Lögberg - 22.10.1914, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGÍNN 22. OKTÓBER 1914
Austur í blámóðu
fjall
a.
FerSasaga
eftir
ASalstein Kristjánsson
I Glasgow.
I'egar viö komum upp á þilfar,
aö morgni þess 5. júlí, þá vorum
sem Skotar sýna í verkinu aB þeirjuöum svaeBum á milli, og virtist
hafa í svo miklu afhalcli og sem!sumt af því landi eingöngu haft
]>eir liafa gert heimsfrægan, því tH knattleika, sem virtist vera þar
þangaö feröast fólk svo mörgum . .
! , ö . . .. . , . , . þioöar skemtun fynr yngrt og
þusundum skiftir a hverju ari. 1J ,
ÞaS var fiBlnleikari skamt frá eldri- Það er dalltl6 emkenmlegt,
minnisvaröanum, og spilaði halin að íslendingar viröast hafa alveg
mjog gömul og þunglyndislega lagt niöur þessa heilsusamlegu
sorgbliö lög, og varð manni nærri þjóðarskemtun, sem þó var svo
aö trúa þvi, aö hann hefði veriö | mikiö tiökug 5 fornöid. Eg dáð_
a þessum stöövum og spi'að undir,
þegar engill hins guðlega innblást-
urs, geröi skáldinu (Robert Burns)
Baö viröist vera sérstaklega fall
egt upp með ánni, og allvíöa tals-
vert há fell og hæðir, og standa
ist að vandvirkni Skotanna í hví-
vetna. Þeir viröast vera svo fríir
viö allan hégómaskap, “þéttir á
velli og þéttir í lund”; manni
finst þeir ekki geta hjálpað því aö
við komin upp í minni Clyde ár-, mogulegt aö semja sín ódauölegi:
innar, og er þaöan alllöng leið upp! ]jág
aft lendingarstaðnum í Glasgow. Okkur haföi gefist kostur á að
teiga hiö iimþrungna sveitaloft, og vera Skotar og ekkert annað, hvar
var okkur þaö stórum kærara en í > heiminunj sem þeir væru staddir.
rj’kið og reykurinn í Glasgow.1 k-n svo veröur fastheldnin stund-
gamlir kastalar á sumum þeirra. | pfafgi eg fundig þaS mjog greini- um hættuleg, þegar gömul hefð og
Fljótlega sér maður þess alvarleg' ]ega um leig og eg sté þar fæti á vani leggja helgrímur yfir allar
merki, aö Skotar leggja alt kapp á! ]and ag eg hafgi lit]a ]ongun ti] ag nýar og gróandi hugsjónir, svo að
að gera sinn hluta að því að dveIja þar tfl lengdar, og hræddur, l>eir\sem fyrir þeim sköpum veröa,
halc!a uppi hugmyndinni brezku: | er eg um ag eg yrgi áhugalítill viö da8a UPP>> ver'öa aö saltstólpa eins
“Brittannia rules the waves”. j íorntnenjarannsóknir. Þaö eru'og: kona Lots, meö kvöldskugga
Réyndar hefir mer ætiö fundist | margat* traustar og trúlega geröar! liötnna tima a allar hltöar,
þessi hugmynd dálítið oflátungs- byggingar í Glasgow, en manni j Lg heyröi talsvert mikið talað
leg. Þó veröur þvi ekki neitað, finst ag þag vera a]t handaverk og nm hinn nafnkunna framfara-
aö Bretur hefir tekist mjög kæn- jafnve] bústaöir framliðinna og mann, Lloyd George, ráögjafa í
lega aö liálda hugmyndinni til: byggingalistin fornfræði, er aðeins hrezka ráöaneytinu. Maöur heyrði
streytu — vitanlega þó mikið bet-1 ]iafi ver;g þekt á Hðnum timum. [ hans nafn oftar nefnt en allra
fir gagnvart öðrum þjóðum, held- p,orgin hefir um eina tniljón íbúa, llmr»a í ráöaneytinu til samans.
