Lögberg - 22.10.1914, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 22. OKTÓBER 1914
7
Nýtt í Winnipeg
Qott Kaffi
1 síðustu tvo mánuði hefir verið
mjög erfitt að fá hreint og gott kaffi
í borginni.
En nú getum vér látið yður í té
betra kaffi en áður hefir verið á boð-
stólum, fyrir sama verð og áður.
Ekkert styrjaldar verð hjá oss.
35c pundið eða 3 pund
fyrir $1.00
40c pundið, eða 3 pund
fyrir $1.15
Ábyrgst, að öllum líki það, eða pen-
ingum skilað aftur.
Vér flytjum einnig inn góð-
ar tegundir af Te og Cocoa.
Vér höfum til
tilbúinn “Pudding”
(með hvaða keim sem er.)
Hreinasta ‘Extradt’
(allar keim tegundir.)
Og einnig hið víðfræga Kanadizka
“Maple Syrup ”
Spyrjið kaupmann yðar eftir vörum
vorum. Þær eru ágætar og verðið er
lágt.
Winnipeg Manufacturing Cumpany
659 Wellingrton Ave.
WinnipegjlMan.
Læknar á vígvdli.
MeS þeim vopna viðskiftum, sem
nú gerast, þar sem barist er án af-
láts á vígvelli, sem er mörg hundruö
rastir á lengd, eiga læknarnir miklu
erviöari stöðu heldur en nokkru
sinni fyr. Á'öur stóðu orustur ekki
lengur en einn eða tvo daga, og að
henni lokinni var nóg svigrúm til
að sinna sárum mönnum og bera þá
til spítala, sem reistir voru til bráða-
brigða utan vígvalla. Nú gefst ekki
tækifæri til þess, því að bardögum
linnir nú ekki svo mörgum dögum
eða vikum skiftir, og því hafa lækn-
ar orðið að taka upp nýja aðferð til
þess að lina þjáningar og bjarga
lífi þeirra sem liggja sárir í valn-
um. Það tjáir ekki nú, að bíða þar
til bardaga slítur, og heldur ekki geta
allir læknar haldið sig að baki hers-
ins, við uppskurðarborðin, og beðið
þar þeirra, sem til þeirra verða
bornir, því að fjöldi sárra manna er
svo mikill, að því verður ekki ann-
að 'færa þá alla og orustan svo óð,
að hjúkrunarfólk getur ekki komið
því við.
Aðal hlutverk sáralækna þeirra,
sem með hernum fara, er það, að
sefa kvalir og stöðva blóðrás. Þeir
fara um valinn með tösku sína, er í
eru hin nauðsynlegustu áhöld og
meðöl til að verja rotnun, einkanlega
iodin, svo og umfram alt áhald til að
spýta meðölum inn í hörundið, og
mikið af morfíni hafa þeir með sér.
Læknirinn færir sig á hnjánum eða
fjórum fótum meðfram röðum hinna
föllnu, bæði særðra og dauðra, jafn-
vel meðan orustan er sem óðust, og
veitir þá líkn og hjálp er í valdi hans
stendur, meðan kúlurnar springa yfir
honum. Oft líða svo sólarhringar,
að þeir sáru menn, sem þannig fá
skyndihjálp, verða ekki fluttir úr
valnum, og mundi hávaðinn af þeim
farast, ef þeir ættu að bíða aðgerða-
laust.
Þ'egar læknirinn finnur sáran
mann, er það vanalega hans fyrsta
verk, að spýta morfíni inn í hörund
hans, hagræða honum svo, brjóta
saman flík og »tinga undir höfuðið
á honum og undir sára limi. Hver
hermaður nú á dögum hefir með-
ferðis í herðatösku sinni lítinn bögg-
ul af sáralíni og umbúðum. Lækn-
irinn skoðar sárið, og ef það blæðir,
leitar hann að slagæðinni og bindur
um hana, ella treður í það sáralini.
