Lögberg - 08.04.1915, Qupperneq 4

LÖGBERG
Gefi8 Qt hvern fimtudag af
The Columbia Press, T,td.
Cor. Willlam Ave &
Sherbrooke Street.
Winnipeg. - - Manitoba.
KRISTJÁN SIGURÐSSON
Eílitor
,T. J. VOPNI.
Business Manager
UtanAskrift til blaðsins:
The COLXJMBIA PKESS, Ltd.
P.O. Box 3172 Winnipeg, Man.
vann að störfum sínum, því meirí
eftirtekt vöktu þau. í’egar sókti
fram í rannsóknina á þinghús
málinu, {>óttust menn sjá, að hér
væri í óefni komið fyrír stjórninni
og að málið mætti vel riSa henm
aS fullu. Þeir sem aS rannsókn
málsins unnu í nefndinni, Thos. H.
Johnson og A. B. Hudson, sóttu
hana meS frábæru lagi, þoíinmæSi
og einbeittni, en af því, hve harS-
lega var í móti staSiS af stjórnar-
innar mönnum, mátti sjá aS henni
þótti mikiS ríiS liggja, aS ekki
kæmu öll kurl til grafar. Hún
flækti máliS kænlega, en, svo fim-
lega var sókninni hagaS, aS stjórn-
in og meiri hluti nefndarinnar
varð að beita bolmagni og ráSum,
sem ekki voru vansalaus. Á þeim
upplýsingum sem- minni hluti
nefndarinnar gat grafiS upp, voru
bygSar kærur þær, sem ollu því
aS konungleg dómaranefnd á aS
taka þinghús máliS til rannsóknar.
Hinum fomu forsprökkum lib-
erala flokksins, Norris og Johnson
bættust margir góSir liSsmenn á
þessu þingi. Dr. Thornton, sem
er allra manna kunnugastur fjár-
núlum fylkisins sat nú þing á ný,
Winnipeg borg sendi tvo nýja
menn á þing, er reyndust vel, hvor
í sínu lagi, þeir Hud-son og Dixon.
Bnn fleiri má nefna, svo sem Dr.
Clingan frá Virden og McPherson
frá Portage la Prairie. Kjósend-
Ef rangar sakir hafa veriö fram ur mega vel vera ánægöir meS
hina liberölu fulltrúa sína, þeir
hafa unniS sleitulaust á þessu
UtanásKrlft ritstjörans:
ElirrOK LÖGBEKG,
P.O. Box 3172, Wlnnlpeg,
Manltoba.
TALSÍMI: GAKKY 215«
Verð blaðslns : $2.00 nm árið
Fyrsti þátturinn.
Fyrsta þætti i þeirri merkilegu
sögu stjómmála í þessu fyliki, semi
nú er aö gerast, er lokíö meö því,
aö konungleg rannsóknar nefnd
verður sett. Allir góSir borgarar
munu taka þeim úrslitum fegin-
samlega. Þaö er ekld gott aö
skilja í þeim, ef nokkrir finnast,
sem em þeim úrslitum mótfallnir.
bomar á þingi, þá er stjóminni
veitt tækifæri til aö hrinda þeim
og sýna alt hreint og óflekkaö. En
ef kæmrnar eiga viö rök aö styöj-
ast, þá er ekki nema sjálfsagt, aö
færi sé gefið til aö koma ábyrgð
fram á hendur þeim sem sekir eru.
Almenningur væntir þess, að
þeir sem dóm-inn eiga aö sitja séu
útnefndir án tafar; þaö er ekki til
neins aö draga málið ]á langinn,
því að almenningur þolir þaö ekki.
í annan stað má meö engu móti
marka rannsóknar nefndinni svo
þröngt sviö, aö henni sé bægt frá
að kanna máliö ýtarlega. Fjár-
laganefnd var tálmað að finna rök
til fullgildrar niðurstööu og það
meir en nokkuð annað kveikti tor-
trygni og ýföi þykkju almennings.
Hann þolir enga tilraun til kák-
rannsóknar. Máliö veröur að
grandskoðast og 'hvert atriði ber aö
rekja út í yztu æsar. Þeim ugg
og óhug, sem meðal almennings
ríkir. verður ekki á burtu rýmt
með öðm móti. Hann krefst ekki
einungis frjálsrar og óháðrar held-
ur nekilegrar rannsóknar.
þingi.
Hið nýafstaðna fylkis-
þing.
Fjárlaga ræða
Sir Wilfrids Lauriers.
Þessa ræðu hélt Sir Wilfrid til
meömæla þeirri þingsályktunar til-
lögu sinni, að mótmæla skatta-
frumvarpi stjórnarinnár, vegna
þess að það herti á tollum en gæfi
landsjóöi litlar tekjur að því skapi.
