Lögberg - 22.10.1914, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTTIDAGINN 22. OKTÓBER 1914
LÖGBERG
GefiS út hvern fimtudag af
The Coliunbia 1‘ress, I.td.
Cor. WilUam Ave &
Sherbrooke Street.
Wlnnipeg.
Manitoba.
KRlSTjAN SIGURÐSSON
Kdltor
J. J. VOPNI.
Business Manager
Utanáskrift til blaSsins:
The COUUMBIA PKES8, Utd.
P.O. Box 3172 Winnipeg, Man.
Utanáskrift ritstjörans:
EDITOB IiöGBERG,
P.O. Box 3172, Winnipeg.
Manitoba.
TAI.SIMI: GARKY 2156
Verð blaðslns : $2.00 um árið
þaö varla geta heitiö - vansalaust
ef landsmenn vorir li^gja á liði
sínu. HvaC sem slcoSanamun á
stríðinu yfir höfutS líður, þá geta
allir verið sammála um, að hér er
um skyldu og kærleiksverk að
ræöa, sem tekur til allra góöra
borgara í landinu. ÞaS verk verS-
ur unniS, hvort sem því verSur
mikiS eSa lítiö sint af hálfu vors
þjóSflokks. ÞaS eru lítil líkindi
til, aS landar vorir taki ekki þátt
í þvi, fyllilega aS sínum hluta.
Roblin ámintur.
Samskotin.
Frá því hefir veriö áSur skýrt í
blaSinu, aö nefnd þeirrí er send
var af hendi siöbótafélaganna á
fund þings og stjórnar, var neitaS
viötals þvert ofan í gefiS loforB
Roblins sjálfs. Mrs. McClung
var ein í förinni. Fáum dögum
seinna birtist þetta bréf frá henni
í “Statesman”:
Opið brcf til Sir Rodmonds.
Kæri Sir Rodmond; — Eg ætl-
I aöi aS flytja ySur og þingmönnum
| fylkisins þetta ávarp munnlega; en
j yður þóknaöist þaS ekki; þess
ver- vegna sendi eg ySur þaö á þennan
hátt.
Það var oss mikið
þegar vér heyrSum að
gleðiefni,
semselur. Einn maöur græðir en
hundrað menn tapa. Mér viröist
þttta ekki gimileg verzlun.
Þaö er auövitaö óþarft aö( vera
aö útlista þetta fyrir yöur, Sir
Rodmond, því að þér hafiö ált af
veriS hlyntur héraðsbanni. Þér
ókuö einu sinni hundraö milur til
aS greiöa atkvæöi meö því — þér
munið þaö, og þér emö enn þá
hlyntari algjöröu vinsölubanni.
Þegar sendinefnd goodtemplara
gekk síöast á fund yðar, þá sögS-
ust þér skylduð vera fúsastur
manna til aS hjálpa tíl aö draga
svo mikiö úr áfengisverzluninni, að
sem næst gengi algjörðu vínsölu-
banni. Þér höföuS á móti því —
eins og þér muniS — aö loka krán-
um, vegna þess, að þaS mundi
auka drykkjuskapinn. Þér hélduS
að flaskan kæmi fyrir glasiö, og
þar sem þér eruö bindindisvinur,
máttuS þér ekki til þess vita. öll
stjórnin er á eitt sátt um þetta,
hún er öll hlynt héraðsbanni, en
vill ekki loka drykkjukránum; hún
færSi fram sömu ástæSu og þér
og notar sömu orðin.
stjóminni mælir á moti því
kránum sé lokaS, vegna þess
það dragi of mikiö úr vínsölunni,
heldur vegna þess aö.það takmarki
hana ekki nógu mikiö. Nú mæl-
umst vér til þess, aö þér lokiS bæði
veitingakrám og vínsöluhúsum,
þangaS til friöur kemst á í NorS-
t*-
THE DOMINION BANK
Blr IUHVND B. OSLU. M. F.. Prea W. D. MATTHKWS ,Tlw Pr—.
C. A. BOGERT, General Manager.
SKIFTIS BKJEFUEGA Vlf) BAXKANX
ef þér eigiX heima nokkuð langt frá útibúi Dominion bankans.
Deggja má inn—og taka út—peninga, eða hafa hver önnur
banka viðskifti sem vill, bréflega, rétt eins vel og ef gerS er
sérstök ferð til þess.
SparisjéBsreikning má byrja I nafni tveggja persðna—hjúna,
eöa tveggja skyldmenna—svo aö hvort um sig getur lagt inn
tekið út fé I sama reikning. $
hetjur? Sumir þeirra koma aldreiL. . . . f
aftur. Þér hafið séS maeöur burkaj VcitlTlgahllSlllTl fðBKKSir.
