Lögberg - 23.12.1915, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 23. DESEMBER 1915
Fyrirlestrar.
Eftir Amór Árnason.
Fyrir nokkrum dögum var cg
staddur á Lundar. Þa5 er ís-
lenzkur bær, meö yfir 300 íbúum,
sem liggur nálega 10 enskar mílur
austur af hinu svonefnda Manitoba
vatni, en sunnarlega á nýlendu-
svæöinu, sem einu nafni kallast
Alftavatnsnýlenda, og sem hefir
boriS þaö nafn síðan ísienamgar
fyrst námu þar land.
Mér til mikillar ánægju hitti eg
þar gamlan og góSan kunningja
séra Hjört Leó. Vi5 höföum þá
ekki sést i full 10 ár, og hefSi okk-
ur því eSlilega getaö oröiS skraf-
drjúgt, ef tíma heföi leyft. En
sökum þess aö dvöl mín á Lundar
varö ekki nema örfáar klukku-
stundir, uröum viö aS sleppa ýmsu,
sem ella hefSi veriö skemtilegt aS
spjalla um. Séra Hjörtur er
lúterskur sóknarprestur nýlendu-
manna og á heima aS Lundar.
Prestakall hans er all-umfangs-
mikiS og erfitt og ekki allra presta
meSfæri. En séra Hjörtur er
glaövakandi og sístarfandi. Má
því vænta þess aS hann veröi i
miklum metum og hátt skipaöur
meöal sóknarbama sinna yfirleitt.
Enda er H. L. gáfnavargur mesti,
eins og öllum Vestur-lslendingum
er þegar ljóst.
SamræSur okkar voru þvi nær
eingöngu um trúmálin. Þótti mér
presturinn hafa tekiö þar heilla-
vænlegum umskiftum viö þaö er
mér virtist hann vera lynr morg-
um árum síöan og áöur en hann
fór aS lesa guSfræöi. Þá var hann
á báöum áttum meö aS trúa ýms-
um atriöum i ritningunni. En síS-
an hann fór fyrir alvöru aS leggja
rækt viö bibliuna og kynna sér hin
fomu rit hennar, hefir hann kom-
ist aS þeirri niöurstöSu aS ritning-
in sé bókstaflega rétt spjaldanna á
milli, hvert orö sé þar sannleikur
og guöi helgaS,
Svo ákveöinn og einlægur er
séra Hjörtur i sambandi viS trú-
arkerfiö, aS hann er nú byrjaöur
á aö halda fyrirlestra um biblíuna.
Hafa þeir prestamir Hjörtur og
Albert E- Kristjánsson komiö sér
saman uin aö halda nokkra fyrir-
lestra á víxl, þar sem báöum er
gert jafnhátt undir höföi meS þvi
aS halda fram sinni stefnu og færa
rök og sannanir fyrir málum sín-
um. Á þennan hátt hyggur séra
Hjörtur aö mögulegt sé aS komast
aö einhverri vissri stefnu í trúar- ^
brögSum. Tilheyrendurnir — fólk- (
ið sjálft—á aS dæma. En ekki
veröa kappræSur leyföar á fund-
unum, enda verlur hver fyrirlestur 1
alllangur. j
Séra Hjörtur hefir þegar samiS |
fyrsta fyrirlesturinn og sýndi
hann mér góðfúslega handritiö.
Hann er um: (1) upprisu Jesú
Krists frá dauðum. (2) Um
guðspöjllin öll fjögur og (3) Um
bréf postulanna. Ritvissu þessara
1’>ka samkvæmt sögulegum vitnis-
burSum þeirra manna er þá voru
uppi, sannar svo H. L- 1 þessum
fyrsta fyrirlestri sínum. Séra
Hjörtur gengur ekki gruflandi að
nemu i sambandi viS staöhæfingar
sinar. I'ar er alt bygt á sönnum
grundvelli frumritanna og nvaö í
samnemi viS annaö, enda er séra,
Hjörtur Leó eflaust betur aS sér í
hinum Grísku og Rómversku rit-
um fornardarinnar, en nokkur ann-
ar ATstur-tslendingur.
Hversu mikilli sanngirni séra
Hjörtur vill læita i fyrirlestrum
sinum, gegn únítarastefnunni og
presti þeirrar kirkju; séra A. E.
