Lögberg - 11.04.1918, Síða 4

V
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 11. APRÍL 1918
Jögberg.
Gefið út Kvern Fimtudag af The C#l-
umbia Press, Ltd.,)Cor. William Ave. &
Sherbrook Str., Winnipeg, Man.
TALSISII: GARKV 416 og 417
Jón J. Bíldfell, Editor
J. J. Vopni, Business Manager
Utanáskrift ti! blaðsins:
THE COtUMBIA PRESS, Itd., Box 3172, Winnipeg,
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LOCBERC, Box 3172 Winnipog, Man.
VERÐ BLAÐSINS: $2.00 um árið.
Rauði krossinn.
pað er víst ekki til nokkur íslendingur, hvorki
karl eða kona í Vesturheimi, sem ekki hefir heyrt
Rauða kross félagið nefnt; hinn óþreytandi bjarg-
vætt þeirra sem bágt eiga, hina lifandi og sí starf-
andi ímynd þess sem mest er í heimi—mannkær-
leikans.
Eins og mörgum af lesendum vorum er víst
kunnugt, er nú þessa viku verið að skora á menn,
að leggia frarn peninga í þarfir þessa félags, og
er því ekki úr vegi að fara nokkrum orðum um
Rauða kross félagið, og verk það, sem það er að
vinna í sambandi við þetta stríð, ef vera mætti, að
íyrir einhverjum af lesendum vorum mætti skýr-
ast hve þörfin er nú brýn til þess að hjálpa.
Vér vitum að frá því, að hjarta Florence
Nightengale blæddi út af eymd og þjáningum
hinna særðu og veiku, og að frá árinu 1864, þegar
Rauða kross félagið var formlega stofnað að til-
hlutan franska mannvinarins Dufour, á alþjóða
þinginu í Svisslandi og friðhelgt gjört, þá hefir
það verið fyrst í öllum mannraunum til þess að
græða og líkna.
Á vígvöllunum, þar sem sárir og dauð-þreyttir
hermennirnir hafa legið í blóði sínu, hefur líknar-
félag þetta ávalt verið til staðar, til þess að draga
úr sviðanum og græða sárin. •
pegar hungursneyð og sjúkdómar hafa læzt
í greipum sér einhvem hluta mannkynsins, hefir
þaðan komið hjálp hin bráðasta. pegar stórslys
hafa komið fyrir af völdum náttúruaflanna eða
sökum einhverra ófyrirsjáanlegra orsaka, hefir
Rauða kross félagið verið til staðar til þess að
hjúkra, gleðja og græða.
Og nú, þegar stríðsfáni þjóðanna var borinn
fram, þá fylgdi honum fáni Rauða krossins, með
sínum alkunnu og Guði vígðu einkunnarorðum;
Trú, von og kærleikur.
pegar þetta stríð hófst 1914, sendi Rauða kross
félagið í Ameríku sveitir sínar til herstöðvanna.
Og sökum þess að þetta stríð hefir verið yfirgrips-
meira og víðtækara, heldur en nokkurt annað stríð,
sem átt hefir sér stað í heiminum, þá varð einnig
starf Rauða kross félagsins svo að vera. Verkefni
þess í þessu stríði hefir orðið að vera þeim mun
meira og víðtækara, sem neyðin og eyðileggingar
öflin hafa verið meiri nú en nokkru sinni fyr.
pað eru ekki einasta sjúkrahúsin mörgu á
bak við vígstöðvamar, sem það hefir þurft að sjá
um, og sjúkravagnana, sem á hverjum degi fara
fram og aftur um valinn, rétt undir byssukjöft-
um óvinanna, til þess að leita uppi og bjarga þeim
sjúku og særðu. Ekki aðeins biðstaðirnir í þús-
unda tali rétt á bak við herstöðvamar, þar sem
þreyttir og þjakaðir hermenn geta notið stundar
hvíldar og fengið sér holla, en mjög ódýra hress-
ingu.
pað eru ekki einasta þrautir hermannsins,
sem leggjast á herðar þessa hjálparfélags með
öllum sínum þunga og ótal kröfum, heldur líka
þjóðanna, eða þjóðarpartanna hjálparlausu.
