Lögberg - 31.08.1916, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 31. AGÚST 1916
i£ögbng
Gefið út hvern Fimtudag af The Col-
umbia Press, Ltd.,*Cor. William Ave. &
Sherbrook Str., Winnipeg, Man.
TALSIMI: CARRY 2156
SIG. JUL. JÓHANNESSON, Editor
|. J. VOPNI, Business Mansmer
Utanáskrift til blaðsins:
TI|E C0LUN|BIA\ PfJESS, Ltd., Box 3172, Winnipeg, IVIar).
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LOCBERC, Box 3172 Winnipeg, M)an.
VERÐ BLAÐSiNS: $2.00 um árið.
„Sparið! sparið! sparið!“
í ávarpi til canadisku þjóðarinnar vikuna sem
leið segir Sir Thomas White fjármálaráðherra í
Ottawa: “Sparið! sparið! sparið; verða að vera
einkunnarorð í Canada frá þessum tíma þangað til
stríðinu er lokið.”
Sparsemi er dygð, hvort sem stríðstímar eru
eða ekki.
En hvað á að segja um það spillvirki þegar ný-
lega var sprengt í loft upp í Ottawa $2,000,000
virði af fé fólksins, án nokkurrar heimildar eða
samþykkis hinnar þjóðkjörnu nefndar, sem um-
sión hafði yfir byggingunum og kosin var úr hópi
fulltrúanna?
“Sparið, sparið, sparið” hefir glumið í fjár-
málaráðherranum á sama tíma sem allir, bæði
liberalar og conservativar viðurkenna að óstjórn-
leg eyðsla og bruðl eigi sér stað af hálfu stjórnar-
innar.
“Sparið, sparið, sparið” þrumar stjómin á
sama tíma sem hún sjálf kastar í burtu $10,000,-
000 til $15,000,000 ónauðsynlega við stjómar-
kostnaðinn.
“Sparið, sparið, sparið” dirfast fjárbruðlunar-
mennimir að kalla á sama tíma sem skattar og
tollar eru margfaldaðir samkvæmt beiðni hinna
auðugu, sem leggja fram fé í kosningasjóðina, en
daglaunamaðurinn örvæntir og sér ekki hvemig
hann fái framfleytt sér og fjölskyldu sinni á heið-
arlegan hátt.
Út frá hinni háu skrauthöll sinni í höfuðstað
landsins, þar sem alls konar munaður og óhóf um-
kringja hann og þar sem hann sjálfur lifir í alls
nægtum og öllum þægindum á fólksins kostnað,
sendir Sir Thomas White þennan gleðiboðskap:
“sparið, sparið, sparið”.
Hann ætti að takast ferð á hendur og heim-
sækja og skoða nokkur verkamanna heimili bæði
þar eystra og hér vestra og tala um spamað og
kostnað á lífsnauðsynjum við daglaunamennina og
mæðumar í landi voru, sem vinna eins og þrælar
mvrkranna á milli til þess að reyna að verjast
skuldum og verða ekki hungurmorða. Og oi t dug-
ar það ekki til.
pungir skattar sliga heimilið. Húsgögnin eru
tölluð og sköttuð á svæsnasta hátt.
Alt sem á rpatborðið er látið er háð hinni misk-
unnarlausu járnhönd tollanna og álaganna.
Verkfærin, sem hin þreytta hönd framleiðand-
ans beitir sér til lífsframdráttar og landinu til
bjargar tvöfaldast að verði fyrir tolla og álögur.
Tuttugu, þrjátíu, fjörutíu og jafnvel fimtíu—
já, stundum sextíu hundruðustu eru lagðir í skött-
um og tollum á heimilið og nauðsynjar þess.
“Sparið, sparið, sparið”, kalla forkólfar vorir
til þjóðarinnar, meðan þeir sjálfir á sama tíma
fylgja nákvæmlega boðorðinu: “Bruðlum, bruðl-
um, bruðlum”. Slík hræsni og ósamkvæmni er að-
eins til athláturs og fyrirlitningar. Dýrtíðin hefir
komist í algleymiing; hún er orðin óbærileg.
