Lögberg - 04.09.1913, Blaðsíða 7

LÖGBERG, EIMTUDAGINN 4 September 1913.
7
Hið nýja höfuðsetur De Laval rjóma
skilvindu og annara mjólkur-
búa áhalda í Peterboro.
par eru liinar nýjú verksmiðjur og aðal-skrifstofur De tiaval
Dairy Supply C’o., I.tli., Peterboro, Ont.
1 þessari verksmiSju eru búnar til De Laval rjóma skilvind-
ur, Ideal Green Feed Silos, “Alpha”, Gas og Gasoline
t'élar, og allskonar áhöld fyrir rjómabú, ostabú,
mjólkursala og bændavinnu áhöld.
Margir af lesendum Lögbergs munu nota einhver af þeim áhöld-
sum, sem De Laval félagiö býr til, og þykir ef til vill gaman aö heyra
sagt af hinni nýju verksmiöju, sem félagiö er að láta reisa í Peter-
boro, Ont.
Verksmiðjuhúsin eru nú nálega fullbúin. Skrifstofurnar blasa
viö þeim sem á horfir og eru útbúnar með þeim bezta útbúnaði, sem
nú er hægt aö fá, og þar er aðalskrifstofa félagsins í Canada. Efni
og smíö er alt eftir nýjustu tízku, þökin margbrotin, meö mörgfum
risum, til þess aö fá sem bezta birtu og hreinast loft; efnið er cement,
múrsteinn og stál og mjög vel frá þeim gengið.
Fimtán ekrur er verksmiðjustæðið, en nokkra hugmynd má gera
sér um stærð hennar af þvi, að járnbrautarteinar, sem hún þarf á að
halda fyrir sjálfa sig, eru meir en míla á lengd.
Bæinn Peterboro valdi félagið fyrir höfuðsetur vegna þess hve
vel hann er settur; hann liggur í norðaustur frá Toronto í áttina til
Ottawa, og koma .þar saman Grand Trunk og C. P. R. brautirnar við
Trent skurðinn.
Auk verksmiðju og aðalseturs í Peterboro, hefir félagið skrif-
atofu og vöruhús í Montreal, Winnipeg og Vancouver, svo og vöru-
hús í Calgary, Edmonton, Regina og Saskatoon.
Félagið hefir liina mestu trú á landinu og framtíð þess og álítur
þann tíma fara í hönd, er Canada flytji út mjólkurvöru til annara
landa, í stað þess að flytja hana inn.
Alþýðuvísur.
Viðskilnáöar kvœSij
Heiðraði ritstjóri, eg vona að
í>essar vísur, sem hér fara á eftir,
séu velkomnar, þó eg því miður
ckki geti nafngreint höfund þeirra;
þær orti kona fyrir aðra konu er
íá banaleguna, eg lærði þær þá eg
var barn. Vísurnar eru verðar
þess að frelsaSt frá glötun:
Hún er nokkuð leiðin löng
lífs um hála dalinn,
öllu freinur er þó ströng —
upp ef væri tálin.
Ungdóms blíða vermdi vel
vorið bezt sem kynni, —
því eg ekkert þrauta él
þekti i barnæskunni.
Út á lífsins ólgu sjó
ýttist eg á bárum,
margtvinnaðist mæðan ,þó
með fullorðins árum.
Oft eg líka yndis tíð ■
átti völ að fanga,
þegar gæfu blessu'ð blíð
brosti sól að vanga.
Hvarf mér alt i einu frá
índælasta vonin
þegar heljan hremdi blá
hjartakæra soninn.
Geðs um parta glæddist þrá
grét eg daga og nætur,
særðu hjarta sviftust frá
synir bæði og dætur.
Misti eg síðast meiðir fleins
er mér var öllum kærri,
hefir meinið annað eins
ei mér gengið nærri.
Enginn getur meinin mín
mýkt, af heimsins lýði.
Sný eg nú í naúð til þín,
náðar herrann blíði!