Nú rétt fyrir skömmu barst hermálanefnd
Bandaríkjanna eftirfylgjandi skeyti frá Rauða
kross nefndinni á Frakklandi: “Ef fólkið í
Ameríku gæti með eigin augum séð eymd þeirra,
sem daglega em reknir í burt frá heimilum sín-
um, og eru allsnaktir hraktir frá einum stað til
annars, oft sárveiícir og særðir, þá erum vér viss
um að það steinhjarta væri ekki til, sem ekki
mundi gjöra alt sem það gæti til þess að hjálpa”.
í þeim parti af Frakklandi og Belgíu, sem
pjóðverjar hafa tekið, eru þúsundir af bömum
og gamalmennum hjálparlaus. Að bjarga þessu
fólki frá því að verða hungurmorða, er eitt af
skylduverkum Rauða kross félagsins, og til þess
að geta bjargað þessum börnum hefir félagið orð-
ið að setja á stofn bamaheimili víðsvegar, þar sem
þúsundnm bama er veitt móttaka daglega.
Eins og mönnum er nú *kunnugt orðið, þá
hafa pjóðverjar hernumið flest vinnufært fólk frá
þeim pörtum Belgíu og á Frakklandi, er þeir hafa
náð á sitt vald og flutt til þýzkalands, og látið
það þræla þar þangað til það var þrotið að kröftum.
en síðan sent það til baka í gegn um Svissland og
tekið óþreytt fólk til þess að fylla skörðin. Og þeg-
ar svo þetta fólk kom þangað, sem heimili þess
einu sinni voru, þá hefði auðvitað ekki legið neitt
annað fyrir því en dauðinn, ef Rauða kross félagið
hefði ekki hjálpað.
Vér gætum haldið áfram að telja upp hin
mörgu og þýðingarmiklu verkefni Rauða kross fé-
lagsins í þessu stríði. En nóg er komið til þess að
minna menn á sum hin helztu, og líka til þess að
mönnum geti skilist, hversu feikna mikið fé þessi
starfsemi útheimtir, og vér vonum að nú þegar til
fólks vors er leitað, til þeSs að styrkja þessa göf-
ugu líknarstarfsemi með fjárframlögum, þá láti
isilenzkur drengskapur og norrænn höfðingsskap-
ur til sín taka, og að hver einasti Vestur-íslend-
ingur láti eitthvað af mörkum í Rauða kross sjóð-
inn, til líknar líðandi og stríðandi bræðrum vor-
um og systrum á vígstöðvunum.
Metnaður.
* -
Eitt aðal skilyrði fyrir heilbrigðu lífi mann-
anna er metnaður. En til þess að metnaður leiði
til gæfu og lífsgleði, þá þarf hann að stjómast af
þekkingu og dómgreind.
Sumir halda að metnaður sé synd. Nær
sanni væri að halda að vöntun á honum sé synd.
Undir flestum kringumstæðum mun það satt vera,
að sú mannpersóna, sem ekki finnur til metnaðar,
sé ekki einasta tilþrifalaus og óákveðin, heldur
líka í flestum tilfellum ónýt.
Sá maður sem er ákveðinn og framkvæmdar-
samur, er metnaðargjam maður. En metnaður
hans getur verið hættulegur, ef hann þekkir ekki
sjálfan sig, og heldur sig sterkari,-heldur en hann
í raun og veru er, og svo stefni metnaður hans í
ranga átt. i
f hvoru tilfellinu sem er, gjörir afvegaleiddur
metnaður mannirin ófarsælan. Að þekkja sjálfan
sig, vera vandur að meðölum, áformið hreint og
skýrt og takmarkið göfugt, eru undirstöðu steinar
undir metnað, sem þess virði er að sækjast eftir.
pað er margt, sem metnaðargjam maður þarf
að varast. Eitt af því, og eitt það þýðingar mesta,
er skortur á sjálfsþekking. Hann þarf að þekkja
sína eiginn hæfileika, svo að hann lendi ekki út á
villigötur dagdraumanna, sem aldrei rætast. Upp-
lag mannsins getur verið ágætt til þess að vera
læknir, en ófært til þess að vera lögfræðingur. 1
því tilliti mundi vera hið mesta óráð fyrir þann
mann að leita frægðar í réttarsölum landsins.
