Lögberg - 27.05.1915, Qupperneq 4

4
.öGBERG, FIMTUDAGINN 27. MAI 1915.
LOGBERG
Gefi8 út hvern fimtudag af
The Columhia Press, í-td.
Cor. Willlam Ave &
Sherbrooke Street.
Wlnnipeg. - - Manitoba.
KRISTJÁN SIGURÐSSON
FxlHor
J. J. VOPNI.
Business Manager
Utanásfcrift til blaSsins:
The COLUMBIA PUESS, Ftd.
P.O. Box 3172 Winnipeg, Man.
Utanáskrlft ritstjórans:
EDITOK LÖGBERG,
P.O. Box 3172, Winnipeg,
Manitoba.
TALSÍMI: GARRY 215«
Verð blaðsins : $2.00 um árið
sarum.
Rannsókn á fjárbag
fylkisins.
Svo sem áSur er getið, hírti
hin fráfarandi fylkisstjóm iaun
sín fyrir allan maímánuð, og kem-
ur þaö nú upp úr kafinu, aö þaö
hefir veriö vani hennar, að borga
embættismönnum launin fyrir-
fram. Hinn nýji fjármála ráð-
herra, Hon. Ed'ward Brown lét
þaö vera eitt sitt fyrsta verk, að
tilkynna þeim, aö héreftir yrðu
þeir að vinna fyrst það verk er
þeim væri ætlað, áöur en þeir
fengju kaupiö. Svo er ,'að sjá,
sem ekki sé alt ljóst viövíkjandi
fjármálefnum fylkisins, og þvi
hefir hinn nýji ráöherra ákveðið
aö láta nákvæma rannsókn fram
fara á reikningunum, af færustu
mönnum i þeirri grein; eitt af því
sem kvisast hefir, er það, aö stór-
mikil upphæö, sem siðasta þing
veitti til vegabóta hefir veriö
brúkuð til að klára gamlar vega-
gerðar skuldir.
1?
THE DOMINION BANK
ttlr EUUOND B. OSl.KJK, M. F„ Prea W. O. MATTHKW8
C. A. BOGERT. General Manager.

Borgaður höfuðstóll.............$6,000,000
Varasjóður og ósklftur ábati .. .. $7,300,000
SPARISJÓDSDEILD
er ein deildin í öllum útibúum bankans. par má ávaxta
$1.00 eöa meira. Vanalegir vextir grelddir.
pað er óhultur og þægilegur geymslustaður fyrir spari-
skildinga yðar.
Notre Dame Branch—W. M.. HAMII/TON, Manager.
Solkirk Branch—M. S. BURGER, Managcr.
&
Eitt af þeim fáu blööum í þessu
landi sem ekki hefir annaöhvort
leitt hjá sér aö minnast ófara
Roblinstjórnarinnar eöa kvatt hana
meö kaldyrðum, er hiö. islenzka
málgagn conservativa hér. Þaö
sýnir henni trygö ennþá, og kyrj-
ar útfararminning hins foma for-
ingja hennar í erfiljóða tón. Ef
ekki væri annað í efni, þá væri
þetta ekkert tiltökumál. En blaö-
ið slær annaö veifið út í aöra
sálma og sendir skæting, þeim sem
sungið hafa í öðrum tón viö þettaj
tækifæri. Einkanlega les þaö yfir
blaöinu Free Press og velur þvi
óvönduð orö, milli þess aö þaö
þylur moldunar formálann i göml-
um og góðum líkræöu stíl.
Það er óþarfi að oera blak at
liinu enska blaöi, enda skal þaö
ekki gert að öðru leyti en því, að
geta þess að það er alþekt einmitt
fyrir sanngirni í garö mótstöðu-
manna' sinna. Þaö hefir lengi sagft
satt um stjórn Roblins, og í
kveöjugrein sinni til þeirrarl
stjómar tekur það maklega ofan ií
þá spillingu og afturför sem af
henni hefir leitt í þessu fylki.
Hkr. má vel geyma þá grein vel,
helzt setja hana í umgerð og hafa
hana stöðugt fyrir augunum, ef
vera mætti að hún lærði þar af„!
hversu mikið ilt leiðir af spiltu j
stjórnarfari, og hætti að halda
vörn uppi fyrir það framvegis.
Hún þarf þess meö. því aö það j [ega \.egna þesSj
rná kallast annað og
hugrekki að verja
Roblins eins og nú stendur á.
Öllum er kunnugt, að stjórnin fór
ekki frá fyr en henni var ekki við
vært lengu'r og svo mikil fádæmi
Rannsóknarnefndin.