Stjórnarálögur og alls konar einkaráttindi í
þágu hinna fáu og auðugu til niðurdreps hinum
mörgu og fátæku framleiðendum verður að hætta.
Skattar til þess að afla sér fjár í því skyni að
kosta réttláta og samvizkusama stjóm eru sjálf-
sagðir; á móti þeim hefir enginn neitt að segja.
Allir aðrir skattar eru svik og rán.
“Sparið, sparið, sparið”, segja þeir. Hvemig
á fólkið að spara undir þeim kringumstæðum sem
nú eru ? hvemig á það að spara með allri þessari
óbærilegu tollabyrði?—og hér eigum við ekki við
herskattana.
Sir Thomas bætir ekki gráu ofan á svart, held-
ur svörtu ofan á svart þegar hann eggjar fólkið
á að “spara, spara, spara”, þar sem einkunnarorð
stjórnarinnar í verki—að minsta kosti margra af
félögum Sir Thamas—er: “bruðlum, bruðlum,
bruðlum!”
(“Tribune”).
Blaðið „Globe“ talar um þing-
hússprenginguna.
“Toronto, 26. ágúst. — Með fyrirsögninni
“þinghússvívirðingin í Ottawa” birtir “Toronto
Globe” þessa ritstjómargrein í dag. “Hefði Borden
stjómarformaður verið viljugur að læra eitthvað
af reynslu fyrri stjómarformanna og nógu mikill
maður til þess að nota þann lærdóm, þá hefði hon-
um aldrei komið til hugar að leggja í hættu nafn
stjórnarinnar, hagsmuni þjóðar sinnar og lands
og sína eigin forustu með því að fá fjármál ríkis-
ins í hendur öðrum eins manni og Robert Rogers,
manni sem annað eins orð hefir á sér og hann.
Hvað sem fram kann að koma við rannsókn—
því fullkomin rannsókn verður að fara fram—þá
er það víst að hver einasti alþýðumaður, hvort
sem hann er liberal eða conservative, lætur það
eins og vind um eyrun þjóta—dettur ekki í hug að
trúa því—sem sagt er að verkamálaráðherrann
haldi fram um sprengingu þinghúsbygginganna.
Engum dettur í hug að trúa því að byggingameist-
aramir hafi gert það án þess að ráðfæra sig um það
við ráðherrann sjálfan.
petta er mál sem ætti að vera borið upp fyrir
forsætisráðherrann beint og opinberlega. Hann
ber á því aðalábyrgðina. pað dugar ekki að fara
eins að og verið hefir. pó ábyrgðarleysi hermála-
ráðherrans hafi verið látið afskiftalítið, þá dugar
ekki að láta verkamálaráðherrann skáka í því
skjólinu.
Fyrir utan alla svívirðinguna í þessum sér-
stöku málum, er hættan langtum víðtækari, hún
er að stofna ábyrgð stjómarfarsins í landinu í
alvarlega hættu og koma hér á stjórnleysi.”
“Free Press”.
Sýnilegur árangur.
Grein sú er birtist í Lögbergi í næstsíðasta
blaði með þessari fyrirsögn var um íslendinga-
dagshaldið hér vestan hafs; þýðingu þess og þjóð-
ernisbaráttu vora.
Síðan sú grein kom út hefir ritstjóri Heimsk.
enn á ný hrækt í andlit móður sinnar og það svo
ógeðslega að slíks munu fá dæmi—ef nokkur.
Vér teljum því rúmi vel varið sem hér er fylt með
kafla úr fyrirlestri eftir hinn þjóðkunna og góð-
kunna rithöfund og fræðimann Jón Jónsson frá
Ráðagerði.
Sá kafli lýsir tilfinningum, störfum og áhrif-
um þeirra íslendinga, sem erlendis bjuggu fyrir
heilli öld, og mætti það verða einhverjum hér hvöt
—eða að minsta kosti vakning—að ryfja upp fyrir
sér hið ómetanlega verk er forvígismenn íslenzks
þjóðemis komu til leiðar með áhuga sínum og eld-
móði.