ur en gagnv^rt náttúruöflunum. 1 þ0 sést j>ar var]a nokkursstaöar Eg ger8i það aS gamni mínu aö eg
Eg stóö og starði undrandi, á j hus j smíöum, stórt eða smátt, og1 spurfti einn hótelshaldarann, hvaða
allan þann ‘óteljandi’ skipafjölda,' er þag náttúrlega mikið eðlilegra! á1'1 hann hefði á Lloyd George, og
sem þar er i smíöum upp meö ánni.' en að'!aðandi, því borgin er gömul j brosti hann svo undur góðlátlega,
T>ví sem næst hver skipakvi við og vex vist e]<]<i ti] muna. þvi e’n-,1 aö mér virtist. Þó gekk eg þess
aðra á afarlöngum svæðum, sum- og kunnugt er, þá hefir verið mik-jekki dulinn, meðan eg beið eftir
staöar byrjaö eða rétt búið að; jp útflutningur frá Skotlandi á! svarinu, að hótelshaldarinn hafði
ieggja kjölinn, sumstaðar hálfgerö Hðnum árum. Flestar eru bygg-'gert UPP reikninginn, áður en eg
skip eða nærri- fullgerö, og Lal'Is- ingar þar úr steini, og endast afar!sPurSi- Hann segir: “Lloyd
kcnar ástandi þar á milli; og voru ]engi Mg.rgt af verkamannafólk- j George. Já, það ætti nú bezt viö
•súm þeirra afar stór. Þóttumst inu nfir í byggingum bygðum með j að taka ann upp í loftfari og láta
við hitta illa á, að koma þar á nokkurskonar fjölstæftu lagj (Iiánn detta niöur — bara taka hann
sunnudag, því allar vélar og verk- (TerraceJ, því sem næst öll úr' n(1gu hátt.” Hann sagði þetta svo
færi stóöu nú eins og þau væru högnum steiní eöa múrsteini. E.cki' vingjamlega, rétt eins og hann
bjargföst og hreyfingarlaus, og alt er þag sjálfsagt aö verkamenn í viss> fyrir vist með sjálfum sér, að
þögult og óvíöa mann aö sjá. stærri bæjum á Skotlandi hafi af!me?> svona vægri meðferð væri
Hlýtur að vera ólíkur svipur yfir miklu efnalegu sjálfstæöi aö segja,1 hann að gera mikið betur við Lloyd
öllu því vélaverkstæöi, hina aðra finst manni aö jafnvel hinar ryk-! George, en hann ætti skilið.
daga vikunnar. Þegar viö kom- UgU byggingar gefa manni það til Blöö og tímarit, sem eg sá í
um á land, þá lagöi eg alt kapp á Ttynna, aö alt fyrirkomulagiö sé I Skotlandi, virtust mér frekar léleg,
aö komast á gistihúsiö, því eg! þannig lagað og fyrir fram ákveö-' samanborið viö það sem vér höfum
bjóst viö aö þaö mundi vera erfittjið, að verkamannastéttin hafi sem1 ur að velja hér fyrir vestan. Þaö
um pláss, því eg vissi aö konungur m:nst um sig og aö “landamerkja- sem mer þótti einkennilegast var,
vor. var á ferðinni í Skotlandi um j linan” á milli hærri og lægri stétta,! að sum helztu ensku tímaritin voru
jæssar mundir. Það var vitanlega geti haldist sem mest óbreyttar. i alls ckki fáanleg i þeim bókabúö-
margt af keyrurum þar til staðar, ' um, þar sem eg kom. Eg gerði
og náði eg tali af einum þeirra, og Konungs koma. itrekaðar tilraunir til þess aö
spuröi hann hversu löng leið væri j Xæsta morgun (þann 7. júlíj,! kaupa: English Review of Re-
á þaö gistihúsið, Waverly Hotel, \ lögðum viö af staö frá Glasgow |views”- * einum staS var mér
þar.sem eg haföi hugsað aö leita tií Edinburgh. Þaö var von áísa&1 aö Þaö væri of dýrt fyrir
fyrir mér. Kvaö hann þaö vera konunginum þangað um morgun- toll< að kaupa, og i öörum, að
nærri þrjár mílur og þeir tækju ' inn. svo þaö þótti alt aö því goð-' huöin tæk> stundum eiu eða tvö
tvöfalt á sunnudögum. Bauöst gá að fara þaðan á þeim tíma, og e>ntök til sýnis o. s. frv. Flest þau
hann tfl aö flytja okkur þangaö var talsvert margt af samferða-; timarit sem eg sá, voru fylt upp
fyrir sjö shillings (merri sjö krón- fólki okkar búið aö leigja fram-|me® svo ómerkilegu sogurusli aft
ur). Revndar leist mér nú ekki herbergi í hótelinu, þar sem við mer a'lveg blöskraði.
þannig á manninn, aö eg kæröi mig höfðum haldiö til, því það var svo' f>a8 er einkennilegt, hversu
um að eiga náttstað undir hans ráö f\T‘r gert, aö konungurinn. m>klu fé Skotar hafa variö 1 stcin-
vemdarvæng; þó var eg hinn ákaf- færi þar um strætið. Eg hef al- g>rö:ngar> þetta frá 6—12 feta há-
asti að festa kaupin. Það tók drei fundið konungsdýrkun stíga ar °I? sumar mosavaxnar, sem sýn-
hann tólf minútur, meö mjög gæti- mér til höfuðs. (“Eg ann þér maö- ir hvað trúlega þær eru gerðar.
legri ferð, að koma okkur á gisti- ur, met þig dreng og kappa, en ^llar eru þcssar girðingar stein-
húsið, og tek eg þetta fram öðr- málstað þínum bið eg illra happa”, linlí!ar að l,tan °S > gegn, steinninn
um til viövörunar, en ekki að eg S. G. S.L Svo eg hagaði ferðum lagður > steinlím. Eg var aö velta
áíiti að allir Skotar séu jafn illa mínum e:ns og eg haföi ákveöiö. ! 1)VÍ fyrir mer> hversvegna þessir
áö sér hvað vegalengd snertir.
