Lögberg - 11.09.1913, Síða 4

«
LOGBERG, FIMTCJDAGINK ir September 1913.
LÖGBERG
Gefið út hvern fimtudag af The
COLUMBIA PRESS LlMITED
Coruer William Ave. &
Snerbrooke Street
WlNNIPEG, — MaNITOBA.
stefán björnsson,
EDITOR
J. BLÖNDAL,
BUSINESS MANAGER
UTANÁSKRIFT TIL BLAÐSINS:
TheColumbia Press.Ltd.
P. O. Box 3172, Winnipeg, Man.
UTANÁSKRIET RITSTJÓRANS'
jEDlTOR LÖGBERG.
P. O. Box 3172, Winnipeg,
Manitoba.
TALSÍMI: GARRY 2156 ý
Verð blaðsins $2.00 um árið.
lenzka eimskipafélagið, og nú
má það hvorki, né getur, sóma
síns vegna, liorfið frá þessari
réttmætu nytsemdar fyrirætlan.
Það getur ekki verið þekt fvrir
að láta danskt auðfélag liræða
sig með hótunum til að gera
slíkan óvinafagnað. Það væri
1 óafmáanleg þjóðarskömm, ef
■ danskt kaupsýslufélag gæti,
lieiman úr Danmörku, skipað
alþingi íslendinga að gera rétt
: það, sem slíku okurfélagi sýnd-
! ist, og jafnvel að kyrkja í fæð-
| ingu hverja nvtsemdar- og
sjálfstæðis-hreyfingu, er brvddi
á í landinu. Sú ósvinna tekur
ekki tali og má ekki viðgangast.
Alþingi lætur aldrei smána sig
svo hörmulega.
Það vonum vér að minsta
i||| kosti, og satt að segja finst oss
j þessi liótun ekki eins viður-
hlutamikil eða gífurleg eins og
i skeytið ber vott um, að þeim
! finst þar heima.
manna bæði í Bandaríkjum og
öðrum löndum gegn taugaveiki.
,,,_____ /
Dagbókin mín.
heitir bók, sem Yalgerður heit-
in biskupsfrú, kona herra Þór-
halls, hafði algengið frá til
prentunar áður en hún lézt. í
bókinni eru tilfærðir ritningar-
staðir, einn fyrir livern dag
ársins, og viðeigandi sálmsvers
látið • fylgja hverri ritningar-
grein. Mörg þeirra ritningar-
orða, er bókin hefir að geyma,
eru fegurstu gimsteinar, sem
hver íslenzkur kristinn maður
ætti að vilja eignast og geyma.
Alt, sein inn kemur fyrir bók-
ina, ánafnaði biskujisfrúin til
styrktarsjóðs konum, er af
samskonar sjúkdómi þjást, eins
og hún liafði sjálf átt við að
stríða.
Bókin ber það skýrt með sér,
Eimskipafélagið.
indi í bili, en þau eru augljós
fyrirboði betri tíma. Það virð-
I ist naumast hætta á að stjórn
Síðasta blað flutti þá fregnj f sla.nds geti ekki fengið aðra til
eftir dönskum blöðum, að fjár- ag annast strandflutning í bili,
laganefndir heggja deilda al- heldur en hið sameinaða. Nærri
að til hennar liefir safnað trúuð
Vitanlega geta af orðið óþæg- og góð sál.
þingis hefðu komið sér saman
Öráðnar gátur.
í voru landi hafa gerst fleiri
viðburSir, með undarlegu móti,
THE DOMINION BANK
öir EDMCND B. OSLER, M. P., Pre* W. D. MATTHEWS ,Vice-Pre«
C. A. BOGEHT, General Manager.
Höfuöstóll Dorgaður . . . . 45,360,000
Varasjóður
Allar eignir
AFLEIÐINti I»ESS AÐ LEGGJA I SPARISJÓD
Þcgar yttur innhriintaNt nokkrir dollarar ríia hundrufi, þp Icggift Jm«
strax í s|/aris.j<V5 í Dominion hankanum, og dragift J»c ckki út nema brýn
nauftayn krrfji. l»a« rr hægra aö sparti p/ ninga Þannig en geyma þá
f voftiinum, |»ví þaðan vilja þeir hverfa, en í bankanum eru þeir óhultir
og svo bjetast vextir vit>.