Það miðaöi til tollvemdumar auð-
manna, íþyngdi fátækum almenn-
ingi en gæfi landsjóöi litið í aðra
hönd. Ræðan var flutt á Domimion
þingi, io. mars þ. á.
öðm máli að gegná. Vér vomm
þeirrar skoðunar, aö Bretland
liefði réttlátan málstað, að það ætti
í stríði hinu réttvísasta, sem
nokkru sinni hefði fyrir það kom-
ið. Með því áð vér höfðum þá
skoðun, þá hikuðum vér ekki við,
að styðja stjómina, þegar hún
stakk upp á því, að Canada bæri
sinn hluta af byrði ríkisins. Þeirri
stefnu höfum vér fylgt meö \
fylsta trúnaöi.
Vér gerðum meira. Ekki aö j
eins veittum vér stjórninni fylgi j
vort, heldur þótti oss það hæfi- -
legast eins og á stóð, aö gera ekki
svo mikið sem ræða þau heimamál,;
sem skiftir mönnum í flokka hjá
frjálsum þjóöum.
Að svo miklu leyti, sem eg
hafði vald yfir flokk minum, voru
engar deiluritgjörðir birtar frá
þeim stöövum, sem eg 'haföi ráö
yfir. Við þetta hef eg staðið
stöðugur, þó að freklega hafi ver-
ið á oss leitað, því að á hverri viku
flutu straumar af hinum svæsn-
ustu deilu ritgeröum frá aöalstöðv-
imi conservativa. Svo mikiö
geröist að um þetta, aö í desember
kom einn af vinum minum til mín
með heilan búnka af slíkum bækl-
ingum og spuröi -mig, ekki gremju-
Iaust: “Hvað hugsar þú?” Eg
leit á og svaraði honum; “Mér
virðist að conservativar séu meiri
flokksmenn en föðurlands vinir;
vér skulurn sýna þeim, aö vér
hugsum meir um fósturjöröina en
flokkinn og halda þeirri stefnu
sem vér höfum upptekið. (Lófa-
klappj.
Skylda vor.
En alt um þaö væri það ekki
sjálfsagt, og vissulega var aldrei til
þess ætlast af mér né þeim sem
sitja kringum mig, að sitjá hér á
þingi einsog atkvæðavélar, og
leggja frá oss alla dómgreind um
þaö sem stjómin hefir gjört eða
ógjört látið. Vér erum enn þeirr-
ar skoðunar, að stríðið sé aöalviö-'
fangs- og umhugsunarefnið; en ef
vér finnum aö stjómin hefir gert
glappaskot i meðferö eöa stjóm
hermála, þá er það skylda vor að
segja: “Hingáð og ekki lengra!”,
aö sýna fram á hvað aflaga fer,
að bendá á réttu leiðina og vamá
því að óráðin komist i fram-
kvæmd.”
'e
THE DOMINION BANK
Mir KUMI NU H. IWI KK, M. I’., l'rea W. D. MATTHKW8
C. A. BOGEltT. General Manager.
Ure-rrw.
NOTIÐ PÓSTINN TIL BANKASTAllFA.
pér þur£18 ekki að gera yður íerC tll borgar tll að í& pen-
inga út 6. ávisun, leggja inn peninga eCa taka út. NotlC pöst-
inn 1 þess staC.
YCur mun þykja aCferC vor aC sinna bankastörfum bréf-
lega, bæCi áreiCanleg og hentug.
Leggja má inn peninga og taka út bréflega án tafar og án
vanskila.
KomiC eCa skrifiC ráCsmannlnum eftir nákvæmum upplýs-
ingum viCvlkjandi bréflegum banka viCskiftum.
Il.iine Branch: W. M. HAMILTON, Manager.
SBI.KIBK BRANCII: I. OBISDAll, Haaacer.
á eftir
upp i
þó enn iskyggilegri. Ráðgjafinnj við útgjöldin. Árið þar
býzt við enn minni tekjum næsta|kom hann útgjöldunum
ár, aðeins 120 rrfiljónum, en gerir $127,000,000, sem var 29 miljón-
ráö fyrir enn meiri útgjöldum,' ir umfram útgjöldin á hans
200 miljón dölum alls, og tekju-1 fyrsta embættisári. Og árið í ár
Herra forseti, eg stend upp til
þess að telja í stuttu máli þau rök
sem vér höfum fram aö flytja um
það efni sem nú liggur fyrir og
segja mína skoðun um það. Þegar
stríðið byrjaði, í síðastliönum
ágústmánuöi, og stjóm’in tilkynti,
að hún hefði boðið stjórn Bret-
lands liðsinni þjóðar vorrár, ef
þaö kynni að koma að haldi, þjá
Iýstum vér, hans hátignar trúu
andvigismenn þessarar stjómat,1 að . Ekkert var borið undír oss.