Kristjánssyni, má ráöa á kafla
úr inngangsorðum fyrirlestr-
ursins. I’ar kemst séra H. L.
meSal annars þannig aS orði:
Fyrirlestrar þeir sem viö séra
Albert E. Kristjánsson höfum í j
hvggju aS flytja á þessum stöðv-
um (Lundar), mýnda sérstakt at-
riSi í kirkjusögu Vestur-Jslend-
inga. Leir eru fyrsta tilraun mál-
svara únítariskrar skoðunar og
lúterskrar, að leiða fram rök
gegn rökum, um hiö( sögulega í
sambandi viS viss trúar-atriSi, sem
deilt er um. Menn hafa hingaf til
—því miður—haft me;ra aS segja
hver mn annann, en hver inð ann-
ann. Af þvi aðferðin sú er miður
mannleg, hefir áfrangurinn orðiS
miður æskilegur. Sleggjudómar
hafa gengiS jöfnum höndum.
Margir hafa gerst dómarar, án
þess aS hafa nokkur skilyrSi til
þess að dæma. Óhugur og tor-
trygni hafa hér plantað illgresi sín
í frjósöm akurlendi. Kaldhæðni
og strákskap oft verið beitt þegar
um eilífðarmálin hefir veriö að
ræða og afstöðu annara gagnvart
þeim. Sú aöferö — sú aSferS, svo
tíS sem hún þó er—^er engum ær-
legum dreng sæmandi, og hver sem
þau vopn notar sannar það eitt aö
hann er lítilmenni og vitnisburður
hans því ekki takandi til til ’greina.
ÖHu þessu þarf aS breyta. Menn
þurfa að hafa hug og dug til að
ræða málefni sín á sanngjarnari og
kurteisari hátt. Hver veröur aS
taka tillit til rtianngildis og ástæSa
andstæöings síns.
Og þegar menn leitast viS aö
komast aö sameiginlegri niður-
stöðu, skiftir þaö engu máli hvaöa
skoöanir og hvaða trú menn hafa
tekið ástfóstri viö. Eg hefi eng-
an rétt til þess að ákveða niSur-
stöðuna fyrirfram, andmælandi
minn ekki heldur. Enginn hefir J
rétt til þess fyrirfram að staðhæfa 1
neitt í fomritunum án sannana; eg
heldur ekki. Viö leitumst við aö ,
komast aö réttum grundvelli rita !
þeirra frá fornöld, er um mál þessi!
fjalla. BáSir skilja aS í þessum
efnum er stærðfræSileg sönnun
ómöguleg. En þegar um söguleg
efni er aö ræöa, verður aS taka
hverja þá niðurstööu, sem virðist
vera rökrétt afleiSing ástæBna
þeirra, sem fram eru bornar svo
almenningur er sækir mót þau, sem
erindi þessi eru bram borin á,;
græöir það að heyra ástæSur bom-
ar fram á báðar hliSar. Væri þetta
til þess aö fleiri hugsi og ræði
þessi mál með alvörugefni og sann- \
leiksþrá, er fyrirhöfn okkar full- ;
launuð.”
Þannig farast séra H. L. orð í
inngangsoröum fyrirlestrarins og
géta allir ráðiS af þeim að hann
ætlar sér aö ræöa þessi mál meö
allri sanngirni og samviskusam-
lega, enda er honum vel treystandi
til þess.
Allur er fyrirlesturinn þrunginn j
af viti og kjamyröum. Það er |
ekki auövelt að rita hér langt mál
um þennan sérstaka fyrirlestur,
eftir minni eingöngu. Til þess
þyrfti eg aS hafa handritið viö
hendina. .En eg hefi tekið mér
þaS bessaleyfi aS birta hér nokkur
orð úr innganginum sem lítiö sýn- |
ishorn og til aS sanna mönnum
það aS séra Hjörtur hefir mikinn ;
hug á að 'skýra nákvæmlega frá
uppruna hinna helgyi rita í biblí- j
unni. Og eg vel leyfa mer aö |
eggja sem allra flesta Islendinga á
aö sækja fyrirlestrana, má'.efnisins
vegna og sjálfum sér til uppbygg-
ingar og fróðleiks. ÞaS eru svo
margir menn og inargar heimildir
sem koma fram í fyrirlestri H. L., j
aö ómögulegt veröur ao pessu
sinni aS birta það alt. Saga fom-
kirkjunnar og rita þeirra manna er
uppi vom á fyrátu og annari öld |
kristninnar, er nákvæmlega rakin í
fyrirlestrinum og fl. og fl. þar aS
lútandi. Og engin röksemdaleiösla
er þar fram borin út í bláinn, eins j
og svf> oft hefir átt ser stað aö
undanfömu, hjá ýmsum ræðn-
mönnum og rithöíundum.
Vonandi verSa fyrirlestramir
allir birtir í sérstakri bókarútgáfu
beggja þessara presta, svo öll ís-
lenzk alþýða bæði hér og heima,
geti kynt sér sem bezt eilífðarmál-
in, sem alla varðar um.