Það lín er trúlega varið fyrir ó-
hreinindum og sóttkveikjum, og er
geymt í þeim umbúðum, sem það
upphaflega var sett i af verksmiðj-
unum; læknirinn leitar það uppi í
tösku hins særða og brúkar eins
mikið og hann þarf með við þann og
þá, sem næst honum liggja. fer svo
skríðandi að líknarstarfi sínu frá
einum til annars.
Ef maður er beinbrotinn á útlim-
um, er byssufleinn eða byssuhlaup
notuð i spelkur, svo að mhnninn megi
færa, þegar þar að kemur, án þess
að brotin skemmi holdið eða sting-
ist út í skinnið, sem forðast ber, til
þess að ekki komi ígerð eða drep í
sárið.
Þó að mörgum mannlífum sé
bjargað með fimleik læknanna í því
að gera áð sárum, þá er hitt ekki
minna um vert, að þeir lina kvalirn-
ar, sem sárunum fýlgja. Það gera
þeir með morfíni, allra helzt nýrri
tegund þess, sem veldur ekki dái eða
móki, heldur deyfir taugarnar. Verk-
anir þess standa í sex stundir og á
meðan kenna þeir særðu hvorki
verkja né annara óþæginda. Þeir
geta því legið rólegir þess vegna, og
er mikið undir því komið, því að sá,
sem oft veltir sér á ýmsar hliðar, er
liklegur til að ýfa sár stn. Auk þess
gerir deyfingin það að verkum, að
hinir særðu losast við þann dauða-
kvíða, sem er hættulegur að því Ieyti
að hann dregur úr mótstöðukraftin-
um og veldur margs manns dauða ó-
beinlínis.
Starf lækna þeirra, er í val vinna,
er hættulegt og afar þreytandi, því
að oft kunna sólarhringar að líða
svo að þeir nái ekki í matarbita og
verða þeir að taka hvíld þar sem
þeir fá hana, stu.ndum á sjálfum
blóðvellinum innan um þá, sem þeir
eru að hjálpa. *
Vörður Hollands.
Hafid bcsti vörSnr þcss.
Hugsið ykkur, hvað lífið væri
(eiðinlegt og dauft, ef vér ættum
aldrei neitt á hættu. Vonin, óttinn
og geðshræringarnar, sem þau vekja
varpa bjarma á Hfið og tilveruna,
mælti skipstjórinn á “Ursa" og lagði
sjónaukanu frá sér. Skipið er eign
Bergens gufuskipafélagsins og er á
leið til Hollands.
Norðursjórinn er dökkgrár í ljósa-
skiftunum. Við sjáum einstöku ljós
í fjarska á fiskiskipum. Hér er
vanalegur urmull af gufuskipum á
sveimi frá öllum löndum heims. Nú
er hafið autt og dautt. Smá herskipa-
flotum bregður fyrir við og við, en
þeir hverfa jafnharðan aftur.
Gufuskipið öslar áfram í logn-
mollunni. En kyrðin virðist kvika;
það er eins og ólga og æsing liggi í
loftinu. Himininn döknar; nóttin
færist yfir; vitaljósin hverfa; æsing*
in eykst: hér eru hættulegir óvinir á
sveimi neðansjávar; á hverju augna-
bliki niá búast við, áð þeir verði á
leið vorri og sendi oss með braki og
brestum inn á land eilífðarinnar.
En hamingjan er með okkur; morg-
uninn eftir snemma sjáum við hylla
undir vindmylnur og turna í morgun-
móðunni og neðar og nær vottar fyr-
ir Ijósgulri strandlengjunni. Þetta
er landið, þar sem allir ganga á tré-
skóm og borða hunangskökur, ein-
kennilegasta og kannske elskulegasta
landið í Norðurálfunni.
En það er auðséð á öllu, að nú eru
Stríðið og Kölski.
Eftir Matth. Joch.
hættulegir t,mar. Við hafnarmynnið
liggur tundursnekkja, tilbúin að
banna alla umferð, og á ströndinni
standa virkin þögul og þungbúin. En
Maas rennur róleg og hægfara fram
hjá fallbyssukjöftunum—þessi á, sem
síðustu vikurnar hefir borið blóð
þúsundanna út í hafið.