Sömuleiðis mætti þetta ef til vill verða til þess
að valda þeim kinnroða, sem gerzt hafa föður- og
móðurlaijdssvikarar og setja sig aldrei úr færi
með það að “hrækja í andlit móður sinnar”. Orð
Jóns eru þannig:
“Með rómantísku stefnunni beindist athygli
þjóðanna aftur í tímann. að fortíðinni og sögunni,
og þessi mök við fortíðina urðu alstaðar undirrót
að nýrri þjóemisbaráttu, af því þau kveiktu al-
staðar nýja og sterka tilfinningu í hjörtunum, —
þjóðemistilfinninguna. pað var hreyfiaflið, sem
knúði til nýrrar og ötullar framsóknar. petta er
og verður aðal afreksverk rómantísku stefnunnar.
En það er líka nóg til að halda uppi minningu
hennar um aldur og æfi. pað er vel skiljanlegt, að
þessi stefna yrði einmitt sérstaklega þýðingar-
mikil fyrir þær þjóðir, sem áttu fagra og glæsi-
lega fortíð, eins og t. d. íslendingar. Hvar sem
þeir rendu augunum á fornöld sína, fundu þeir
nýjar hvatir til framsóknar, og því fleiri og sterk-
ari, sem þeir skimuðu lengra aftur í tímann.
Samanburðurinn á því sem er og því sem var verð-
ur óhjákvæmilegur hverjum hugsandi manni, og
jafn óhjákvæmilega hlýtur þessi samanburður að
knýja til framsóknar, þar sem ekki er út af dauð-
ur allur þróttur og áhugi. Annars vegar blasir við
þjóðlíf Sögualdarinnar í allri sinni fjölbreyttu
dýrð, syo fjörugt og þróttmákið, svo viðburðaríkt
og tilkomumikið, — í einu orði: framkvæmdalíf
frjálsborinna kynslóða; en hins vegar blasir við
nútíðin, þar sem íslendingar voru orðnir að undir-
tylluþjóð erlendra þegna, þjóðfrelsið löngu glatað
og þjóðarréttindin tvístruð út í veður og vind. Og
við þennan samanburð rennur ósjálfrátt aftur og
aftur ein glæsileg endurminning, sem lýsir og lað-
ar með töfrandi bjarma og að lokum gagntekur
hug og hjörtu allrar þjóðarinnar, — það er alþingi
fslendinga. petta er það ytra tákn fomrar frægð-
ar og farsældargengis, sem allar framtíðaróskir og
framtíðarvonir þjóðarinnar að lokum snúast um.
Endurreisn alþingis verður fyrsta takmarkið á
framsóknarbrautinni, sú lýsandi hugsjón, sem vak-
ir fyrir þjóðinni. Og það er nærri því eins og þessi
hugsjón og sú endurfædda þjóðernistilfinning,
sem henni er samfara, veki upp heilan herskara af
ötulum og áhrifamiklum framsóknarmönnum, —
eða máske það sé öfugt. pað er oft erfitt að skera
úr, hvort það er hugsjónin, sem vekur kynslóðina,
eða kynslóðin, sem vekur hugsjónina. En hvað
sem því líður, þá er hitt víst, að um og eftir 1830
rísa upp hver á fætur öðrum ötulir og ótrauðir
ættjarðarvinir, sem grípa við þessari hugsjón og
berjast fyrir henni, og yfir höfuð að tala fyrir
endurreisn þjóðarinnar í öllum greinum.