Nálega í hverri sveit er nu
iS aö safna fé í Þjóöræknis sjóð-
inn, um endilangt landiö, en í öll-
um hinum stærri bæjum skiftir
þaS sem inn er komiö tugum og
hundruöum þúsunda. í Winnipeg
hefir þegar safnast svo mikiö aö
þaö nemur 600.000 döhun, en ekki
verður staSar numiö viö svo búiS, j einnig 'fa^gnaSarefni, að~eiga~von~á kemuf mér til .hugar aS neita því, | hörmungum, ^ sem drykkjuskapm-
heldur á aö
aukaþing uralfunni.
íieföi veriS kallaö saman í tilefni | I’er seS'® ef t'l sem sve> a®
af striöinu; þaS hefir bakaö oss l)er &eti5 ekki fengiö yöur til aö
erfiSi og böl, sem við verðum að sv'^ta svo marga atvinnu sinni.
reyna að draga^úr, ef vér eigum að LM'' vid UtiS þér svo á, aö vér
tárin úr augunum og kveöja dreng-
ina sina meS bros á vör. Þér getiS j
ímyndaö ySur hve skemtilegt muni
vera fyrir þær aö koma aö auöu
eSa hálfauðu húsinu og horfa fram
á ókomna tímann.
Þér hafiS sagt, áö þér dáSust aö
þeim konum, sem væru svo þjóö-
ræknar, aS þær vildu senda sonu
Enginn úr j sína. og eiginmenn á vigvöllinn, og
a8 þér afið fariS höröum oröum um
aS j grimdaræSi ÞjóSverja. Eg er viss
um aS þér óskið þess, aö þér gæt-
118 stöSvaS þessa blóörás. En þér
getiS þaö ekki einu sinni!
Nei, vér getum ekki fremur
stöövað stórvirkin, í NorSurálfunni,
en sólina á braut sinni. En vér
höfum hokkurt vald yfir eymdinni
sem ríkir i Manitoba fylki. Ef
ySur er sárt um mannslifin og ef
þér aumkiö þá sem syrgja, hvers
vegna reyniö þér þá ekki aö mykja
kaunin heima fýrir? GjöriS eitt-
NORTHERN CROWN BANK
AÐALSKRIFSTOFA í WINNIPEG
Höfuðstóll (löggiltur) . . . $6,000,000
Höfuðstóll (greiddur) . . . $2,860,000
8TJóRNENT>UR:
Formaður...............Slr. D. H. McMILLAN, K.C.M.O.
Vara-fonnaður............- Capt. WM. KOBINSON
Slr D. C. CAMERON, K.C.M.G., J.H.ASHDOWN, H.T.CHAMPION
W. J. CHKISTTE, A. McTAVISH CAMPBELL, JOHN STOVEL
•
Allskonar bankastörf algreldd. — Vér byrjum relkninga rlð ela-
stakllnga eða félög og sanngjamlr akllmAIar velttir.—Avísanir seldav
tll hvaða staðar sem er á lslandi.—Sérstakur gaumur geflnn iparl-
sjóðs lnnlögum, sem byrja má með elnum dollar. Rentur lagðar
vlð á hverjum sex mánuðum.
T. E. THORSTEINSON, Ráösmaöur.
Cor. William Ave. og Sherbrooke St. Winnipeg, Mnn
Styrjöldin herðir á fjötrum
Bakkusar.
Jóns Bjarnasonar skóli
og íslenzkan.
Eftir Rúnólf Marteinsson.
(NiSurl.)
[I fyrri hluta þessarar ritgjörðar
um fylgis. Munu bannvinir eyöa j í síöasta blaði Lögbergs, er eitt atriSi,
aS minsta kosti hálfri þriSju mil- sem þarf aö leiörétta. ÞaS er tala,
' jón dala til aö berjast fyrir máli sen' af vangá er þar skökk. Islenzk
Bakkusi hefir verið sagt stríS á
hendur um engilöng Bandaríkin.
Stendur sú rimma sem hæst um
þessar mundir. Spara hvorugir
fé né tíma til aS afla málstaS sín-
geta talið oss ættjarðarvini og góöa! vilÍum sv'fta menn atvinnu, 56111
! Ixirgara þessa lands. Oss var þaö sé í alla staöi heiövirS. Ekki hyaS t.l þess aö draga ur þeim
einnig fagnaSarefni, aS eiga von á kemur mér til.hugar aö neita því, | hormungum sem drykkjuskapur-
koma samskotunum aS fá aö bera ráö vor saman viS a5 mar&ir mundu mlssa atvinnu 'nn le.S.r yfir oss. Lif, hamingja
hér upp í heila miljón, sem vafa- þingmenn, og ræöa mál vor í bróö-
laust telst aS takast muni. Og erm v'5 Þa-
Þegar ófriðnum laust upp, vakti
hann almennan ótta. Margir fóru
sína ef kránum væri lokaö. En eg
verö aö benda ySur á þaö, aS miklu
fleiri uröu atvinnulausir þegar
! hætt var aS vinna að opinberum
þá heimskulega aö ráöi sinu. Þér byggingum. Þér voruö þá svo
ef stríöiö stendur lengi, verSur
samskotunum haldiS áfram, því aS
borgarar landsins hafa fastráöiS, létuð þá samstundis hætta viö1 þrekmikill aS geta boriS þaS meS
á kostnaS jafnaSargeöi. GætuS þér ekki hert
var mannkg!uPP hugann aftur og boriö dálítiS
gerðuS þaS 5 meirai’
aS sjá borgiS þeim sem missa for- j störf, sem unnin voru
sja og fyrirvinnu fjarverandi ást- fylkisins.