Þessu næst sýndi Sir Wilfri,d
fram á hvemig þessu væri hagað
á Englandi, þarsem eins stæöi á,
og færði mörg dæmi til sönnunar
þvi, aö mótflokkur stjómarinnar
hefði skyldu til árvekni og aöfinn-
inga, hvemig sem á stæöi, svo og,
að stjómin þar bar fyrirætlanir
sinar undir forsprakka mótflokks-
ins, og leitaði ráöa þeirra um
hvaö eina.
Annað í Canada.
“Hér í landi var öðru vísi farið
halla sem nemur 80 miljónum.
Stríðskostnaöur er aukreitis, og
þegar hann er talinn með verður
skakkinn $180,000,000, milli tekju
og útgjalda dálka, — 180 miljón
dala tekjuhalfi á því ári. Þetta er
ískyggilegt útlit, svo alvarlégt, að
engum getur blandast hugur um.
Tölumar mundu gera alla forviða,
nema þá sem þekkja þrótt lainds-
ins. Mig gera þær ekki forviða.
En eg hika ekki við að segja, aö
ástandið er oröið svo, að hætt er
við að Canada verð'i alvarlega
hnekt, nema vel og vandlega veröi
með m/ilin farið. /Rómur).
Fé til stríðsins.
Nú, minn heiöraði vinur hefir
ráð viö þessum vanda, og hvaö er
það? Hvaö striðskostnaðar út»
gjöldin snertir hefir honum boriö
happ að hendi; hann var svo frá-
munalega heppinn, að fjárhirzla
hins brezka ríkis var opnuð fyrir
honúm. Hann bað kanslara hins
brezka ríkis um hjálp og kanslar-
inn svaraði honum því, að hnan
skyldi borga alla þá peninga sem
til stríðsins þyrfti. Aö því er
hernaðar útgjöldin snertir, er hinn
viröulegi herra áhyggjulaus; hann
þarf ekki að hugsa fyrir ööm en
venjulegum gjöldum.
Til venjuiegra útgjalda.
En fjárhagslega ástandið 'heima
fyrir er nálega eins alvarlegt. Og
Það þing sem nú hefir lokiö
störfum, eftir nálega sjö vikna
setu, er ef til vill þaö merkilegasta,
sem nokkru sinni hetir starfað. IUPP
hér i fylki. Að vísu em lög þau,'
því þegar í staö, að vér mumdum
henni enga mótstöðu veita, he'dur
þvert á móti aðstoða hana dlyggi-
lega og trúlega. Þá yf'irlýsing
höfum vér staðfastlega staöiö viö.
Vér hefðum álitið þaö ósamboðið
sóma vomm og skyldu ef vér
hefðum þá í nokkum máta lagt
stein í götu sjtjómarinmar, meö
Ef oss hefði verið sýndur sá saími
sómi, sem ráðgjafar á Englapdi
sýndu mótstöðumönnum sínum á
þ'ingi — ekki svo að skilja, aö eg
krefjist neins slíks, en eg stend
sem talsmaður fyrir mikinn flokk
nálega hálfrar þjóðarinnar, er hef-
ir skoðanir fyrir sig á möigum
fjámiála efnurn, sem nú liggja
ekki afar
orðum eöa athöfnum, með þeirri I fyrír, og þykist hafa ættjarðarást
þungu ábyrgö, sem 'hún hafði tekið | engu síður en 'hitiir svo og hafa
gert skyldu sina einsog í hans
valdi stóö — ef vors álits hefði
þá heföum
segja al-1 vér fegnir sagt vora skoðun urn
þeirra það, hvað gera skyldi. /Lófaklapp)
a sig.
En álíka ósamboðið sóma vomm
. . , v ., , væri þaö, ef vér skyldum bregðast verið leitað, segi eg,
sem eftir það hggja, og stjorn-1 01 &
’irri skyldu vorri, aö
varlega og frýjuláust til
in hafði i gegn
þýðingar mikil, svo sem lög- vita og ágalla þeirrar tillögu, semj Eg er ekki að segja, að vorar skoð-
boðin frestur á skuldaborgun og stjómin hefir borið upp; hún anir hefðu verið teknar til greina,
vínsölu löggjöfinni. ’ se8!Ír hana nauðsynlega vegna' en vissulega mundi eg fyrir mitt
breytingar á
Merkustu málin sem rædd vom,
höfðust ekki fram, svo sem bind-
itufismálið, kvenréttindainálið og
bein löggjöf — þessum aðalmál-
tun á stefnuskrá liberala var öll-
um liægt frá að verða að lögum.