Það kvarta sumir undan
héðan að vestan, að koma
Vikan sem við vorum i Skot steingarðar hefðu veriö bygöir
svona háir, kannske fleiri mílur á
lengd, og verð eg aö kannast viö,
aft það var erfitt fyrir mig að
komast aö skynsamlegri niftur-
stööu um það.
\ iö fóriim til baka til Edinburgh
greiðslustofu skipsins, þegar vift
komum þar þremur dögum áður,
og þegar við komum þar aftur,
því, landi, var nokkurs konar kóngs-
inn í bænavika. Það hittist svo á, þeg-
stórbæina á Skotlandi á sunnudegi, ar við komum á járnbrautarstöð-
því þá er öllum smærri greiöasölu- ina) ag konungslestin átti að koma
húsum lokað, svo maöur er neydd- eftir títi mínútur, svo viö urðum
ur til aö taka máltiðir á hótelum, ag bíða, og gafst okkur gott tæki-
og er viöurgjörningur að vrsu góö- færi að virfta fyrir okkur a1la dýrð- ag morgni þess 10. júlí, því þá
ur, en J)ó finst mér sunnudaga ina! Voru fleiri hundruð álnir af áttum viö von á aö geta farið um;
borðhaldið helzt til mikið líkjast hárauöu flaueli breiddar á gang- borð í Sterling um kveldið. Reynd- j
þvi, að vera undirbuið fyrir hans stéttin^, sem lá inn í aðal-biðsalinn, at vorum viö ekki viss um, hvort
hátign. — sem allur var þakinn flöggum og þaö mundi ganga, þvi ekki gátum
FæSingarstaSur þjóSskáldsins. Wómum og var hermönnum og viö fengið farbréf keypt á af-
r luðraflokkum raðað annars vegar,
Þann 6. júlí lögðum við upp all- en borgarráöinu og þeirra sifja-
mörg, farþegar af skipinu Corsi- liði hins vegar. Svo var hópur af
can, til þess að sjá fæöingarstaö þjónum við hendina (allir m.ö sama claginn sem skipiö átti aö
Rolært Bums, hins fræga þjóð- hanclbursta) og hlupu þeir allir á fara, þá vissu þeir ekki heldur
skálds Skota, sem er í útjaöri smá- klæö ð, þcgar konungslestin k« m Hvort nokkurt rúm væri ótekið, og
bæjar sem heitir Ayre. liðugar 4a inn á stöðina, til þess að sópa ryk- visuðu okkur til kafteinsins. Þeg-
milur frá Glasgow. Er sá bær ift, þó ekki væri neitt ryk sjáanlegt. ar v g_ eftir langa leit og ótal leið-
kunnur í sögu Skota síðan um því klæðift var vitanlega nýbreitt á beiningar, ýmist réttar eöa rangar
aldamótin 1200 aft hann var gerð- "veginn”. og urðu þeir auövitað um hvar “Albert Dock” væri,
ur að “konungslxirg” af William að vera á hnjám og höndunt við fundum skipiö, þá var kafteinninn
sem kallaður var ‘ljón’. Samt er þá heiðarlegu atvinnu. Og flaug \ landi og enginn vissi neitt, hvort
|>esSi litli bær mikiö betur þektur mér þá í hug. hvort Skotar mundu ]>ar væri nokkurt autt rúm eða
sem fæðingarstaður þjóöskáldsins veröa eins limaliðugir aft skríöa í ekki. Og það verð eg að segja, aft
1 duftinu fyrir konungi Engla að óaðgengilegra farþegaskip Uefi eg
mndrað árum liönum. i alrlrei séð, (vitanlega lagaðist þaö
Viö komum til Edinburg um dálít S síðar). Þaö var verið að
ridegi, því þaft er aðeins klukku- skipa frant kolum, og þeir sem við
tima ferö frá Glasgow. Stönzuö- i þag unnu, báru þau í körfum á
í rúmi sem bygt var ínn 1 vegginn, um vift þar aöeins til þess aö vita bakinu, og ultu þau hingað og
og er þaö þar til sýnis. Svo er unf skipaferöir til Islands, og fá þangað um dekkið, innan um timb-
þar mjög nálægt annað hús, sem okkur miödegisverö.
Hefir verið bygt löngu síðar, þar
sem handrit og ýmsir aörir munirj Úti á landi.
eru til sýnis, sem skáldinu til-. Konan mín hafði verið
heyrðu. og eru þau bæð afgirt ., ... „
: ., . . . } . ° I sjoveik, svo að
með harri steingirð ngu,. svo er
Robert Burns.