NOTRE DAME BRANCH: Mr. C. M. DENISON, Manager.
SELKIKK BRANCH: J. OKISDALE, Manager.
M
heldur en í öörum'löndum, skrifar .
því má ganga að því vísu, að j eitt Bandaríkja tímarit. Á þjóö
um, að alþingi veiti um 400,000 j komast mætti að eins góðum
kr. styrk hinu fyrirlmgaða, ís-jeðabetri samningum við Breta,
lenzka eimskipafélagi, annað Norðmenn eða Þjóðverja, en
livort með þeim hætti, að kaupa j danska félagið. Því fyr sem sem
hluti í félaginu, ellegar að nota losnaði um dönsku flutningana r
vora hafa sótt kynlegir atburðir
af dýrgripum. Fjórða sumarið
sem hann lá úti kom hann siglandi
meðfram austurströnd Bandaríkj-
anna, var þá tekinn litlu síðar og
aflífaður árið 1701. Af fjársjóð-
um hans fanst aðeins 70 þúsund
c’ala virði í gulli, silfri og gimstein-
um.
Enginn vildi trúa því, að Kidd
liefði ekki aflað sér meira her-
fangs á fjórum árum en þetta og
því hefir verið vandlega leitað
alstaðar þarsem hann kom við land,
frá því að hann frétti að komið
væri upp um ránskap sinn.
Fyrst var leitað vandlega að hinu
stóra Indlandsfari, og þóttust menn
vita, að það hefði verið flutt upp
eftir Hudson's fljóti og brent við
Dunderberg, og alt lauslegt flutt
af því og falið. Hitt er þó senni-
legra að skipið hafi brent verið fyr-
ir Haiti og dýrgripirnir úr því
fluttur á skip Kidds, er hann sigldi
til New York. Það skip fór
fra þvi fyrst hun byrjaði að reiða i ,
, •, JJ, , . marga kroka, fyrst upp Delaware
0x1 að skogartrjam. Su manneskja , , Kv. ,
c . f ,, , * ,, , , floa, og var kistu skotið þar a
fyrst fæddist 1 Amenku hvarf : , , TT , , ri.,.
1 land, næst upp Hudson s fljot og
kyndilega ásamt öllum þeim inn-
þá upphæð til að kaupa skip til
strandferða.
Flestir munu hafa gengið að
því viísu, að alþingi mundi víkj-
ast vel við þessu mikilvæga
máli, sem óefað er hið lang-
nytsamlegasta og þjóðheilla-
vænlegasta, sem hreyft hefir
... , , . , - | flytjenda hóp, sem með henni var 1, ., f.v .„ , „ ,■
og donsku verzlumna, þvi betra og spurSist aldrei til neins þeirra.: ')ar var cfe sraflð mður 1 Gardm'
F .i._1: _ -f 1 __ .t_ _ 1..... . 1 prc pv sannan miin ha
fslandi og Islendingum.
-o--- 1 Það fólk hvarf eins algerlega og i >v. v .. ..
Á þá leið munu margir Vest- það hefði skyndilega fengið hul- ! ’ .a . mf aiJ. S .a L51!11 ,m ’
ur-fslendingar hugsa er mál »shjálm. Síðan hefir það oft bor- j hafl sklP,komiS aS >V1 °.f
; 'g, °Sa’ er mdI ;x J* fA.L „u.1_______________;k. 1 tek.ð vorur ur þv., er enginn ve.t
elm þessi eru kunn og unna og
■j r 1 11 r m t~ 'jiinn vjr ir in irn t "j tvj n i
skjótt a
síðan inn í Long Island sund og
þar var fé grafið niður í Gardin-
1 ers ey. Sannað mun það hafa ver-
vilja styðja íslenzka eimskipa
félagið, og vér gætum ímyndað
oss, að einmitt þessi mótspyrna’
verið á íslandi um langan tíma, sem fram hefir komið móti eim
og símskeytið, sem Lögbergi skipafélagsvísinum, vrði því
barst núna í vikunni og prentað i fyrirtæki til góðs. Mótspyrnan
er á fyrstu síðu þessa blaðs, er
vottur augljós um það, að
styrkveiting alþingis er vænt-
anleg, hvort sem hún verður
400,000 kr. ellegar meiri eða
minni.
