Lögberg - 06.09.1917, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 6. SEPTEMBER 1917
Eöíiberg
Gefið út hvern Fimtudag af The Col-
umbia Pre*s, Ltd.,Cor. William Ave. &
Sherbrook Str., Winnipeg, Man.
TALSIMI: CARRY 2156
SIG. JUL. JÓHANNESSON, Editor
J. J. VOPNl, Business Manager
Utanáskrift til blaðsins:
THE COLUMBIIt PRE5S, Ltd., Box 3172, Winnipeg, IYlar|.
Utanáskrift ritstjórans:
' EOITOR LOCBERC, Box 3172 Winnipsg, Fi|an.
VERÐ BLAÐSINS: *2.00 um áriS.
„Tribune“ í gapastokknum.
. .Bréf birtist í blaðinu “Tribune á laugar-
daginn, sem flytpr einmitt þá hugsun sem er þeim
flestum sameiginleg er lesið hafa það blað að und-
anförnu og fylgst með kenningum þess.
Eins og kunnugt er hefir “Tribune verið álitið
fólksins blað þangað til nýlega. pað hefir sérstak-
lega barist fyrir einu máli án afláts — það er bein
löggjöf. “Tribune” hefir sagt það hvað eftir ann-
að að fólkið ætti æfinlega að vera æðsti dómari
allra mála, og því meira sem málið væri virði, því
sjálfsagðara væri að fólkið dæmdi um það með
óhindraðri atkvæðagreiðslu.
Blaðið hefir ávítað Borden og aðra afturhalds-
menn fyrir það að fallast ekki á þessa stefnu og
farið um þá mörgum hörðum orðum og maklegum
En svo kom annað hljóð í strokkinn. Blaðið
snerist alt í einu á móti sinni 25 ára stefnu og
hóar nú hærra en nokkurt annað blað um það að
fólkinu sé ekki trúandi fyrir að dæma um mál þau
sem uppi séu til úrskurðar ef þau séu verulega
mikils virði.
pessi kenning blaðsins finst mörgum koma
eins og fjandinn úr sauðarleggnum og ekki síður
hitt að Borden sem “Tribune” hefir einnig rétti-
lega dæmt með öllu óhæfan leiðtoga eða þjóðfull-
trúa, er nú orðin sá maður hjá þessu sama blaði,
sem óhætt er að treysta fyrir stjórnartaumunum
þegar allra mest ríður á. Og traustið sem hann
hefir þannig áunnið sér hjá þessu blaði alþýðunn-
arí!!!) er af því sprottið að hann neitar fólkinu
um atkvæðisúrskurð og vill fá að vera lengur við
völd án kosninga.
Mörg blöð er vér þekkjum hafa brugðist þjóð
sinni, en ef til vill aldrei neitt eins átakanlega og
blaðið “Tribune.” pað var blaðið sem menn
treystu; það var krosstréð, en því miður hefir það
reynst fúið og óábyggilegt.
Maður hér í bænum hefir sent “Tribune” bréf
um þetta efni ög birtist það hér í íslenzkri þýðingu
“Ritstjóri “Tribunes”; kæri herra.
pegar eg las ritstjórnargreinina í blaði þínu
28. ágúst, þar sem þér hefjið Róbert Borden til
skýjanna, komist þér þannig að orði: ‘Stefna
Bordens, ef hann heldur henni fram, gerir hann að
viðurkendum vini þjóðar sinnar á þeim tíma þegar
hollusta var þörf af þeim manni er við stjórnvöl-
inn stóð’ og enn fremur segið þér: ‘Fyrir vort
leyti höfum vör álitið hann sem þann mann, er
sannarleg þjóðfulltrúa stjórn gæti skipað sér um-
hverfis.”
pér segið fleira af sama tagi, en þetta nægir
bæði fyrir mig og marga aðra sem eins og eg hafa
lesið blað yðar og ritstjórnargreinar þess um hr.