Þótt eg hafi ávalt veriS íhalds-
maður, að því er trú mina snertir
og mér hafi aldrei fundist eg hafa !
ástæðu til að kasta lútersku barna-!
trúnni — og komast þannig inn í i
hina óendanlegu hrjngiðu trúar-1
bragðafrelsisins í Ameríku — þá
vil eg með allri sanngirni og virö- j
ingu fyrr únítara prestinum séra
A. E. Kristjánssyni, mælast til
þess, að hann láti erindi sín sem j
flutt veröa á Lundar, kcma fyrir
almenníngssjónir, svo fólki sé
mögulegt að draga réttar ályktanir
útaf fyrirlestrum beggja prestanna.
Þetta virðist vera sanngjöm krafa.
Prestunum ætti báðum að vera ant
um, að sem allra flestir menn
fengju að heyra jnál þeirra. Því
eg hvgg aS báðir vilji þeir löndum
sínum vel. BJiðir era ,pe;r jafn
einlægir sinni trúarbragða stefnu,!
og báðir berjast þeir undir merkj-
um: trúar, vonar og kærleika.
Bréf frá bónda.
Mozart, 5. des. 1915.
Dr. Sig. Júl. Jóhannesson.
Kæri vinur!
ÞaS er ekki; af þvi að eg geri
ráð fyrir aö senda þér fréttir, aS
eg er seztur niður meS pennann
minn. Sú árstíðin er líka liðin
með öllum sínum gögnum og gæS-
um sem viöburöaríkust er talin, og
veldur mestu um hagsæld okkar
bændanna. Enda hefir ykkur rit-
stjórana alls ekki vantaö skýring-
ar og skýrslur af uppskerunni
næstliðiö þaust, og liefi eg engu þar
við aS bæta.
Á þessum viðburðarríku timum
er athygli okkar bændanna vak-
andi, og altaf er það eitthvað nýtt,
ýmist geðfelt eöa gremjulegt sem
blöðin hafa aö segja okkur, í hvert
skifti er þau koma.
Sem oftast erum viö lúnir og
lamaSir, eftir hita og þunga dags-
ins, og leiöum þá hjá okkur há-
reisti heimsins. En óvit hiö mesta
væri aö hugsa þaö, aö viS tækjum
eigi eftir því sem er að gerast x
kringum okkur. HvaS þjónar okk-
ar hafast að í öllum áttum.
Eg treysti þér herra ritstjóri
mörgum öðrum betur til aS skilja
alvöruþungann sem innifelur í sér
alla þá útsjón, elju og fram-
kvæmdarsemi, sem útheimtist til
þess, aS framleiöa alla þá peninga,
sem fullnægja alþýðunni og elur
þar að auki menn í öllum embætt-
um landsins. Alvöruþungann sem
gerir bóndann aö bústólpa og bú
hans aö landstólpa.
Eg trevsti þér líka til aö skilja
það, hve óþægileg áhrif þaö hefir
á bændastéttina, aö sjá þessum
dýru peningum sínum allavega illa
variö, og óráövandlega meShöndl-
aö.
MeS þetta fyrir augunum er eg
ekkert hræddur um aS eg fái ekki
rúm í blaöi þínu, fyrir fáeinar
ódeilu línur, þó hugsun mín sé ekki
eins fimlega framsett og hjá þeim
mönnum, sem daglega æfa ritsmíö-
ina.
Eg gleymi því ekki aö eg er Is-
lendingur og er aS rita í íslenzkt
blaS, og aS þær skoðanir sem eg |
læt í ljósi hafa þessvegna mjög
lítil ef nokkur áhrif. En það er svo
margt sem veldur því, aS viS upp-
skerum ekki ætíS ríkulega af hverri
okkar tilraun bændurnir, og erum
þessvegna oft að vinna fyrir gíg.
í seinustu blööunum 2 þ. m.
kemur sú frétt að Sambandsstjóm- j
in okkar hér í Canada, hafi lagt! j
hald á 15 eSa jafnvel 16 miljónir J
mæla hveitis, sem komiS var í
kornhlööurnar austur í Port Arth-
ur og Fort William.
Þessi viöburöur, eftir mínu bezta
minni, endurtekur sig nú í annaS,
eöa jafnvel þriðja sinn: Voru
ekki þannig teknir hafrar í fyrra,
og aftur einhver slatti fyr í haust?
Samt sem áöur er þessi aSferö
álíka viðfeldin og skemtileg, eins-
og þaS að á sléttlygnum sænum
skyldi risa ein voSaleg alda, ryöjast
um úthöfin, renna upp á megin- J
löndin, og rifna ekki fyr en á j
hæstu fjöllunum.