skerpir áhugann og kallar fram
dulinn þrótt hjá þjóðinni ís-
lenzku- Og trúað gætum vér
ið við að folk hafi alt 1 einu komið 1, . .„ , , , ,,, . ,
r. ,,..x „ hverjar verið hafa, og heldu jafn-
aftur, er alitið var longt. tapað. , . / , , °
„ . , . ... , • skjott a brott, norður með Ianai.
með undarlegum hætti, og dæmi „ ,•
° , r. 0 - | Fjarsjoðunnn a Gardmers ey yar
eru til bess að folk hafi varið ævi \ ’ 1 r. • ,
. . „ .,,r , siðan grafinn upp, eftir dauða
sinm til að leita að sjalfu ser. „• .t , r . , -
Kidds og þar fanst havaðinn at
Fyrsta hvarfið.
Árið 1587 sendi Walter Raleigh
fyrsta innflytjenda hópinn til þess
að stunda akurrækt og búskap í
Virginia. Tuttugu árum síðar fór
l ' * » L-r , . . iannar hópur til Jamestowa, og var
þ\ 1, íi t s jorn og þing lætur fyrir hann lagt, að leita uppi
sjálfsagða einurð og fastnæmi
mæta hroka og hótunum hins
Skeytið flytur enn fremur sameinaða, þá muni Vestur-ls-
þær fréttir, er mörgurri munu
þykja nýstárlegar, að danska
gufuskipafélagið, liið samein-
aða, hafi símað ráðherra, að
það taki aftur tilboð sitt um|
strandferðir við Island, ef al-
þingi veiti íslenzka eimskipafé-
higinu styrk úr landsjóði.
Vér vitum, að ýmsa hefir
furðað á þessu atferli hins sam-
lendingar finna enn meiri hvöt
hjá sér en áður, til að ljá ís-
lenzka eimskipafélaginu fjár-
stvrk og fulltingi.
Taugaveikis hœtta
takmörkuð.
í blaðið
Independent” ritar
einaða, ert oss furðar ekkert ájlæknir nokkur í Bandaríkjum,
því. Vér áttum einmitt von á George M. Gould, nýskeð rit- „„„„„.„„v..
þessu, og frá starfsmála sjónar- gerð, þar sem hann leggur til siðar fór White aftur fil En^lands í óXöggnunT súÍun
miði er þetta tiltæki danska fé- j að allir íbúar landsins skuli! aS .f1kJa vistm í þessi undarlega á
lagsins næsta skiljanlegt.
b « .... ... „ . j skyídaðir til að láta bólusetja \c þv- frestaðist för hans Um tvö
Það mattt svo heita, að það sig gegn taugaveiki. Læknirinn ár j)egar hann kom aftur til eyj-
\a‘ii buið ítð uá fullkomnu faírir gild rök fvrir því, hvað arinnar, var hvert mannsbarn horf-
ib og jafnvel kofarnir færöir á
brott. Á eitt tré var höggvið orö-
iö Croaton, er vísa þótti til þess,
aö nýlendumenn heföu flúiö til
Indíána bygöar meö því nafni, eöa
veriö teknir höndum. John White
dó áöur en sú bygö fanst. Hinir
áöurnefndu innflytjendur, er komu
viö Jamestown áriö 1607 fundu
hana á endanum, en þá var þar
ekkert kvikt, hvorki maöur né
skepna. Það komst í munnmæli,
aö Indíána höfðinginn Powhatan
hefði látið myrða allan hópinn
nema fjóra menn, tvo drengi og
Virginiu Dare. en aðrar sagnir
segja að öll nýlendan hafi flutt sig
á aörar stöðvar, vingast viö Indí-
ána og horfið inn í þeirra þjóð-
flokk. Nokkuö er. að ekki löngu
seinna sáust kynblendingar meðal
Indíána, meö gult hár og blá augu,
og var álitið, að þeir stöfuðu frá
hinu horfna fólki. En enginn
kann aö greina meö vissu, hver
uröu örlög hinnar fyrstu amerísku
meyjar, Virginiu Dare.