Sama er að segja um mann, sem væri upp-
lagður til þess að vera málafærslumaður, en ekki
sýnt um stjórnmál, hann mundi/ gjöra rangt í því
að leita gæfu . sinnar í verkahring stjómmála
mannsins. pað væri líka jafn óráðlegt fyrir mann,
sem ónáttúraður væri fyrir fjármál, að telja sjálf-
um sér trú um það, að hann væri efni ’í ágætan
bankastjóra.
pó gjöra menn síg seka í þessum yfirsjónum
daglega. Sjálfsþekking 3em grundvöllur fyrir
lífsstarfi mannanna er því miður ekki gjörð a<y
almennri reglu í lífinu.
Afleiðingin af því er sú, að þúsundir manna,
sem metnað og framgirai hafa, em í stöðugum'elt-
ingarleik alt sitt lífsskeið, og hver einasti vonar-
neisti hverfur þeim, eins og mýrarljós væri. Samt
er metnaðargimi þeirra réttmæt. En það sem að
er, er það, að þeir eru, án þess þó að vita það, að
reyna til þess að koma því í framkvæmd, sem þeim
er ómögulegt — áð ná takmarki án sjálfsþekking-
ar né skilningi á sínu eigin upplagi, og reynslu
annara, sem, þegar vel er athugað, getur sýnt
manni brautina til velgengni og gæfu.
En ef menn skyldu nú hitta á hina réttu köll-
un sína í lífinu, hvað þá? pá er um að gjöra fyrir
manninn að athuga vel hvert metnaðargimi hans
stefnir, og mpðulin, sem hann ætlar sér að nota
til þess að ná takmarkinu.
Ef að fylling hugsjónamannsins er að finna í
dollurum og centum, ef hann þráir að eins pen-
inga, þá mætti hann alveg eins vel vera án metn-
aðar, því peningar eða eignir gjöra engan mann
sælan.
Jafnaðargeð og ánægja, sem eru ávextir upp-
fyltra vona em aldrei eign peninga-mangara eða
embættissjúkra manna. peir eru settir til síðu
manninum, sem velur hlutskiftið rétta, til þess að
geta enn betur notið sín í þjónustu meðbræðra
sinna.
Að vinna sigur og njóta sín, til þess að geta
orðið meðbræðrum sínum í lífinu til gagns, það á
að vera undirstaðan undir metnaðargimi mann-
anna.
Undir áhrifum þannig lagaðrar metnaðargirni
getur mönnum veizt auður, völd og virðing, og
meira að segja er líklegt að þeim veitist það. En
þeirra gróði verður mikið meiri — mikið betri,
miklu eftirsóknarverðari heldur en auður og völd.
Þarft og óþarft.
Tæpast mætir svo maður manni, eða lítur í
dagblað um þessar mundir, að eigi heyri eða lesi
fagurlega orðaðar prédikanir um spamað og sjálfs-
afneitun í einu og öðru. — Slíkar kenningar em
eigi aðeins fallegar, heldur og einnig lífsnauðsyn-
legar, undir núverandi kringumstæðum, séu þær
meira en orðin tóm, þegar verið er að heyja bar-
áttuna mestu, sem gera út um það, hvort vér
fáum í framtíðinni haldið tilverurétti vorum, sem
frjálsir einstaklingar og frjáls þjóð, eða hvort
hlutskifti vort eigi að verða það, að lenda í klóm
þýzkrar harðstjórnar og herkúgunarvalds. J
pað er engum minsta vafa undirorpið, að ef
vel á að fara, og hver einstaklingur á að verða
fær um að inna af hendi alt, sem af honum verður
krafist, í þessari lífs og dauða baráttu, þá þarf á
sparnaði og sjálfsafneitun að halda á öllum svið-
um. — En gallinn er sá að þeir, sem að jafnaði
tala hæzt um sparnað og sjálfsafneitun, em því
miður oft og einatt sömu mennimir, sem sízt
virðast fara eftir þessum gullvægu kenningum
sjálfir, heldur lifa í vellystingum praktuglega, af
fé því, sem fátækir, sívinnandi almúgamenn, hafa
aflað með súrum sveita.