Holdið stynur, hjartað sker
Jiarmaljárinn skæði;
signaður Jesús sendu mér
sanna þolinmæði.
Bú við mína banasæng
bæn eg sendi héita,
undir þínum verndar væng
vil eg hvíldar leita.
il>ó eg beiska bikarinn
bergi af þjáningunni,
síðast gefst mér svölunin
sæt af lífsins brunni.
Dvínar fjör en dofnar hold
dúr vill hels að síga
valla heilum fæti á fóld
framar mun eg stíga.
Kveð eg þjóð méð kossi og hönd,
kveð eg tára dalinn, —
frelsuð, lúin flýgur önd
í fagran himna salinn.
R. J. DaviSsson.
BlómiS.
Blómiö þráir hver veit hvað?
Krept á stráa dýnu,
lyftir háu afli að
auganu blá á smu.
Hvort mun rænu ríkja æð,
renna í grænum taugum?
Er, sem mæni í hæða-hæð,
hjartans bænaraugum.
Huld.
grim dbrm. Jónsson á Staðarfelli
og konu hans:
Laminn örmum elli,
yfir saltan ver
að fögru Staðarfelli
fleytti skeiðin mér.
Ömun svæfa þótti það,
eg þá sljóvum augum leit
ítran höfðingsstað.
" " ’ U
Sjónum ljúft var lýða
liljum frónið skrýtt.
Fjalla háar hliðar
huldi grasið frítt.
Skreyttir blöstu skógar við.
Eyja prýddi kransinn klár
keilu-haglendið.
Stóðu strönd við fríða
strengja léttfetar.
Tróðu völlu viða
vakrir gulltoppar.
Hjarðir breiddu um bala sig.
Var þar prýði yfir alt
ærið tignarleg.
Háreist húsin stóðu
háa fjalls við rót.
Skærir gluggar glóðu
geisla röðuls mót.
Skinu móti skafin þil.
Unaðslegt var alt að sjá,
er augað náði til.
Ræður reistum sölum
rikur Hallgrímur,
háttvirtur af hölum,
og húsfrú Valgerður,
einkar vinsæl, vizku prýdd,
til munns og handa mentuð bezt,
manndygð klárri skrýdd.
r * ...J-íl.!
Dægur lífs um leiði
lukkan sér við hönd
um frón og fiska-heiði,
flýi sælugrönd,
þau göfugu heiðurshjón,
svo og leiði ending að
ódáins á frón.
StaSarfels-bragur.
Eftirfarandi kvæði, sem er eftir
Bjama nokkurn Guðumndsson,
hagyrðing á Vesturlandi, er til í
eiginhandarriti höf. í eign Mrs.
Ólínu Guðmundsson að Icelandic
River, Man. Óskar hún að sjá það
5 alþýðuvísnabálki “Lögb.”; þvi að
þó ekki sé það betur orkt en margt
það, sem lofað er að falla í
gleymsku án þess að koma fyrir
almennings sjónir, þá geymir það
minninguna um mætan rnann, Hall-
Eg fullsælu uni vlð
inn á Staðarfelli.
Þraut burt fælir, þróar frið
það indæla heimilið.
Húsráðandann háttvirtan
Hallgrím Jónsson nefni.
itusu brandahlynir hann
hér Fellsstrandar oddvitann.
Hlaðin sóma hans er trú,
■húsfrúin Valgerður.
Unnarljóma ekra nú
engin rómast fegri en sú.
Þéssar vísur eru hokkuð gamlar
og ættu ekki að gleymast og því
sendi eg þær í safnið:
Guðs það dýrkun engin er
einn þó sér svo hagi,
í kórnum rífi kjaft á sér
og keyri aðra af lagi.
Hvort sér Sigurður, sem var
prestur í Grimsey á undan séra
Magnúsi Jþnssyni, siðast presti á
Grenjaðarstað, hefir ort visuna,
veit eg ekki, en hún var þar á gangi
tim 1840 eða stuttu þar á eftir.
ó'. M.