Fréttin ríður yfir IandiS og
brotnar á bændastéttinni, eirísog
hafalda á kletti.
Bændur vita ekki hvaS þeirj
eiga aS hugsa um þetta. Þá snar-j
sundlar eftir reiSarslagiS. Engin
veSrabrygði sjáanleg. Öldungis or-
sakalaus stór viðburSur, og að
öllum líkindum dæmalaus í verald-
arsögunni.
HvaS er annars gert við eigna-
réttinn ? Á hann að hverfa úr
sögunni ? Hverslags stjóm er þetta
sem við höfum, eöa hvaSa ástæður
liggja til grundvallar fyrir slíku
athæfi?
Þessar og þvílíkar spurningar
hljóta aS rísa upp hver á eftir
annari hjá öllum óhlutdrægum
mönnum þegar þeir hugsa um
þetta valdtak stjórnarinnar.
ViS islenzku bændurnir allra
sízt, þekkjum svo lög og ákvarð-
anir þær, sem stjórnin hefir eftir
að fara, að við getum hiklaust og
harðlega áfelt stjórninn. En ein-
hversstaðar í hennar högum ligg-
ur fiskur undir steini, sem óhreink-
ar alt neyzluvatniS.
Þegar þekking manna þrýtur,
þaS sem lög í landi áhrærir, þá j
ramba menn þó oftast réttu leiðina, j
ef þeir gleyma þvi ekki, aS láta
mannkærleika og réttlætislöngun j
visa sér veginn.
Xú geng eg út frá því að til séu
einhverjar ákvaröanir, sem heimili
Sambandsstjórninni þetta óvið-!
feldna, rangláta gjörræði. undir
vissum, fáheyrðum, voveiflegum j
kringumstæðum. En stendur þá j
nokkuS slikt hér á bakvið? Ekki
get eg séð það.
Alrikið brezka stendur að sjálf-
sögðu í þessu voðalega stríSi, og
allir trúir borgarar ríkisins munu
einhuga finna til þess, aS brezki
herinn liði ofmikið fyrir framtíS-
arheill vora til þess, að hann megi
nokkurntíma vanta til hnífs og
skeiöar, því allir vita að það stend- j
ur stöðugt í gildi, aS svangur aldrei
drýgir dáö.
Ekkert er þaö í blöðunum aS
undanfömu er bendi á þvílíka
bráða nauösyn. En þar á móti j
skýrir seinasta Lögberg frá því,
aö brezka stjórnin neiti því aS hafa
orðaS þetta hveiti hjá Sambands-
stjóm okkar.
Hinsvegar er ekki um hungurs-
neyð aS tala í þessu landi.
Mér sýnist því að allár líkur
bendi til þess að Sambandsstjórn-
in hafi tekið þessa rögg á sig, til
þess einsog góöur búmaöur aS
vera rik í búi, þegar brezka stjórn-
in þyrfti seinna í vetur eða vor á
að halda.
En mismunurinn er sá, aS hún
hefir ekki einsog góði búmaður-
inn lagt sjálf hönd á plóginn.
Heldur kom hún einsog kramminn
á hvalfjöru, og tók i leyfisleysi
þann bita, sem annar hafði losaö.
Þetta mál er svo stórfelt, kem-
ur svo víða og illa við, og getur
dregið á eftir sér svo fúlar fylgj-
ur, að það veítir ekki af að skoöa
það frá öllum hliSum.
Bændur mega aldrei missa sjón-
ar á því að stjómina skipa þeir ein-
ir, sem eru upp og ofan skamm-
sýnir, einsog mönnum er svo meö-
gróið.
Hér eru tvær aðalhliSar á að
líta. Annarsvegar hagur og
ástæður hveitibændanna, hinsvegar
hagur og ástæður alríkisirís. Sam-
bandsstjórnin okkar er milliliður.
Hún veit aS alríkisstjórnina muni
vanta hveitið í nálægri framtíð, og
hún veit að þarna er það til. Hún
veit líka aö hún hefir takmarkaö
vald til að taka hveitið með valdi,
og gefa fyrir þaS eftir sínu höfði
sanngjarnt verS. AS öörum kosti
að semja um verö á hveitinu á opn-
um markaSi viS rétta málsaSila.
En sjáanlegt er þaS, aS þaö hlýtur
aö hækka hveitiprísinn til muna,
vegna þess aS margir bændur j
geyma þarna hveiti sitt, sem þeir
ætla ekki að selja fyr en í vor, aö
þeir gera sér von um, og allar lik-
ur benda til að hveitið verði í
hærra verði, en viS það skaSast al-
ríkissjóðurinn, og þaö kann aS
styggja yfirboöarana. Þessvegna
ræður Sambandsstjómin þaö af
aS taka hveitiS meö valdi og gefa
fyrir það eftir eigin höfði, og hugg-
ar sig náttúrlega meS því, aS alt j
komi í sama staö niöur. ÞaS sé J
þýöingarlaust aö selja alríkissjóön-
um dýrt, því aS bændur verði þó
að borga allan stríöskostnaðinn á
endanum.