Þar var til yfirheyrslu Ediot
nokkur er áður var fyrir fylkis-
reikninganefnd. Hann kvaðst hafa
verið sendur af Horwood bygg-
ingaráðanaut til Salts, er bók átti
að halda um undirstöðu stöpla, en
tölunum í þeirri bók var öllum
breytt frá því sem upprunalega
komi þar fram sér til sóma, þessu
fylki til ómetanlegs gagns og Is-
lendingum til heiðurs. Staðan er
sérlega ervið vegna þess, að hagur
þessa fylkis frá stjórnarfarslegu
sjónarmiði er nú í fyllsta mátaf
ískyggilegur. í þessu sambandi í
dettur mér i hug að í þessari vikUj
eru liðin 20 ár síðan gestur okkar,
útskrifaðist frá Gustavus Adolph-f skurða
us College í St. Peter Minn. Við virðing
hef eg vanalega heyrt átakanlega
lýsing af bjálfaskap þeirra og ves-
aldómi, þegar þeir voru að skilja
við ættlandið. Að ferði'n vestur
um haf 'hafi gengið þolanlega, og
þegar hingað kom, hafi þeir lent
í skurðunum hjá Kelly; því á
þeim dögum var Kelly aðeins
kontraktari. Svo hafi
þeirra smátt og smátt
batnað,
menn.
það tækifæri hélt 'hann ræðu þar | vaxið, hagur þeirra smátt og smátt
sem hann valdi sér til umtalsefnis:
‘Thc Night Brings out the Stars”.
Hann lýst’i þar með fögrum orðum
hvernig náttmyrkrið leiðir fram
fyrir sjónir vorar hinn dýrðlega
ftjörnuskara himingeimsins. Eins
er það, að á hinum dimmu tímum
í sögu þjóðanna koma fram menn
sem leiða hana út úr myrkrinu og
þokunni inn i birtu áukinnar vel-
líðunar og farsældar. Þegar mest
liggur á, ryðja sér til öndvegis
menn sem gæddir eru þeim gáf-
um, að þeir geta stýrt fram 'hjáj
þeim skerjum, sem sýnast ætla aðj
verða að tjóni, og leitt ferjuna inn;
á friðsæla höfn. Við trúum þvíj
okkar. hér í
hafði veriö. Hann hitti Salt í
Chicago og færði honum 300 dali fastlega að gestur
til að koma til Winnipeg, að hann kveld eigi eftir að verða ein af
sagði, en ekki varð af för hansj hinum björtu stjörnum á sögu-
og éinmitt
þá örðug-
hingað, þvi að símskeyti kom frá himni þessa fylkis,
Harwood, að komu hans væri bjartari en ella fyrir
þarti lþeir urðu ríkir
Áttu fagra akra, reisuleg
hús, búpening allskonar, lönd" og
lausa aura. Á skóiana hafa þeir
gengið og skarað framúr, tekið
hæstu verðlaim fyrir náms hæfi-
leika sína. Við verzlanir hafa
þeir verið og grætt peninga; ýms-
um embættum hafa þeir gegnt og
grætt. Með öðrum orðum, flest
minni Vestur-íslendinga, sem eg
hefi heyrt, hafa gengið út á að
sýna, hve lítilsigldir vér vorum,
þegar vér komum að heiman, en
hve myndarlegir vér séum nú, að
sýna hve lítið vér áttum, en hve
mikið vér höfum þegið hér, í
þessu gæðanna og tækifæranna
landi. Herrar mínir! Fjarri sé
ekki lengur þörf. Hann var ítar- Ieika sem hann verður að yfirstíga haS mer að 8era Jhið úr gæðum
lega spurður eftir aðgæzlunni k nú, þegar hann tekur við embætti sem ver hofum þegíð, síðan
byggingu stöplanna og hafðist sínu. Það eina sem við getum ver fhltturnst vestur um haf, þau
upp úr honum ýmislegt frekar en gert til þess að hjálpa honum, er; eru. mi'<'1 margvísleg. Eg er
fyrir þingnefndinni, bæði um efnijað sýna honum að við metum við- j 'nm*ega þa 'kHtur fyrir þau^öl
Kelly hafði j leitni hans og starfa, og standa
fráfarandi, með 1 onum sem einlægum vinum
æmir. Hans sigur' er okkar sig-

NORTHERN CROWN BANK
AÐALSKRIFSTOFA í WINNIPEG
Höfuðstóll (löggiltur)
Höfuðstóll (greiddur)
$6,000,000
$2,850.000
STJÓRNENDCR :
Formaður..........- - - Slr D. H. McMILLAN, K.C.M.G.