Skipakomur íslendinga o.s.frv.
fFramh. frá 3. bls.J
Einar Þveræingur bjargaði þeirra
málstað ekki nema einu sinni. Þeir
léðu erlendu valdi þegar í upphafi
fangstaðar á sér og urðu því síð-
ar teknir tófutaki. Þessar voru
hinar fyrstu afleiðingar þess, að
íslendingar önnuðust eigi sjálfir
alla flutninga sína frá upphafi.
Sá veldur miklu sem upphafinu
veldur.
Næsta afleiðíng þessa var sú, að
íslendingar vöndust á að hlýða
Noregs konungum, löngu áður en
þeir höfðu nokkur yfirráð yfir
íslandi. Varð þessi vani ennþá
ríkari fyrir þá sök, að margir
gerðust hirðntenn konunga og
handgengnir þeim. Þegar svo
innanlandsófriðurinn hófst hér á
landi varð skammsýnum íslending-
um það á, að skjóta málum sínum
undir Noregs konung. En þá sat
þar að völdum vitur rnaður og
framsýnn. Sá liann skjótt að hér
var leikur á borði, en þetr sáu eigi
veiðiaugun, sem jafnan hvíldu á
þeirn. Vanræksla og skammsýni
íslendinga í verzlun og samgöng-
um varð á þennan hátt að gangvegi
fyrir Noregskonung til þess að ná
yfirráðum yfir landinu. Islending-
ar gerðu þó viturlegan samning
við konunginn, gamla sáttmála, er
þeir mæltu svo fyrir, að þeir skyldu
lausir, ef rofin yrði sáttmálinn
af hendi konungs eða arfa hans.
En þeir gættu þess eigi, hversu
erfitt þeim mundi verða að neyta
þessa réttar, er þeir sátu með alls-
ónógan skipakost á umflotnu landi
úti í reginhafi. Þvi að konung-
ur þurfti þá ekki annað en leggja
farbann fyrir öll íslandsför um
nokkur ár. I því banni munu og
skip íslendinga sjálfra hafa lent,
af því að þeir mundu hafa siglt í
greipar óvina sinna, er þeir verzl-
uðu eingöngu við Noreg. En alt
hefði þetta horft öðruvísi við, ef
þeir hefðu haldið víð skipastóln-
um og verzlað við fleiri þjóðir.
Á þessu varð þó engin raun'ger,
því að þeir sögðu aldrei upp sátt-
málanum, hversu oft sem hann var
rofinn. En það sást í þvi, sem var
smærra.
Noregskonungar höfðu haft ein-
okun yfir verzlun allri á Finnmörk
frá ómunatíð. Var þeim því kunn
hugmyndin og ágóðinn. Þótti þeim
því óskaráð, er fram liðu stundir,
að reyna að koma því lagi á verzl-
unina bæði víðar í Noregi og í
öllum eylöndum, sem lutu Noregs-
konungi. Enda kom að þvi um
síðir. Þó byrjuðu þeir á að banna
erlendum mönnum sigling til þess-
ara landa. Komu slíkar ráðstafanir
fyrst fram 1294, en ísland er fyrst
nefnt 1302. Þá er öllum erlend-
um mönnum bannað “að flytja sitt
góðs eðr senda norðr um Björgvín
eðr annarsstaðar til sölu í herað
eðr gjöra félög til íslands eðr ann-
ara skattlanda konungsins”. Er
þetta bann ítrekað rúmum 40 ár-
um síðar. Ekki sáu íslendingar
hvert stefndi og ekkert gerðu þeir
því til að afstýra yfirvofandi
hættu. Hefði þó þá enn verið tími ems-
til að manna sig upp og auka
skipastólinn. En stundarhagurinn
var eigi í bráðurn voða og létu þejr
því kyrt. Þeir voru hagvanir i
Noregi sem fyr var ritað og kom
eigi til hugar að slík verzlunar-
stefna konungs mundi ná til sin,
alla þá stund sem þeim og Aust-
mönnum var heimilt að verzla eftir
vild. En þess var ekki langt að
bíða að konungur legði bann og
kvaðir á íslendinga og Austmenn.
