ekki víst, að
eins mikið sé að treysta á það
kjötforða búr handa Bandaríkja-
mönnum, og Evrópumönnum eins
og sumir yilja ætla. í Argentina
t. d. er sýki í nautgripúm, sem
býsna mikið hlýtur að draga úr
útflutningi kjöts þaðan, og eftir- .
litsmenn í Evrópu um innflutt, lva^a bkmdi væru til að þessi
matvæli eru engu tilhliðrunarsam- I '1í<,n S*111 komist þar að kenslu á
ari heldur en Bandaríkjamenn. HvelfHn tH aS Þau Sætu notaS
I clagana til þess aö lesa og læra.
Hér í Canada ætti enn að vera I •<Vis gjftumst til þess að geta
hægt að reka mjög stórfengilega | “stúderað” í félagi, stóð í bréfinu.
nautpeningsrækt. I il þess er pessu hrefj var vingjarnlega svar-
nægilegt landrými og jörð vestra J aB> en j)ó voru þau fremur ]ött
einkar vel fallin til þess búnaðar j vesttirfararinnar; bent var á að
æði víða. j leyfisbréf þyrfti að' fá; ýmsir
Helztu annmarkarnir eru óhag- fleiri snúningar við að ná í -slika
kvæmur markaður, en par á er ! stöðu: ]>ar að auki væri lífsviður-
einstökum mönnum ókleyft að ráða j hald kostnaðarsamt og margir
bót, þó að vildu. Það er stjórn- J vestra þyrftu að vinna, eða findist
arinnar að taka í taumana. Það þeir þurfa að vinna, nætur og
Umbótatilrwnir tveggja útlendinga
Höfundurínn ér Bandaríkja
kona, sem heitir Antoinette Bryant
Hervey og hefir hún ritað sögu-
kornið sem hér fer á eftir í viku-
blaðið Independent. Sagan sem
hún segir er næsta lærdómsrík út-
lendingum er hingað vildu flytjast,
og hafa hugann fullan af þeirri
tegund framtiðarvona, er hér geta
með engu móti ræzt, svo sem þeim
að í notum ófullnægjandi uppfræð-
ingar heima fyrir, geti þeir komist
vestanhafs í stöður, sem sérstaka
þekkingu, og þessu fólki um megn,
þarf til að leysa af hendi, -— stöð-
ur, sem fjöldi hæfra manna hér-
lendra keppir um. Jafnframt er
sögukornið bending um það, að
þ,að hlutíjkifti sem flestra innflytj-
enda býður, sé það, að ganga að
hvaða vinnu, sem völ er á, meðan
aðkomna fólkið er að kynnast,
læra hérlendar starfsaðferðir,
tungumál Vesturheims manna, og
á meðan útlendingarnir eru að
skygnast eftir hvaða lífsstaða þeim
muni helzt hæfa í hamfaralandinu,
sem þeir hafa lent í. — Ritstj.
Maðurinn minn talaði til min í
talsima og sagði: “Þau eru kom-
in. Eg hefi boðið þeim til kveld-
verðar.”
“Þau hver?”
“Imnflytj'endurnir, pilturinn og
stúlkan, sem giftust til þess að geta
“stúderað” í félagi.
“Hvernig gat þér dottið í hug
að bjóða þeim til kveldverðar?
spurði eg heldur en ekki snúðug-
lega. “Þú vissir að við ætluðum
ekki að vera heima í kveld. Við
vorum búin að tala um að borða
niður i bæ á matsöluhúsi.”
“Eg er nú búinn að stefna þeim
heim til okkar. Eg hefi sjálfur
einu sinni verið útlendingur í
ókunnu landi, og mér er vel kunm
ugt um, hvað ]>að táknar, þegar
maður þekkir að eins eina mann-
eskju í heilu ríki, að sú manneskja
taki manni vel.”
Nú fór og að batna í mér, svo
eg. lét mér nægja að spyrja:,
“Hvernig á eg að þekkja þau?”
“Og þú þekkir þau, vertu viss”,
svaraði hann. Hann gat þess og
rétt til. Og allir í matsöluhúsinu
fóru Hka nærri um hver þau voru.
Mér hafa alt af þótt New York-
búar og heimtufrekir — og kröfu-
harðir um klæðaburð og fleira,
en nú finn eg að eg hefði
átt að láta þetta framgjama
aðkomufólk taka upp amerískan
búning.
Nokkrum vikum áður en þau
komu þessi ungu 'hjón, hafði
manni minum borist bréf frá þeitn ;
>au voru honum ókunnug að vísu;
bréfið var ritað á viðvaningslegri
ensku, og spurt um tilhögun á
kveldskólum í New York, og
daga til að hafa ofan af fyrir sér
— og litið tóm yrði til lesturs.
En samt sem áður komu þau og
hittu mig í matsöluhúsinu og
var búningur þeirra í meira lagi
útlendingslegur.