Bums “Cottage” var bygt af
fööur skáldsins, og var upphaflega
tVö herlærgi, eldhús og setustofa,
og var Burns fæddur í eldhúsinu,
hún var
| ur og allskonar samsteypu af vör-
j um. Mér flaug í hug: Er Island
virkilega eilíflega fordæmt til að
dálitið vera undir álagafargi lítilmagnans?
þreytt Þa® var tereýnikgt að það voru j
---- ...... , , hvorki Englendingar eöa Skotar
minnisvaröi hans í annari giröingu. j eftlr ferílna’ l>essvegna l)raðl! eða Ameríkumenn, sem réðu fyrir
sem var bygður fyrir hérumbil llun °S v'ð bæði, bjög innilega aft á s]<ipjnu. Okkur fanst skipið
vitanlega óttaleg skel í samanburði
viö það, sem viö komum á yfir
ktlanzhafiö, og öll hin afarstóru
15000 dali. er þar meöfylgjandi j komast út úr síórbæjunum. Viö
ein ekra af landi, mjög vel útlögö urðum að bíða eftir skipi þar til
pg fagurlega skreytt meö trjám og þann tíunda júlí svo við' afréðum
blómum. j að fara um 40 mílur þar suövest- j skip, sem voru þar í skipakvíum í
Okkur fanst mikiö til um hversu ur a ströndina, og biöa þar í dá- j kring — en samt var J>aö nú eðli-
vel þeir halda öllu við á hinu forna litlu sjóþorpi, Elie, sem hefir frá I legt. Þaö var ekki svo lítiö að
fátæklega býli, og kemur þar aö Þrjú fil fjögnr þúsund íbúa að ekki hefði verið hægt að gefa far-
góðu haldi framsýni Skota i öllu sumrinu
verklegu. Robert Burns var fædd-|inum-
Uf 1759, dáinn 1796.—37 ára gam-
all Það eru því nærri liðin 120
ár frá dauöa hans, og þó er alt i
röð og reglu, rétt eins og þjón-
amir ættu von á honum til baka
um dagsetursbil.
Viö snérum aftur, eítir mjög
lærdómsríka stund, írá þeim staö,
en mikið færri að vetr-
Mér fanst eg kynnast Skotlandi
og þjóð þess lang bezt þessa daga,
sem eg var þarna úti á ströndinni.
Við fórum dálítið þar útum land
þegum greiöan gang að komast um
borö, án þess aö þurfa að kafa í
gegn um allskonar samsafn af
vörum; þar var bara dönskum
trassaskap um að kenna. Eftir
að viö höfðum beðið hálfan
ið, er þar víöa talsvert hæöótt og klukkutíma, þá kom kafteinninn
jæ.ssvegna allgott útsýni, voru þar um borö. Var hann mjög viöfeld-
inn, og var þá engin fyrirstaöa á
þvi aö fá sæmilega gott skiptúm.
viöa mjög fallegir akrar, óvíða
mjög stórir, og talsvert af órækt-
HugleiSingar í Bdinburgh kastala.
Þetta var um hádegi, við þurft-
um ekki aö fara um borð fyr en
kl. 10 um kveldið, svo viö höföum
talsveröan tíma aö sjá hina frægu
Edinburgh kastala, sem eru afar
rambyggilegir. Standa þeir upp á
háum hæðum og er þaðan afar
gott útsýni yfir höfuöborg Skot-
lands. Þaö væri gaman aö geta
'lýst ýmsum hinum merkari bygg-
ingum í Edinburgh, fangelsinu,
og mörgum öðrum. Geta lýst öll-
um þeim stórmerku og sögulegu
viöburöum, sem hafa ofiö nokkurs
konar sorgarhjúp yfir borgina og
landiö á liönum öldum. En til
þess skortir mig flest alt sem til
þess þyrfti, enda yröi það langt
mál. Það væri efni í stórmerka
bók, ef maður ferðaöist frá einu
fangelsinu til annars í stærri bæj-
um Evrópu og safnaði saman aö-
eins fáeinum sorgaræfintýrum, sem
mest áhrif hafa haft á þjóðirnar,
frá hverju fyrir sig. Þaö yröi
sorgarsaga, en lærum við ekki
helzt af því sem fer illa? Lærum
við ekki mest og bezt af hegning-
arsögu mannkynsins? Lærum viö
ekki bezt fyrir innan jámgrindur
fangelsanna, sem viö svo oft óaf-
vitandi hjálpum til aö leiöa aöra
inn í? Ef við lærum bezt af þessu,
sem nú hefir verið talið, hver er
ástæðan? Ástæðurnar eru líklega
margar. Ein ástæðan til þess aö
við lærum hvaö mest af píslar- og
hegningarsögum vorum, er sú, aö
viö erum svo andlega sljó. Við
erum í fangeisi andlega skilið —
andar í varðhaldi efnisins. Við
skiljum í þoku efniö (hlekkina um
fætur okkar), sem viö sjáum, en
andlegu valdi hvorki trúum við
eöa skiljum —- því viö verðurn svo
sjaldan íyrir áhrifum þess í sjálf-
um okkur.