Hafnsögumaðurinn er kominn út á
skip til okkar; hann hefir engan frið
fyrir spurningum, því að við höfum
engar fréttir fengið í tvo daga. Hann
leysir frá skjóðunni, en skipið líður
hægt upp eftir ánni; ferðinni er heit-
ið til Rotterdam.
Engin bifreið er fáanleg, þegar á
land kemur; þær eru ailar i þjónustu
hersins. Þess vegna verður ferða-
maðurinn að láta sér lynda áð ferð-
ast á sporvögnum.
í fljótu tilliti virðist alt vera í sín-
um gömlu skorðum; karlmennirnir
reykja vindla, stúlkurnar þvo glugga
og skútum er stjakað eftir síkjum.
En þegar betur er að gætt, sést alvar-
an á yfirbragði allra. Við komum
til borgarinnar á afmælisdag drotn-
ingarinnar. En þá er enginn hljóð-
færasláttur og ekkert flagg á stöng.
Flestum leikhúsum er lokað og fólk
stendur í stórum hópum fyrir utan
skrifstofur blaðanna. Enginn talar
um neitt nema stríðið og mönnum
liggur það þyngst á hjarta, hvort
Holland getur haldið uppi hlutleysi
sínu. Þeir hafa heyrt vængjaþyt
þýzka arnarins við landamærin, en
flestum hefir þó staðið meiri ótti af
Bretum, haldið að þeir mundu senda
herskip upp Schelde til þess að hjálpa
Antwerp. Stórveldin hafa hátiðlega
lofað því, að landið skuli fá að vera í
friði og þvi vona menn það bezta.
Alt frá byrjun ófriðarins hafa
flóttamenn lagt leið sína um Holland;
þeir hafa komið frá Belgiu og Þýska-
landi og enn þá eru amerískir ferða-
langar að flækjast þar. Þegar stríð-
>ð byrjaði urðu margar þúsundir
manna atvinnulausir, en nú hafa
flestir tekið aftur til sinna fyrri
starfa.
Sama daginn, sem Austurríki sagði
Serbum stríð á hendtir, voru veröir
settir við hverja brú á Bollandi; þeir
eru tilbúnir að sprengja þær í loft
upp. ef með þarf, og sagt er að 360
þúsundir hermanna séu undir vopn-
um.
Víða hafa fagrir skógar verið nrð-
ur högnir kringum virkin. En bezti
vörður þeirra er hafið nú sem fyr. Ef
skarð eða op er gert í flóðgarðinn,
þá steypir vatnið sér inn og flóir yfir
landið. Þetta hefir löngum verið
tryggasta varnarráð Hollendinga í
frelsisbaráttu þeirra og það ætti að
vera jafn örugt nú og það hefir ver-
ið á undanförnum öldum. Þegar
vatninu er hleypt yfir landið, verða
vegir og akrar svo blautir á örfáurn
klukkustundum, að ekki er fært um
að fara með þungan flutning, en
vatnið er svo grunt, að ekki verður
bátum komið við.
HoIIendingar berjast gegn hafinu á
friðartímum, en það er bezti vörður
þeirra, þegar ófrið ber að höndum.
Er Satan laus? Hann var sagður bundinn.
Eg sé i anda þann gamla hundinn;
hann tvístígur þar í tröllahami
á turnunum báðum á Notre-Dame
i Parísarborg,
og við ódæma-org
undirheims púkarnir lifna,
en Kölski hlær svo kjálkarnir rifna.
Hann leikur og dansar með Ijóð á munni,
við léttan takt eftir stormklukkunni
og drápsvéla dunur
og dauðastunur,
sem djöflana gera máttlausa, hrifna.—
“Hvi hlærðu svo hræfugl, Satan?”—
“Eg hlæ, því nú breikkar gatan;
eg hlæ, nú getur minn friði Franz
fandangó leikið og kveðið við dans I
Eg hlæ meðan kirkjan hristist og skelfur,
eg hlæ yfir þessar blóðugu elfur.