Einna fyrstur, og um leið einna fremstur af
þessum mönnum var Baldvin Einarsson (1801 til
1833). Hann var gáfumaður og tápmikill og hafði
brennandi áhuga á framfaramálum ættjarðarinn-
ar, enda var hans stutta en dáðríka æfistarf ein-
göngu helgað hennar þjónustu. Hann sigldi til
háskólans haustið 1826 og gerðist þá þegar for-
ingi íslenzkra námsmanna í Kaupmannahöfn og
gekst fyrir því, að þeir fóru að halda með sér fundi
til að ræða helztu áhugamál þjóðarinnar og leita
henni viðreisnar i ýmsum greinum. pessir fundir
voru kallaðir “alþing”, og sýnir það eitt með öðru
hver sú hugmynd var, sem þessir ungu áhuga-
menn og ættjarðarvinir tóku sér til fyrirmyndar
og leiðarstjömu. pessi fundarhöld urðu til þess
að kveikja þjóðernistilfinninguna í brjósti margra,
sem ekki voru áður snortnir af henni, og festa
hana í brjóstum hinna. pað var Baldvin Einars-
son, sem mestan og beztan þáttinn átti í að tendra
þann þjóðræknisneista, sem síðan gróf um sig ár
frá ári og varð að björtu báli áður langt leið, sem
lýsti þjóðinni fram á ‘veg og inn á nýjar brautir.
En Baldvin var of framgjam og áhugamikill til að
láta hér staðar numið og takmarka starf sitt við
umræðufundina eina. Hann þráði víðara starf-
svið, þar sem kraftar hans fengu notið sín til fulls.
pess vegna réðst hann þegar á námsárum sínum
við háskólann á að gefa út tímarit til að birta skoð-
anir sínar fyrir almenningi á íslandi og knýja
þjóðina til framsóknar. Hann nefndi þetta tíma-
rit sitt “Ármann á alþingi”, og sýnir það nafn enn
á ný, hvert hugur hans stefndi, enda taldi hann
endurreisn alþingis á pingvelli eitt af aðalskilyrð-
unum fyrir velferð þjóðarinnar Hann hélt þessu
tímariti út í fjögur ár samfleytt (1829—32) og
ritaði það að mestu einn, þótt annar væri að nafn-
inu til meðútgefandi hans. petta, að ungur félít-
ill íslendingur ræðst í það einn síns liðs á náms-
árum sínum í Kaupmannahöfn að gefa út tímarit
til að birta skoðanir sínar fyrir löndum sínum á
íslandi, það bendir ekki einungis á framúrskar-
andi táp og brennandi áhuga, heldur jafnvel á hitt,
að þessi maður þykist hafa eitthvað það á hjarta,
sem þjóðinni sé gagn að og nauðsyn að vita. Og
Baldvin hafði sannarlega margt og mikið á hjarta,
sem almenningur hafði gott af að kynnast. pað
var fyrst og fremst fagnaðarboðskapur þjóðrækn-
innar og ættjarðarástarinnar, sem hann brýndi
fyrir mönnum í riti sínu. Og hann klæddi þennan
boðskap sinn í svo einkennilegan búning, að menn
hlutu að veita honum eftirtekt. Hann lætur einn
af heillavættum landsins, Ármann úr Ármanns-
felli, stíga fram og flytja af lögbergi vekjandi og
örfandi ræður um landsins gagn og nauðsynjar.
Samanburðurinn á nútíðinni og fortíðinni gefur
höfundinum tilefni til að halda þrumandi og
kjarnyrta áminningarræðu yfir amlóðaskap, tóm-
læti og hirðuleysi kynslóðarinnar. pað er sjálfur
þjóðarandinn, sem brýnir raustina á Lögbergi,
þessum fornhelga stað, og talar þung og alvöru-
þrungin viðvörunar— og áminningarorð til lýðsins.
pað er spámannsins þrumandi sannleiksraust
“‘hrópandans rödd í eyðimörkinni”, eins og Bald-
vin sjálfur kemst að orði á einum stað í bréfum
sínum, sem kveður við úr hamrastöllunum og
bergmálar um alt landið, og þess gjallandi rödd
boðar í sannleika nýja öld í lífi þjóðarinnar, nýja
framsóknar- og frelsisöld. pess vegna er það, að
þótt þjóðin fengi aðeins skamma stund að njóta
Baldvins Einarssonar, — hann dó af brunaslysi
9. febr. 1833 —, þá er háns stutta æfistarf svo
dáðríkt og þýðingarmikið, að það tryggir honum
um aldur og æfi sæti meðal frumherja þjóðarinn-
ar. Hann var sárt tregaður af öllum, sem höfðu
nokkur kynni af honum, og svo fagrar og glæsi-
legar vonir höfðu menn gert sér um æfistarf þessa
manns, að maður eins og Bjami Thorarensen, sem
annars var ekki vanur að bera mikið lof á menn,
kallar hann í einu af bréfum sínum “gersemi
landsins”.