Tímarnir, sem vér nú lifum á, eru svo þrungn-
ir af alvöru, að enginn tvíveðrungs-fagurgali ætti
að þolast af neinum. pað er brennandi starfs-
áhugi, þróttur og þrek, sem þjóðin þarfnast, í
staðinn fyrir hugarvíl og ráðþrot. —
Sjálfsagt eru sumum enn í fersku minni lof-
orðin margvíslegii og fögru, er Bordenstjómin gaf
fólkinu við síðustu kosningar; þá átti nú svo sem
að verða litið dyggilega eftir hagsmunum einstak-
linganna; þá átti heldur en ekki að líta rækilega
eftir því, að eigi yrði farið gálauslega með vista-
forða þjóðarinnar; já, þá átti sannarlega að vaka
yfir öllu, þá átti að spara! —
Hverjar efndimar hafa orðið, hafa flestir
hugsandi menn sjálfsagt séð fyrir löngu; nægir í
því efni að benda á flutningsgjalda hækkunina,
Kyrrahafsbrautar hneyxlið, Davis & Co. ósómann
o. s. frv. — pessi eru þá fordæmin, sem stjóm
landsins gefur fólkinu — meðulin, sem hún virðist
halda að dugi bezt, til þess að kenna því að spara!
En einkennilegast af öllu er þó ef til vill það,
að þessir háværustu sparnaðar-postular, minnast
sjaldan eða aldrei á það, hvar þörfin sé mest á að
spara, hvers fólk geti helzt án verið, hvað sé þarft,
og hvað óþarft, Virðist þó eigi geta hjá því farið,
að nauðsynlegt sé að vita á því nokkur skil.
Einstaka menn telja t. d. \bifreiðar óþarfa,
sem fólkið gæti vel verið án. Vera má að það sé
rétt í örfáum tilfellum, en yfir höfuð að tala er
það beinlínis rangt. Nytsamari samgöngutæki eru
tæptst til; ekki þó sízt út um sveitimar, þar sem
fólk býr máske tuttugu til þrjátíu mílur frá járn-
braut.
Bifreiða framleiðslan í álfu þessari er yfir 20
ára gömul, og veitir atvinnu yfir miljón manns,
og sjálfsagt hundrað föld sú tala nýtur góðs af,
að því er snertir auðveldari samgöngur, af völdum
þess iðnaðar. Hin sívaxandi notkun bifreiða, af
hálfu bandamanna, á vígstöðvum Frakklands, sýn-
ir berlega hve bráðnauðsynleg sú framleiðsla er á
yfirstandandi tímum.
Fánýtt gullstáss og hinn og þenna glysvarri-
ing, hefði sérhver einlæg fólksstjóm, fyrir löngu
verið búin að banna á markaðinum, eða þá að
minsta kosti að takmarka söluna á einhvem hátt,
eins og nú standa sakir. Hvorki hefir þó stjómin
svo vér vitum, gert neitt í þá átt enn sem komið
er, né heldur reynt til þess að kerina almenningi
að spara á þessu sviði.
pað er brýnt fyrir oss réttilega, að fara vel
og samvizkusamlega með vistir og auka fram-
leiðsluna, — en stjórnin lætur okurfélögunum
haldast uppi óhegnt, að fleygja í sorphauginn
mörgum þúsundum punda, af verðmætustu fæðu-
tegundum. Sykur er oss sagt að spara, sem að
sjálfsögðu er líka rétt og nauðsynlegt; en á sama
tíma lætur stjómin það viðgangast á stríðstíma,
að búið sé til og selt í annari hvorri búðarholu svo-
kallað “candy” og hitt og þetta sætinda sull, er
aldrei hefir í för með sér annað en ilt eitt, fjárút-
lát, og heilsuspilli. — Og svona mætti halda áfram
að telja lengi.