Robert Borden siðan hann tók við völdum fyrir
sjö árum.
Er ekki þetta sá sami hr. Róbert Borden, sem
tók inn í ráðaneyti sitt Robert Rogers, eftir að
hann vissi um svívirðingar hans í stjómmálum í
Manitoba; tók hann til þess að verða verkamála
ráðherra fyir hönd ríkisins og kosningaráðherra
fyrir hönd flokksins?
Er ekki þetta sá sami Borden, sem hélt þess-
um sama Rogers í stjóminni, sem sérstökum upp-
áhaldsráðherra og trúnaðarmanni sínum og gerði
hann að forsætisráðherra þegar hann sjálfur var
f jarverandi?
Er ekki þetta sá sami Borden, sem nefndi
tvo dómara austur í Canada að eins til þess að
lesa framburðinn í máli því, þar sem Robert Rogers
hafði réttilega verið fundinn sekur um erkisvívirð-
ingar í stjórnmálum í Manitoba — fundinn sekur
um ósæmilegt framferði sem ráðherra, af Galt
dómara ?
Er ekki þetta sá sami Borden, sem útnefndi
þá tvo Austur Canada dómara til þess að lesa
vitnisburðina og dæmdu það að ekki Rogers held-
ur Galt dómari og hinn konunglegi dómstóll væru
sökudólgarnir?
Er ekki þetta sá sami Borden, sem svo hefir
stjórnað málum landsins og þjóðarinnar í síðast-
liðinn þrjú ár að hver svívirðingin hefir rekið
aðra ? Er það ekki sá sami Borden, sem látið hefir
viðgangast þjófnað og svik þegar keypt var hey
og annað fóður handa hermanna hestum? Er
þetta ekki sá sami Borden, sem leið það að stálið
væri og svikið í stórum stíl, þegar keyptir voru
hestar, fatnaður, skór og stígvél, sjónaukar, vist-
ir af öllum tegundum, skotvopn og verjur handa
hermönnunum ?
Er þetta ekki sá sami Borden, sem lét það við-
gangast auk svikanna við vora eigin hermenn að
í sambandi við þetta væri beinlínis stolið mörgum
miljónum dala?
Er þetta ekki sá sami Borden, sem skipaði
nefd til málamyndarannsókna þegar hann var
kærður um alla þessa óhæfu bæði af yður og öðr-
um mönnum í hinum óháðu blöðum landsins, og
fulltrúum þjóðarinnar á þingi — já, var það ekki
hann sem þá skipaði nefnd, er flæktist um landið
frá einum stað til annars, hugsaði sig um í marga
mánuði og komst að þeirri niðurstöðu að ekkert
væri athugavert, eða í mesta lagi bæri að veita
þjófum og svikurum væga áminningu fyrir van-
rækslu ?
Og er ekki þetta sá sami Borden, sem lét það
viðgangast að þessi sama nefnd legði fram ófor-
svaranlega háan reikning fyrir það að leika þenna
skrípaleik ?
Er ekki þetta sá sami Borden, sem undir sinni
stjórn hefir látið útnefna heilar sveitir — hundruð
manna — af herforingjum til þess að stjórna
canadiska hemum, sem vitanlega höfðu hvorki
hæfileika né þekkingu til þeiss starfs, heldur fengu
stöðuna fyrir flokksfylgi einungis; og sumir þess-
ara manna jafnvel gjörsnauðir af mannkostum
auk hæfileika skorts og vernduðu sjálfa sig fyrir
kröfum frá heiðvirðum lánardrotnum undir flaggi
þ.jóðarinnar og þannig saurguðu bæði það og her-
klæði canadiska liðsins?
Var það ekki Borden st.jómin, sem ófáanleg
var til annars en að láta Rossbyssumar í hendur
hermanna’ vorra í meira en ár eftir að þ^ð hafði
verið sannað að þær voru óhæfar til vopns og stór-
hættulegar fyrir menn vora ?