vina sinna, sem leggjá krafta og skammsýn'-
Eg held aö þaö væri ekki úr
ÞaS
Þér gerðuð pað 1
. góöum tilgangi. Þér vissuS aS.
jafnvel lif sitt í sölumar fynr h«rH einhverju þurfti aS loka, en þér ve&'- a5 sia a ættjarðarstrengina í
og sjálfstæöi lands og rikis. Þessi lokuöuö röngum dyrum. Þaö brjosti hoteleigenda. Þeir eru ekki
samskot em mest meöal enskumæl- heföi átt aö loka veitingahúsunum, adir gráöugir vargar. 1 einu hótel.
andi manna, og mun lítiö gert af en halda fjárhirslum fylkisins j' vestyr hluta landsms, stendur
. • , -1f . - : annara opnum, svo aS ekki heföi þurft aS þetta a veggnum 1 veitingastofunm:
þeirra halfu, t,l aö eggja annam ^ ^ r ^ P^ «Ef fjölskylda þin þarf á fé þinu
þjóöa menn, þo borgarar landsmsj^ um að tala en j aS kom_
ast. Þegar fólk heyrir bifreiöar þyt,
þá hleypur þaö oft aftur á bak,1
þegar þaö ætti aS hlaupa áfram. j
Þegar styrjöldin dundi yfir og
erfiSIeikarnir og atvinnuleysiö, þá
.1 j átti stjórnin sannarlega aS vera
hvernig IiæSi vorir landar og aSr.r £yrjr
láta sér farast í þessu efni. Vér jrf fjárhirslur fylkisins heföu
íslendingar höfum haldiS oss fram veriö tómar, þá mundi oss ekki
eftir megni, til þeirra gæöa, sem koma til hugar aS mæla á þessa
hér í landi bjóSast, auös og ment-
séu. til þess aö leggja fram fé í
þessu skyni, vilja Iáta þá sjálfráða,
aS því er virðist, um þaö, hvem
þcgnskap þeir sýna. Hitt er fylli-;
lega víst, aö eftir því veröur tekiö,
unar og meta; mun þaS einmælt
nieðal allra ])jóöflokka hér í landi,
a5 á engum beri eins mikið aö til-
♦ölu viö tnannfjölda, og þeim ís-
lenzku. Þeir haldi sér mest fram
og láti mest til sín taka af aökomn-
um mönnum. En ef svo skyldi
| leiS. ÞaS væri ókurte'isi aS krefj-
ast þess, aö stjómin ’legSi fram fé,
ef hún heföi engu fé úr aS spila.
En þér hafiö sjálfir sagt, aS fjár-
hagur fylkisins væri ágætur. Þér
segiö aS Manitoba fylki hafi veriö
að halda, þá verzliS ekki hér.” Eg
býst viS, aS margir þeirra hugsi á
I þessa leiö. Og ef þeim væri bent
| á aS þaö er þjóðræknisleg skylda,
■ aS selja ekki áfengi þangað til
sáttum veröur á komið, þá mundu
margir þeirra hætta meS glööu
I geði. Hvers vegna skyldu þeir
ekki fórna ofur litlu ? Eg þekki
mann i þessari. borg, sem gefur
! helminginn af launum sinum í
þjóSræknissjóðinn. Ein kona í
grendinni viö mig, sendi tvo sonu
sína í stríöið — fleiri á hún ekki!
Eg veit aö bóndi og tveir synir
annarar konu eru famir. Er þetta
ekki aS fórna fyrir ættjörSina?
og velferö þeirra, sem hér búa, er
eins dýrmæt og þeirra, sem eru
hinumegin hafsins. Þó aö þér
gerðuS ekkert nema að draga úr
drykkjuskapnum, Ef vér gætum
lgat þessar þrjár miljónir dala,
sem árlega er eytt fyrir áfengi í
Winnipeg, í þarfleg fyrirtæki, þá
væri mikiö unniö. —
Eg ætlaSi aö ávarpa yöur og
löggjafa vora eitthvaS á þá leiS,
sem aS framan er skráö. En eftir
vísdómi yðar og speki, þótti yöur
þaS bezt sæma aö ganga á gerö
loforð og neita oss ;iim áheym;
þér sögöust “ekki mega vera aS
því aö tala viö þetta fólk”. Þess
vegna gátum vér ekki lagt beiöni
vora fram fyrir þingmennina. Þér
stjórniö ríki(!) yöar ekki viturlega.