Að þörf sé á sparnaði, viðurkennir sjálfsagt
allur almenningur, en til þess að sparað verði, má
stjóm landsins um fram alt ekki liggja á liði sínu,
en þó sízit af öllu, gera sig beinlínis seka í því, að
skapa fordæmi, sem miða alveg í gagnstæða átt,-
eins og því miður virðist nú koniið á daginn, að
því er Dominion stjómina snertir.
Hetjur,
á öllum tímum hafa menn dáðst að karl-
menku og hugprýði. Skáldin hafa gjört karl-
menskuna ódauðlega í ljóðum sínum, sagnaritar-
amir hafa gefið hugprýði mannanna hið vegleg-
asta sæti í veraldarsögunni, og þjóðimar hafa
geymt endurminningamar um hetjurnar fræknu,
sem einn dýrmætasta fjársjóð hjarta síns, öld
fram af öld.
Rétt nýlega höfum vér lesið eftirfylgjandi
lýsingu á hugprýði og hreysti: “Svo stóð á, á
vestur vígstöðvunum, að eftir að eitt all-hart á-
hlaup hafði verið gjört og fjandmennimir hraktir
til baka alstaðar nema í einum stað, þar sem þeim
hafði tekist að halda hinu upphaflega vígi, að
herforingi sambandsmanna kallar menn sína fyrir
sig, og spyr hver þeirra vilji takast á hendur að
taka þeþta vígi, því það yrði að takast, hvað sem
það kostaði. Enskur Lieut. að nafni Montague
Shadwort'h Seymour Moore, bauðst til þess að
reyna, og með sjötíu mönnum gjörði hann atlög-
una. Á móti kúlnahríð óvinanna réðust þessir
menn, sem svo var grimm, að þegar þeir komust
til óvinanna, voru allir fallnir nema Moore og
fimm menn aðrir. En þessir sex .menn réðust að
óvinunum, sem voru í vígi sínu, eins og ekkert
hefði í skorist, tóku 28 af þeim til fanga, tvær
vélabyssur og fleira herfang og þar með vígið.
Smátt og smátt bættist Lieut. Moore liðsafli,
þar til þeir voru orðnir sextíul En þeir voru þama
einir og berskjaldaðir fyrir skothríð óvinanna frá
tveimur hliðum, því þeirra eigin herfylking hafði
enn eigi fært sig áfram nema öðru megin við þá.
En þeir héldu víginu það sem eftir var af deginum
og alla nóttina þessir sextíu, og þó gjörðu fjand-
mennirnir hvert áhlaupið á fætur öðm á þá. pann-
ig héldu þeir víginu í 36 klukkustundir á móti ó-
vinunum, sem voru þó miklu mannfleiri. Einu
sinni tókst pjóðverjum að hrekja þá úr víginu, en
þeir flúðu ekki og ekki gá^ust þeir heldur upp;
þeir sættu tækifæri á óvinunum, réðust á þá á ný,
tóku suma þeirra til fanga og héldu enn áfram
vöminni ,um hríð, þar til brezki herinn var búinn
að búa svo um sig á þessum stað, að pjóðverjum
var ekki lengur vært í þessu vígi. pá drógu þessir
menn sig til baka, þeir höfðu verið 130 alls, sem
tóku þátt í’ þessari vöm, en þeir voru tíu, sem
komu til baka. Fómin var mikil, sigurinn stór, og
kröfum skyldunnar fullnægt.
\ -------------—---------
Vel gert.