Svo er sagt í Flateyjarannál að
Magnús konungur Eiríksson hafi
gefið Hákoni syni sínhm Noreg
en Eiríki Svíþjóð, en “sjálfum sér
ætlaði hann til ríkis Hálogaland,
ísland, Færeyjar og Hjaltland”.
Þá snérust Norðlingar til mót-
stöðu og fóru þá Eyfirðingar til
Noregs á ferju, sem þeir keyptu
af Þverárstað; en skip þeirra var
gert upptækt, þegar pangað kom
og menn handteknir. Að öllum
líkindum hefir það verið gert í
Kristján 4. bolaði þessa menn
burtu. Þóttist hann gera það til
þess að þegnar hans fengi haginn
af verzluninni. Hann var eigi að
hugsa um íslendinga hag, en þeir
höfðu þá gengið svo frá sér, að
þeir urðu að láta sér alt lynda, sem
títt er um sigraða menn. Var
þeim nú runnin í merg og bein
skoðun lögmanna og lögréttu, er
þau kærðu skipakaup Guðbrandar
fyrir konungi og töldu óþarfa og
mikla hættu að Islendingar ættu
kaupfar. Hver er hugur manna
nú?
y IA f! K t/r JTOTEL
ViB sölutorgiö og City Hall
Sl.00 til $1.50 á dag
Eigandi: P. O’CONNELL.
Skipalaust eyland hlýtur
komast í ánauð. Væ victis!
að
þjóðir en Norðmenn, jafnvel þó
lagt væri á þá landauragjald og
þeir væru skyldir til landvarnar
með konungi og fyrir þá væri lagt
farbann þegar konungi sýndist.
Sigling Austmanna hingað og
verzlun dró og mjög auð út úr
landinu, því að verzlunarhagurinn
gekk að miklu leyti til þeirra.
Liggur það og i hlutarins eðli, að
þeir hættu ei að verzla, þótt kon-
ungur legði gjald á verzlunina, alla
þá stund sem þeir græddu á henni.
Svo má lengi illu venjast að gott
þyki, segir málteekið; hefir það
jafnan sannast á íslendingum. Og
lagaleysi, en konungi mun hafa
verið ljúft að bæla alla mótstöðu
niður með harðri hendi. Tókst
það og fullkomlega. Komst þá á
sú verzlun, er Konráð Maurer
segir fólgna í þessu; að binda
verzlun Islands við sérstakt kon
ungsleyfi, að leggja gjald á kaup-
menn í konungsþágu fsekkjagjaldj
og fi þriðja lági að einoka alla
verzlun landsins við Björgvin.
Landsmenn urðu með öðrum
orðum að láta sér lynda að kon-
ungur tækji sér sjálfumjil matar
tuttugasta hvem fisk af verzlun
þeirra. Þeir höfðu þá hvorki
skipakost né manndáð til þess að
risa á móti.
Af þessum böndum á verzlun og
siglingum og álögum leiddi nú það,
að smámsaman dró úr kaupferð-
um Islendinga og Austmanna.
Beztu mennirnir drógu sig í hlé og
atvinnan lenti að mestu í höndum
misindis lausakaupmönnum. Og
að lokum lenti hún nær eingöngu
í höndum erlendra manna, Eng
lendinga ög Þjóðverja. Versnaði
viðskiftahagur Islendinga að vísu
eigi við þetta, en lokið var nú með
1 öllu skipakosti þeirra litlu fyr, en
V.
Skipalaust land.
Þá er Norðmönnum lá sem mest
við að eiga skip, til þess að geta j
varist erlendum yfirráðum yfir 1
verzlun sinni, þá gerðu konungar I
þeirra ekkert þeim til hvatningar ]
eður hjálpar, heldur lögðu sömu j
bönd á þá sem á útlendinga. Eina j
ívilnun höfðu þeir þó um stund,
sem að framan var ritað, að kon-
ungar reyndu að einskorða versl-
un íslands og skattlandanna viö
Noreg. En þetta dugði þó eigi,
því að skipagöngur Norðmanna
minkuðu meir og meir og aðrar
þjóðir 'tóku úr höndum þeirra
verzlun á íslandi að mestu leyti og
í öllum skattlöndum, nema einu,
og í þeirra eigin landi. En þótt
aðrar þjóðir tækju ekki verzlun af
þeim í einu skattlandinu, þá héldu
Austmenn henni ekki. Landið var
Grænland. Þangað sigldi enginn.