Vara-formaður............... - Capt. WM. ROBINSON
Slr D. C. CAMERON, K.C.M.G., J. H. ASHDOWN, H. T. CHAMPION
W. J. CHRISTIE, A. McTAVISH CAMPBELL, JOHN STOVEL
AUskonar bankastörf afgreidd. — Vér byrjum reikninga við ein-
staklinga eða félög og sanngjamir skilmálar veittlr. — Avísanlr scldar
til hvaða staðar sem er á íslandi. — Sérstakur gaumur gefinn spari-
sjóðs Innlögum, sem byrja má með einum dollar. Hentur lagðar vlð
á hverjum se.x mánuðum.
T E. THORSTEÍNSSON, Ráðsmaður
Cor. William Ave. og Sherbrooke St., Winnipeg, Man.
ar.
stöplanna og gerð.
fengið það af hinni
stjórn að fá að reyna að hnekkja
valdi hinnar konnuglegu nefndarjnr, lians sómi er okkar sómi. Þótt
fyrir yfirdómi, ltefir nefndin lagtjhann geti ekki veitt okkur öllum
fram vörn í því máli og lýst eitthvert stjórnarembætti, þá mis-
kröfur hans á engum lögum bygð. j virðum við það ekki við hann. Við
vitum að hann ber ekki ábirgð á
stöðu sinni gagnvart íslendingum
einum, heldur gagnvart öllum
borgurunt þessa fylkis. Hvort em-
heiðurs Hon. Thontas sem hann getur hjalpað ís-
lendingunt til að ná í eru mörg
eða fá, skiftir engu. Það sem við,
J ásanit öðrum fylkisbúum nú krefj-
umst, er að embættin séu vel skip-
Það er mitt hlutskifti að mælaj f"nir veröe!ikar’ en ekki
nokkur orð ttl heiðursgestsins hér, /V ^ '1 ernl se f.vrsta
Til heiðursgestsins
4 samsœti til
H. Johnson, hélt forseti sanikoin-
unnar, Dr. B. J. Brandson, eft-
irfarandi rceðu fyrir mjnni
Itans.
í kveld. Þetta er vandaverk sem
eg hefði feginn viljað fela ein-
| hverjttm öðrum á hendur,
að í meir
meira en j ár hef eg haft þá ánægju og þann
stjómarmáta i tieiður að telja hann einn minn
' iiandgengnasta og öruggasta vin. j
Málefnið finst mér þess vegnal
vera mér of nákontið, ttl þess að
gjöra því rétt skil. Ef mér tekstj
við þetta tækifæri að láta í ljósi
fvlgdu afdrifum hettnar. að óvinir nokkrar af þeint tilfinningúm sent , . ..
hinnar nýju stjómar þóttust ekki tma 1 brjostum þeirra manna, sent F *
fá bitrara vopn á ltana 'en aðjher e™ sama" komnir, þá er til-
, , . , , . . , | gangi mtnum nað. Hvar sem Is-
koma þeim grun a loft, að emhver , , • , , ,
ö _ lendmgar etga heima, þa kemur
undirmál hefði hún við hina frá-j þag ósjálfrátt í ljós, að þeim
farandi stjórn. Sá grunur var á rennur blóðið til skyldunnar og ah1
engurn rökum bygður, heldur var sem er einunt jteirra til heiðurs,
þetta bragð til að fella skugga á skoöa !jeir sem heiður fyrir Þa
alla. Þegar einhver úr þeirra
hópi ryður sér braut til upphefðar j
og frama. verður það til uppörf-
unar fyrir alla hina. Enginn hlut- j
I skilyrðið sem krafist verður.
_ Enginn efi er á því, að þegar
aðal-' hÍÖ n3^ja Þin£hns Þessa fylkis sem
en 20' "n er SV° mikið ta!að um’ er Etll-j r
gert, verðtir það ein sú allra feg-|a
1 ursta bygging þeirrar tegundar,
, sent t Canada finst. Það er
gleðiefni fyrir alla Islendinga að
htigsa til þess, að fyrsta mynda-
stvttan sem reist verður til að
prýða þinghúss völlinn, verður
mvndastytta hins mikla íslenzka
Jóns Sigurðssonar.
það að vera enn
En vinir! Þó það sé hugðnæmt
að þiggja og njóta, þá er enn
fegurra að veita og víð þá hiið
ntálsins er mér miklu Ijúfara að
dvelja, þvi það er engum efa
bundið í mínum huga, aíi- vér
Vestur-íslendingar erum ekki ein-
asta komnir til þessa lands til að
þiggja, heldur líka, og öllu frem-
ur, til þess að veita. Og hvað er
það sem vér höfum til þess að
veita? Yér höfunt ávextina af
lifi og lífsreynslu feðra vorra.