Er þetta ekki sá sami Borden, sem þann dag
í dag — einmitt á meðan þér eruð að hefja hann
til skýjanna með óverðugu lofi — beitir hnefarétti
á fulltrúa þingi þjóðarinnar og bannar þar and-
stæðingum sínum að tala máli fólksins að eins í
því skyni að þræla í gegnum þingið tillögu um það
að kaupa hlutabréf, sem eigendur kalla $60,000,000
virði, en nefnd frá stjóminni sem skipuð var kunn-
ugustu og sanngjörnustu mönnum hefir rannsakað
og lýst yfir að væru einskis virði?
Og viljið þér bera á móti því að þetta sé ein-
ungis gert til þess að fylla vasa einstakra fjár-
glæframanna með fé almennings, sem með svívirði-
legustu prettum og bruðlun hafa komið þjóðþrifa
fyrirtækjum vorum í stór hættu bæði stjómarfars-
lega og fjárhagslega?
Um þetta alt hefi eg fræðst með því að lesa
fréttimar og ritstjóraargreinamar í “Tribune” —
yðar eigin blaði. Eg trúi því að þetta sé alt satt
og trúi því að þér hafið haft sömu skoðun þegar
þér birtuð þetta.
En hvernig í ósköpunum getið þér þá mælt
með þessum sama manni? Og hvemig í dauðan-
um getið þér vænst þess að canadiska þjóðin
treysti nokkurri stjórn þar sem hann er leiðtogi
eða jafnvel meðlimur?
Svona kemur þetta mér fyrir sjónir og mörg-
um öðrum lesendum blaðs yðar, sem í mörg ár
hafa dáðst að hugrekki yðar og sjálfstæði í fólks-
ins þarfir.”
Yðar einlægur
Martin McKittrick,
551 Beresford Ave.
petta bréf er orð í tíma talað; það er einmitt
hugsun flestra lesenda “Tribune” nú sem stendur
Ritstjórinn myndaðist við að svara bréfinu,
en það var vandræða svar þótt það væri nógu langt
Aðalefni þess var það að enginn afsökun væri færð
fram fyrir glæpræðum Bordens, en ef hann gæti
safnað utan um sig mönnum til þess að koma í veg
fyrir að fólkið fengi að láta vilja sinn í ljósi þá sé
“Tribune” ánægt með hann, sem <5tjórnarformann.
pama kom frelsispostulinn og þjóðarfulltrú-
inn til dyranna eins og hann er klæddur.
Það sem mest á ríður.
“Lögberg hefir síðastliðin tvö ár flutt stöðugt
upplýsingar um heilbrigði. Hefir þar verið reynt
að skýra það helzta sem að gangi mætti koma
bæði til þess að forðast sjúkdóma og slys og eins
til þess að styrkja heilsuna þegar hún hefir veikl-
ast af einhverjum ástæðum eða slys hafa borið
að höndum.
Reynt hefir verið að setja þetta fram fyrir
fólk svo alþýðlega og skiljanlega að það gæti
komið sem flestum að fullum notum.
Vér væntum þess að allir skilji og viðurkenni
hversu mikið er í húfi þegar um heilsuna er að
ræða. Enginn auðæfi; enginn staða; enginn lífs-
þægindi; enginn glæsileg framtíð, geta jafnast á
við góða heilsu eða komið í stað hennar.
pví er ekki að leyna að mikið af heilsuleysi
því sem fólk þjáist af er ýmist sökum vanþekk-
ingar eða skeytingarleysis.
Vér erum þess fullvissir að ef allir lesendur
“Lögbergs” hafa fært sé.r í nyt að fullu allar þær
leiðbeiningar sem blað vort hefir flutt um þetta
efni og halda áfram að fylgja þeim eftir beztu
föngum, þá verða þær til þess að koma í veg fyrir
marga þrauta og sorgarstund á meðal fslenginga.
Blaðið mun halda áfram að flyt.ja leiðbeining-
ar í þessa átt og vonast til þess að lesendur vorir
færi sér það sem bezt í nyt.