En nokkuð kvað við annan tón en
áöur hjá stjóminni, formaöur
hennar var hvergi nærri eins harð-
ur í horn að taka og (áöur og gaf
oft í skyn, að hann væri ekki frá-
leitur stefnu liberala í aðalmál-
ttm þeirra. Það sýndi síuar verk-
anir, aö liberalar vortt nú 21 á
þingi í staðinn fyrir aðeins 13 eins
og á hinum fyrri þingttm.
Rannsóknir
striðsins, en eg htigsa. áð
hafi að eins gert hana mögulega.
Abyrgð í stríði, sem í friði.

var stjórninnH verst
við af öllu og beitti öllu sinu liði
til að svæfa þær. Liberalar kröfð-
ust rannsókna á kjörskráa hneyxl-
intt í Winnipeg og kosninga aö-
fömnum í Le Pas, Churchill og
Nelson, og færðtt gild rök fyrir
kærum sínum í þeim atriðum. Liö
stjómarinnar var henni fylgispakt
að vanda og varnaði því meðal 1800
annars að afnumdar væra stofn-
skrár hinna alræmdu klúbba, svo
og hinar viöfrægu breytingar
Coldwells á skólalögunum.
Milli þess að }>etta gerðist á
þingfundum, sat fjárlaganefnd aö
sinu verki og því lengur sem hún
I vissum hóp hefir stefna vor
sætt heldur hörðum ámælum. en
þatt andmæli get eg fyrir mitt
leyti ekki tekið til greina. Þeim
verður að vísa á bug, vegná þess
að þatt itin'ifela í sér þungan áfell-
isdóm á þingstjórnar tilhögun.
Þatt styðjast við þá skoðun, aö
þingstjórnar fyrirkomulag, þó við-
unandi sé á friðartímum, eigi að
afnemast, meðan styrjöld stendur.
Þau merkja það, að mótflokkur
stjórnar, er rétt hefir til að sem-
þykkja og ltafna, styðjá eöa mót-
mæla meðan friður er, skuli missa
allan rétt til aðfinninga á stríös-
timum, jafnvel þó að rangindi
værtt i frammi höfö fyrir augttm
hans. Saga þingstjómar kennir
mér annað. Ef striðiö við Þýzka-
land hefði verið ástæðulaust eöa
tilgangslaust, ef ekki heföi verið
gilt og gott tilefni til {>ess, þá
hefðum vér verið reiðubúnir aö
segja vora skoðun um það. Það
finnast mörg dæmi til sliks. Arið
vitti Fox mjög harðlega
William Pitt fyrir að hafna frið-
arboðum Bonaparte og nálega i
voru minni kváðu Cobden og
Bright þann dóm upp um Krim-
stríðið, að það væri gagnslaust, ef
ekki saknæmt að leggjá út í það —
en þeirra dórnur 'hefir sagan sýnt
að var réttur í alla staði. Hér var
stríðið , leyti að minsta kosti 'hafa gert mér
far um, að slalca til um nokkur at-
riði og mér mundi ekki hafa þótt
nenta sanngjamt, að hin hliðin1
slakaði til líka, svo að vér mætt-
um hvorirtveggja vera sammálá
um stefnu og aðferð í því máli,
sem vér báðir viljutn fram hafa.
En oss var ekki gefinn kostur á
þessu. Eg er ekki að kvarta yfir
þessu; eg 'hef engan rétt um um-
kvörtunar. En minn heiðraði
kunningi, fjármálaráðgjáfinn, hef-
ir þá heldur ekki neinn rétt til aö
ráöið sem hinn virðulegi ráðherra
hefir fram að bera til að greiða
úr þeim vanda, er þetta: að taka
meira lán og auka skattá, og hann
mun sjálfur játa, að þau tvö ráð
eru hvorki ný né djúpsett. önnur
aðferð er til, sem eg veit að 'hon-
um hlýtur að hafa komið til hug-
ar, oftar en einu sinni, og ef hann
hefði tekið hana upp, þá ‘hefði
liann losnað við miklar /áhyggjur
og kvíða. En einhver illur andi
hefir bægt 'honum frá, að taka J>að
ráð—: það ráð að spara og minka
litgjöld'in. Það kann að vera, að
hinn virðulegi herra hafi ekki enn
orðið þess áskynja, þó eg þykist
vita, að hann hafi 'hlotið aö verða
þess var, að sparnaður já almenn-
ings fé eru orð, sem ekki finnast
í orðabók {>ess flokks, sem hann
hefir slegizt 5 lið með. (RómurJ.