EfnistilbeiðSla min var mest
snortin af tvennu, sem eg sá á
Skotlandi, brúnni frægu yfir “Firtli
of Förth” pg kastala Edinborgar.
SamférSafólk.
Þegar við komum um borð í
Sterling, kl. nærri tíu um kveldið,
þá var mikið farið aö lagast, og
næsta dag var búiö aö koma öllu
vel fyrir, svo þaö fór mikið frem-
ur vel um okkur. Voru allmargir
farþegar, meiri h'Iutinn Islending-
ar, þó voru þar nokkrir Englend-
ingar.. Paul Hermann, hinn góð-
kunni þýzki íslandsvinur og einn
eða tveir samlandar hans meö
Iiónum, og einn franskur prófessor.
Úr Vesturheimi Albert Johnson,
Lúövík Laxda og Halldór Her-
mannsson. Eg hafði búist viö því
að þeir Albert og Lúövík mundu
þá vera aö klifra upp í Súlur, sem
er fjall fyrir ofan Akureyri, þar
sem þeir eni báðir uppaldir. Þeir
höfðu farið frá Winnipeg nærri
mánuði á undan okkur, svo eg
bjóst ekki viö að hitta þá fyr en
heima á íálandi.
Þarna var meö okkur unglings-
piltur, sem eg haföi innilega
ánægju af að kynnast. Hann gaf
sig ekki mikið aö því, sem fram
fór meðal hinna farþeganna; hann
þurfti aö lesa og hugsa og dreyma.
Hann var oft einn síns liðs. Einn,
nei, hann fann ekki til einveru á
hafinu. Hann var í helgum fé-
lagsskap hárra hugsjóna; hann var
aldrei einn, hann sá allskonar töfr-
andi sýnir á skrúðgöngu í hafi
hugsjónanna. Það væri líklega
réttast aö biða með að láta hans
frekar getið, þar til aö Islendingar
heyfa frá honum sjálfum. En eg
get þess til, að þeir sem lesa þess-
ar línur, séu kannske dálítiö for-
vitnir, það er alkunnugt aö for-
vitni er hættulegur kvilli, ef henni
ekki er að einhverju litlu Ieiti full-
nægt, og eg vona að mér veröi
fyrirgefið að eg v.illist ofurlítið út
af vanalegri þjóöleið, áöur en eg
gerði samferðamanninn lesendun-
um kunnugan. Hann heitir Har-
aldur Thorsteinsson stúd. mag.,
sonur Steingríms heit. Thorsteins-
sonar skálels; var hann að fara
heim til móður sinnar í sumarfrí-
inu. Þar var Bogi Th. Melsteö,
Jón Krabbe skrifstofustjóri ísl.
skrifstofunnar frá Kaupmanna-
höfn og kona hans, og Th. Thor-
steinsson kaupmaður frá Rvík,
sem er talinn einn af efnuðustu og
framkvæmdasömustu kaupmönnum
landsins, og haföi eg mjög mikla
ánægju af að kynnast öllum þess,-
um og ýmsum fleirum, sem eg
ekki man að nefna. Kl. 2 aö
morgni þess ellefta lögöum við upp
frá Leith.
Framh.
Lystiskutan ‘Evrópa’
Hrip í hároki
hlaöið brimsköflum,
klipið kaldfoki
knýtt af raföflum,
hleypt í hyldýpi
haft aö leiktöflum,
keypt sem kóngsskrípi
kæft af stórdjöflum.
Svartsýnn.
Hervopn.
Byssur þær, sem allir hafa nú til
bardaga, til stórskotanna, hafa
þriggja þumlunga hlaupvidd; þær
slá ekki og ekki þarf að miða þeim
á ný eftir hvert skot, því að svo er
kænlega um þær búiö. Byssan renn-
ur til í falsi við skotið, þar til hún
stöðvast viö haglega geröa stemmu;
hjól eru undir henni, sem fest eru
svo, meðan skotið er, aö þau geta
ekki snúist, og kerra sem byssan
hvílir á skoröuð meö vfðspyrnum,
sem ganga niður í jörö. Til hlífð-
ar þeim, sem af henni skjóta, eru
stálhlífar haföar bæöi fyrir framan
og ofan þá, er kúlur vinna ekki á.
Fast við byssuna, þegar henni
skal beita í bardaga, er skotfæra-
vagn, allur stáli varinn og með stál-
vængjum til hlíföar þeim, sem hon-
um fylgja. Hverju skoti er svo hag-
anlega fyrir komiö í vagninum, aö
skjótlega eru tiltæk; þegar vagninn
er tómur er öörum fullum skotiö
fram en þeim tóma ekið til skotfæra
búrs og nýr farmur sóttur. Hvert
skot úr þessum byssum er rúm 18
pund hjá Frökkum en 15 pund hjá
þeim þýzku. Þessar byssur vega
yfir 800 pund og flytja 7,500 yards.