Konungar höfðu gert að engu
skipagöngur íslendinga, sem í
Grænlandi bjuggu, með álögum og
einkaleyfum svo að sjálfir gátu þeir
eigi sótt nauðsynjar sinar. Skipastóll
íslendinga sjáifra var i andarslitrun-
um af vanhyggju þeirra sjálfra og af
sömu konungsheimsku sem á Græn-
landi. Ekki gátu þeir liðsint frændum
sínum, enda mundu þá hafa sætt af-
arkostum af kóngsþrælum. Og að lok-
um var skipastóll Noregs og dugur svo
þorrinn, að þeir hættu að sigla þang-
að. Þá var norrænni sjómensku og
herfrægð svo komið, að þeir létu
skrælingja höggva frændur sína niður
sem búfé, hvern einasta mann. Þar
sást ljóst, hver örlög skiplausra ey-
landa mega vera.
í Noregi og á íslandi vissu menn þó
ennþá, hvað hafskip var, fram yfir
siðaskiftin. En þá kollféll alt hér á
landi i höndum j>eirra varmenna og
uppskafninga, sem þá voru að starfi
með erlendum óþokkum gegn Ög-
mundi og Jóni Arasyni. í Noregi fór
Siðaskiftunum var komið á
með klækjum og þar með var Noregur
höggvinn úr tengslum við Noröurálf-
una......og varð skattland fjandans
og fátæktarinnar.”
Afstaða Islands til þýzkra og enskra
kaupmanna var öll önnur en Noregs,
)ví að þeir bættu verzlun vora og hún
varð eigi útlendari en hún hafði þá
verið um langan tíma. Enda er það
áreiðanlegt, að hagur þessa lands
hefði orið allur annar ef Kristján 4.
hefði eigi stökt þessum kaupmönnum
burt. — Eg hefi áður rakið það nokk-
uð, hvað Noregskonungar buðu þjóð
vorri, er hún var mjög svo þrotin að
skipum, en þeir fóru þó eigi lengra en
að leggja gjöld á þá, sem hér verzl-
uðu. Eftir 1600 sést fyrir alvöru hvað
má bjóða þjóð, sem býr á umflotnu
landi og getur eigi sjálf annast flutn-
inga sína.
1. Hún megnar ekki að sporna við
>vi, að henni sé valdir viðskiftamenn
og viðskiftavegir eftir geðþótta eins
manns, konungsins, eða félaga, sem
gjalda ákveðið verð fyrir og mega
setja henni afarkosti. Þetta var og
framið á Islendingum, og nú var þeim
ómáttugt að risa við því, því að þeir
bjuggu í skóglausu landi og blóðsug-
urnar fluttu þeim ekki skipavið.
2. Hún vérður og ósjálfráð heima
fyrir, þvi að hún ræður engu um, hvar
vörur eru settar á land. Vilji hún ýf-
ast við, þá má svelta hana, þangað til
hún beygir sig. Að lokum fer svo, að
landinu er skift í verzlunarhéruð, og
má enginn verzla utan þess héraðs, er
er honum er skipað. Þá eru menn
orðnir þrælar fastir á fótum. En hvað
eiga menn að gera? Ekki fljúga
steiktar dúfur í munn þeim, og ekki
geta þeir vaðið yfir heimshöfin.