Persónulega sjálfstæðis tilfinn-
ing svo sterka, að sagan sýnir oss
vart aðra eins.
Drengskapar orð sent var þekt
og virt alla leið frá Garðarsey til
Miklagarðs, þrek, sem sraðrst hef-
ir allar hugsanlegar eldraunir, öld
eftir öld og stendur enn. Tungu-
mál. svo hreint og sterkt, að það
ekki sinn líka og á því bókment-
ir svo verðmætar, að dómi fróðra
manna, að engin þjóð á betri.
Þetta og niargt fleira höfum vér
að veita. Þetta ertt steinarnir,
sem oss hefir verið falið að greipa
í lífsbaug þjóðarinnar Canadisku.
Vér Iesum nú, nálega i hverju
einasta blaði sent út kemur, umi
þúsundir manna í dauðans hættu,1
Vér getum reynt til þess að ljá
fylgi vort þeim málum, sem í sér
geyma sannleikann og sigurinn.
Vér getum reynt að hætta óþörfu
og ómerkilegu þrasi, en sameinað
oss um það sem hátt er og ‘hreint.
Vér getum allir reynt til þess að
gera myndina hreina.
Vér erum saman komnir hér í
kveld, til þess að heiðra Vestur-
Islendinginn Thos. H. Johnson,
þann mann úr hópi vorum, sem
allra manna mest og allra manna
bezt hefir “representerað” Vestur-
Islendinga frammi fyrir hinu inn-
lenda fólki. Hann er líka maður-
inn sem er að leggja stærstu
steinana í vegginn, draga sterk-
ustu drættina í myndina, ‘hefir
verið að því, og vonandi á eftir
að gera ntikið meira. Það er því
engin furða þótt augu Vestur-ls-
landinga hafi hvílt á honum, hvílt
á honunt þegar hann sat í ró og
næði með vinum sínum og kunn-
ingjumj hvílt á honum í ys og
þys hins daglega lifs við hans dag-
legu störf, hvílt á honum í bar-
daganum þar sem hann; var harð-
astur, og skeyti mótstöðumann-
anna drifu alt í kringum hann og
alstaðar hefir haan reynst vel —
Islendingur, stærstur í hættunni
mestu. Og augu Vestur-Islend-
inga hvíla á honum, ekki síður nú,
því hann hefir sjálfur gefið þeiml
rétt til þess að vonast eftir miklu
í framtíðinni, ltonum sjálfum,
Vestur-lslendingum og þjóð vorri
til sóma.
Allir Vestur-lslendingar fagna
yfir þeim heiðri og þeirri virðing
sem hann hefir hlotið og viður-
kenna að hvorttveggja er verð-
skuldað.
“Svo blessi drottins styrkur stór
i striði, í böli, í þraut
hvern dánumann of dröfn er fór
hvem dreng sem hér vill verða
stór,
hvern svanna er ástar dreymir
draum
hvern dropa í lífsins straum!”
um rökum bygðar og mjög marg-
ar fullsannaðar./
“Það er sannað,” segir Bryce
og hans nefndarmenn;
“1 fyrsta lági — að víða í
Belgiu voru borgarar drepnir í
hrönnum, með ásettu ráði og til-
settum ráðum, og jafnframt voru
morð framin á ýmsum stöðum á
einstökum mönnum.
í öðru ' lagi — Að hernaðt
þeirra voru samfara mjög mörg
morð á saklausu fólki, konur sví-
virtar, böm drepin.
1 þriðja lagi — Rán, brennur
og eyðing eigna vom fyrirskipuð
og látin viðgangast af fyririiðum
hins þýzka hers, og brennur fóru
fram eftir fyrirhugaðri ráðagerð,
og voru víða framdar, þarsem
engin nauðsyn var til, svoi að
hernaðar hagræði væri af, heldur
voru þær einn þáttur í þeirri ráða-
gerð, að gera fólkið óttaslegið og \ heimili hennar, létu greijtar sópa
var gjörsamlega eyðilagt með eldi.
Hermenn kveiktu í, með benzine
en fyrirliðar sögðu fyrir um
brennuna. Postulín og góðir
gripir voru bornir út úr húsunum,
áður en kveikt var i þeim, en
yfir hatigum þessa lterfangs stóðu
fyrirliðar með skambyssur á
lofti.”