Skotin eru með tvennu móti, eftir
því hvort skotinu er ætlað aö vinna
með banvænu sprengiefni eöa kúl-
um. Hið fyrnefnda er þunnur stál-
hólkur, fullur af hinu skæöasta
sprcngiefni, vanalegast lyddite, en
tundrinu er ýmist þannig fyrir kom-
ið, aö þaö sprengir hólkinn á vissum
tíma, eftir að skotið ríöur af, eöa
skeytinu er ætlaö að springa þegar
það kemur viö eitthvaö, sem veitir
því mótstöðu. Kúluskeytiö er og
ávalur og frammjór hólkur af, seigu
stáli, er í eru um 300 kúlur (hjá
Frökkum og Þjóðverjum, 263 hjá
BretumJ, og er tundur aftast í hólkn-
um, sem sprengir hann i lofti eða
þegar skeytiö mætir fyrirstööu, og
rignir þá kúlunum á alt, sem nálægt
er. Þessar byssur eru brúkaðar á
vígvöllum, og eru léttar í vöfum, svo
að þær má auðveldlega færa úr stað,
með hestum eða bifreiðum.
Hozvitzcr eru nefndar stuttar og
víðar fallbyssur, með 35 pd. skeyti
og 4 til 5 þums. hlaupvídd. Þær
flytja sínu þungu sendingu yfir 7700
yards. Gallinn á þeim er sá, aö þær
eru þungar og skeytin svo þung, aö
ekki er unt aö láta miklar birgðir
fylgja hverri byssu; Þjóðverjar hafa
]>ær þyngstar, með 90 punda skotum
og 6 þuml. hlaupvídd og koma þær
að góðu gagni, ef vegir eru góöir og
veðrátta þur. Frakkar hafa engar
howitzer byssur í sínum her, þykja
þær of seinfluttar og þungar í vöf-
um.
Enn stærri byssur eru nú notað-
ar í bardögum á landi einkum til að
vinna kastala og eyöa þéttri manna-.
bygö. Stærstar allra slíkra hafa
Þjóöverjar, svo aö engin dæmi
fundust til þangað til nú. Þær byss-
ur eru afar torsóttar í meðferð,
vega um og yfir 30 tons meö öllu
saman, kerru og skotbirgi, og eru
því vandræöa gripir, ef skjótlega
þarf aö skifta um stööu.
Vélabyssur svokallaðar eru meö
ýmsu móti, og eru hafðar til aö
skjóta venjulegum byssukúlum svo
hratt, aö ekki festir auga á. Með
þeiin má skjóta meir en 2,000 skot-
um á mínútu, og þarf mikla sveit til
að gera eins vel með eins manns
byssum. Aö eins tveir menn eru
hafðir til að vinna hverri vélabyssu.
Sú tegund, sem Bretar hafa nú, er
kend viö Maxim og sömu tegund
hafa Þjóðverjar, að sögn. Tvær
slíkar fylgja hverri þúsund manna
sveit
Fylkinga og sveitaskipun er nokk-
uð mismunandi hjá hverri þjóö.
Stærsta fótgöngusveit í hverjum
her nefnist corps með 38 til 55 þús-
und manns, og mega margar slíkar
vera undir einum yfirmanni, þótt
hver sveitarforingi um sig hafi tit-
ilinn gcncral; næst kemur division
með 14 til 18 þúsund manns á fæti,
og nefnist sá er henni stýrir gcncral
of division 1 riddaraliði hefir divi-
sion að eins 3 til 4 þúsund manns.
Næst er brigade, þá regiment með
einni eða fleiri batalions af fótgöngu
liði eða squadrons af riddaraliði. Of-
ursti eða colonel heitir sá, sem stjórn-
ar regimenti, undir honum standa
kapteinar, lautenantar, sergeants og
,korpóraIar. sem hver hefir sínum
smáflokk að stýra.
----------------
Fyrsti skóladagurinn.
Það var i byrjun September, að
vinur minp, kona hans og eg stóðum
við gluggann á húsi þeirra og vor-
um að horfa á börnin á leið til skól-
ans. Þetta var sem sé fyrsti skóla-
dagurinn á þessu skólaári.
Nú hringir bjallan og börnin
streyma inn. Þá sjáum við mann
koma fyrir götuhornið og Ieiðir hann
ofurlítinn drenghnokka. Vinur minn
segir mér, að þetta sé prestur þar úr
nágrenninu meö son sinn, sem ekki
hafi áöur í skóla verið. Þetta var
því fyrsti skóladagurinn hans í öll-
•um skilningi. Litli hnokkinn virtist
fremur taumlatur og bar hvíta vasa-
klutinn sinn upp að augunum við og
viö, en pabbi hans vildi auðsjáanlega
hraða ferð sinni, því skólabjallan
hafði hringt. Nemur hann nú stað-
ar, klappar á koll drengsins, bendir í
áttina til skólans og hraðar sér burtu.