En með þessari ranglátu aSferð
eru hveitibændurnir látnir borga
tiltölulega meira en allir aSrir
bændur.
PlvaS er tekiö af þeim meS
valdi, sem rækta aörar kornteg-
undir en hveiti og hafra? HvaS
er tekiS af þeim meS valdi, sem
hafa stórar nautgripa og sauöfjár
hjarðir? HvaS er tekið af aldina-
ræktimji? HvaS af sjávarútvegin-
um?
Er þá hveitiræktin svo þýðing-
arlaus fyrir einn og alla, og svo
ódýr og erfiðismunalaus að
heppilegast sé að leggjast á sveif-
ina með hagli ogfrosti til aö ganga
fram ^f þolgæSi bændanna?
Menn kunna aS hugsa sem svo.
ÞaS eru ekki bændumir einir sem
þetta vald er látið bitna á, þaS eru
líka hveitikaupmennirnir. Jú! AS
vísu. Hveitikaupmennirnir hafa
veriS að kaupa hveitiö fyrir álíka
og minna verð að undanförnu,
heldur en þaö sem stjómin gefur
fyrir þaS. Þessvegna eru þeir aS
græða, þótt þeir hefðd getað grætt
meira ef að vald stjórnarinnar
hefði ekki hrifsaS Ieiksoppinn úr
hendi þeirra.
Það sem s^órnarinnar eigin
hagsmunum viS kemur, þá hefir
hún ekki breytt hyggilega. ÞaS
er gimilegt til fróðleiks aö koma
sér í mjúkinn viS gullborSalagSa
yfirmenn sína. En aumingja
sveittu bændurnir, þeir eru þó
undirstaðan, eins lengi og stjórn
hvers lands er til vegna þjóðarinn-
ar, en þjóSin ekki vegna stjómar-
innar.
Og aö síðustu. Muniö það
bændur, að þeir menn sem viö
höfum trúað fyrir Sambands-
stjómar störfum á næstliönum ár-
um, stjómin sem ekki gætir hags-
muna okkar betur en þaS, aö hún
situr aS minsta kosti aðgerðarlaus
hjá, þegar auðfélög búa svo um
hnútana að við fáum ekki nema
80 cent fyrir hveitiö okkar, þó það
sé selt fyrir $1.60 í Norðurálfunni,
stjórnin sem neitar okkur um aS
afnema tollinn af hveitinu okkar
við Bandaríkja línuna, þrátt fyrir
margítrekaöar tilraunir. Stjómin .
sem tekur hveitið okkar meö valdi,
sem við ætluðum að geyma þangaS
til viS fengjum hærra verð fyrir
þaö, og gefur ekki hærra verö en
það sem var á hveitinu þann dag
sem hún tók þaS, og borgar þaS
svo ekki einusinni strax, heldur
unnir okkur þess að borga rentur
af skuldum meðan hún meltir
hvalinn. Já, munið þaö að slíkri
stjórn er mál aS hafna við næstu
kosningar.
Fr. Guðmundsson.
HermiþiDg.
(Liberal klúbbsins xslenzka).
Stjórnin.
S. IV. Melsted — Forsætisráðherra
og ráöherra jámbrauta, búnað-
armála og flutninga.
J. T. Thorson K.C. — Dómsmála-
ráðherra og umboösmaður
stjórnarlanda.
B. J. Brandson M.D. — Ráðherra
opinberra verka og umboðsmaS-
ur sveitamála.
Thorst. E. Thorsteinson bankastj.
—Fjármála ráðherra.
Thordur Johnson—Mentamálaráð-
herra og fylkisritari.
Magnus Paulson—Forseti samein-
aðs þings.
f. J. Swanson—Þingskrifari.
G. Finnbogason—Lögreglustjóri.
Sig. Júl. Jóhannesson M.D.—Leið-
togi stjórnarandstæðinga.
KAUPMANNAHAFNAR
Vér ábyrgj- Ljúffengt og
umst það at endingar gott
vera algjörlega af því það er
hreint, og það búiðtil úr safa-
bezta tóbak í mikluenmildu
heimi. tóbakslaufi.
IUNNTÓBAK
bingmenn stjórnarinnar.
Kjördœmi Þingmaður
Beautiful Plains — Hon. S. W.