En fyrst í stað tók eg meir eft-
ir hjónunum sjálfum en fötunum
þeirra. Unga konan fríð og fag-
urleit flaug upp um hálsinn á mér.
Mann hlaut að langa til að hjálpa
henni við að sjá vandræöaglamp-
ann í heiöbláum augum hennar.
Mig undraði á, hvernig hún fór að
halda sínum fagra yfirlit og hafa
þó ekki nærst á öðru til langs tíma,
en söltu svínakjöti og ávöxtum.
“Eg hafði ætlað mér að lifa á
tómum ávöxtum”, sagði hún, “en
eg varð svo þróttlítil á því, að eg
varð að fara að! borða svínakjöt
líka.” Á hraustlega 'yfirlitinn, sem
svínakjötinu og ávöxtunum var að
þakka, jók til muna hrokkið ljóst
hár, sem liðaðist niður undan lít-
illi en laglegri bómullardúks-húfu,
grænni að lit, með lambskinns-
bandi. Búningur hennar var hins-
vegar þálfskrítinn. Fötin voru á-
þekkust búníngí hreinlegrar sveita-i
stúlku. Blússan var úr grófu
dökkmórauðu efni, með sjómanna-
kraga-sniði, löngum ermum, en
engár hvítar leggingar í hálsmál-
inu. Niður éftir blússunni að
framan gengu raðir af stórum
beinhnöppum, og hnepslu-götin svo
stór að í gegnum þaö efsta mátti
sjá í grófa ullarskyrtu. Pilsið var
úr» svörtum ullardúki, vítt en stutt,
svo að niður undan því komu þykk-
ir handprjónaðir sokkar, með leir-
ugum lágskóm, sem undir voru
pappírssólar og á eitt ristarband
að ofan. Utan húss var hún í
kápu, sem tók niður til hnés, og
þegar mjög kalt var hafði h'ún
innan ttifdir. ljósleifa þríhyrnu,
bundna afWir fyrir bak.
Búningur' manns'ihs var áþekk-
ur að sniði til upp á sina visu, eins
og hennar. Fötin voru úr góðu
efni. Treyjan var hnept alveg upp
í háls, svö að ekki var ætlast til
að hálslín væri brúkað við þennan
búning. Buxurnar voru poka-
víðar. Bæði skór hans og glófar
báru þess og ljóst vitni, að hann
var innflytjandi nýkominn til
landsins. Hann var hár og þrek-
inn, og líkastur sönnum vikingi
á velli, og í fljótu bragði mundi
mörgum hafa dottið í hug, að
vísa honum í flokk viðarhöggs-
ntanna. til að fella gild og stór-
vaxin tré. En er maður virti hann
betur fyrir sér, hvað hann var-hæg-
lætislegur og hendurnar fíngeðrar
og mjúkar, þá var þessu auðsjá-
anlega ekki til að dreifa. IÞað
gat ekki átt við að senda hanra í
viðarhögg, eða skipa honum neina
vinnu er erfið var, eða handflýti
þyrfti við. En hvað átti hann þá
að gera?
Þau höfðu ekki komið hingað
til lands, þessi hjón, til að leggja
stund á erfiða vinnu. Þau höfðu
farið hingað til að reyna að koma
hugsjónum sínum í framkvæmd,,
hugsjónum, sem lágu langt fyrir
utan ]>eirra eigin sjóndeildarhring
og höfðu það að ntarkmiði að
koma á umbótum á þjóðfélagslíf-
inu.
Smátt og Amátt tóku þau að
skýra okkur frá í hverju umbóta
fyrirætlanir þeirra voru fólgnar.
Við komumst að því að hún hafði
gifst ntanni úr annari stétt en
hennar. Foreldrarnir höfðu ætl-
að henni að eiga auðugan liðsfor-
ingja og þeirri fanst að hún gera
ætt sinni minkunn með því að
ganga að eiga kennara-son. Þegar
hún var að afsaka það að hafá
gifst á móti vilja foreldranna,
sagði hún: “Okkur fanst að auð-
ur fjár ætti ekki að skera úr um
slíkt, heldur hitt að hugsjónir
ljegsja hjónaefnanna féllu sem
bezt saman, og þau væru bæði sem
fúsust að vinna að sama markmiði.
Við höfum hugsað okkur að mað-
ur og kona ættu ávalt að' starfa
saman í hverju sem væri.” Síð-
an leit hún blíðlega til víkingsins
og bætti við: “Eigum við að
segja henni frá öllum umbóta-
fyrirætlunum okkar mannkyninu
til farsældar?” Hann kinkaði kolli
til samþykkis og þún hélt áfram:
“Viö liöfum lesið margt eftir
Ruskin og við 'höfutn fastráðið að
lesa og læra — iæknisfræði, líf-
færafræði og þjóðfélagsfræði —
og alt sem getur gert okkur sem