Þá fer aumingja snáöinn að há-
gráta og nú var klúturinn notaður ó-
spart. En, hana nú, þarna leggur
hann á stað áleiðis til skólans, en
nemur svo staðar og snýr siðan heim
á leið, og nú kemur grátur á ný, og
aftur er snúið við. Þetta gengur
svona fram og aftur nokkrum sinn-
um. Við þarna við gluggann vorum
að geta okkur til um hvað stríðið
væri háð, sem hann auðsjáanlega
átti í. Sennilega var það annars
vegar skipanin og skyldan að fara
í skólann og óvissan og kvíðinn, sem
því fylgdi, en hins vegar löngunin og
freistingin að fara heim, og þó kvíði
um leið. Ætti nú eitthvert okkar
eða við öll að fara út og reyna að
tala í hann kjark? Nei, líklega rétt-
ast, að láta hann stríða sjálfan til
þrautar; á endanum herti hann lík-
lega upp hugann og færi til skólans.
Hann haföi aö vísu verið þar í gær,
þegar skóli var settur, en þá var alt
öðru máli að gegna; pebbi hans fór
þá með honum og þá reyndi ekki á
neitt annaö en vera kyrlátur og
stiltur. Nei, það var ööru vísi í dag.
En, bíðum viö I þarna stendur
hann og horfir í áttina til skólans.
öll börnin eru komin inn; hann
þurkar sér um augun, stingur klútn-
um í vasann—og snýr heimleiðis. Og
nú hleypur hann við fót. Þaö var
augljóst, að freistingin hafði orðið
yfirsterkari og um leiö að hann
haföi tekið fasta ákvörðun, sem
honum fanst góö og gild, máske þá
afsökun, aö nú væri orðið of seint aö
fara í skólann.
Hvernig skylHi nú veröa tekiö á
móti honum heima? Sjálfsagt væri
það réttast, aö slaka ekki til viö
hann í þetta skifti, en ósköp væri þó
gaman að eitthvert okkar væri horf-
iö heim meö honum til að leggja
honum liðsyrði, ef hann fengi miklar
ávítur. Við erum um þaö leyti áö
fara frá glugganum, þegar þeir koma
á ný báöir feðgarnir, og ganga greitt
og klúturinn í vasanaum núna. Hér
hefir oröið einhver breyting til
batnaðar. Og nú fer pabbi hans með
honum alla leiö inn skólann. Ef til
vill var þaö ástæöan fyrir því að
litli stúfurinn var léttari í spori, eöa
máske hann hafi líka fengið loforö
fyrir einhverju, sem honum lék hug-
ur á. En hvernig, sem því var var-
ið, þá létti okkur öllum og við urð-
um glaðari í bragði. Eitthvað svip-
að þessu hafði hreyft sér hjá okkur,
þegar við fórum fyrst í skóla, og á-
reiðanlega var þetta ekki eina barn-
ið, sem átti í baráttu þennan dag.
Aö eins væri þess óskandi, aö eins
vel rættist úr fyrir öllum hinum og
þau öll ættu einhvern að, sem þau
gætu treyst, eins og þessi drengur.
Sigurður Magnússon.
Umferð tept.
Á einum stað liggur Panama-
skuröur gegn um þann háls eða
hjalla, sem kallaður er Culebra, sem
varö Bandamönnum dýrari en nokk-
urt annað jafnstórt svæöi, og miklu
erviöara viðfangs þeim, sem fyrir
skurðgreptinum stóöu, heldur en hin
haröasta klöpp. Jarðvegurinn í
Culebra hálsi er svo laus í sér, aö
hann tollir ekki uppi í nokkrum halla
og hrundi jafnóðum á hendur þeirra
sem grofu. Loks þótti svo ramlega
aö unnið, aö ekki væri skriðuhætt.
En sú von hefir svikið. Á miðviku-
dagskveld hrundi svo mikið ofan í
skurðinn úr brekkunum beegja meg-
in, aö skip, sem voru á leiðinni gegru
um hann, urðu aö sitja þar sem
komín voru. Gothals ofursti, sem
stjórnaöi skuröverkinu og enn hefir
æztu ráð þar syðra, er kominn'ti!
vettvangs meö sínum liötim og verö-
ur þess víst ekki leragi aö bíða, aö
kastað verði upp úr skurðinum.
Morð og sjálfsmorð.
Var hrœddur um konuna.