pað var óefað áhrifum Baldvins Einarssonar
mikið að þakka, að óðar en hans misti við, komu
nýir menn í skarðið, sem tóku upp starf hans og
héldu því áfram,. Ekki svo að skilja að þessir
menn hefðu ekki hvor í sínu lagi nægilegan áhuga
eða táp til að hefjast handa af sjálfs dáðum. pað
er að minsta kosti áreiðanlegt um einn þeirra, að
hann stóð ekki Baldvin sjálfum á baki hvað það
snerti. En hitt er víst, að Baldvin eins og ryður
brautina fyrir þeim og ýtir undir þá að halda í
sömu stefnu. En það voru líka önnur fleiri utan
að komandi áhrif, sem ýttu undir ungu kynslóðina
um þær mundir og knúðu til framsóknar. pað
voru frelsisöldurnar sem risu undir júlíbylting-
unni á Frakklandi 1830 og bárust um alla Norður-
álfu örfandi og æsandi petta hvorttveggja lagð-
ist á eitt til að ýta undir helztu mennina meðal
fslendinga í Kaupmannahöfn að fylkja sér undir
viðreisnar- og framsóknarstefnuna. peir mynd-
uðu nýtt félag með sér og réðust í að gefa út tíma-
rit, sem þeir nefndu “Fjölnir”. Fjölnismennimir
rekja spor Baldvins Einarssonar en dýpka það
um leið. pjóðræknisstefnan verður enn þá ákveðn-
ari hjá þeim. Upphafsatriðin og um leið aðalat-
riðin í lögum þeirra eru þessi: 1: íslendingar
viljum vér allir vera. — 2. Vér viljum vernda mál
vort og þjóðerni. — 3. Vér viljum hafa alþing á
pingvelli. pessi þrefalda yfirlýsing eða skuld-
binding, eða hvað menn vilja kalla það, sýnir
greinilega anda og stefnu ritsins. útgefendur
voru 4: Konráð Gíslason, Brynjólfur Pétursson,
Tómas Sæmundsson og Jónas Hallgrímsson. Hér
skal nú aðeins farið nokkrum orðum um tvo hina
síðastnefndu, ekki af því, að hinir eigi ekki skilið
að þeirra sé getið, heldur af því, að þessir tveir
marka einna ákveðnast stefnu ritsins: Tómas
með sínum áhrifamiklu og berorðu hugleiðingum
um ástandið á fslandi, og Jónas með sínum fögru
og vekjandi ljóðum.
Tómas Sæmundsson (1897—1841) var lífið og
sálin í þessu fyrirtæki. Hann var óróinn og áhug-
inn í hópi þeirra Fjölnismanna, — hreyfiaflið, sem
knúði framsóknarfleyið áfram. í ritgerðum sín-
um í “Fjölni” ávítar hann harðlega deyfð og doða
landsmanna og gengur berserksgang á móti þjóð-
arlöstunum, og hann kemur víða við. Hann ritar
um atvinnumál, verzlunarmál, stjómmál og bók-
mentir, og eirir engu, sem ekki stefnir í framsókn-
aráttina. Hann ritar af svo miklu fjöri og hita,
að menn hljóta að veita honum áheym, en um leið
kemur hann óspart við kaun þjóðarinnar og fyrir
því urðu ritgerðir hans lítt vinsælar hjá sumum
mönnum. Áhugi hans er svo brennandi, að honum
finst, sem ekkert þoki áfram. Hann er svo stór-
stígur og stórhuga, að félagar hans fá naumast
fylgt honum, eftir og hann er stöðugt að ýta undir
þá með áminningar- og ávítunarbréfum heiman af
íslandi, og að lokum slítur hann félagsskapinn, af
því hann þykist kenna aðgerðarleysis þeirra eins
og fjötra á sínum eigin brennandi áhuga og fram-