íslendingar urðu eigi aldauða eins
og Grænlendingar, og má vera að vér
eigum líf vort því að þakka, að skræl-
ingjar náðu ekki til vor. Raunar veru
jafnan skipagöngur til landsins, þvi að
velgerðarmennirnir þurftu að flytja
oss ormakorn og fleira, þótt af skorn-
um skamti væri, en einkum þurftu
þeir að flytja héðan ránsfeng sinn,
góðar vörur vorar, sem þeir auðguð-
ust á. Eigi hefi eg fundið hversu mörg
skip hafi gengið hingað á einokunar-
tímanum, en sjálfsagt hafa þær skipa-
Coast Lumber
Yards Ltd.
185 Lombard St. Tals. M.765
Sérstakir Talsímar
fyrir hvert yard.
LUMBER
YARDS:
1. St. Boniface . . M. 765
eftir sex og á helgidögum
2. McPhilip St. . . M. 766
3. St. James . . . M. 767
Aðalskrifstofa . . . M 768
Fluttur!
Vegna þess að verkstæð-
ið sem eg hef haft að
undanförnu er orðið mér
ónóg, hef eg orðið að fá
mér stærra og betra pláss
sein er rétt fyrir norðan
William, á Sherbrooke.
Þetta vil eg biðja við-
skiftamenn mína að at-
huga.
G.L.STEPHENSON
‘ The Plember”
Talsími Garry 2154
885 Sherbrook St., W’peg.
Gísli Goodman
TINSMIÐUR
VERKSTŒÐI:
Horni Toronto og Notre Dame
Phone : Heimilís c
Garry 2988 Garry 899.
unarinnar hafi komið 30 skip til Is-
lands á ári. Er sennilegt, að allan tím-
ann hafi gengið hingað 20—30 skip.
Má telja víst, að flutningar hafi verið
allsendis ónógir, einkum er hallæri var
landinu, og hafi samgönguleysi verið
ALLAN LINE
Konungleg Póstgufuskip
VETRAR-FERDIR
Frá St. John og Halifax Frá Portland
til til
Liverpool og Glasgow Glasgow
FARGJOLD
A FYKSTA FARRÝMI...$80.00 og npp
A ÖÐRU FARRÝMI........$47.50
A pRIÐJA FARRÝMI......$31.25
Fargjald frá Islandi
(Emigration rate)
Fyrir 12 ára og eldri...... $56.1®
“ 5 til 12 ára......... 28.05
“ 2 til 5 ára.......... 18,95
“ 1 til 2 ára.......... 13-55
“ börn á 1. ári.......... 2.70
Allar frekari upplýsingar um gufuskipaferðirnar, far
bréf og fargjöld gefur umboðsmaður vor H. S. BARDAL
horni Sherbrooke og Elgin, Winnipeg, sem annast um far-
gjalda sendingar til íslands fyrir þá sem til hans leita.
W. R. ALLAN
364 Maln St., Wlnnlpeg. Aðalumboðsmaður rostanlands.
LUMBER
SA$n, DOOR8, nOLLDING,
CEMENT oq HARDWALL PLA8TER
Alt sem til bygginga útheimtist.
National Supply Co.
Horni McPhiiips og Notre Daine Ave.
Talsímar: Garry 3556
3558
WINNÍPEG
The Birds Hill
Búa til múrstein til prýði utan á hús.
Litaður eftir því sem hver vill hafa.
Skrifstofa og verksmiöja á
horai Arlington og Elgin
WINNIPEG, - - . MANITOBA
D. D. Woodj Manager
Fón Garry 424 og 3842 Hver múrsteinn pressaður
mikil orsök þess, er menn urðu hung-
urmorða. Sést það meðal annars á Kaupmannahöfn.