Maður aft nafni Frank Ward
skaut konu sína til bana og sjálfan
sig á eftir á miðvikudaginn var. Sá
hryllilegi glæpur fór fram í kjöt-
sölubúð Gibson & Gage félagsins á
Notre Dame stræti, þar sem konan
vann við að taka móti peningaborg-
un viðskiftamanna. Þau höfðu ver-
ið gift í 18 mánuði og komið illa
saman, þar til konan flutti frá hon-
um. Hann hafði komið nýlega þang-
að sem hún átti heima og gert boð
íyrir hana, og þegar hann kom út til
hans, reiddi hann hnefann og sló
hana meiöslahögg i andlitið. Fyrir
það var hann sektaður eftir ákæru
hennar. Daginn, sem glæpurinn var
framinn, kom hann » búöina og hékk
yfir henni í byrgi því, sem henni var
ætlað aö sitja í, en lítið sem ekkert
hafði hún tekið undir við hann,
Þegar hún loksins stóö upp og bjóst
til aö fara, tók hann skammbyssu upp
úr vasa sínum og skaut hana í and-
litiö. Húrí greip höndunum fyrir
sáriö, en blóðgusan stóö út um
Ekki aðeins jafngóð- ur þeim bezta heldur BETRI
P <P ” Lajjer
i E. 1 öllum verzlunum ,. Drewry, Ltd. WINNIPEG
greiparnar, hné niður veipandi og
sneri baki við morðingjanum. Hann
hélt áfram að skjóta og komu tvær
kúlurnar sitt hvoru megin viö hvort
eyra og var það æriö til bana. í
sama bili sneri hann byssunni aö
sjálfum sér og hleypti af tveimur
skotum og hné dauður niöur að búö-
armanni áhorfandi; bar þessa atouiði
að svo fljótt að hann kom því ekxi viö
aö skerast í leikinn þó þor heföi haft
til að bera þaö við.
Konan var af góöu fólki í Mani-
tou og vel mentuð, hálfþrítug aö
aldri; hafði verið gift áður, mist
þanni mann sinn eftir tveggja ára
sambúö, fest svo ástir viö þennan
mann, er var vinnumaður á sveitabæ
í grend viö hana, og gifst honum
þvert í móti vilja foreldra sinna.
Hann haföi eytt öllu, sem hún átti,
að sögn, verið hræddur um hatra og
ekki góður viðskiftis, þar til hún
flutti burt frá honum. Hann hafði
þa atvinnu að flytja vörur um bæinn
fyrir vínverzlun nokkra og fær gott
orð af þeim húsbónda. Hann var
ættaöur af Englandi og skorti þrjá
á þrítugt. Konan haföi leitaö aö-
stoöar lögmanns til skilnaðar, þegar
lífi hennar lauk meö þessu hryllilega
móti.
Farfuglarnir.
Hvaö er þaö hið dragandi og
dulda,
sem dýpst er í farfugla þrá?
Það leiöir þá löngum á vegi
og Iætur þá ratað fá.
Á veginum voðalöngum
þá villa bagar ei nein;
þeir eiga í eðlinu sínu
svo öruggan leiöarstein.
Þeir skunda með skapinu létta
yfir skýhá fjöll og gjár;
þeir horfa úr hæðunum niöur
i hyldýpis unnir blár.
«T*r—-----------------------------
Þeim ægir ei þaö, sem er undir,
þá yfir þaö hraöa þeir sér;
í hjörtunum smám er hugur,
sem hálfa leið þá ber.
Og svifandi ljóöa þeir lofiö
þeim lávarð, sem náö sinni af
þeim vængina lénti með löngun,
og leiöarsteininn þeim gaf.
Stgr. Th.
—RZskan.
Olfar sækja á val.
Norðan til á Póllandi eru víöa
stórir skógar, sem engin mannabygð
er í. Einin slíkur var nálægt vígvelli
]>eim, sem kendur er viö Augustovo,
þar sem Þjóðverjar urðu undan að
láta og hrukku irjn yfir landamæri
sín undan Rússa her. Eftir orustuna
gengu starfsmenn hiris Rauða Kross
í valinn og leituðu særðra manna.
Sumir fóru á mörkina aö leita, því að
þangað leitaði nokkur hluti flóttans.
Þar fanst enginn meö Hfsmarki, né
óskaddaöur, heldur aö eins beina-
grindur. Úlfar höfýu rofið valinn.
Á einum stað fanst þýzkur riddari,
er klifrast hafði upp í tré. Hann
haföi varizt úlfunum með skam-
byssu sinni, meöan skotfæri entust,
klifrast síðan upp í tré og borgið svo
lífi sínu. Féiaga hans, ófæran af
sárum, höföu úlfar étiö aö honum á-
sjáandi.
Herskip í báli.
Eldur kviknaöi í þeim tröllauknu
smiðjum, þar sem Austurríki lætur
smiöa vígdreka sinn hinn nýjasta og
stærsta, nálægt borginni Triest viö
,botn Adriahafs. Þaö skipsbákru
haföi skemst og sömuleiðis sex or-
ustu snekkjur glænýjar. Vígdrekan-
um átti að hleypa af stokkum þann
sama dag. Vopnabúr stóö þar ná-
lægt, er einnig kviknaöi í, og var
hver spíta í því löðrandi í olíu.
Margir verkamenn eru handteknir
og hneptir í dyflissu, grunaðir um aö
hafa valdiö brunanum. Italskir
vinnumenn eru helzt hafðir fyrir
sökum, og er úlfaþytur í blööunum
ítölsku út af þessu.