Því “allur veraldar vegur víkur aö
sama punkt”: aö -óháðri, sjálf-
stæSri htigsun. Einhvern tíma
kemur að því, fyr eöa seinna, aö
Manitoba fær “democratiska”
stjóm.
Þegar vér rennum augum til
NorSurálfunnar og íhugum þaö,
sem þar er aö gerast, þá skiljum
vér betur en nokkru sinni fyr, hve
einveldi er oss andstyggilegt, en
lýSveldi ljúft. /
sinu og þá munu hinir ekki spara
aS skara eld aS sinni köku. Þess-
ari baráttu verður lokiö seint í
næsta mánuöi.
í tíu ríkjum eru bannvinir orön-
ir í meiri hluta. Þessi ríki em
Main, Kansas, Tennessee, Gcorgia,
Oklahoma, Mississippi, North
Dakota og Virginia; hið síðast
talda bættist viS í síðasta mánuSi.
Á öllum þessum stööum nær bann-
ið til ríkjanna í einu lagi.
Nú stendur baráttan um ríkis-
bann yfir í Californiu, Colorado,
Ohio, Oregon og Washington, og hefði annast þetta mál frá bytjun.
í flestum ríkjum veröur reynt að í en ekki kirkjufélag vort, finst ekki
an er nefnd í síöustu háskóla skýrslu
á bls. 15, 74 og 75, en ekki á bls. 108,
eins og stendur í greininni.]
Val kennaira við skólann.
Ritstjóri Heimskringlu gjörir
sér far um, að sanna, aS tilgangur
og meShöndlun kenslunnar í is-
lenzku, bæöi á Wesley College og
Jóns Bjarnasonar skóla, hafi al-
drei veriö “meö tilliti til tungunn-
ar” (íslenzku), aö slíkt hafi aöeins
veriö yfirskin, en aS aðalatriöiS
hafi ætíS veriS ‘'trúboSsstarf”.
Setjum svo, aö kirkjufélag únitara
útrýma áfengi í fleiri
sýslum (County).
eöa færri' öllum eölilegt, aö kennari sá, sem
| þeir hefðu skipaS, heföi veriS
Frá býli til borgar.
Svo nefnist hin nýja tilhögun, er
svo vel stjórnaö síöustu f jórtán: F-r mögulegt aS bera nokkum fjár-
árin, aö hin fylkin megi öfunda m'ssir saman v'® þetta? Hví;
þaS. Þetta sögðuS þér oft áSur sPyJdu ekdd ymsöhimennimir verta |
en síöustu kosníngar fóru fram. a5 fóma eins og aðrir? Sumir,
vera, aö‘þeir fái orð fyrir aö bera gg gal ekk| nema einu sinni notiö mnndu gera það af fúsum vilja,; póstmálastjóri Bandaríkja hefir
sig eftir þeitn tækifæmm sem gef- ]>eirrar ánægiu aö hlusta á yöur; en sumir ekki; ]>aö ]>arf aö kenna sett ^ S£0fn \ sambandi viö pakka-
en e& get fullvissað yður um það, Þe*m huf>sa um nein 611 sJa“a
aö eg tók vel eftir því sem þér S'S- . bonrabúum hæ^ara
sögöuS. ! Mér var sérstaklega ætlaS aö ^ g ^
Vér höfttm At góöæri aö fagna ^ má’ kvenÞjóSarinnar. þegar
í mörg ár. En styrjöldin hefir
ast, ]>á hlýöir ]>ví síSur, aö ]>eir
dragi sig í hlé, ef til þess kemur
aö ganga undir kvaSir, sem aðrir
samborgarar þeirra leggja á sig.
ÞaS sýnir sig nú þegar, aö Is-
Jendingar ætla sér aS hefjast
handa i ])essu efni. Tíu málsmet
r.ndi menn meöal vor hér í borginni
Itafa |>egar gefiS út áskorun til
landa vorra að leggja fé af mörk-
v.m í Þjóöræknis sjóö og Hjúkrun-
ar sjóð, og er óskandi, aS menn
bregði.st vel viö. íslendingar hér
í borg hafa þegar allmargir sint
þessari áskontn. og |>aS má ganga
bakaS oss stórtjón. Vér emm í
miklutn van ’a stödd. Þaö em
tnörg áhyggjufull hjörtu mitt á
meðal vor og margir hafa þunga
hyröi aö bera. ÞaS er áreiSanlegt,
aö margir drekka meira nú, en
]>eir hefSu gert, ef alt hefSi farið
meö fe'du. Menn reynast frem-
tir til aS neyta áfengts, þegar þei"
ítafa ekkert fyrir stafni- Þeír
drekka til þess að gleyma þvt áö
]>eit eru atvinnulausir og eiga erf-
iít uppdráttar. Þaö er auðvitaS
þér neituöuS aö veita oss áheyrn.