því, að skipin gátu ekki tekið alla vöru
til útflutnings eftir það að lengt var
tjóðurbandið og öllum þegnum Nor-'
egskonungs leyft að verzla hér; og1' -
höfðu þó þá vaxið skipagöngur. I al-
mennri bænarskrá, dagsettri á alþingi
24. Júlí 1795 “kvarta þeir yfir að
verzlun kaupmanna sé ófrjáls, magn-
laus, niðurdrepandi og óbærileg, og
biðja þess vegna um að veitt verði
frjáls verzlun við allar þjóðir. Þeir
kvarta einkum yfir að verzlun þeirra
sé bundin við riki Danakonungs ein-
saman; að kaupmenn flytji bæði of-
litla vöru til lands, einkum þá sem
menn þarfnast mest til atvinnuveg-
anna, og vara sú, sem flutt sé, sé bæði
skemd tíðum og einatt, og svikin, og
þar að auki illa úti látin að vigt og
mæli; peninga fá menn ekki nema með
mikilli ofanágjöf, en óþarfa vöru sé
neytt upp á menn bæði til kaups og
láns. Þá kvarta þeir yfir, að kaup-
menn geti ekki tekið við nærri allri
vöru þeirri, sem bjóðist frá lands-
mönnum, og í góðu ári varla nema
helming hennar, og kefji þetta alla at
vinnu landsmanna. Þeir geta og þess
með mikilli óánægju, að kaupmenn
dragi allan ábata sinn úr landinu og
eyði hónum eða verji Danmörku til
gagns einni saman og helzt í Kaup-
mannahöfn, en afræki allar borgara-
legar skyldur sínar við ísland.” Sést
á þessu, að ónógar skipagöngur þykja
mönnum þá verstar. Að hinum atrið-
unum verður síðar vikið. Óðar en
verzlunin varð hóti frjálsari ukust og
skipagöngur, þótt enn væri sá gallinn
á, að þær voru bundnar við eitt land.
Alt fram til 1854 er nákvæmlega
eins háttað öllum samgöngum vorum
sem var fyrir 1788, nema hvað afar-
kostirnir voru litið eitt mýkri en á
verstu tímum einokunarinnar. öll
unarinnar og yfirráð siglinganna hef-
ir verið og er enn að miklu leyti í
Margir kaupmenn
fara enn með ágóða sinn þangað, og
toga því í þann endann, sem siður
Þetta er vafalaust mesta tjónið af
þvi, að skipagöngur sé í annara hönd-
um, að öll verzlun verður oss erfiðari
og óhagstæðari og miklu dýrari. En
það verður engum tölum talið. Því
að fyrst og fremst er erfitt að leiða
getum um það, hversu miklu hagstæð-
ari hún yrði, ef vér ættum sjálfir skip-
in, og í öðru lagi verður eigi metið til
peninga, að þetta er haft á framtaks-
semi og áhuga vor sjálfra, og sviftir
vora menn heilli og mikilsverðri at-
vinnugrein. Hitt mætti reikna í pen-
ingum hversu mikið fjártjón það er
fyrir oss, að alt er útborinn eyrir, sem
goldið er fyrir mannflutninga og
vöruflutninga. Árið 1911 fékk‘Thore’-
fél. 920,000 kr. í flutningsgjöldum.
Hafi nú hitt félagið fengið jafnmikið,
þá höfum vér borgað Dönum það ár
1,840,000 krónur fyrir flutning. Þá
hefir og Björgvinarfélagið fengið eitt-
hvað. Þótt þvi talan hér að fúaman
væri hetdur há, þá er þó ekki hátt far-
ið að telja þeim öllum 2,000.000 kr.
Betur væri þesir peningar komnir í
vasa landa vorra, en þar mundu þeir
lenda, ef vér hefðum skipagöngurnar í
vorum höndum. fMeira.J
Dominion Hotel
523 MaJn St. Winnipcg
Björn B. Halldórsson, eigandi
Bifreið fyrir gesti
Sfmi Main 1131. Dagsfæði $ 1.25
einkenni úr bænarskránni 1795 eru
skýr og auðsæ fram til 1854. En þá
mátti nú vænta að frjáls verzlun kæmi
einnig lagi á skipagöngur. Hefir það
og orðið svo, því að þá hefst sigling
hingað frá ýmsum löndutn og helzt
nokkuð i hendur við það vörumagn,
sem þangað flyzt og þaðan kemur.