Þarnæst em tilfærð brot úr
dagbókum þýzkra hermanna, þar-
sem sagt er frá ýmsum hryðju-
verkum, einkanlega manna aftök-
um, brennum og svalli. Þann 19.
ágúst hófn þýzkir hermenn svall
rnikið í götum Liege borgar og
þann 20. að kveldinu, ‘hófust stór-
kostleg morð á borgargötum. Þó
upptökin um þau séu óviss og
ágreiningur um þau, þá er engin
óvissa um hvað fram fór. Farið
var með benzine um þrjár götur
borgarinnar og kveikt í hústtnum,
margir íbúar fórust í eldinum þvt
að þeim var varnað útgöngu með
skotum’. Eitt vitni horfði upp á
að tveir tugir voru skotnir er út-
göngu leituðu. Brunalið Ixtrgar-
innar fór til eldstöðva, en var
varnað að slökkva; vagnar þess
voru teknir til að flytja á líkin til
bæjarráðs hallarinnar.
1 dölunum.
f dölunum nteðfram Meuse og
Cambre voru 400 manns myrtir,
sumir á bakka árinnar Meuse,
sumir í húsum sínum, helzt í
kjölltfrum, þarsem þeir höfðu leit-
að athvarfs. Átta menn voru
myrtir þar á einu heimili. Einn
mann settu þeir fyrir vélarbyssu-
kjaft og hleyptu á ‘hann úr byss-
unni. Kona hans hirti leyfarnar
af líki ltans og ók heim til sín í
hjólbörum. Þýzkir brutust inn á
skelkað.
í fjórða lagi — Að reglur og
venjttr í hernaði voru oft og ein-
att að engu ltafðar, einkanlega
með þvt móti, að
og borgarar voru hafðir að hlífi-
skildi fyrir fylkingum
taka móti skotum, svo
j tint matbirgðir, hlóðu þeim í ltatig
í stofunni og gengtt erinda sinna
til
‘hrúgunnar.
Einn rnaður var drepinn í eld-
konur og börn1 husl ljarsem hann sat ntcð sitt
j barnið á hvoru hné. Hálfvisinn
og látin maður var drepinn í garði sínum.
og þó í h'ftir þet(a var bærinn gersamlega
sniærri stíl væri, með því að særð- j ræt1llur °g eyddur. Margir af t-
ir menn og handteknir voru
búunum, sem sloppið höfðu, voru
drepnir, og ennfremur með því að óandteknii -og látiiii draga sam
nota hvítan friðarfána og hinn an !ikin og ntolda þau í skotgröf
um. Þessir sömu voru síðan
hafðir að hlífiskildi við skotum
; belgiskra hermanna, meðan; þýzkir
skutu brú yfir ána.
“Álíka atburðir hafa sannarlega
fram farið i ‘héruðunum umhverf-
í ísí Nantur, Charleroi og Dinant.
“í hinum síðast nefnda stað var
vopnlaust fólk drepið í hrönnum.
I LTnt 90 lík lágtt í stórum kesti á
1 grasflöt framundan klaustrinu,
rauða kross til hernaðarbragða.
“Nefndin finnur til þess, að |
þetta eru þungar sakargiftir, en
hún mundi gera sig seka í því sem
verra er en skyldu vanrækslu, ef |
hún segði ekki til þess sem er, að
þær eru fyllilega rökstuddar með
framkomnum vitnisburðum
sönnunargögnum. Morð, níðings-
verk á konum og rán voru framin
víða í Belgiu, í svo stórum stíl, að;„ ,, .
... „ þarmeð voru nakomntr ættingiar
ekki eru dæmi til 1 hernaðt siðaðra r. , , _ .
Hryðjuverk Þjóðverja
í Belgíu.
meira gleðiefni að vita til þess, aði°S um hoPa af mönnum, sem hafa
Öll þau
komin voru
stjórnar unt
Belgitt voru
hina nýju fylkisstjóm, en þaö
sýnir bezt hvert álit Roblinstjórn-
in hafði í lokin. Það er ekki of-
mælt, að hún hafi margfaldlega ttr er dýrmætari fyrir einn þjóð-
tutnið sér til óhelgi með lögleysuin, fiohh’ en að e'g'a ntenn í sínum
yfirtroðslum réttar og laga, óltæfi-
hópi, sem skara fram úr samferða-
mönnum sínum í baráttu lífsins.
Heiðursgestur okkar hér í kveld
mentamála, fjármála ok opiuberra hefir nú um mörg ár tekið stóran
verka. Þartil kom stórlæti og þátt, ekki aðeins í sérmálum ís-f • . , , .