Eg hiæ og kalla: Þú heilagi Pétur,
Þöir myrða út í bláinn mæður' og börn,
en miða nákvæmt á varg og örn!
hringdu nú, félagi, dálítið betur;
hér fellur ei tré við fyrsta högg;
farðu nú til og sýndu rögg l
Hér er nú meira
en Malkusar eyra
að mlrja. Hér herja
stórveldi fjögur,
er spyrja ekki um páfa né postulasögur.
Minn signaði Petrus eg set þig í “jan”
nú sigrið þið ekki hann Julian.
Nú sérðu þ» kristnu siðmenning,
og sjáðu nú rétt: Hvílík herkerling
hungraður múgur í hörmungar tötrum,
haldinn í skefjum af kúgarans fjötrum,
bygging varin með brugðnum sverðum
borin af vinnulýðsins herðum;
og kirkjan sjálf með krossi og turni
kaldegg orðin með þunnu skurni, —
hrófatildur, sem hangir af vana:
Hver er sá kraftur, sem verndar hana?
Hvorki er það kirkjan, Páll eða Pétur,
né páfa tetrið, sem þvílíkt getur,
það er eg sjálfur, sem held í hripið,
eg hendi að því gaman; en slæmt er skipið.”
Nú hætti eg Fjandans hróp að þola,
heyrði líka tóninn í Jóni bola.
því tíðast hefi’ eg það tryggast fundið,
að trcysta þeim fyrir norðan sundið.
Skýringar. — Notre Damc er forn og fræg dóm-
kirkja í París. Fandangó er fransktnafn á þeim
fjöruga dans faldafeyki. Julian liét sá af keisur-
um Rómverja, er síðastur reyndi til að reisa við
heiðinn átrúnað, og mælti þetta síðast: “Þú hefir
sigrað, Galílei!” — Kvæði þetta er tekið upp úr
blaðinu Norðurland frá 8. Okt, og fylgir því þar
þessi klausa: “Kvæðið, sem hér er í blaðinu,
varð til í gærmorgun. “Eg gerði það mestmegnis
meðan eg var að klæða mig í morgun og svo lag-
færðist það í rtveðferðinni meðan eg skrifaði það
niður,” sagði skáldið þegar hann afhenti Norðurl.
kvæðið á hádegi í gær.
í
Glímufélag stofnað.
Stofnfundur hins nýja glímufé-
lags, sem boðað hafði verið til í
báðum ísl. vikublöðunum, var hald-
inn föstudaginn 9. Okt. í Goodtempl-
arahúsinu eins og til stóð. '
Formaður undirbúningsnefndar-
innar, Kristinn Oliver, setti fund-
inn. Guðm. Sigurjónsson, íþrótta-
kennari var kosinn fundarstjóri en
Jakob Kristjánsson ritari.
Aðal verkefni fundarins var að
samþykkja lög, er undirbúnings-
nefndin hafði samið og lagði fyrir
fundinn. Hlaut félagið nafnið
“Sleipnir”, eftir hinum þrekmikla
hesti Óðins, er jafnt rann láð sem
lög.
Sökum þess að tími hafði verið
naumur til undirbúnings, var kosn-
ing stjórnar frestað til næsta
þrið j udagskvelds.
Það kveld kömu stofnendur aftur
saman á sama stað og tíma, og
höfðu þá margir nýir bætst við í
hópinn. Fór þá fram stjórnarkosn-
'ng og hlutu þessir kosningu:
Form.: Hannes Pétursson.
Ritari: Jakob Kristjánsson.
Gjaldk.: Kristinn Oliver.
Varaform.: Sigurður Björnsson.
Vararit.: Steindór Jakobsson.
Varagjaldk.: Halldór Metúsalems-
son. — Endurskoðunarmenn: Jónas
Jóhannesson og Ásmundur Jóhanns
son. — Guðmundur Sigurjónsson var
kjörinn íþróttakennari félagsins.