Virginiu Dare og þann hóp sem
hún tilheyrði. en þá fyrirfanst
engin manneskja. í þeim hóp voru
150 manns. karlar, konur og börn
og lentu eftir þriggja mánaöa sjó-
ferö við Roanoke ey um mitt sumi
ar 1587. Foringi fararinnar og
væntanlegur rikisstjóri var John
White og með honum dóttir hans
og hennar maöur, Eleanor og
Ananias Dare. Um það bil sem
innflytjendur voru búnir aö reisa j p sem {erSast ty _______________
kofa sína. lagöist Eleanor a sæng Vernon sko8a gröf Washing-
og fæddi stulkubarn, er afi hennar a ,)aB oft að nema staöar
gaf nafnið Virgin.a, og var hiö . kirkjugarSinum j Alexandriu í
fyrsta barn er fæddist af hvitum ^ , yjrginiu yið grof eina; þarSem
j stór marmarahella liggur á f jorum
súlum, en á hellunni er
., c , , „ . 1 þessi undarlega áletran;
jfriður milli Spanar og Bretlands 11
j þeim 70 þúsundum, sem áöur get-
ur.
Leitin að auðæfum Capt. Kidds
hefir staðið fram á vora daga, og
jafnvel andatrúarmenn hafa tekiö:
þátt í henni meö því að “framkalla”
hinn framliöna sjóræningja gegn-
tim miöla, en ekki hefir þaö viljaö
duga. Þaö er hald manna nú, að
tíu miljón dala virði í gulli, silfri
og gimsteintim sé grafið á 100 feta
dýpi, þarsem heitir Oak Island í
Nova Scotia og voriö I9°9 ger®i
félag eitt samning við alþektan
verkfræðing um aö grafa þar til,
en ekki hefir heyrst um árangurinn
af þeirri leit.
Gröf hinnar óþektu konu.
Þjeir sem feröast til Mount
flutaings-einveldi við Island. mikil trygging bólusetning sé
Það gat tekið skatta og skyldur Igegn veiki þessari, en telst svo
aí landsmönnum og rakað sam- til, að á ári hverju sé tjón það,
an fé eftir vild sinni. Með góðu er af taugaveiki leiði í Banda-
vill það ekki sleppa valdi sínu ríkjum. eigi minna, til fjár met-
til þess, og ætlar ekkert að láta 1 ið, en $150,000,000.
ósparað til að ganga af þeim Að vísu er næ$ta ervitt að
ung.i keppinaut dauðúm, sem j svna með ítarlegum hagskýrsl-
moti því rís, þar sem er hið ís- Ulíl; hve mikið kveði að tauga.
lenzka eimskipafélag, sem nú er veikl { hinum vmsu ríkjum
venð að koma a fót og líkindi sunnan landamæra, því að ekki
eiuti a alþingi ætli að stvrkja1 ern nákvæmar skýrslur um
st.' ðja. 1 Hjúkfróm þennan haldnar í þeim
Og þarna kemur fyrsta atlag- öllum. En með því að miða við
an þess sameinaða; að gera mannfjölda og sýking í þeim
stjórn Islands tvo kosti, og ríkjum þar sem skýrslur eru til,
ógnar henni með því, að ef húnjþá liefir hittn alkunni hagfræð-
gerist svo djörf að ætla að fara ingur, Frederick Hoffmann,
að stvrkja keppinautinn, þáj komist að þeirri niðurstöðu, að
haúti danska félagið við strand- j { Bandaríkjum sýkist árlega
ferða tilhoð sitt, komi stjórn ogj 150,000 til 200,000 manns af
landsmönnum í bobba, láti þá
standa uppi með ónógan far-
kost og flutning í bili.
Aðferð félagsins ber það með
sér, að einskis þess ætlar það að
svífast, er verða mætti íslenzka
eimskipa félaginu að tálma eða
fjörlesti. Þetta hefir lands-
mönnum heirna skiljanlega
sárnað, enda er það tekið fram
í skeytinu—sagt að tiltæki fé-
lagsins danska hafi vakið þjóð-
argremju.