írekja , orðum og athofnum, sem, lendmga her, heldur hka a h.nu; um ]agt fram nokkra ^ *m_j
meir líktist gantaldags harðstjóra stærra starfsviði þar sem ltann ■ ■ ....
• v . , , , ’ hefir heitt kröftum sinum. Æfin-
ett opinberum starfsmonnum nu a , , .
‘ I lega hefir hann komtð fram sem
tímum. Ef fundið var að gerð- j góíSum dreng sæmdi og eklcert má!
11111 hennar, þá var sá sami skoð-Aem hann ltefir látið sér við koma
aður sém fiillkominn fjandmaður,! hefir haft annað en gott af af-
en fylgismenn lofuðu hana líkast1 shlftum hans. ITann hefir ekki
legri eyðslu, vandræðalegri stjórn
fallið á vígvellinum.
menn — þeir sem staddir eru í
hættunni og þeir sem látið hafa
lífið — eru að inna af ‘hendi hina
háleitustu sonarskyldu, sem lífið
getur krafiö af nokkrum manni.
Mér finst afstaða vor Vestur-ls
lendinga eiitthvað svipuð og þess
ara manna, sem eru á vígvellinum.
Vér höfum komið hingað til þess
að inna af hendi skylduverk fyr-
ir ættland vort, vér höfum komið
hingað til þess að berjast fyrir
því skylduverki og að líkindum að
láta lifið fyr eða síðar, í þeirri
sókn — eg meina ekki hið líkam-
lega líf, heldur hið þjóðernislega.
En vér gerum það af því það er
steina á altari hinnar Canadisku sonarle^t skylduverk’ ver gerum
þjóðar, þá væri ekki hægt a?i j af Jjvl að það er skylduverk.
eitt ábyrgðarmesta ernnættið i
þeirri stjórn sem þar fyrst situr,
er skipað af þingskörungi okkar
Vestur-lslendinga. Hinir varan-
legustti minnisvarðar eru ekki þeir
sem eru af steíni eða af máími
gerðir, heldur þeir sem leiðtogar
þjóðanna reisa sér í hjörtum sam-
ferðamanna sinna. Við trúum því
fastlega að sá minnisvarði sem
gestur vor hér í kveld reisir sér t
hjörtum Manitoba manna, verði
Itæði varanlegur og fagtir. Hinir
dýrmætustu gimsteinar hverrar
þjóðar eru menn. sannir menn.
Þetta ætti að vera okkur íslend-
hér hefðu
Sá andi og at5eins verifi oru“gnr og trúr sín-
. j um vintim ,og sínum sérstöku
? aPa 1stj áhugamálum, heldur ntunu allir af
auðmjúkum þegnum.
það stjórnarfar sem
kringum hana var óþolandt <’gj hans mótstöðumönnum viðurkenna
]>vt skal a loftt haldið sem satt er,
að það var landhreinsun að ltenni.
Enda var svo að fjölda margir af
hennar beztu fylgismönnunt til
forna lögðu sig fram til að koma
henni frá, og marga iðrar þess að
þeir fylgdu henni of lengi, en
næsta fáir gerast til að afsaka
gerðir hennar, og enginn í heyr-
anda hljóði, nema hið dauðtrygga,
íslenzka málgagn. Það er von til,
að það harmi hin ömurlegu forlög
hennar. það má skilja hollustu við
ganda húshændur, en hún má ekki
fara svo langt, að gengið sé í ber-
högg við góða greind, almennings
hag og opinbert velsæmi.
hann sem heiðarlegan mótstöðu-
mann, sem aldrei hefir vegið að
þeim nteð óheiðarlegum vopntim.
Hann hefir ætíð komið fram
hreintt og beinn, öruggur í barátt-
tinni, treystand'i þvi, að sannleik-
urinn fengi á sínum tíma mal<-
lega viðurkenningu. Sú staða
sem hann hefir nú Idotið er sú
ábyrgðarmesta staða, sem nókkttr
íslendingur hefir nokkru sinni
skipað. Það er staða sem út-
heimtir eins og nú standa sakir
hér, framúrskarandi hæfileika, til
þess að skipa hana svo vei fari.
Þeir sem þekkja heiðursgest vorn
ftezt, efast ekki um að hann sé
þéim hæfileiktim gæridltr að hann
segja að íslendingar
horfið sem dropi í
þessa lands.
Við gerunt okkur háfleygar
vonir um heiðursgest okkar og
framtiðarstarf hans Eg get ekki ... . .