Nœgar viðvaranir.
í'jármála ráðgjafinn hafði næga
og yfrið nóga viðvörun og fyrir-
lx>ða }>ess sem honum er að 'hendi
borið. Hann á mjög erfitt við-
fangsefni fyrir hendi og mig tek-
ur sárt til hans i þeim þrekraunum
sem hann leggur á sig til að inna
það af hendi. En }>ó að hann 'hafi
fengið fyllilega viðvömn um það
sem í aðsigi var, þá get eg ekki
séð, að hann hafi gert varúðar
ráðstafanir til að afstýra vandan-
um. Hygginn sjómaður býr skip
sitt þegar í stað undir óveður,
þegar hann sér bliku slá upp á
loftið. < Hann hægir feröina, mink-
ar eldana og 'hefir öll sín gögn til-
tæk. Vel hefði farið, ef minn
heiðraði kunningi hefði athugað
{>að dæmi og farið eftir þvi. En
hann geröi ekki neitt þvi líkt.
Hann hægði ekki rásina, 'heldur
ekki lægði hann elda sína. Þvert
/1 móti: hanti jós meiri kolum á
var
kvarta ef vér verðum á öðru máli glóðina, þartil forðinn var upp-
en hann í dag og göngum í berhögg genginn, og þegar óveðrið skall á
við þær tillögur sem hann hefir farkost hans, þá gát hann ekki
lagt fyrir þingið. /Mikill rótnur). | annað gert en látið reka á reiðan-
um. án þess að geta nokkra björg
segtr hann oss að hann búist við
að eyða $140,000,000, eða 42 mil-
jónum umfram árið 1912.
Áttatíu og fimm miljón dala út-
gjalda auki á þrem stjórnar
árum íhaldsmanna.
Þatinig eyddi hann 85 miljónum
dala úr landssjóðnum fram yfir
það, ef hann hefði 'haldið útgjöld-
unum í þeirri upphæö, sem þau
voru í, þegar hann tók við. Hversu
sælan mundi hann telja sig, ef
hann hefði þær 85 miljónir í
landssjóðnum nú, til að mætá þeim
vandræðum, sem honum eru nú að
hendi borin. En þær em ekki tíl-
tækar. Hefir mínum háttvirta
vini farið fram við reynslu siná í
útgjalda efnum?
Þyngri skattar og stærri lántökur.
Hann kemur með tilkynningu
til þingsins um hærri skatta og
meiri lántökur, — en getur hann
fullyrt, að hann hafi viðhaft allan
þantt sparnað í útgjöldum á fjár-
lögunum, sem í valdi, hans stóð ?
Getur hann sagt með sanni, aö
hann hafi reynt að draga úr út-
gjöldunum í stað þess, að táka til
nýrra skatta? Árið 1912 eyddi
hann 98 miljón dala, en nú gerir
hann ráð fyrir að eyða nálægt 50
miljón dölum meira. Mundi það
ekki hafa verið mögulegt fyrir
minn háttvirta vin, að færa niður
þessar upphæðir? Með þeim
þunga sem landsmenn stynja nú
undir og með þeirri nauðsyn, að
sjá fyrir nægu fé til 'hemaðar út-
gjalda, og með niiklum tekjuhall'a
á væntanlegum fjárlögum — finst
}>á mínum háttv. vin, a|ð það sé
sanngjamt af honum að gera
svona þungar kröfur til lands-
manna? Heföi honum ekki verið
betra að 'hverfa áftur til útgjalda
áætlunar ársins 1912? /Mikill
rómur).
Otgjöld til opinberra verka.
Nálega hver og einn af fylgis-
mönnum stjórnarinnar, sem tekið
hafa þátt í umræðunum, haldá því
fram, að miklui fé þurfi að verja
til opinberra verka; eg er því eitt-
dregið fylgjandi að verja fé til
þeirra verka, sem gefa arð af sér,
og em nauðsynleg til framfara
landsins. En em það slík verk,
sem minn háttvirti vinur 'hefir
iformað? Að vísu tilheyra nokk-
ur þeirra þeim flokkt. Eg er sam-
þykkur fjárframlögum til skipa-
skurða og til járnbrauta, til ýmsra
framkvæmda sem veita atvinnu
mörgu fólki, sem nú er atvinnu-
laust. En eg bið háttv. þingmenn
báðu megin í salnum að veita þvi
eftirtekt, að í fjárlaga frumivarp-
inu er gert ráð fyrir fjárveiting-
urn til opinberra verka, er nettta
$22,000,000. Þessi upphæð á að
ganga til 600 smárra fyrirtækja,
svo sem eru opinberar byggingar,
pósthús, póststöðvar, vopnabúr,
heræfingaskálar, hermanna búðir
og -aðrar þessum líkar, til og frá
unt alt landið. (Rónntr).