En þó að þetta sé ónotabragð
af hinu sameinaða, þá ríður ein-
mitt nú á að gugna ekki, og
hvað helzt vegna þess, að við
hverskyns slíkum fjandskap af
hálfu lúns sameinaða máttu
landsmönn vera búnir.
Alþingi hefir þegar látið í
ljós fúsleik sinn að styrkja ís-
taugaveiki, en þar af deyi frá
tuttugu til tuttugu og fimm
þúsund. Hundraðsbrotið milli
10—15 þeirra, er deyja þar úr
þ'eim sjúkdómi.
Læknir sá, er fyr er nefndur,
og ýmsir fleiri stallbræður hans
halda því fram, að toma mætti
í veg fvrir dauða alls þessa
mannfjölda með því a ðöll þjóð-
in léti bólusetjast gegn tauga-
Veiki. Bólusetningarefni það
hefir fundið upp, svo sem kunn-
ugt er, brezkur maður, Sir A. E.
Wright, og hvarvetna, þar sem
það hefir reynt verið, hefir það
gefist ágæta vel.
Tillaga Goulds læknis virðist
því á góðum rökum bygð, og er
ekki ósennilegt, að ráð hans
verði tekið upp áður langt um
líður, að bólusetja alþýðu
Leyndarmál Caft. Kidds.
Nálega engin af óráönum gát-
um eöa kynlegum fyrirbrigöum
hafa vakiö eftirtekt eins mikla og
eins víöa um lönd, einsog sagan
um hinn falda fjársj'óð þess sævík-
ings.
Hann var, einsog kunnugt er,
sendur í langferð til aö hreinsa
sjóleið af víkingum, en er hann
kom aftur var hann handtekinn
fyrir ránskap sjálfur. Hann hafði
setið fyrir skipum undir Ný-
fundnalandi og austurströnd Can
ada, þaöan sigldi hann til Mada-
gascar og síöan til Vestindía, og
þar fékk hann ávæning af aö hann
væri gfunaður. Þ|á haföi hann
meö sér Indlandsfar geysilega
stórt, er sagt var aö stór mógúllinn
ætti, og menn héldu alveg fult
Til minningar um
Óþekta konu
hverrar dauða kvalir enduöu þann
4. Okt. 1816, er hún var 23 ára
og 8 mánaöa gömul. Þessi steinn
var reistur af hennar sorgbitna
eiginmanni, í hvers faömi hún gaf
upp öndina og hver með guðs hjálp
gerði hvað í hans valdi stóð, til að
mýkja hina köldir og bitru legg
dauðans.”
Þessu fylgir vers og ritningar-
grein. Um tilefnið er eftirfylgj-
andi saga.
Þþð var 25. Júlí 1816, aö brigg-
skipið ‘Fjórir synir’, er var á ferð
frá Nova Scotia til Vestindia,
snéri afleiðis upp Potomac fljót
og nam staðar hjá bænum Alex-
andria. Báti var skotiö á land meö
karlmanni í og veikum kvenmanni,
og hélt skipiö svo sína Ieið, og sást
af því aö það haföi þangað ekkert
annaö erindi, er það hvorki hafði
póst né annan flutning á land aö
setja. Hin sjúka kona haföi
þykka, svarta slæðu fyrir andlitinu,
og tók hana ekki af sér, meðan
hún var borin til gistihúss, hins
bezta í borginni. þó aö mjög væri
heitt í veörinu.
Maðurinn leigði bezta herbergið
í gistihúsinu og flýtti sér siðan að
sækja lækni. Áður en hann fékk
að sjá sjúklinginn, tók hinn ó-
kunni maður hann afsíðis og fékk
hann til að lofa því að segja eng-
um það sem hann sæi eða yröi var,
viðvíkjandi sjúklingnum. Læknir-
inn hélt þaö þagnarheit til dauða-
dags, en þó sagöi hann frá því, aö
hann hefði aldrei fengiö aö sjá fram
an í hina sjúku. Hún haföi blæju
fyrir andlitinu, í hyert slnn sem
hann kom til hennar, í tíu vikur.