óskað honum neins betra en að hu varðst til, svo eilífð rnætti erfa mörguiu stöðum, livert i sínu lagi
>nir megi rætast á sem allral anda ljann' seni heitti þínu stáli, j um sömu atburði, en þó ber fram-
Bryce gefur skýrslu.
sönnunargögn sem
í hendur Breta
hervirki þýzkra í
fengin í hendur
i nefnd frægra og færra manna, en
Allir þessir fonnaður hennar var Jaines
Bryce, fyrrum ráðgjafi og sendi-
herra Breta í Washington. Sú
nefnd átti að kveða upp ályktunar
úrskurð um skírteini og sönnunar-
gögn, er fram voru komin og
segja til um gildi þeirra og áreið-
anleik. Skýrslan er nú birt al-
menningi og með því að þeir sem
hana hafa gefið, eru alþektir
menn, sem allir trúa, þá þykir
hlýða, að segja ágrip af þeirri
niðurstöðu sem þeir hafa komizt
að.
Um vitnisburði sem fram komu
fyrir dómurtim þeint sem settir
voru í vetur, til að vfirheyra
vitni í málinu, segir Bryce lt'i-
varður, að þeir ltafi verið ntjög
vandlega reyndir og samvizku-
samlega teknir, án allrar hlut-
drægni og fast gengið eftir því,
að réyna vitntn, hvort þau segðu
satt, enda hafi framburður vitn-
rann-
þjóða, í síðustu þrjár aldimar.”
Skýrslan er afarlöng og .
r , ■ . . , . 1 borgunun, sem
fylgja uppdrættir af þeim leiðum, hern ^
sem hinar þýzku ‘herdeildir fóru
um landið, svo og af þeim stöð-
um, þarsem helzttt hryðjuverkin k"””'
sem ættlandi voru bar að inna af
þjóðlífshaf hendi við myndun þessarar nýju
þjóðar. Vér gerum það í þeirri
von, að hægt verði að segja um
oss með sanni, eins og sagt ltefir j anna reynst óyggjandi við
verið um hina fomu Rómverja: I sókn sína '
vora framin. Þarnæst segtr na-
kvæmlega af hvað fram fór á
hverjum degi, á ýmsum stöðum í | _
landinu.
Þann 4. ágúst, er sezt var um
Iáege, segir frá hvað gert var í
þorpunum umhverfis. “í Ilaerve
var saklaus borgari drepinn á
flótta. bærinn síðan brendtir
rændur og sama fór fram í (til-
teknumj þoqtum nærlendis; sak-
laust fólk var skotið, bæði karl-
menn og kvenfólk, er ekki bar
vopn, og hópar teknir af bygðar-
mönnum, og skotnir án dóms og
laga. í hinni nefndu borg
(Haerve) voru finitiu karlmenn,
er flýðu úr húsum sínum, þegar
kveikt var í þeim, teknir, leiddir
út fyrir bæinn og síðan skotið á
hópinn, unz allir vortt dauðir. 1
Moleu, sem er þorp vestur af
ITaerve, voru fjörutíu karlmenn
aflífaðir nteð þessu nióti. Á einu1
heimili voru foreldrarnir (nöfn
tilgreind) skotnir. sonur þeirra
særður og dóttir svívirt til bana.
1 Soutnagne og Micheroux
voru margir borgarar skotnir áni
dóms. A akri ntanns hokkurs,
sent nafngreindur er, voru 56 eða
57 aflífaðir. Þýzkur fyrirliði
mælti til þeirra: “Þið hafið
skotið á okkur.” Eirtn úr hópnum
bað leyfis að svara: “Ef þið trúið
| vitna, sem sáu þetta. Þár fyrir
?' .: utan er það borið, að 60 lík af
ekki voru við
riðnir, voru tekin úr
gryfju í garði bruggunarhúss
nokkurs, skarnt frá, og 48 ltk
og kvenna fundust í einum
húsagarði. Borgin var brend,
kveikt í henni af hermönnum með
prengikúlum, er þeir köstuðu af
hendi.
1 .Malines sáust mörg lík. Eitt
vitni sá þýzkan hermann skera
brjóst af konti, er 'hann hafði
ntyrt og mörg kvenntanns lík sá
j hann á strætum bæjarins. 1 Hof-
stadt sáu tvö vitni itngan mann,
j dauðan af kesjulagi, og hafði ver-
J ið skorið á ulnliði hans jafnframt.
í einunt stað sáu vitn.ij mann á
dyraþrepf, hann var stunginn í
kviðinn, en hjá honurn lá lík af
fimnt eða sex ára piltbarni, og var
önnur höndin nálega afskorin.
Hrœöilegra en orðutn verði að
komið.