Eg ætlaði aö benda yöur á þetta
mál frá sjónarmiði kvenna. Styrj-
öld og drykkjuskapur leggur þungt
ok á herðar kvenna. Þær borga
sinn hluta af gjöldunum og bera
sinn hluta af byrðinni, þó að þær
hafi ekki atkvæSisrétt í þessum
Bæjarstjórinn Deacon er nýkom-
inn austan úr landi, og segir sitt
erindi hafa fengiö góð úrslit.
Tvær miljónir voru honum lofaö-
ar til framhalds vatnsveitunni frá
Shoal Lake næsta ár, er Montreal
bankinn leggur fratn. Um athafn-
, . , , , ir af bæjarins hálfu næsta ár, kvaS
postinn, til þess aö gera bændum ] , „ „
y ... .. I nann verða mtnna en aö undan-
, , . . ,„ynr 38 [ förnu, ekki mundi verSa stundaö
verzla hvorir vtö aöra, milltmanna- x .
, T ^ i x f , I ao asfalta gotur og leggja prýSt-
i legai gangstéttar, heldur aðeins
I þaö sem brýna nauðsyn krefði, svo
í fimtiu og einni sýslu af 102 í únítari? Hefði nokkrum sann-
Illinois er ekkert veitingahús. I gjörnum manni dottiö í hug að
mörgum hinum sýslum ríkisins eru setja út á þaS? HvaS hefir kirkju-
veitingahús aðeins í örfáum sveit-' félag vort gert meira í þessu efni
um /Township). ! en sjá um þaö, að þar væri lút-
’ Bindindis áhugi hefir aukist erskur kennari ? Eg er alveg viss
víSa síöan stríöiS gaus Upp. í1 um a® ritstjóri Heimskringlu get-
mörgum löndum hefir mjög mikiS [ ur ekki einu sinni taliS sjálfum
veriö gert til þess aö draga úr til-1 sér trú um, hvaö þá heldur nokkr-
búningi og sölu áfengra drykkja.! um öðrum, aS þetta sé nokkuS
Bretar og Frakkar banna hermönn-! óeðlilegt eöa ósanngjarnt. En
um sínum alla áfengisnautn og v'tavert heföi þaö veriö, ef þetta
Rússakeisari hefir bannaö aö selja tækifæri hefSi verið notaS sem
áfengi í ríki sinu meðan styrjöldin! veiðibrella til aS draga fólk inn í
stendur yfir. j einhverja sérstaka kirkjudeild.
Mörg jámbrautarfélög, gufu- Um þaö get eg boriS að slíkt átti
skipafélög og önnur stór félögjser ekki stað á nokkum hátt. með-
hafa sett sér þau lög aö reka alla an e& var kennari við Wesley
úr þjónustu sinni, sem sannast á'Follege- °g líklega dettur ritstjór-
að neyti áfengis viö vinnu sína eða! anum ekki i hug aö slíkt ltafi kom-
í frístundum sínum. Félögin gera iö fyrir ' ti5 fyrlrrennara míns,
MpÉM' <
| farinn aö hrósa. Eg var svo
heppinn meðan eg gegndi þessu
1 embætti, aö hafa nokkra únítara
í fyrir lærisveina og voru þeir meS-
! al hinna beztu vina sem eg þar
átti. Þrátt fyrir alla hina mörgu
galla mína, sem ritstjórinn útmál-
ar meö svo mikilli mælsku og meö
svo lofsverðum áhuga fyrir em-
bættislegu mannorSi mínu, kendi
eg þar íslenzku, tungu og bók-
mentir, en hvorki trúarbrögö eða
trúfræöi.
Þá kemur val samverkamalnna
minna vi<ö Jóns Bjamasonar skóla.
þetta til þess aö vinnan verSi bet-jsem ritstjórinn er nú alt
ur af hendi leyst.
Bæjarvinna-
dómurinn í allri þeirri guðsmynd,
sem honum er gefin, fái að vaxa
og njóta sín.
Þessi hin síSari er hugmynd min
um mentun, en í öllum ritgjörSum
“Heimskr.” ritstjórans um þetta
skólamál kemur þaS í ljós, aö hann
telur ekkert til mentunar nema
þekkingu.
ÞaS þarf ekki lengi að athuga
þetta mál til aö sjá, aö heilbrigt
skólalíf er ekki eingöngu komiö
undir þekkingu kennarans. Margt
annað kemur þar til greina, reglu-
semi, stjórn. siSferöileg heilbrigði
og trúarleg lotning, aS ógleymdum
kenslu-hæfileikum kennarans. Oft
em menn, sem ent mjög vel aS sér
í einhverri sérstakri námsgreln,
mjög óhæfir til aS kenna hana
öSmm.