Eitt er það atriði sem hvorki telst til slysa
né veikinda, en veldur þó miklum manndauða bæði
hér hjá oss og annarsstaðar. pað eru barnafæð-
ingar.
Vér vorum að enda við að lesa skýrslu, ný-
útkomna í borginni New York þar sem talað er
um þetta efni.
par er frá því sagt að heilbrigðisráð borgar-
innar hefir í þrjú ár haft 8 hjúkrunarkonur sem
ekkert hafa gert annað en heimsækja þungaðar
konur og stúlkur og leiðbeina þeim þangað til þær
verða léttari.
Hafa þessar hjúkrunarkonur kent hinum til-
vonandi mæðrum heilbrigða lifnaðarháttu að öliu
leyti og séð um að þær hefðu góða aðstoð þegar
þær veiktust.
Bamadauðinn í New York var svo mikill —
eins og reyndar alstaðar — að heilbrigisráðið taldi
það skyldu sína að taka í taumana, og var þetta
eitt af aðferðum þess.
Árið sem leið (1916) heimsóttu þessar hjúkr-
unarkonur 1,841 tilvonandi mæður og fæddu þær
1,746 lifandi böra. Af þessum bömum dóu 13%
af púsundi á fyrsta mánuðinum, sem er hættu
legasti tíminn, en að meðaltali dóu þá í New York
36% af 1000, eða næstum þrisvar sinnum eins
mörg. petta sýndi árangur eftirlitsins.
En það er ekki einungis vegna bamanan, sem
þetta eftirlit er nauðsynlegt, heldur einnig vegna
mæðranna sjálfra. pessar sömu skýrslur Banda-
ríkjanna sýna að 15,000 konur á aldrinum frá 15
til 45 ára deyja árlega af barnsburði eða veikindum
og slysum í sambandi við það. — Fimtán þúsund
konur á ári, — er það fleira en deyr af nokkumi
veiki á jafn löngum tíma nema berklaveiki.
Auk þessa er fjöldi kvenna sem missir heils-
una við barnsburð vegna einhverra mistaka, van-
þekkingar eða hirðuleysis.
Jafnvel í bæjum þar sem læknar eru á hver.iu
strái og sjúkrahús í tugatali deyja margar konur
árlega af bamsburði, hvað þá úti á landi, eða uti
í óbygðum þar sem ýmiskonar hjálp er ómöguleg.
petta efni er bæði alvarlegt og mikilsvert.
“Lögberg hefir nokkrum sinnum flutt bendingar
um það, og ætlar sér að halda því áfram og gera
það eins greinilega og alþýðlega og unt er.
Vér viljum minná lesendur “Lögbergs” á það
að lesa vel heilbrigðisbálkinn og færa sér hann í
nyt. Heilbrigði er að minsta kosti eitt af því sem
mest á ríður.
Iskyggilegt útlit
Á föstudaginn voru þær ráðstafanir gerðar í
Bandaríkjunum að enginn matvæli skyldu flytjast
þaðan til hlutlausra landa í næstu tvo mánuði.
Ástæðan fyrir þessu er sú að útlit er fyrir
litla uppskeru þar og talið óvíst hversu mikið sé
hyggilegt að selja.
Stjórnin hefir skipað að skrásetja allar vistir
í landinu, bæði kom og annað og er verið að bíða
eftir að öll uppskera komist inn og verði skoðuð
til þess að vita nákvæmlega um allan forða sem
þjóðin hafi. Er talið líklegt að tvo mánuði þurfi
til þess og því er þetta bann sett á útflutning.
Hundrað hollenzk matvöruskip biðu hlaðin í Amer-
íku þegar þetta bann var sett á og er þeim öllum
fyrirboðið að sigla.