þær vonir megt
fullkomnastan hátt. Ef það verð-
11 r sem eg ekki efast tun, þá á
hann eftir að lifa lengi til að
starfa sjálfum sér til heiðurs,
þessu fylki til hagnaðar og far-
sældar og hinni íslenzku þjóð til
ævarandi gleði og sóma.
Minni Vestur-íslend-
inga
Ræða flntt í samsœti tíl heiðurs
Hon. Thos. H. Johnson
af J. 7. Bíldfell.
stýrði afli þínu, í mynd og máli burðum þeirra saman í alla staði.
Þegar eg hef hlustað á ræður
fyrir minni Vestur-íslendinga, þá virkastir og hreinvirkastir eru
meitlaði þinn svip í ásýnd heims-
ins.” Vér gerum það til þess að
meitla svip Fjallkonunnar í ásýnd
þessa þjóðfélags.
Þetta er þá takmark vort Vest-
ur-íslendinga, og þetta er það sem
hvert einasta vestur-íslenzfct
mannsbarn er að gera, að ein-
hverju leyti. Vér getum ekki all-
ir verið stórvirkir og því síður
getum vér allir verið meistarar,
en allir getum vér gert eitt, vér
getum allir reynt að vera einlægir,
vér getum Ieitast við að ryðja úr
vegi öflum þeim, sem sundra oss.
Vér getum léð fylgi vort þeim
mönntim, sent stórvirkastir, hag-
tví. að þessir menn hafi skotið á
Vitni vora yfirheyrð t ykkur, þá drepið mig, en gefið
þeim líf.” Svarið var, að her-
menn hleyptu þrem skotum á
hópinn, þeir sem uppi stóðui eftir,
voru reknir í gegn með byssu-
kesjum. Annað vitni bar, að það
sá lík þessara manna liggja á akr-
Þýzkir herntenn hafa þann sið,
að ltalda dagbækur; margar slík-
ar fundust á dauðum mönnum
eftir orastur og eru merkilegar) inum það sama kveld. Að minsta
fyrir þá sök, að þær segja sumar kosti eitt þeirra var hraklega
til hryðjuverka og ódáða, sem leikið. Ekki voru þetta einu mann-
framd'ar voru að boði þýzkra her- drápin í Soumagne. Sjónarvott-
stjóra, og eru óyggjandi, því að
ekki munu þýzkir menn bera
sjálfum sér ver söguna en efni
vorn til. Frásögtir þeirra styrkja
enn betur það sem vitnin hafa
borið, og alt kemur í einn stað
niður, hvaðan af Belgiu sem þatt
ern. Yfirleitt kemst Bryce og
hans ntenn að þeirri niðurstöðu,
að frásögurnar unt níðingsverk og
grimd þýzkra í Belgiu, séu á gild-
ur að manndrápinu hefir borið, að
á leiðinni heint til þorpsins sá
hann 20 lík, og var eitt af 18 ára
gantalli stúlku. Annað vitni taldi
átján lík á engjateig skamt það-
an.
“1 Heuze le Rountain var öllum
karlmönnum sem öðram, safnað t
kirkju, af þeim var bróðir bæjar-
stjórans og presturinn drepnir
með byssufleini. Þorpið Vise
Tvær ungar stlúkur lágu á
húsabaki í einum garði; af annari
var skorið brjóstið, hin var stung-
in.
í Sempet sá eitt vitni nakið lík
af ínanni í böndum, báðir fætur
voru höggnir af líkinu, og sama
vitni sá stúlku seytján vetra í nátt-
serknum einum, í miklttm nauð-
ttm. Hún bar það að dregin
hefði hún verið með öðrum stúlk-
um út á akur, afklædd og svívirt,
en sumar stúlkurnar hefðu drepn-
ar verið með byssufleinum.
í Elewyt var nakið mannslík
bundið við járnhring í vegg, er
hnéri að húsagarði; líkið var illa
leikið, svo að ekki verður lýst.
Nakið kvenmanns lik fanst í
fjósi skamt þaðan.
I Haesht lá þreveturt barn
skorið á kviðinn nteri öyssufleini,
nálægt húsi nokkru. f Werchter
lágu lík af tveim rosknum per-
sónum og fjórum unglingum, t
einti húsi. Borið er, að sú fjöl-
skylda hafi verið lífi firt af því
að stúlka t hópnum varðist nær-
gönglunt ‘hermönnum.
Börnnm banað.
í Haecht höfðu allmörg börn
verið myrt, eitt tveggja til þriggja
ára fanst neglt á bæjardyr, ltöfðu
naglar verið reknir gegnurn hend-
ttr þess og fætur; þetta sýnist
næstum ótrúlegt, en er stutt svo