Engir atvinnulausir í sveitum.
Atvinnuleysi finst ekki í sveita-
bygðum landsins og ekki verður
bætt úr núverandi atvinnuleysi
með þvi að eyða {>essum 22 mil-
.v*/..'»/.,'v».|.'iv»/jiv*/.':'»Jir»/,.v*/:iv*'>:
NORTHERN CROWN BANK
AÐALSKKIFSTOFA í WINNIPEG
Höfuðstóll (löggiltur)
Höfuðstóll (greiddur)
$6,000,000
$2,850.000
STJÓRNENDCK :
Formaður..........- - - Slr D. II. McMILLAN, K.O.M.G.
Vara-formaður.............- - Capt. WM. ROBINSON
Sir D. C. CAMERON, K.C.M.G., J. H. ASHDOWN, H. T. CHAMPION
W. J. CHRISTIE, A. McTAVISH CAMPBELL, JOHN STOVEL
Allskonar bankastörf afgreidd. — Vér byrjum reikninga rið ein-
staklinga eða félög og sanngjarnir skilináiar veittlr. — Avísanir seldar
til hvaða staðar sem er á fslandi. — Sérstakur gaumur gefinn spari-
sjóðs innlögum, sem byrja niá með einum dollar. Rentur lagðar við
á hverjum sex mánuðum.
T. E. THORSTEINSSON, Ráðsmaður
Cor. William Ave. og Skerbrooke St., Winnipeg, Man.
•iit/sír/ívirisvir/'ív'r/'fvit/g^gsy

að taka til skatta álögu, er 'hllýtur
að koma helmingi harðara niður á
almenning, eins og nú stendur á.”
(Rómur).
Spara ber og minka útgjöldin.
Fjárhags ástandið alvarlegt.
Hvort sem stríðinu er gaumur
gefinn eða ekki, þá kemur öllum
saman um, að fjárhagur landsins,
einsog nú er komið, sé ískyggileg-
ur. I öllum stórborgum Canada
biðja menn um vinnu, svo 'hundr-
uðum og þúsundum skiftir og fá
það ekki ; neyð á sér stað í öium
þeim stöðum. Er þetta rétti tím-
inn til að fara fram á stórkost-
leg útgjöld? Eg held því fram,
með allri virðingu fyrir úrskurði
frjálsrar þjóðar, að sparnaður og
niðurfærsla útgjalda, en ekki skatt-
ar og aukin útgjöld, sé rétta leiðin
einsog nú stendur á- En minn
háttvirti vinur, fjármála ráðgjaf-
inn tekur aðra stefnu. Hann hafn-
ar þvi að fara spaylega mieð lands-
fé, — og heldur áfram að eyða
einsog hann gerði í góðærinu. í
stað þess að færa niftur útgjöld,
stingur hann upp á nýjum skött-
um: það er aðálefni þessarar til—
lögu sem hann leggur fyrir oss.
Nýju skattarnir ekki til stríðs
útgjalda.
Viðvíkjandi tillögu hins 'hátt-
virta vinar míns hefi eg þetta að
segja honum: að' mínum dómi em
þessi útgjöld og skattar, þó kend’
séu við stríð, alls ekki stríðinu
viðkomandi; markmið þessarar til-
lögu er blátt áfram að ivilna þeim
stéttum, sem verndunar og einka-
réttinda njóta. (Mik'ill rómur).
Tiílagan, sem minn háttv. vinur
ber hér fram, inniheldur ákvæði
um þrennskonar skatta: sérstaka
skatta, hækktin á tollum yfirleitt
og í þriðja lagi hækkun á tollum á
brezkum vaming'i. Eg vil leyfa
mér að minnast á þessa þrjá liði
tillögunnar, hvern í sínu lagi.
Sérstöku skattarnir.
Minn háttvirti vinur 'hefir farið
framúrskarandi hófsamlega í eins
cents skattinn á banka, lánfélög og
nokkur lifsábyrgðarfélög — hann
hefir ekki lagt skatt á þau öll, af
hverju, veit eg ekki; kann vera,
að vér komumst að því seittna!
meir. Þessi öflugu félög munu fá
ástæðu til að hugsa, áö þau eigi
meðhaldsmann í dómi — eg ætti
að segja vin, ekki í dómstóli, held-j fly*ja hann með jámbrautinni alla
ur 1 sjálfu valdasætinu. Hann ,eið' nema hann borgi fimm cent í
kunningi að hann muni afla Iands-
sjóöi inntekta, svo að nokkm nemi,
með þessum nýju álögum? Þáð
er næsta vafaSamt, segi eg aftu*,
og framtíöin, hún ein, mun leiöa
þaö í ljós.