kvæmdaþrá. pað er eitt til marks um áhuga og
fjör Tómasar, að hann brauzt félítill í að ferðast
um helztu lönd Norðurálfunnar, til að kynna sér
siðu og háttu erlendra þjóða, ef ske mætti að hann
græddi eitthvað á því ferðalagi til gagns og nyt-
semdar fyrir ættjörðina. Og hvað sem hann sér
fagurt og nytsamt á þessu ferðalega, þá minnir
það hann á ættjörðina og tilgang fararinnar. Hug-
urinn reikar stöðugt heima á íslandi. pað er eng-
inn vafi á því, að Tómasi hefir græðst margt og
mikið nýtt og þarft á þessu ferðalagi, jafn skarp-
ur maður og athugull eins og hann var. En hon-
um græddist líka því miður annað í ferðinni, sem
varð landinu til hins mesta meins. pað var sá
sjúkdómur, — brjóstveikin, — sem dró hann til
dauða áður hann fengi unnið nema lítið eitt af því,
sem hann hafði ætlað sér. pessi brjóstveiki gerði
fyrst vart við sig hjá honum þegar hann á heim-
leiðinni var kominn til Parísarborgar, og kendi
hann það sjálfur mest illum aðbúnaði og peninga-
þröng. Hann andaðist 17. maí 1841. Við and-
látsfregn hans kvað Jónas í hinu fagra og nafn-
kunna kvæði sínu á þessa leið:
THE DOMINION BANk
STOFNSETTUIt 1871
Sparisjóðsdeild,
Vextir borgatSir e8a þeim bætt við innstæður frá $1.00 eSa meira.
tvisvar á ári—30. Júní og 31. Desember. 334
Notre Dame Branch—W. M. HAMU/rON, Manager.
Selkirk Branch—M. S. BURGKR, Manager.
Bankastörf öll fljótt og samvizkusamlega af hendi leyst. Dg
áherzla lög'ð á að gera skiftavinum sem þægiiegust viðskiftin.
xxVÍ vill drottinn dýrðarríkur
duftinu varpi jafnskjótt slíkur
andi hennar mesta manns?
Hví vill drottinn þola það?
svifta svo og reyna,
svifta það einmitt þessum eina,
er svo margra stóð í stað?
Framh.
Samkomulagið við Breta
~1~'
Kaupmanna skuldbindingin við
Breta.
Skuldbinding sú er Bretastjórn
hefir krafist að útflytjendur á Is-
landi skrifuöu undir er á þessa leiS :
Eg undirritaSur, fyrir hönd o.s.
frv. ábyrgist hér meS statt og stöö-
ugt aS allur fiskur og fiskiafurðir,
sem aflast á skip er nefnt firma á
eða hefir umráð yfir, verði sett á
land og selt á Islandi, og að ekkert
af aflanum verSi sent rakleiSis eSa
óbeint til lands sem á í ófriði viS
Bretland hið mikla né til Noregs,
Svíþjóöar, Danmerkur eSa Hol-
lands.
RæöismaSur Breta í Reykjavík
sJkal ætiö hafa greiðan aðgang að
öllum bókum og skjölum sem koma
skipunum við og afla þeirra eða af-
urSum sem úr aflanum eru geröar
og eg skuldbind firmaö til að greiða
brezkum stjórnarvöldum fyrir
milligöngu ofannefnds ræðismanns,
eSa á annan þann hátt er þau
ákveða, tíu (10) krónur fyrir hvert
kílógram af fiski eSa fiskiafuröum
sem fargaS kann aS verSa gagn-
stætt þessari skuldbindingu.
Fjöldi manna hefir þegar undir-
skrifaö þessa skuldbindingu, en aft-
ur á móti eru sumir landsmana
harðsnúnir gegn þessu, segja að
kaupmenn og stjómin hafi látiö
kúgast óg sé þetta með öllu ósann-
gjarnt og ósamboöiö hinu forna
sjálfstæði Islendingá.
II.