Allir karlmenn, sem náð hafa 15
ár aldri, geta orðið meðlimir fé-
lagsins, hvort sem þeir glíma eða
iðka aðrar íþróttir eða ekki. Ættu
menn því ekki að láta það aftra sér
frá því að ganga í félagið að þeir
geta ekki tekið þátt í neinum íþrótt-
um. Félaginu er mikill styrkur að
þeiin fyrir því.
'Það er vonandi, að þetta félag
eigi langa og fagra framtíð fyrir
höndum. íslenzka glíman er svo að
segja óþekt í þessu landi. En hvar
sem hún hefir verið sýnd um hinn
mentað heirn, hefir henni verið tek-
ið tveim höndum. íslendingar eru
eina þjóðin, sem iðkar þá íþrótt og
verða útlendingar því að læra hana
af þeim. Hér getur því verið til
frægðar að vinna, og frama. — Svo
mikill íþrótta andi ríkir í þessari
borg og þessu landi, að það ætti ekki
að vera erfitt að fá menn til að
ganga í félagið og iðka þessa gömlu,
fögru og hollu íþrótt, íslenzku glíin-
una.
Stofnendur félagsins voru 51 að
tölu.
Rösklega gert.
Fimtíu menn frá Vestur-Canada
tóku sig saman og fóru til Englands
á undan herliði voru, allir vanir
vopnum frá fornu fari, gengu til
hermálastjórnar stofu í London og
beiddust að sér væri vísað á fylkingu
til að berjast í. Sá, sem orðastað
átti við þá, var ekki svo fljótur til
úrskurðar, sem þeiml líkaði, og
kröfðust þeir þá að fá að tala við
húsbóndann sjálfan, Kitchener lá-
varð. Það var þeim veitt, tjáðu
þeir honum erindi sitt, kváðust kunna
vel að skjóta og sitja á hestbaki og
þola langferðir á við hvern sem
væri, þeir hefðu nóga peninga til að
kfuipa sér reiðskjóta og önnur föng,
og vildu að eins komast sem fyrst á
vígvölir Kitchener tók vel máli
þeirra og vísaði þeim til fylkingar.
Þótti mönnum þessum all hermann
lega fara.
Öld var liðin
Þann 16. september í haust, síð-
an furstar, landstjómarmenn og
konungar gengu á þing til þess að
færa aftur í fomt lag ríkjaskipun
í Evrópu, eftir þann usla, sem
Napoleon hafði valdið í þau 16 ár,
sem hann sat að völdum. Þessir
höfðingjar sátu á ráðstefnu i níu
mánuði og gerðu hvað þeir gátu,
til þess að sníða landamæri kon-
ungsríkja upp á ný. Þá var glatt
á hjalla í Vínarborg, og er sagt að
keisarinn þar hafi kostað um sjö
miljónum dala til fundarins, enda
sátu hann 450 fulltrúar af öllum
löndum hins foma heims, nema
Tyrklands, þar á meðal allir hinir
frægustu landstjómarmenn og
hershöfðingjar þeirra tíma, en ut-
anrikisráðherra Austurríkis, Mett-
ernich. hafði forsæti og réði einna
mestu. , með Alexander Rússa
keisara.
Það var upphaflega tilætlun
fundarins, að þeir furstar, sem
mist höfðu lönd og ríki, skyldu fá
þau aftur og alt verða í sömu
skorðum og verið hafði, áður en
stjómarbyltingin skall á. En þeg-
ar fram í sótti, varð annað upp á
teningnum, smábokkarnir báru lít-
ið úr býtum, eða mistu sitt, en þeir
voldugu juku við sig. Eftir mikið
rifrildi og rekistefnu og margar
stórar átveizlur, varð niðurstaðan
STOFNSETT 1882
LÖGGILT 1914
D. D. WOOD & SONS,
---------LIMITED-------
verzla með beztu tegund ,af
= K O L U M
Antracite og Bituminous.
Flutt heim til yðar hvar sem er í bænum.
Vér æskjum verzlunar yðar,
SKRIFSTOFA:
904 Ross Avenue
horni Arlington
TALSÍMI:
Garry 2620
Private Exchange

m*
TFÓBÁ
Lófaiestur
KARO
Hinn nýi lofalesari
EftirmaSur Crescentia og læri_
sveiftn hins fræga Cheiro, frá
Regent St., London.