HvaSa óhæfa er þa$ þá, þegar
kennarar eru valdir, aö taka tillit
til alls þess, sem gjörir þá vaxna
verki sínu? Jóns Bjarnasonar
skóli hefir á allan hátt reynt, aS
vanda til kennara viS skólann, og
hvaS þekkingarskilyröi kennaranna
snertir, þolir skóli vor samanburð
við aSrar samskonar stofnanir.
Enginn hefir enn kent viö skólann,
sem ekki er útskrifaöur af “col-
lege” og aSstoöarmenn mínir hafa
verið valdir úr hópi hinna allra
gáfuðustu og hæfustu meöal ís-
lenzkra mentamanna hér.
Samband skólans við skólalög
fylkisins.
Ritstjórinn segir “aö hann sé
fyrir ufan lög og rétt og hin al-
mennu skólalög fylkisins nái ekki
yfir hann”. Aumingja skólinn,
hann er víst eins og sekur skógar-
maSur, “óalandi, óferjandi, óráð-
andi öllum bjargráSum”. Það er
mesta furöa aS liann skuli ekki
visna upp og verSa aS engu, þegar
! fvrirlitningar-andi ritstjórans blæs
Iá hann.
Sannleikurinn er samt sá, að
skóli vor er í mjög nánu sambandi
viS skólalög fylkisins. Hann er
einn af miSskólum þess og fylgir
nákvæmlega sömu lestrarskrá og
allir aörir miðskólar þess. Menta-
máladeildin útbýr lestrarskrá fyrir
alla slika skóla, sem taka viS af
barnaskólunum og búa undir
“college”-nám, og hún annast enn-
fremur öll próf nemenda þessara
skóla. Prófin eru ekki í höndum
neins þeirra. Allir jafnt veröa
slíkir skólar aö senda nemendur
sína á þá staöi og á þeim tímum,
| sem mentamáladeildin velur, og
laust. í aöalpóststofum ýmsra
stórborga er auglýst skrá yfir þá
bændur, er óska eftir kaupendum
aS sveitavarningi, og eru bréfber-
ar látnir bera þá lista um í borg-
unum. Listamir eru þannig
fengnir, aS póstmeistarar í smá-
málum. Þegar vér á siðast liön- bæjum og sveitaþorpum eru látnir
aS svo muni einnig lteimskulegt af Jieitn að gera þetta,
að ]>ví vísu
verða út um sveitir. En til þess
aö nokkuö veröi ágengt, verSa ein-
hverjir aS vekjast upp til þess að
stofna til samtaka í þessu skyni.
Æskilegt væri, aö nokkrir málsmet-
antli menn gengjust fyrir þessu,
hver í sinni sveit, að dæmi íslend-
inga hér í I>org. Vér erum sann-
færöir uin, aö landar vorir yfirleitt
finna svo til skyldu sinnar og
sóma, aö auösótt verSur aö fá þá
til samtaka í þessu efni. Vandinn
er líklega mestur sá, aö byrja.
Einsog vikið er á í ávarpinu í síö-
asta blaði, er ekki inælzt til aS
tnenn taki .nærri sér með stórum
fjárframlögum, þó aö rífleg tillög
séu vitanlega vel þegin, heldur aS
seni flestir leggi nokkuð fram,
unt vetri fórum þess á leit, aS oss
væri veittur réttur til að greiSa
atkvæði um velferöarmál fylkisins,
þá fulIvissuSuS þér oss um, aS
áhttgamál vor vænt I vina höndum.
Nú er tækifæri fyrir yður aS sýna
. . , „ . , * _ 1 verkinu, hve truir þetr vtntr eru. hcmilanna
en þeir gera það samt, og þaö er, , , , , , .v. . I neimuanna.
, , “ * . , ■ Nu ltafa karlmenntmir beStS um
skvlda vor aS vernda þa fvrtr , , ,
. .. . , „ gjaldfrest a suraum skuldum stn-
sjalfum ser. \ æri það ekkt oska-
leita upplýsinga um þaö, hverjir
bændur í þeirra umdæmi hafi vör-
itr að selja og hverjar. SíSan eru
listamir samdir i stórborgunum.
prentaðir og útbýtt ókeypis til
. . ... . , ' um og þer haftS, asamt þtngmonn-
1 veitingahusin fra , ,
.*. , , - um fylktstns, tliugaS þa bæn al-
ra veitingahusunum<? 1 , - - , , ,
ráö aö nema
]>eim og þá frá veitingahú&uiium: , , T,, m-i-v u
, ,...... b ' varlega. Þer haftð alitiö þetta
ÞaS er goS loggjof, sem knyr , b K f-
., v , ’ ... hess vert aS eyða 1 þaB fe og tima.
menn til aö gera ])að sem rett er ' , r
& . , Margar konur 1 Manitoba etga um
og gott.-en gertr þeim erfitt fyrtr , & .. , , , , ,
& . . ■’ sart aS btnda. og liafa þunga bvröt
aö tremja 1 verk. Ef ttl vtll 1 „ , T 6 , - ,, L .
aö bera.
kvenna
ekki stórt í einu, ef getan er lítil,!
heldur sinátt og smátt, því aö þörf- j önnur iSnaöargrein.
in helzt.
haldið þér því fram. ao ekki msgi
ráða öðru eins stórmáli til lykta, |
án þess aö herá þaö undir þjóðina. í
\rér nuinflum ekkert liafa á móti
þvi aö þaö væri gert. Vilji þjóö-
arinnar ætti aS ráöa. En þegar
jafn mikiö er í húfi, og vér megum
engan tíma missa. þá þarf að gera
það tafarlaust. Vér emm vissu-!
lega eins ])jóSrækin og Rússar.