28. júlí gaf ráðherra út “'Reglu-
gerð* um viSauka við reglugerS 30.
júní 1916 um ráöstafanir til að
írj^ggja verzlun landsins”, og er hun
svohljóöandi:
1. gr. BannaS er að Hlaöa á skip
á islenzkri höfn fisk og fiskafuröir,
þar á meSal síld, síldarmjöl og sild-
arlýsi, ull, gærur og saltaö kjöt, án
þess að varan hafi veriS boðin til
kaups umboðsmanni Breta hér á
landi, nema hann hafi neitaS aS
kaupa eða liðnir séu meira en 14
dagar frá framboðinu, án þess að
hann hafi svaraö. Hver sá, sem
hlaða lætur ofannefndar vörar, svo
og skipstjóri, er viS þeim tekur, án
fullnægju framannefndra skilyrða,
skal sekur um 200—10,000 kr. til
landssjóSs. Skip og farmur er að
veöi fyrir sektunum.
2. gr. Bannaö skal aS afgreiöa
skip frá íslenzkri höfn, nema lög-
reglustjóra eða umboðsmanni hans
hafi verið sýnd skilríki fyrir því,
4Ö skilyrðum, er í 1. gr. getur, um
framboS til umboösmanns Breta
þafi veriö fullnægt.
3. gr. ÁkvæSi 1. og 2. gr. gilda
aS eins, ef vörur þær, er 1. gr. get-
ur, eiga aS fara til annara landa en
Stór-Bretlands, bandamanna þess.
Spánar, Ameríku eða til Danmerk-
ur til heimaneyzlu aö því leyti, sem
útflutningur héðan í því skyni kann
að geta átt sér stað, og eftir regl-
um, sem þar um verða settar.
4. Skip, sem nú liggur á islenzkri
höfn og biður hleöslu eða er byrjaS
að hlaöa nefndum vörum og eigi
eiga aS fara til Stór-Bretlands,
bandamanna þess, Spánar, Ameriku
eða Danmerkur undir skilyrði þvi,
er í 3. gr. getur, má eigi heldur af-
greiða án fullnægju áðurgreinds
skilyrðis um framboð til umboðs-
manns'Breta, en í þess'u tilfelli verS-
ur svar veitt innan 24. klst. frá mót-
töku framboös.
5. gr. MeS mál út af brotum gegn
reglugerS þessari skal fara sem al-
menn lögreglumál.
6. gr. Reglugerð þessi öölast þeg-
ar gildi.
Tilefniö til þessarar nýju reglu-
gerSar er það, aö konsúll Breta hér
tilkynti landsstjórninni, aS Breta-
stjórn teldi “anda samkomulagsins
hafa verið brotinn” af okkar hálfu,
og því væri nú synjað um allan út-
flutning hingað frá Bretlandi, þar
til samkomulagsskilyröunum yrði
fullnægt, eftir iþeim skilningi, sem
Bretar lögðu í þau, og voru sam-
kvæmt þessu stöðvuS þau skip, sem
voru á förum hingað meS enskar
vörur, svo sem kol, tunnur o.fl., þar
á meðal leiguskip landstjórnarinn-
ar. Við ]>etta hefir svo setið þar
til i dag. Þá barst stjórnarráðinu
fregn frá brezku stjórninni um þaö,
aö upphafiö sé bann það, er lagt
hafi verið á útgáfu flutningsleyfa
til Islands frá Bretlandi, og
aö herstjórnar-verzlunarráðaneytinu
ÓWar Trade Department) hafi
verið tilkynt, aS engar trygging-
ar (guarentees) verði framvegis
heimtaðar að því er snertir vörur
frá Bretlandi til íslands.
III.
1. gr. Bannaö er að flytja út frá
íslandi hverskonar farm eöa farm-
hluta, í öðrum skipum en þeim, er
í ferS sinni til ákvöröunarstaðarins
koma viS í brezkri höfn. Þetta
gildir þó eigi um skip, er héðan fara
beint til Ameríku meö farm eða
farmhluta, ef stjórnarráS íslands
veitir samþykki sitt til þess.