Ekki er nóg með það að skrásetja eigi allar
vistir innan ríkis, heldur er einnig farið fram á að
þau hlutlausu lönd, sem vistir vilja fá frá Banda
ríkjunum gjöri það sama til þess að hægt sé að
reikna út hversu mikið þær þjóðir þurfi. Er enri
ekki útséð um hversu mikil uppskera verði hjá
sumum hlutlausum þjóðum og því óvíst hversu
mikils þær þarfnast sérstaklega af kommat.
petta verður að líkindum alvarlegt fyrir ís-
land. Næstu tveir mánuðir eru einmitt hentug-
astir til vista aðdrátta þangað, þegar sækja verð-
ur alla leið til Vesturheims; en eftir því að dæma
hvernig skipun stjórnarinnar er orðuð nær þetta
að sjálfsögðu til íslands sem annara landa.
En oss kemur eitt í hug; það er gefið sem
ástæða fyrir banninu aðallega að ekki sé víst um
uppskeru hlutlausu landanna og því óvíst hversu
mikils þau þurfi.
petta getur eiginlega ekki átt við íslendinga.
par er um enga uppskeru að ræða og þess vegna
geta íslendingar vitað það eins glögt nú og
nokkru sinni seinna hversu mikils þeir þurfa.
Standa íslendingar að þessu leyti öðru vísi og bet-
ur að vígi en hinar þjóðirnar.
pað er því frá voru sjónarmiði ekki óhugs-
andi iio undantekning fengist frá þessu fyrir f<-
lendinga, einmitt af þessum ástæðum; að því er
þá snertir er eftir engu að bíða.
Verzlunarfulltrúi íslendinga herra Ámi Egg-
ertson er staddur suður í Bandaríkjum og mun
óefað gera sitt allra bezta til þess að íslandi verði
ekki stofnað í voða af þessu ákvæði. pað er víst
að hann lætur ekkert ógert sem í hans valdi stend-
ur í þessu efni því hann er alþektur að því að beita
sér öllum og óskiftum fyrir þau mál sem hann
vill vinna gagn, og um það efast enginn að hann
vilji vinna ættjörðu vorri og þjóð alt það lið er
hann má; hann hefir sýnt það við mörg tækifæri.
Verði þessu ekki komið til leiðar fyrir milli-
göngu verzlunarfulltrúans sem vonandi er að verði
þá virðist oss það ekki fjarri að íslendingar hér >
álfu beggja megin land imæranna fari fram á það
við stjórnirnar að þær veiti þessa undanþágu, þar
sem tæpast er hægt að segja að fsland sé hlutlaust
ef tillit er tekið til þess að fleiri fslendingar hafa
farið í stríðið með bandamönnum en nokkur önnur
þjóð hcfir ugt fram hlutfallslega; og það meira
að segja margir íslenzkir borgaraþ sem nýkomnir
voru til þessa lands.
Vér teljum það með öllu ólíklegt ef allir ís-
lendingar hér væru samtaka í þessu, að ekki mætti
koma því til leiðar bæði vegna þess sem áður er
sagt og eins sökum hins að hér er að eins um ör
lítinn forða að ræða í samanburði við það sem hin
löndin þurfa.
pað væri níðingsverki næst ef íslondingum
hér t. d. væri bannað að senda lífsbjörg þurfandi
bræðrum sínum heima, ef á þyrfti að halda og ís-
lendingar í Vesturheimi gætu lagt fran alla þá
vöru sem þörf væri á.
r -
SÓNHÆTTIR
(Sonnets).
X. Insta röddin.
0
Hún heyrist stundum alt of, alt of seint
á æfi manns. Sem farfugl hausti á
loks heyra léti hljóð sín veik og smá,
sem hæstu söngvar fengu skýlt og leynt
alt vor og sumar. — Eyra ætíð beint
þær efstu raddir berast — haldi ná
á alhug vorum — æfi vorrar þrá,
svo instu rödd vér fáum sjaldan greint:
Vora’ eigin sál, vorn hljómblæ himni frá,
sem hávær glaumur jarðar kvað í dá. —
Vort alt sem var og er og verður reynt.