Þeir hafa lokað hverri einustu
áfengisverzlun í landinu. ÖH
áf
vílla. Hún gefur verkamönnum1 “,l|“ 1
niinna i aðra hönd, en nokkur
Sá sem selur
í nafni allra þeirra
skora eg á yður
| að létta af þeim drykkju-
bölintt. LéttiS af oss peirri byrði
þangað til friöur kemst á. Drög-
um úr eymdinni og sorginni og
stöðvuni tárin, sem af vinnautn-
inni leiða, þangaö til timamir
bat'na: þá ])olum vér kannske sár-
I saukann betur. Konur hafa um
| langan aldur orðiS aS rogast með
I)yrSina sem þessi rangiata verzlun
, , , , , 1 heftr lagt þeim a herðar. Þær
fengts verzlun er hagfræötsleg , , & ' ,, . , ,
„ TT, , , .. hafa orðtS aö syta og grata og þola
1II0 Hnn rrpfnr vprL’timArmiim J 00 0 r
MeS því kappi, sem unniS er aS :
áfengi er eini maðurinn sem á þxí
græöir. Sá sem kaupir þaS tapar
, peningum, tíma, heilsu, vinnu og
samskotum þessum, ekkt emgöngn | siðRæði Qg cf yéf tfúum ort5um ritn_
meöal enskra ntanna, heldur nteð- j ir.garinnar, þá getur hann fyrir þaS
al allra þjóöflokka hér í landi, semjglatað sálu sinni. Nú kattpa
nokkuö láta til sín taka, viröist hundraS tnenn af hverjum einum
dauöa. En vér höfum
stööugt séS það betur og betur, að
vér emm ranglæti beittar.
Nú er styrjöld komin upp. I
sIóS hennar er fjárskortur, dýrtíB,
atvinnuleysi, eyntd og. áhyggjur,
ntanndattSi, spilling og glötun. Sir
Rodmond, hafið þér séð mæSur
kveðja syni sína, þessar hugprúSu
Vömsendingar annast póst-
stjórnin, en strangar reglur setur
hún um umbúnaö og frágang, og
er póstmeisturum uppálagt, aS
segja bændum til livernig bezt sé
aö ganga frá því sem sent er. Póst-
stjórnin leggur alt kapp á, að
korna vörunum svo fljótt til skila,
sem unt er, og fyrir svo lítiö end-
urgjald, aS hún hafi ekki nema
fyrir kostnaði við milligöngu sína.
I’essi nýbreytni var fyrst reynd í
tólf borgum, meðalstórum, til og
frá ttm Bandarikin, og hefir gefist
svo vel, aö hún er upp tekin í öör-
utn stærri, eins ört og því verður
viö komið, þar á meöal í Phila-
delphia og Chicago. Hér í landi
er það alveg nýlega komiS á, aS
senda sendingar meS pósti, og er
ennþá ýmsum böndum bundiö.
ÞaS er heldur ekki langt siöan
byrjaö var á því í Bandaríkjunum,
en þar er altaf veriS aS færa út
kvíarnar og reynir til aö gera þetta
sem skurði til ræstingar og vatns-
Ieiðslu. Hann kvaS stríSið mundi
standa í tólf eða átján mánttSi, og
meSan það héldist, þyrfti Breta-
stjóm aö eiga tiltækt alt þaö fé,
sem hún þyrfti á aö halda til varn-
ar ríkinu, og hlýddi alls ekki aS
halda fram lánbónum til annars á
meSan, nema óhjákvæmileg nauS-
syn krefði. Atvinnu kvaS borgar-
stjórinn vera aS lifna viS austan-
lands, sumar . verksmiSjur þar
hefSu rneira verk en þær ’gætu
annaö, einkum þær sem byggju til
ullarfatnaS og teppi, meö því aö
brezka stjómin heföi pantaS hjá
þeim mikiö af slíkum varnlngi.
Skrá yfir verksmiðjur í Winnipeg
hafði borgarstjórinn komiö á
framfæri í liku skynl.