Maður hennar stundaði hana ein-
samall, bæði dag og nótt, alla hina
þungy hitadaga í Ágústmánuði. En
þegar líða fór áð hausti, varð hann
yfirkominn af svefnleysi, og var
þá tveim konum, er voru gestir í
þessu gistihúsi, leyft að koma til
hennar og stunda hana, en þó urðu
þær að sverja þe^ eiö, að segja
aldrei frá því, hvers þær yrðu
varar um hinn ókunna sjúkling.
Þessar konur voru báöar úr Vir-
giniu og héldu vel heit sitt.
Þegar það kom í ljós, að konan
var komin aö andláti, um miönætti
þann 3. Okt., þá baö maour henn-
ar alla um að fara út, svo að bæði
læknirinn og konurnar skildu hann
einan eftir.
Kaldur vindtír var á austan, sem
hristi gluggana og rigning skall á
rúöunum., Konunum rann kalt
vatn milli skinns og hörunds, er
þær biðu, ásamt konu gestgjafans,
úti fyrir dyrum meðan hin sjúka
kona barðist við dauðann. Loks-
ins kom hinn ókunni maður fram,
í birtinguna, og tjáöi þemi, meö
grátþrungnum augum og döpru
bragði, aö stríðinu væri lokiö.
Eftir það bjó hann um líkið til
greftrunar. til þess aö enginn
fengi aö sjá framan í það, og for-
siglaði kistulokið. Þ(egar jarðar-
förinni var lokið, pantaði hann
legsteininn og hvarf að því búnu.
í tólf árin næstu á, eftir kom
hinn sami maður á dánardægri ást-
vinar síns til að leggja blóm á leið-
i'ð og líta eftir því að gröfinni og
legsteininum væri vel viðhaldið. t
þau skifti var hann alla tíð ferj-
aöur beina leiö frá Washington og
þangaö aftur, gisti því ekki í Alex-
andriu og talaði ekki viö neinn sem
varð á vegi hans.
En þegar þrettánda dánardægr-
ið kom, kom ekki hinn ókendi
maður, og frá þeim tíma byrjaði
gröf konu hans, er menn hugöu
svo vera, aö líta ver út; súlurnar
brotnuðu en illgresi lagöist á leiðið'.
Þannig liðu mörg ár, þangað til
einn dag aö fyrrrmannlegur og
aldraöur maður kom í kirkjugarð-
inn ásamt tveim prúðbúnum kon-
um. Þau lögðu svo fyrir að leið-
inu skyldi haldið við og legsteinn-
inn endurbættur. Kirkjuvörður-
inn spurði þau einsog hann kunni
og fékk það upp úr þeim, aö þau
væru skyld hinni dánu konu og aö
maður hennar heföi veriö brezkur
herforingi; en er kirkjuvörðurinn
spuröi ýtarlegar, snéru þau brott
og fóru sína Ieið.
Konurnar frá Virginiu, er stund-
að höfðu konuna, vildu eöa kunnu
ekki annað að segja, en að hún
hefði verið ljómandi falleg og auð-
sjáanlega af háum stigum. Báð-
ar urðu þær mjög gamlar, en aldrei
vildu þær segja meira um hinn
ókunna sjúkling.
En munnmæli segja, að það hafi
verið Theodosia Alston, kona rík-
isstjórans í Suður Carolina og
dóttir Arons Burr. Hún hvarf í
sjóferð frá Charleston til New
York árið 1812, og veit enginn
hvað af henni varð, nema það var
talaö að hún heföi orðið fyrir vík-
ingum og aö hinn ókunni maður
hafi verið sjóræningi. '
—Meöfram austurströnd Banda-
ríkja sunnan til, kom rok mikið
samfara háflæði. Sjór gekk víöa
á land og geröi mikinn usla, braut
skip og jafnvel hús á landi; varð
þar eignatjón mikið og fórust þar
nokkrir menn. Skaðinn talinn í
miljóntim.
I
N0RTHERN CR0WN BANK
AÐALSKftlFSTOr'A í WINNIPEG
Höfuðstóll (löggiltur) . . . $6,000,000
Höfuðstóll (greiddur) . . . $2,760,000
STJÓRNENDUR:
- - - Sir D. H. McMillaD, K. C. M. G.