Og fyr má landið-langra-skugga sjá,
en lífsins insta rödd oss vakni hjá,
ef lífið fyrir munn og maga’, er treint.
p. p. p.
!
>
!
i
|
í
i
!
í
THE DOMINION BANK
STOFNSEl'TUIt 1871
HöfuðstóU borguður og varasjoour . . $13.000,000
Allar elKnlr................. $87.000,000
Bankastörf öll fliótt og samvizkusamlega af hendi leyst. Dg
áherzla lögS á að gera skiftavinum sem þægilegust viðskiftin.
Sparisjóðsdeild,
Vextir borgaðir eöa þeim bætt við innstæður frá $1.00 etSa meira.
tvisvar á ári—30. Júni og 31. Desember. 384
’Yotre Daine Branch—W. M. HAMII/TOfí, Manager.
Selkirk Brzuich—M, S. BURGER, Manager.
i
i
í
i
i

NORTHERN CROWN BANK
Höfuðstóll löggiltur $6,000,000 Höfuðstóll grsiddur $1,431,200
Varasjóðu...... $ 848,554
foriuaður................. Capt. WM. ROBINSOM
Vice-President - JAS. H. ASHDOWJi
Sir D. C. CAMERON, K.C.M.G. W. Ií. BAWI.F
E. F. HUTCHINGS, A. McTAVISH CAMPBELb, JOHN STOVKU
Allskonar bankastörf afgreidd. Vér byrjum reikninga vlö einstaklinga
eöa félög og sanngjarnir skiimálar veittir. Ávisanir seldar til hvaöa
staöar serrt er á Islandt. Sérstakur gaumur gefinn sparisjóösinnlögum,
sem byrja má meö 1 dollar. Rentur lagöar viö á hverjum 6 mánuöum.
T’ E. THORSTEIN9SON, Ráðsmaður
Cor. William Ave. og Sherbrooke St.,
Winnipeg, Man.
:AÝý«S:,y4Í,v»S:r/4S:ýí\::ÁVí
Norðurlönd.
Danmörk.
Talið var víst í sumar að stjórnar-
skifti mundu verða í Danmörku.
Zahle heitir forsætisráðherrann, eins
og kunnugt er; hann og stjórn hans
eru einkar frjálslynd.
í þinginu var jafnaðarmaður
stjórnarinnar megin sem Th. Staun-
ing heitir; hafði hann ætlað að taka
þátt í undirbúningu jafnaðarmanna
þingsins í Stokkhólmi ásamt fleiri
mönnum frá Hollandi og skandi-
navisku löndunum. Þremur ráðherr
um hafðí verið bætt við í stjórnina
síðan stríðið hófst, var einn þeirra
Stauning þessi, sem fulltrúi jafnaðar-
manna, annar Rottboll fulltrúi ihalds
manna og sá þriðji Christensen, full-
trúi frjálslynda flokksins. Þátttaka
Staunings i Stokkhólms fundinum
varð til þess að stjórninni var mjög
legið á hálsi og krafðist íhaldsflokk-
urinn þess að hann segði af sér.
Þegar Bandaríkin fóru í stríðið fór
Stauning hörðum orðum um það, og
varð það til ]>ess að Dr. Egan, full-
trúi Bandaríkjanna lét í ljósi megna
óánægju. Af þessu varð svæsni
mikil og flokkaskifting. zTahle neit
aði samt enn þá að taka í taumana.
Þá sagði Rottboll afturhaldsráðherra
af sér, en tók afsögn sina aftur sam-
kvæmt beiðni konungsins. Þetta varð
til þess að flokksmenn hans vildu
ekki viðurkenna hann. Loksins var
þó miðlað málum með því móti að
Stauning hætti að starfa i Stokkhólms
fundar nefndinni og fór Joseph
Borgbjerg í nefndina í hans stað.
Joseph Borgbjerg þessi er ritstjóri
lilaðsins “Social-Demokrate”.