Af þessu, sem hér er haft eftir
lxtrgarstjóra, má ráða þaö, aS lít-
iS verður um vinnu hjá bænum
fyrsta kastiö, enda lét hann fylgja
árétting hinnar gömltt uppástungu,
að fylkisstjórnir og landstjómir
taki höndum saman aö hjálpa
efnalausum mönnum, sem mann-
kaup er í, til þess aö koma sér niöur
á stjórnarlöndum, og létta þarmeð
undir með þeim, sem missa at-
vinntt í horgunum. En svo þröngt
viröist nú vera í búi hjá stjórninni
í þessu fylki,, aö engin von er til,
aö hún leggi fram svo mikiö fé.
aö 11111 munaSi, svo sem miljón
starf hins opinbera sem notabezt i dala. eöa svo, þó viljinn væri til
og haganlegast fyrir almenning. ’ staSar, sem ekki hefir borið á.
RjtstÍormn se£|r’ a5_;Þcir t,lafi yef- þar veröa þeir aS ganga undir þau
próf sem hún sér um aS öllu leyti.
iS “vaJdir eftir fyrirmælum trú-
arjátninganna, en ekki eftir mál-
fræöis þekkingu”. Jíg er nú ekki
viss ttm að skilja þessa staöhæf-
ingu. Eg get auðvitaö ímyndaS
mér, að hann eigi viö Ágsborgar-
trúarjátninguna, en mér vitanlega
eru í henni engin “fyrirmæU” um ir samkepni vi8 alt annaö námsfólk
það livemtg velja skuli kennara.
Hlýt eg því aö álykta, aS ritstjór-
inn eigi hér viS þaö, aö kennar-
arnir skuli, í
samræmi viö
una.
trúarskoSun, vera í
Ágsborgar ’átning-
Kristnir kennarar á kristnum
skóla.
Kirkjufélaginu hefir aldrei ver-
ið launung á þessu atriöi, þaö
hefir aldrei revnt aö dylja þenn-
an tilgang sinn. Og meö engu
móti fæ eg séð, aS þaö sé glæpur
aS láta “kristileg áhrif ríkja á
skólanum”, eða aS þaS sé nokkur
ókostur. HvaS eru únítarar? Eru
þeir ekki kristnir? VerSa þeir
ekki vanalega reiöir, ef lúterskur
maSur segir að þeir séu ekki
kristnirr Hversvegna er ritstjóra
Heimskringlu svo mein-illa við
þaS aö “kristileg áhrif ríki á
skóla vorum” ?
Hvað er mentunf.
Þegar ]>vi er svaraö, eru tvenns-
konar skoðanir aðallega, sem koma
fram á sjónarsviSiS. Sumir segja,
að mentun sé eingöngu þekking.
Aðrir segja aö hún sé vöxtur alls
hins andlega lífs. ÞaS má jafn-
vel tala um líkamlega mentun,
]>roska hins líkamlega líís. Enska
orBiS “education” (mentun), er
komiS af orSum sem tákna þaS aS
leiða út, draga fram til þroska
þaö, sem í manninum býr, aö
hæfileikarnir ]>urfi ekki aö liggja
grafnir í jörSu, heldur aö mann-
í öllum þessum atriöum stendur
skóli vor nákvæmlega eins að vígi
og allir aSrir miöskólar í fylkinu.
Námsfólk vort hefir þaS því hug-
fast allan þann tíma, sem skólinn
stendur, að þaö er aS búa sig und-
1 sama bekk út um alt fylkiö.
Margt fleira
segir ritstjórinn um skóla vorn,
meöal annars: “Þessi smáskóli,
er ávalt hlýtur aS verða hverfandi
stærð í öllu er aö mentun lýtur”.
“AkademíiS, er ekki hefir bama-
skóla stóðn enn sem komiö er”.
“Skólann skortir ábyrgöina, sem
fylgir allri kenslu og fræSslu sem
veitt er og þegin undir umsjón þess
opinbera”. “Skólinn er sérskóli
undir stjórn útlendinga”. Skólinn
er “fremur trúar útbreiSslu stofn-
un en mentastofnun”. “Það er
næsta ósennilegt aS íslenzk ung-
menni leiti þangaS eftir undirbún-
ing sínum fyrir háskólann”. “Þar
er ekki nema um lestur og skrift
aS ræöa á nútíðar islenzku og
meiri líkindi tili aS ]>aö verði á
vestur— íslenzku”. “Vér höldum því
frant, að um leiS og öllum má vera
svo gjörsamlega sama um kirkju-
félagsskólann, sem i eSli sínu er
sérkreddustofnun”. Þessi skóli er
“ekkert tneira eöa minna en trú-
málastofnun, eins og allar auglýs-
ingar forstöSunefndarinnar bera
meS sér — tillitslaus til ailrar
mentunar og menningartækja er
skólinn getur liaft”. Þannig talar
háttvirtur ritstjóri Heimskringlu
um skóla vom og bætir svo við:
“Engar þessar staöhæfingar gjör-
um vér af þvi, aS vér viljum á
nokkurn hátt spilla fyrir skólan-
ttm”.
Þetta síÖRsta var alveg nauS-