- Capt. Wm. Robinson
H. T. Champion Frederick Nation
W, C. Leistikow Sir R P, Koblin, K.C.M.G,
Formaður
Vara-formaður
Jas, H. Ashdown
Hon.Ð.C- Cameron
Allskonar bankastörf afgreiddVér byrjum reikninga við einstaklinga
eða félög og sanngjarnir skilmálar veittir.—Avísanir seldar til hvaða staðaar
sem er á Islandi. — Sérstakur gaumur gefinn sparisjóðs innlögum, sem hægt
er að byrja með einum dollar. Rentur lagðar við á hverjum 6 mánuðum,
T. E. THORSTEINSON, Ráösmaður.
Winnipeg, Man.
Cor. Willim Ave. og Sherbrooke St.
Hamfara-landið.
Umbótatilraunir tveggja útlendinga
Niðurl.
“En fenguð þér ekki bréf frá
manninum mínum?” spurði eg.
“En hvaö áttum við að gera?
Fólk okkar vildi ekki hafa okkur.
Við sögðum hvort við annaö: í
Ameríku eru allir frjálsir. AlliV
eru þar vel mentaðir. Hver og
einn getur gert þaö, sem honum
þóknast. Þar geta allar konur
gengiö að vinnu meö mönnum sín-
um! Jæj’a, hvaö eigum við nú að
gera ? Fyrst og fremst verðum við
aö vinna fyrir okkur, en mestum
tímanum, veröum viö þó að verja
til lærdóms. Við höfum hugsað
okkur aö vinna okkur inn peninga
á kveldin, en verja deginum til
náms.”
Alt þetta sagði hún mjög hægt
og meö löngum þögnum á milli
oröanna. Enskan, sem þau töluðu
var samansafn margra orða, tínt
saman úr ýmsum tungum, og þau
hjálpuöust meö að gera okkur
skoðanir sínar skiljanlegar, og þaö
var ekki tekið út meö sældinni..
Annaö þeirra byrjaði aö segja frá,
en svo tók hitt viö^og hvort um
sig skaut aö orði þegar á þurfti aö
halda, eftir því sem þau gátu.
Framburðurinn hjá þeim var góö-
ur, en orðafæð mikil, og þau gerðu
okkur þaö skiljanlegt, að þau væru
komin hingaö til aö verða kennar-
ar “viö alþýðuskólana eöa við
Columbia College, og þau ætluöu
að kenna á kveldin og læra á dag-
inn.
Rétt eins og George Prinsrose,
sem fór til Hollands til aö kenna
ensku án þess að kunna nokkurt
orö i hollenzku, eins bjuggust þau
viö aö geta kent — eitthvað í skól-
unum okkar. En til undirbúnings
þeirrar kenslu höföu þau jafnvel
ekki náö fyrsta kennarastigs-prófi.
Maðurinn haföi kent fimm ár í
barnaskólum og haföi tekiö und-
irbúnings skóla próf, er ef til vill
lieföi veriö hægt aö koma honum
I inn í neösta bekk Columbia-
skólans. Konan hafði einhverja
reynslu í aö kenna andlega fötl-
uöum börnum.
Til þess aö láta þau ekki veröa
fyrir ofmiklum vonbrigðum þeg-
ar í staö, fór eg meö þau til Teach-
ers College og spuröum viö okk-
ur þar fyrir hjá átta mönnum, og
varö enginn til aö hvetja þau til
að halda áfram, fyrirætlunum
þeirra, enda þurftu þau á engri
hvatningu aö halda í þessum efn-
um.
“Þaö er ekki ejngöngu kensla,
sem okkur langar til aö stunda,
heldur til aö læra margt — lækn-
isfræði, líffærafræði, þjóöfélags-
fræöi —^ alt sem getur hjálpað
okkur til að bæta ástandið í þjóð-
félaginu.” Af því aö þau virtust
vera á leið til landsins, sem mann-
vinir dreyma um, þá ráðlagði eg
þeim einusinni þegar viö vorum aö
tala sarrran, aö fara til Mannvina-
skólans og ráöfæra sig viö vitring-
ana þar, en þau létu þá í ljós full-
komna óbeit á aö starfa i þarfir
þjóöfélagsins í þeirri mynd, sem
það væri nú.