Stjórnin í Danmörku hefir skipalð
nefnd til þess að ráða yfir vistum
landsins; hefir sú nefnd lagt til að
fækkað sé svínum í landinu um 40 til
50 af hundraði til þess að létta á
fóðrutn; en bæjarstjórnin í Kaup-
mannahöfn hefir keypt þriggja mil-
jóna króna virði af svínakjöti og salt-
að það; á að geyma það til vonar og
vara ef vistaskort beri að höndum.
Eldiviðarskortur er tilfinnanlegur
í Danmörku. Kolanámurnar sem
fundust á Jótlandi og menn gerðu
sér miklar vonir um hafa ekki reynst
eins góðar og ætlað var. En nú er
verið að afla sem mests af viði ti!
eldsneytis. Allir sem skóglönd eiga
verða samkvæmt lögum að höggva
helmingi meira í ár en venjulegt er.
Steinolía er bönnuð sem ljósmatur.
Vindmylnur sem mjög voru notaðar í
gamla daga j Danmörku lögðust nið-
ur þegar rafmagnið kom til sögunn-
ar, e» nú hafa þær verið teknar upp
aftur til þess að spara kol.
Maður i 1 Kaupmannahöfn sem
stórsölu hefir á hendi hefir verið
dæmdur í tveggja ára fangelsi fyrir
ólöglegan vöruflutning út úr Iandinu.
Hafði hann flutt 500 tunnur af feiti
frá Friðrikshöfn til Kaupmannahafn-
ar, en á leiðinni var skipið tekið fast
af Þjóðverjuip; var það sannað að
þessi kaupmafcur, sem Beck heitir,
hafði verið í samráði við Þjóðverja
með þetta.
Útflutningur fólks frá Danmörku
liefir aukist i ár frá því sem var í
fyrra; hafa alls flutt í burtu 4,265,
en í fyrra fluttu brott rúm 3,000; ár-
ið áður en stríðið bvrjaði fluttu burtu
8,800.
Svíþjóð.
Fulltrúar skandinavisku stjórnanna
héldu fund í Stokkhólmi sem byrja&i
!). maí. Aðalmálið sem þar var rætt
var nauðsynin á því að gera skandi-
navisku löndin eins óháð ymheimin-
um og mögulegt væri. Ákveðið var
að sjá um sanngjarna útbýting vista
og ráðstafanir voru gerðar til þess
að flytja reglulega danskt smjör og
svínakjöt um öll Norðurlönd þar sem
þörf væri á og fá það í hendur kon-
unglegri nefnd,. sem til þess er skip-
uð. Svo mikill vistaskortur er t Sví-
þjóð að stjórnin hefir ákveðið að taka
í sitt vald alla uppskeruna i ar og
alt korn sem til er í landinu. Swarz
forsætisráðherra segir að ekki sé
skortur sem stándi, en þessi ráð væru
tekin til þess að vera viss um nægtir
þangað til sáð hefði verið 1918. Þeg-
ar hann lýsti því yfir í þinginu ný-
lega að Svíþjóð ætlaði hfr eftir sem
hingað til að halda sér frá stríðinu
glumdi við Iófaklapp frá öllum flokk-
um. 5. júní heimtuðu foringjar
allra framsóknarflokka yfirlýsingu
frá stjórninni um það hvaða innan-
lands umbótum hún hefði hugsað sér
að koma á. Kröfðust þeir jafn-
réttar allra í öllum málum og heinn-
ar löggjafar, betri hagsmuna fyrir
verkamenn og hærri launa er ákveð-
in séu með lögum. Forsætlsráðherr-
ann kvað óheppilegan tíma nú fyrir
slíkar breytingar. Svar hans var
brátt borið til þeirra sem utan þing-
hússins biðu úrslita og voru þar
margar þúsundir manan og kvenna;
urðu þar svo miklar æsingar að í
bardaga sló með lögreglu og verka-
mönnum; særðust þar allmargir, en
engir mistu lífið. Var farið fram á
það af sumum að kallað væri til al-
menns verkfalls, en verkamálastjórn
þjóðarinnar neitaði því.