Melsted
Brandon City—Hon. J. T. Thorson
Garillon—Finnur Jónsson
Churchill & Nelson — G. Árnason
Cypress—W. G. Johnson
Dauphin—Hon. Thordur Johnson
Dufferin—Sig. Anderson
Emerson—S. Paulson
Gilbert Plains—G. Hjaltalin
Glenwood—Axford
Gladstone—G. Eyford
Hamiota—H. G. Hinricksson
Iberville—W. Eggertson
Morden—G. J. Johnson
Mountain—Hon. M. Paulson
Norfolk—W. Bergman
Portage La .Prairie — Hon. Th.
Thorsteinson
Roblin—R. Siguröson
Rockwood—Fr. Swanson
Russell—J. Davidson
St. Clements—G. Finnbogason
St. George—M. Markússon
St. Rose—Alex. Johnson
The Pas—John J. Vopni
Winnipeg “A”—Hon. B. J. Brand-
son M.D.
Winnipeg “B”—W. A. Albert.
Stjórnarandstœðingar.
Assiniboia—O. S. Guilbault
Birtle—Hallur Magnússon
Deloraine—Próf. J. G. Jóhannsson
Gimli—Sig. Júl. Jóhannesson M.D.
Grand Rapids—A. G. Eggertson
Kildonan & St. Andrews— C. B.
Júlíus
Killarney—B. Finnsson
Lansdowne—J. Jóhannesson
La Verandrye—T. Bjömson
Manitiu—C. J. BorgfjörS
Minnedosa—J. J. Swanson
Morris—J Bergmann
St. Boniface—Thos. Johnson
Swan River—Oliver Olson
Turtle Mountain—H. Thorbergson
Virden—O. Stephensen M.D.
öháðir þingmenn.
Lakeside—Paul Clemens
Arthur—Thorst. Bjömsson B.A.
Elmwood—Amgrímur Johnson.
Hásœtisrœðan
á hermiþingi Liberal klúbbsins
13. desember 1916.
ÞaS fær mér mikillar gleði aö
mæta hinu virðulega þingi þegar
sett er hiS fyrsta hermiþing hins
íslenzka Liberal klúbbs.
Þess er óþarft að minnast aö
stór tíðindi hafa gerst í liinu brezka
ríki síöastliSna mánuöi. Vonir
þær sem vér bárum í brjósti aS
skamt yrði friðarsamninga aS bíöa
í þessu mikla heimsstríði, hafa
ekki ræzt. Og er það oss öllum
mikið umhugsunareíni og von-
brigði að þessi voöa-barátta skuli
halda áfram, meS sama æSi og
óheyrSií manntjóni og eignatapi.
Vér erum allir stoltir af hlut-
töku Stór-Bretlands í þessu mikla
stríSi. Vér gjörum oss fulla grein
fyrir því að sú þjóS tók ekki
þátt í því sökum fýsna aukinna
yfirráða, né af neinum óhreinum
hyötum, lieldur var stríöinu neytt
upp á þjóöina af áleitnum óvini,
sem á engan sinn líka í veraldar-
sögunni aS því, er ágirnrl snertir á
löndum og verzlunar yfirráðum,
né heldur í því að einskisvirða al-
þjóSa rétt eöa samninga.
ÞaS er ekki ætlun mín að fara
mörgum orðum um þetta voða
stríö og ahrif þess á brezka ríkiS
°g á Canada og Manitobafylki.
Vér hörmum þaS aS þetta stríð
skyldi veröa að koma. Vér hörm-
um manndauSann, eignatjóniö og
hinar óútmálanlegu þrautir, sem
það hefir haft í för með sér. En
samtímis gleður það oss að tvent
hefir verið í Ijós leitt með þessu
stríöi. Vér höfum sannfærst uml
þaö að Bretland er §torveIdi í því
að vernda heilagleik samninga og
skuldgindinga; og vér höfum einn-
ig fengið þess fullvissu, oss til
mikillar ánægju og fagnaöar aS
Brezka ríkiö er alt sameinaö. ÞaS
er með talsverðu stolti aö eg finn
til þess hversu sjálfkrafa, undan-
tekningarlaust og með góðum
árangri allar nýlendurnar haf;
fylkt sér undir merki Breta og
sýnt þar með ómótmælanlega holl-
ustu sína, og sannfæringu fyrir
því aö mál þaö er Stór-Bretland
og bandalönd þess berjast fyrir, sé
mál siömenningar og frelsis.
Eg er stoltur af Canada og þeim
mikilsveröa hluta sem hún hefir
tekið sér á herðar í þessu heims-
striði.* Og eg er stoltur af Mani
toba, sem vér eigum heima í.