Skattur á járnbrauta farmiðum
ranglátur gagnvart efnalitlum.
Um önnur atriði í 'hinum sér-
stöku sköttum, hef eg engu víð að
þæta það sem; mínir samverka-
menn hafa um þaó rætt. Aðeins
vil eg leiða athygli þingsins að einu
atriði, sem eg er algerlegá mótfall-
inn, en það er skatta álaga á þá
sem ferðast með jámbrautum. Að
mínum dómi er sú álaga i alla
staði ósanngjöm gagnvart fátæku
fólki og auðugum mönnum stór-
lega ivilnað með því fyrirkomulagi,
sem minn háttv. vinur nefnir “horiz-
ontal tax”. Með því móti ætlar
hann hverjum og einum, sem
kaupir farmiða fyrir meir en einn
dal, en minna en fimm dali, að
borga fimm cent í ofanállag og
síðan fimm cent fyrir hverja fimm
dali, er farntiðinn kostar þar yfir.
Ennfremur ætlar hann hverjum
sem kaupir svefnklefa eða sæti í
viðhafnar vagni, að borga tíu cent
fyrir hvem klefa og fimm cent
fyrir hvert slíkt sæti.
jbb
Rangiátar álögur.
•'3’í
Eg lýsi þvi, að gnmdvöllur þess-
ara skatta er ranglátur í frekasta
lagi. Jámbrauta farkostir em
þrennskonar í þessu lándi, annars
og fyrsta flokks og viðhafnar
vagnar (parlour car). Skatta
álögum á ferðafólk með jám-
brautum hefði átt að liaga svo, að
Iéttasti skatturinn lenti á þeim sem
ferðast með annars flokks vögn-
um, en þyngsti á þeim sem ferðast
í viðhafnar vögnunum, svo aö
liann kæmi vægast niöur á þeim
fátæku en þyngst niður á þeim sem
vel geta staðizt hann. Gerum ráð
fyrir að skatturinn væri kominn á.
Nú fara tveir menn hér í borg tiJ
járnbrautarstöðva og kaupa far-
miða, segjum til Montreal. Ann-
ar af þeim er verkamaður. Hann
kann að vera atvinnulaus, 'hefir
mist atvrnnu sína i Ottawa og
reynir að bæta fyrir sér með því
aö fara annað. Hann Iiefir vand
Iega lagt niður prísinn á farmiða
sínum. Hann leggur fram and-
virðið og ætlar að taka miöann, en
er þá sagt, að það nái ekki tíl að
gerir ekki meira en rispa hörund j v>8bót.
þeirra með títuprjóni, og mun það
alls ekki valda þeim sviða eða
sarsauka; þaö mun ekki gera ann-
að en valda þe'im þægilegrar
undrunar, að þeim var slept með
svo lítið. (Mikið rómað).
Fjárhagur landsins iskyggilegur.
Minn heiðraði kunningi fjár-
sér veitt. Eru þessi ummæli ýkt?
Er þetta ósanngjamlega mælt um
málaráðgjafinn ský'rði frá fjárhag hað sem nú á sér stað?
landsins, um leið og hann lagði
fram þessar tillögur sínar fyrir Eyðsla aukin, ekkert sparað.
þingið, og allir jjátai. að horfumar' Leyfiö mér aö spyrja, hvernig
eru ískyggilegar. Hann sagði svo, minn 'háttvirti kunningi hefir farið
að um það leyti sem fjárhagsárið að síðan hann tók við embættí?