2. gr. ÁSur en skipa megi farmi
þeim eða farmhluta, er í 1. gr. segir,
út í skip héðan til útlanda, skal skip-
stjóri undirrita og afhenda lög-
reglustjóra eða umboðsrranni hans
ksuldbindingu um viSkomú í brezkri
höfn, sva sem i 1. gr. aS ofan er
fyrir mælt, og má ekki afgreiSa
skip af islenzkri höfn, nema skip-
stjóri hafi áður gefið siíka skuld-
bindingu.
3. gr. BæSi sá, er lætur flytja,
án þess að ákvæðum 2. gr. sé full-
nægt, og skipstjóri, skal sekur tal-
inn viS ákvæði 2. gr.
4. gr. Sá, er byrjar aS skipa út,
án þess að slik skuldbinding sé gtef-
in, sem í 2. gr. segir, skal sæta sekt-
um frá 200—10,000 krónum, og
telst bæSi sá, er út lætur skipa, og
skipstjóri sekur um þetta brot.
Ef skip fer héðan með farm eSa
farmhluta, án þess að skipstjóri hafi
gefiS fyrirskipaða skuldbindingu,
skal bæði sá, er út hefir IátiS flytja,
og skipstjóri sæta sektum, hvor i
sínu lagi frá io.Ooo—50,000 krón-
um. ,
Skipstjóri, sem án alment óvið-
ráðanlegra atvika br>'tur skuld-
bindingu sina, skal sæta sektum frá
10,000—1000,000 krónum, og telst
lika sá, er út Iætur skipa, sekur um
þetta brot.
Þá er ákveða skal sektir, skal
taka hliðsjón til verðmætis' þess,
sem flytja skal eöa flutt er í skipi.
Skip og farmur er aS veöi fyrir
sektunum.
MeS mál út af brotum gegn
reglugerð þessari skal fara sem al-
menn Iögreglumál.
Aður en dómari úrskurði sektir,
án þess aS mál fari undir dóm, skal
málið boriö undir stjóraarráSið.
—Lögrétta.
Saltvíknr-kolin.
GuSm. E. GuSmundsson, sem er
fyrir kolanámuverkinu í Stálvik,
kom nýlega hingað til bæjarins og
hefir í “Morgunbl.” lýst starfinu
þar vestra nú á þessa leið: “Við
fórum með Gullfossi í maí til
PatreksfjarSar. Þar var verka-
fólki skipaö í land. ViS vorum 15
alls, auk matreiðslukvenna tveggja.
Þáöan var haldiS 10 tíma ferö land-
veg út að Rauðasandi undir Stál-
fjalli. Eftir 10 daga höfSum viS
komið upp íveruihúsi. Frá húsinu
eru ca. 600 metrar að námunni.
Húsið er 14x12 og 4 álnir til lofts.
Við vinnum í 2 flokkum — 8 tima
vinna — annar frá kl. 6—2 og hinn
frá kl. 2—10 e.h. Þegar eg fór um
daginn höföum viS náð ca. 60 tonn-
um af kolum. Við höfum smíSað
við kolin og hafa þau reynst vel.
NORTHERN CROWN BANK
Höfuðstóll löggiltur $6,000,000
Varasjóðu. . . .
Forinaður -------
Vara-formaður -
«lr D. €. CAMERON.
Höfuðstóll greiddur $1,431,200
.... $715,600
- Slr D. H. McMUjIjAN. K.O.M.li
- - - Capt. WM. ROBINSON
K.C.M.G., .J. H. ASHDOWN.
E. F. HUTCHINGS, A. McTAVISH CAMPBEUL, JOHN STOVEl.
AHsknnar bankntörf afgreidd. Vér byrjum reikninga við einstaklinga eða
félög og sanngjarnir skilmálar veittir. Avfsanir seldar til Kvaða staðar scm er
á Islandi. Sértakur gaumur gefinn sparisjóðsinnlögum, sem byrja má með
einum dollar. Rentur lagðar við á hverjum sex mánuðum.
T. G. THOR3TGIN9SON, Ráðsmaður
Cor. William Ave. og SherbrookelSt., - Winnipeg, Man.