Þaö er ónauSsynlegt fyrir mig
að svo stöddu aö minnast þess að
Manitoba hefir lagt fram mikinn
skerf til þess að senda og búa her-
liS Canada. Manitoba hefir gert
mikiö, en er reiöubúin til þess að
gera miklu meira.
Eins og eg tók fram áSur, hefir
Canada og Manitoba gert mikið til
þess að veita liS Bretum og banda-
mönnum þeirra; en Canada er til
þess fús að st anda þar aS minsta
kosti jafnfætis hvaða nýlendu iem,
er í Brezka ríkinu. Canada er
reiöubúin að styrkja Breta og'
bandamenn þeirra eftir fremsta
megni.
Canada skildist þaö glögt aS
málefni Stór-Bretlands er málefni
Canada, og er reiöubúin aS berjast
til þrautar þangað til prússneskur
hernaðarandi er úr sögunni, og
þangaS til þaö hefir veriS sýnt og
sannað fyrir öllum heimi að
samningar eru til þess gerðir að
halda þá og aö til er aö minsta
kosti ein þjóð, sem heilög heldur
drengskaparorð og skuldbindingar,
og neyðir aðrar þjóðir til þess aS
gera hiö sama.
Vér treystum þeirri óskeikulu
vissu að Bretland hafi rétt mál að
verja, og vér treystum hinu órask-
anlega sambandi ríkisins, hugrekki
og þreki hermannanna, og í þessu
trausti og meö vorum ákveðna
ásetningi aS berjast þangað til
sigur fæst, erum vér þess sann-
færðir að sigurs getur tæplega orð-
ið langt aS bíða.
ÞaS er vor einlæg von og heit-
asta bæn að friSur komist á sem
fyrst; friður sem nái yfir heim
allan og verði varanlegur og að
ranglæti liins prússneska hervalds
verði brotiö á bak aftur.
Mörg málefni verða borin upp
fyrir yður á þessu þingi. Stjómin
hefir glögt auga fyrir nauðsyn á
bindindi og hófsemi þjóðar vorr-
ar. Hún skilur þá nauösyn sem
á þvi er að breyta tolllögunum.
Stjóm mín hefir tekiS upp vernd-
artollstefnu; þá stefnu að halda því
sem vel hefir reynst og stefnu sem
verður hógleg í endurbótum sín-
um.
ÞaS er tilgangur vor sem
stendur aS foröast miklar breyt-
ingare eða byltingar, til þess að
starfsþrek vort ekki skiftist í p>óli-
tískri baráttu og flokkaríg. MeS
þetta fyrir augum verða ýms
frumvörp borin upp tynr yður af
stjóminni.
Frumvarp verSur upp borið þar
sem ráð er gert fyrir endurskoð-
un núverandi tolllaga, verður sú
endurskoðun til þess að lögin
veröi bæði vemdartollslög og
tekjutollslög.
Stjórn mín sér það glögt aS
lög þarf að semja, er takmarka
sölu áfengra drykkja; verður því
lagafrumvarp fram boriS þess efn-
is aö stjómin hafi alla vínsölu und-
ir sinni hendi, með ákvæðum er
gera ráS fyrir aukningu hélraSs-
banns.
Stjórn mín sér það ennfremur
nauSsynlegt að eftirlit sé haft með
opinberum stofnunum, og verður
komið fram meö frumvarp í sam-
handi við það.
1 þessu fylki, þar sem svo
margs konar þjóSerni eru saman
komin og mismunandi trúarbrögð
og uppruni, er þaS óhjákvæmilegt
að eitthvert ákvæði sé gert þessum
þjóðbrotum viðkomandi, og með
tilliti til þess mun stjórn mín
koma fram meö frumvarp um
tveggja mála skóla.
1 þessu unga landi, er stjórn
mínni þaö ljóst að góðir vegir eru
eitt aSalatriSiS, veröur því frum-
varp fram borið meS ákvæöi um
að fullkomna þaö sem nú er og
endurbæta það.
Stjóm mín mun einnig bera upp
frumvarp um haglábyrgð.
Stjórn mín mun gera sitt ítrasta
til þess að efla notkun náttúruauð-
legðanna í Manitoba og bera fram
frumvarp í þá átt.
Miklum framförum í búnaðar-
málum mun stjómin koma til leiS-
ar á þessu þingi.
í öllum frumvörpunum sem fyr-
ir ySur verða lögð á þessu þingi
veröur það eitt markmiSið sem
vándlega verður gætt, það er spam-
aéur samfara framförum.