Ný vínbannslög mjög mikils virði
komast í gildi í Svíþjóð 1. janúar
1919. Verður samkvæmt þeim öll
áfengisverzlun í allri mynd tekin úr
höndum prívat manna og rekin at
stjórninni á sama hátt og var í
Saskatchewan um eitt skeið.
Fjórtán svensk skip, sem haldið
var á Englandi voru látin laus um
mánaðarmótin júní og júli og lentu
þau í Gautaborg undir varðveizlu frá
Þýzkalandi 6. júlí.
Noregur.
Flokkur landráðamanna hefir orð-
ið uppvís í Bergen í Noregi. Komst
það upp að suðurheimskautsfarinn
þýzki kafteinn Filchener hafði mis-
beitt þeim góðu viðtökum sem hann
fékk til þess að stofna njósnarmanna
flokk i bænum. Voru Jjeir ráðnir fyr-
ir lágt kaup til þess að gera skýrslur
þýzku stjórninni um ferðir norskra
skipa. Fjórtán manns voru fundnir
sekir um þetta 5 júní og dæmdir í 1-9
mánaða fangelsi. Bæði blöðin og
fólkið láta illa yfir því hversu væg
hegningin var á þessum mönnum, sem
voru bein orsök í því að skotið var
á norsk skip.
Tveim vikum siðar fundu lögreglu-
þjónarnir í Christjaniu tvö vagn-
hlöss af sprengiefnum í húsi Finn-
lendings er Hjálmar Wertanen heitir.
Voru það spreiigikúlur allavega út-
búnar þannig að þær virtust ekki
hættulegar, sumar litu út eins og kola-
molar, sem hægt hefði verið að láta í
skip saman við kol svo að engan
grunaði hvað væri. Hafði þetta
verið flutt til Noregs af þýzkum um-
boðsmanni, Baron Aron von Ranten-
fels og hafði það komist gegn um
tollhúsið vegna alþjóða kurteisisregla,
þar sem þessi tnaður átti í hlut.
. Fordæming á þessu tiltæki var bor-
in fram af utanríkisráðherranum og
afsakaði þýzka stjórnin það með
hangandi hendi. Er álitið að eitfhvað
af þessum sprengikúlum hafi orsak-
að hvarfi 40 norskra skipa sem hvergi
hefir frézt til, þar sem það er svo að
Segja ómögulegt fyrir skipshöfn að
bjargast þegar sprenging verður inn-
anborðs.
Þjóðverjar tóku ^fyrir skömmu
skipið “Þórunn”, sem stjórnin i
Noregi hafði leigt til þess að flytja
hey handa sveltandi nautgripum í
norðurhluta Noregs.
Sagt er að neðansjávarbátar
T>jóðverja komi stundum í líking
fiskibáti eða eins og skipsflök og villi
þannig sjónir.
Kaui>gjald allra stjórnarþjóna í
Noregi hefir verið hækkað um 20%
Sömuleiðis hafa ýmsar ráðstafanir
verið gerðar til þess að draga úr dýr-
tíðinni, hafa allar lífsnauðsynjar
hækkað um 97% í Christjaniu síðan
árið 1901.
Stórt félag hefir myndast í Noregi
með þriggja miljón króna höfuðstóli
í þvi skyni að kaupa olíunámurnar á
Vesturindlands evjunni Trinidad;
hefir félagið aðalstöðvar sínar i
Christjaniu og útibú í Lundúnaborg
á Englandi.
Brauð í Noregi er nú orðið 80 au.
og talið víst að það verði hráðlega kr
Á Búgarði einum í Noregi hefir
fundist haugur í jörðu, er í honum
skip, sverð öxi og aðrar fornmenjar.
Var þetta i skemtigarði einum scm
heyrir til búgarðinum Jarlsberg.