endar, þann siðasta dag ma'rzmán- Hann tók við embættinu í október
aðar, þá veröi árstekjur landsins 1911. Það ár 'vora útgjöldín um
alls $130,000,000, og útgjöldin $<98,000,000. ITann mun segja
140.000,000, eða 10 miljón dála mér — og eg kannast við það jafn-
halh á venjulegum landstekjum. skjótt. — að af þeim útgjöldum
Auk þess er 50 miljón dala hall'i á hafi hann ekki Ix>rið ábyrgðina'
capital account” og 50 miljón einsamall, að hann hafi eytt sam-
<lala Útgjöld til stríðsins. Útgjöld kvæmt þeim fjárlaga grundvelli
landssjóðs fara því $110,000,000 sem Mr. Fielding hafi la"t fyrir
fram úr tekjunum. það ár. Lítum svo á næsta ár. í
Horfurnar fyrir næsta ár (1. slaöinn fyrir $98,000,000, eyddi
apríl 1915 til 31. marz 1916) eru bann $112,000,000, jók $14,000,000
jónum úr landsjóöi. Hefði > þaö
ekki ver'ið mögulegt fyrir minn
háttvirtá kunningja, að sníða burtu
eitthvað af þessum óþörfu, dauöu
kvistum og fella burtu töluvert
mikið af þessum útgjöldum? Ef
eg væri nú í þeirri stöðu, sem eg
áður 'haföi á hend'i, ef eg bæri enn
ábyrgðina af því að skera úr þess-
um efnum, þá hefði eg veitt þann
úrskurð, að engin útgjöld þessum
Mk skyldu eiga sér stað, meðan
þetta stríð stæði yfir. Eg kann-
ast við, að sum af þessum fyrir-
tækjum geti orðið að gagni, en
meiri hluti þeirra eru aðeins “fil
prýði ”og öllum mætti fresta. Ef
tekjur landsins væru eitis miklar
og þær voru fyrir £|árn árum, þá
mætti láta slíka eyðslu eftir sér,
en á þessum þungbæm tímum álit
eg að hollara hefði verið að segja
sem svo: “Vér ætlum að sníða
burt alt nema það sem ekki verður
án verið, svo að vér þurfum ekki
Álögur og póstgjöld.
Að auka bréfburðar gjöld um
helming og um 50 per cent, er að
mínu áliti vafasöm og óráðleg til-
raun. Eg efast um, að minn hátt-
virti vinur fái miklar tekjur af því
tiltæki. Árið 1896 sagði þáverandi
fjármala ráðgjafi (Sir George
FosterJ í þingræðu, er hann lagði
fram fjárlaga framvarp sitt:
Nú eru tekjumar af póstflutn-
ingi minni en útgjöldin, og nemur
sá tekjuhalli $800,000, og því ótt-
ast eg að Iangt verði þess að biða,
að veitt verði það sem annars
væri sanngjarnt að fara fram á,
nefnilega að færa niður póstgjöld
í þessu landi.”
Þessa skoðun hafði þáverandi
fjármála ráðgjafi — vel fær mað-
ur, einsog allir vita — en hann
hafði ekki til að bera þann hug, a
sem aðrir sýnclu, er eftir hann
komu. Fjórum áram síðar var
póstmálaráðgjafi Sir Willhm
Mulock, samverkamaður minn.
Hann leit svo á, að meö því að
færa niður póstgjöld mundu tekj-
urnar af póstfluitningum aukast
svo, að enginn tekjuhalli yrði af
ixístflutningi innanlands.
Fyrsta árið voru tekjurnar lítið
eitt minni, en síðan jukust þær
stórkostlega og hafa haldið þvi
alla tíð síðan svo að nú er ágóðinn
af þeim meiri, heldur en tapið var
árið 1896. Álítur minn háttvirfi
Hann fer að leita i vös-
um sínum. Hann kann að finna
þar skildinginn, eða ímna úann
ekki. Ef hann finnur liann ekkt,
]>á verðuT liann af ferðinni. Ef
hann finnur liann, þá vérður hann
af einhverjum simáþægindum eða
öllu heldur einhverjum smánauð-
synjum. Hinn inaðurinn tilheyrir
auðugu stéttinni, og slíkir finnast
margir í voru landi, svo er guði
íyrir að þakka. Sá maður kann
að vera ungur ofláti, kominn af
atiðugum foreldrumi, og aldrei gert
handarvik á æfi sinni, aldrei unn-
ið fyrir svo miklu sem einum dal,
og þykir ekki meira fyrir farmiða-
gjaldinu, heldur en stubbnum af
vindli sínutn' þegar hann er búinn
að reykja nægju sína. Eða hann
kann að vera gamall maður, hætt
ur að stunda gróðaverzl’un og far-
inn að lifa á eignunum. Ellegar
hann kann að vera læknir eða lög-
maðtir, með miklum tekjum, svo
upptekinn af erindum sinum, aö
hann rennir ekki þankanum tíl
]>eirra hluta, sem hinum fyrsta
manni, sem nefncfur var, lá þungt
a sinni. Hver svo sem hann er,
]>á finst honum svo litiö um far-
niiðagjaldiÖ, aö .hann gerir ekki
svo mik'ið sem fara inn í þann
vagn, sem farmiðinn gildir fyrlr.
Hann kaupir strax annan að
göngumiða er ve'itir honum sæti í
“parlour” vagninum', sem er höll á
hjolum prýdd með því óhófi sanr
listamenn þessarar aldar hafai get-
að uppliugsað. Hann gengur í
þennan vagn og lætur fallast á
sæti, Iagt hinu dýrasta flosi. Ef
sætið er ekki nógu mjúkt fyrir
'hann, þá eru sessur og hægindi
lögð undir hann og í kringum