“Þjaö er ekki það, sem við ætl-
um okkur. Við ætlum áður langt
líöur aö skrifa bók, þar sem lýst
verður þjóðfélagi eins og það á að
vera.
“Haldiö þér ekki, aö rétt væri
af okkur að fara á fund Mr.
Carnegie ’s og skýra honum fr-á,
hvað við höfum í huga, og muni
hann þá leggja fram fé handa okk-
um ? Eöa kannske við sgttum held-
ur aö halda fyrirlestur til að leiö-
beina fólkinu, og það leggi fram
féð ?”
Mér varð litið á víkinginn —
þriggja álna slöttólf, líkastan
geysistóru meinlausu lambi, öld-
ungis undirhyggjulausan, og eg fór
aö hugsa um, hvernig hann mundi
koma mönnum fyrir sjónir í fyr-
irlestrar-sal.
Eg varð aö hafa þau ofan af
fyrirlestra-vitleysunni. Meö hægö
verð eg aö gera þaö, en í fullri
alvöru þó, og aö þessari fyrirætlun
minni studdu allir skapaöir hlutir,
einkanlega þó hve kostnaðarsamt
lífsviðurhald var, og það hve ört
eyddust þeir litlu peningar, sem'
þau höföu með sér haft. Þau
höföu lagt þaö niöur fyrir sér, aö
ef þau biöu eina viku án þéss að
gera nokkuð í nýja landinu, hefðu
þau samt nægilegt fé til aö komast
heim aftur á ööru farrými; ef þau
væru atvinnulaus aðra viku til, þá
kæmust þau heim aftur á þriöja-
.farrými; ef þau yröu þriöju vik-
una þá á fjórða farrými; og ef
þau yröu enn eina viku eftir það,
þá kæmust þau alls ekki heim
aftur.
Eftir aö þau höfðu horfiö frá
fyrirlestra-ráðgeröinni — var hægt
undanhaldiö — og viðkvæöið aö
eins, aö “reyna eitthvað — gera
eitthvaö”.
öllum ráðleggingum mínum
um að leita sér atvinnu tóku þau
vel og fóru samvizkusamlega eftir
þeim; en árangurinn varð enginn.
•
“Og hvaö eigum við nú aö gera ”
var jafnaöarlegast viökvæöið, þeg-
ar þau komu aftur til mín, eftir
langa og þreytandi göngu, sem
staöiö haföi frá morgni til kvelds.
Meö hverjum degi sem leiö þurru
efni þeirra og óánægjín óx að
sama skapi.
Loks sagöi eg við þau einu sinni
út úr vandræðum : “Nú veröið þiö
að fara í verulegan hamgang og
revna aö ná í einhverja atvinnu,
sem geftir af sér nægilega mikiö
til þess aö þiö getið lifað af.”
“Hamgang? Hamgang?” endur-
tóku þau hvort í kapp viö annað
og horfðust í augu. Eg lýsti svo
vel fyrir þeim hvaö eg ætti við, að
konan, sem skildi mig, sagði: “Er
þetta sem liggur fyrir öllum hér í
Ameríku? Viö veröur aö fara
hamförum ef viö eigum að geta
haldist viö hér í Ameríku.” Síö-
an fékk eg þeim nafnaskrá nokk-
urra staöa, sem eg ráðlagði þeim
aö fara til og beiðast þar atvinnu.
Daginn eftir komu þau ekki. Aö
Þessi bökunar raun
sannfærir húsmæður
PURITV
FLOUR
Til þess að gera mjölið sem drýgst fyrir
yður, þá förum vér að einsog sú sem bakar
heima, mundi fara að í okkar sporum.
Ur Kverri sendingu hveitis sem til vor
kemur, bökum vér tíu pund. Vér mölum þau
og látum baka brauð úr þeim.
Vér komumst að raun um, að sum af þess-
um sýnishornum eru drýgri til brauðgjörðar
heldur en sum. Því höldum vér því hveiti sem
drýgst reynist, en seljum hitt.
Þér sparið peninga með því að nota mjöl
sem ber þetta nafn. Líka fáið þér betra brauð
með því móti.
„Meira brauð og betra br auð “ og
„betri sœtindabakstur líka“
i
i
v