En Danmörk heldur þó meiru af
skipagöngunum en því, sem samsvar-
ar því vörumagni, er þaðan flyzt. Er
Jjess þó einkum gætandi, að minst
flyst þaðan af dönskum vörum, held-
ur eru það að miklum hluta vörur frá
Þýzkalandi og annarstaðar að,
en annarstaðar, en hraunið bert og
blásið undir. Nú blánar ekki lengur
“lyngið á Lögbergi helga” af berjum,
því það er að kalla algerlega upprætt;
og hvað mun þá verða að 17 árum
liðnum, ef gróðrinum fer jafn hnign-
andi hér eftir sem hingað til. Sæmra
hefði þá verið, að Þingvellir hefðu al-
gerlega fallið í gleymsku, en að þurfa
að sýna þá á afmælishátíð þeirra nið-
urnídda og afskræmda.
En yrði búið að gera Þingvelli á
afmæli þeirra að friðlýstum þjóð-
garði íslands, þyrfti enginn að bera
kinnroða fyrir meðferðina á þeim. Þá
mundi það sannast, að minning þeirra
fornmanna, sem gerðu þingvelli sögu-
fræga, væri metin að verðleikum, og
þeim að nokkru launaður frægðar-
bjarminn, sem skinið hefir af þeim yf-
ir þjóðina á síðustu öldum. Því skær-
ustu geislarnir hafa einmitt stafað frá
þessum stað—alþingisstaðnum forna,
Vér getum ekki reist merkustu for-
feðrum vorum minnisvarða úr marm-
ara eða málmi, enda líka gagnslaust;
en hitt gætum vér, — og væri vel til
fundið — að sýna þeim ræktarsemi
vora með því að gróðursetja tré og
jurtir, og vernda þau, á þeim stað, er
þeir álitu fegurstan og helgastan á
öllu landinu.
Þá fyrst væru þingvöllum gerð full
skil, er þeir væru gerðir að þjóðgarði
íslands, ritað ágrip af sögpi þeirra og
gerður af þeim fullkominn uppdráttur
halda minningarhátíðina á Þingvöll-j og náttúrúlýsing. Þeir, sem ekki
um sjálfum. Sæti nú alt í sama horf-)hefðu séð Þingvelli og ættu ekki kost
inu, hér eftir sem hingað til, mundi á því, gætu með því móti gert sér ljósa
grein fyrir sögu þeirra, landslagi og
náttúrufegurð.
Þingvellir við Öxará.
VI.
Sagt er, að árið 930 hafi Þingvöllur
verið valinn sem alþingisstaður ís-
lendinga. Og að 17 árum liðnum
D930J verður þá 1000 ára afmæli
hans. Ástæða væri til að minnast hans
þá sem hins merkasta og frægasta
sögustaðjar á landi hér— og jafnvel á
Norðurlöndum- Væri þá vel til fallið,
að minnast stofnunar alþingis og
mönnum gefast á að líta, er menn
rendu augum yfir alþingisstað-
inn forna á 1000 ára afmæli hans.
Búðartóftirnar — einu fornmenjarn-
ar — mundu þá óvíða eða hvergi
sjást, því að þær mundu flestar ger-
samlega jafnaðar við jörðu. Það yfði
einu sinni ekki hægt að segja eins og
skáldið forðum: “Nú er hún Snorra
sem
Jiangað verða að fara fyrst fyrir þá. búð stekkur”, því að búðin sú yrði þá
göngur verið alls ónógar. Jón S*ig-1sök að verzlunarvegir íslands lengjast j orðin sem grjótflekkur einn, og þar
urðsson segir, að á tima konungsverzl-1 og skekkjast af því að endastöð verzl-1 ekki standa stcinn yfir steini, fremur
Nú á dögum er mikið skrafað og
ritað um ættjarðarást, þjóðrækni og
sjálfstæði; en þá fyrst eiga þessar til-
finningar rætur hjá þjóðinni,— 'og er
mark á þeim takandi—, er hún sýnir í
verkinu, að henni er ekki sama,
hvernig fer um fegursta sögustað
landsins — hjartastaSinn■
GuSm. Davíðsson.
—Eimreiðin.