8 Stobart Block
290 Portage. F. Main 1921
ViSlátinn: 2 til 6 og 7 til 9
Gjald: $1.00 og $2.00
TALS. M. 4021 328 SMITH ST.
Nlaple Leaf Wine Co. Ltd.
Alskonar áfengir
drykkir og bjór.
SÉRSTAKT:
Portvín $1.35 gallonlð.
“ 40c. potturinn
Brennivín $1.00 flaskan.
Arlegar Jóla-
Ferðir
Kjósa
má um
leiðir
Fimm
mánaða
farbréf
NIÐURSETT FARGJ0LD
TIL
AUSTUR HAFNA
í sambandi viö farmiða til
Gamla landsins
OAGLEGft—Nov. 7. til Des. 31.
Nákvæmar upplýsingar gernar
beim sem æskja þess af öllum Can-
adian Northern agentum eða
R. Cf^EELft^/VNf Cen. Passenger Agent
WINNIPEC
FURNITURE
OVERLANO
Cfromthe Field to the Market
Er vagninn þinn fullur? Ertu í efa um,
hvort þú eigir að selja kornið á stöðinni eða
senda það í burtu ? Hvort sem þú gerir, ef
þú skiftir við . gj
þá þarftu ekki að efast um árangurinn. Ef
þú skiftir við Bændafélagið, þá áttu víst að
verða algerlcga ánagður.
sú, að Rússland eignaðist alt það
sem eftir var af Póllandi. svo og
Finnland en Austurríki og Prúss-
land skiftu smáríkjum Þýzkalands
á milli sín. Þessi ráðstefna tvístr-
aðist við það að Napoleon kom
skyndilega aftur til Frakklands og
hóf herskjöld á ný. Við þaö fest-
ust samþyktir fundarins, og stóðu
Jiær um stund, þartil þjóðimar
tóku sig sjálfar tií og hristu af sér,
þau bönd, sem dutlungar eða drotn-
unargimd stjórnendanna höfðu á
þær lagt.
— í Frakklandi er sögð vöknuð!
trúarhreyfing, sem gengur yfir alt ]
land. Nokkuð er, að jprestamir
hafa ekki mist vinsældir síðanl
striðið byrjaði, því að fjöldi þeirral
fór þá úr hempunni, tók byssu og
sverð og gengu í fylkíngu að berj-
ast fyrir ættjörð sinni. Mjög
inargir hinna eldri stunda sára
menn, veita hughreysting dauð-
vona mönnum og hvatning ósár-
um.
— Svo segja þýzkar skýrslur,
að þar í landi séu nú 240,000
fangar. Af þeim em um 7000
brezldr, 40 þúsund belgiskir, um
100 þúsund rússneskir og 93 þús-
und franskir. Fangamir eiga a8
vinna að því, að skera fram mýrar
og búa til vegi.
— Sendiherra Þjóðverja í
Rúmeníu hefir ógnað stjóminni
þar, hótar því að þeitn skuli sagt
stríð á hendur, ef þeir láti ekki
Transylvaniu hlutlausa, sem er
austasta fylkið í Ungverjalandi,
með niörgum rúmenskum þegnum.
Sagt er líka frá því, að Tyrkir og
Búlgarar hafi samið með sér, að
ráðast á Rúmeniu, ef það land
skyldi skerast i leikinn.
— Franskur fyrirliði var að
stíga á hestbak. þegar kúla sprakk
hjá lionum; hesturinn datt dauður
niður, sundnr flakandi, en mað-
urinn særðist 97 sárum. Annar
vanginn varð að einu sári, annað
eyrað tók af honum; vöðvar á
vinstri handlegg rifnuðu frá beini,
bakið er alt eins og stungiö hafi
verið með eggjámi, mjaðmir og
fótleggir mjög stórum sámm særð-
ir, en ekkert sár var á hol, og er
talið víst, að hann haldi lífi.