Opinberir reikningar fyrir árið
yem leiö verSa lagðir fram fyrir
ySur til yfirvegunar. Sömuleiöis
verður fjárhagsáætlun fyrir yfir-
standandi ár lögS fram;ogmunuð
þér sjá aS hún hefir verið gerS
meS hæfilegu tilliti til spamaöar
og framkvæmda í opinberum verk-
um.
Eg kveð yður nú til þingstarfa
meS þeirri einlægu von að athafnir
yðar megi með aöstoS forsjónar-
innar veröa til hagsmuna og heilla
félags vors, fylkisins, og alls ríkis-
ins, sem vér erum borgarar i.
Frá Islandi.
Verkamanna samband kveður
“SuSdrland” vera í myndun á ls-
landi. í seinni tíð hafa þar risið
upp nokkur blöð, sem stutt hafa
jnál verkamanna; svo sem "Al-
þýðublaSiS”, “Nýja Island”,
“VerkamannablaSið” o. fl. Þau
hafa flest orðiö skammlíf, eins og
venjulegt er þegar um nýjar
hreyfingar er að ræSa, en þau hafa
þó rutt brautina og sAapaS eða
réttara sagt umskapaö hugsunar-
háttinn. Allmörg verkamannafé-
lög hafa þegar myndast heima, og
er nú ákveöið aS þau myndi öll
samband sín á meðal. Má búast
við að með því móti rísi upp öfl-
ugur flokkur í landinu, er 1 tima
geti komið í veg fyrir ýms fjár-
hagsvandræSi og kúgun, sem of
seint hefir verið reynt að reisa
skorSur við í öSrum löndum og
því vaxið þjóöinni yfir höfuð.
Stórmál má það teljast að í
ráði er að stofna sjúkraskýli í
hverju læknishéraSi á öllu landinu
og landspítala í Reykjavik. Heil-
brigSis- og læknamál eru x góðum
höndum þar sem hinn afarötuli
landlæknir GuSmundur Bjömsson
á hlut aö máli, og er hann auk þess
svo lánsamur að hafa sér viö hlið
marga lækna sem sérlega lita sér
aut um þau mál, er sfétt þeirra
varöar og almenningsheill ma
auka.
Pétur Jóns'son frá Gautlöndum
hefir sagt sig úr launanefndinni
og i hans stað hefir tekið við
Halldór Daníelsson yfirdómari.
Likneski Matthíasar Jochums-
sonar, sem afhjúpa átti á áttræðis
afmælisdegi hans, var ókomið til
landsins, beiö úti í Kaupmaxma-
höfn.
Skóli heimilisiðnaSarfélagsins
var settur 1. nóv. í Reykjavik og
voru þar 20 nemendur. Kennar-
inn er frú Halldóra Vigfúsdóttir.
Skólinn stendur yfir í 5 mánuði
og er þar kend alls konar bursta-
gerS, mottugerð, aS skera út í tré
og fl. Siöar á að bæta við bók-
bandi og aðgerS á skófatnaöi.
Séra Bjarni Einarsson í Þykkva-
bæjar prestakalli hefir fengið
lausn frá embætti frá næstu far-
dögum.
LjóSleik mikinn hefir Guð-
mundur Guðmundsson samið, er
hann kallar “GleSilegt sumar”.
Lék Stefania Guðmundsdóttir
kafla úr honum ásamt Óskari syni
sinum norður á Akureyri í sumar
sem leiS. ÁSur hafði hann veriS
leikinn þar á sumardaginn fyrsta.
ÁgóSann af skemtuninni gaf
Stefania i “MinningarsjoS Mar-
grétar Valdimarsdóttur” leikkonu,
sem Akureyringar höfðu stofnaS
leiklist til eflingar þar í bænura.
Hvítárbakkaskólinn hefir svo
mikla aSsókn að húsið nægir ekki
til þess aS rúma nemendur.
Stjórnarskráin nýja sem stað-
fest var í sumar öðlast gildi 19.
janúar 1916.
Nýtt botnvörpuskip hefir félagið
“Defensor” látið smiða á Þýzka-
landi. Skipstjórinn á þvi verður
Jóel Jónsson.
Á SySisfirSi voru sektuö í sum-
ar 4 norsk skip fyrir ólöglega
veiði i landhelgi. Þau voru “BarS-
inn” 1300 kr., “Erling” 1300 kr.,
“Summörungen” 1200 kr. og
“Borðeyri” 1500 kr. SömuleiSis
náöust tvö skip sem brutu í fyrra
og voru sektuð; “Heim” 400 kr.
og “Signal” 800 kr.
Forseti ÞjóSvinafélagsins er
endurkosinn Tryggvi Gunnarsson.
í ritnefnd eru Hannes Þorsteins-
son, Magnús Helgason og Lárus
H. Bjarnason.