Dominion stjómin hefir nýlega gefið út bráða-
byrgðarlög, þess efnis að skylda alla verkfæra
karlmenn í landinu, á aldrinum 16—60 ára, til þess
að vinna stöðuglega að einhverjum nytsemdar
störfum í þarfir þjóðfélagsins. petta ákvæði á að
ná til allra jafnt, ríkra sem fátækra. Er þetta hin
mesta nytsemdar ráðstöfun, því vart getur hugs-
ast hryggilegra ástand en það, að menn sitji auð-
um höndum, slæpist, eða liggi í “skrópum”, þegar
önnur eins alvörumál kalla að úr öllum áttum og
nú á sér stað.
Brot gegn lögum þessum varða hundrað dala
fjárútlátum, eða þriggja mánaða fangelsisvist að
öðrum kosti.
petta er spor í rétta átt, sem sjálfsagt allir
taka vel, hver svo sem sérstaða þeirra í stjóm-
málum kann að vera.
THE DOMINION BANK
SIR EDMDND B. OSLER,
President.
W. D. MATTHEWS,
Vice-President.
Hagsýni hjálpar til að vinna stríðið.
Byrjið sparisjóðs reikning og bætið við kann reglulega
Notre I)ame Branch—W. M. HAMILTON, Manager.
Selkirk Branch—P. J. MANNING, Manager.

NORTHERN CROWN BANK
Höfuðxtóll löggiltur $6,000,000 Höfuðstóll greiddur $1,431.200
Varasjóðu...... $ 920,202
President ------ Capt. WM. ROliINSON
Vice-President ■ - - JOHN STOVEL
Slr D. C CAMERON, K.C.M.G. W. H. BAWI,P
E. F. HUTCÍHNGS, A. McTAVISH CAMPBELL, GEO. FISHER
Allskonar bankastörf afgreidd. Vér byrjum reikninga vlB einatakllnga
e8a félög og sanngjarnir skilmálar veittir. Ávísanlr seldar til hvaCa
staCar sem er & lslandl. Sérstakur gaumur geflnn sparirlóBstnnlögum,
sem byrja má meö 1 dollar. Rentur lagCar vií á hverjum 6 mánuCum.
T’ E. THOItSTEINSSON, Ráð.maður
Co William Ave. og SHerbrooke St., - Winnipeg, Man.
íslenzku skólarnir
í Winnipeg
.Með þessari fyrirsögn birtist
all-löng grein í síðasta Lögbergi
og get eg ekki leitt hjá mér að
minnast á hana með nokkrum
orðum, enda þótt eg af ásettu
ráði, hafi leitt hjá mér að ræða
þjóðernismál vort Vestur-íslend-
inga, sökum þess hvemig ástatt
er nú hér í landinu. pað er al-
deilis ekki af þeirri ástæðu, -að
hin persónulega afstaða mír.
hafi breyzt í þessu máli á einn
eða annan hátt.
Og það er ekki heldur af því,
að eg sé ekki jafn sannfærður
um ágæti íslenzks þjóðernis, og
að viðhald þess sé Vestur-íslend-
ingum nauðsyn frá menningar-
legu sjónarmiði, eins og að eg
hefi nokkurn tíma verið, heldur
er það af þeirri ástæðu, að kring-
umstæðurnar og hinar borgara-
legu skyldur vorar við þetta land
hafa krafist, og krefjast krafta
vorra óskiftra, að eg hefi leitt
það hjá mér.
Umræður um þjóðernismálið,
og þá sérstaklega um “ástkæra
ylhýra málið”, sem er og verður
afltaug þess, eru gagnlegar, ein-
ungis þegar drengskapur’ og
sannleiksþrá stýra hugsunum og
orðum, þegar þau bera með sér
óblandaða þrá þjóðernisvinarins
til þess að bæta og byggja, þá
eru umræður í því máli til góðs.
En út af því vill nú stundum
bregða, að hinn hreini dreng-
skapar andi ráði í hugsun vorri,
og komi fram í orðum voram,
ekki sízt, þegar mótstöðu menn
vorir eiga hlut að máli, og það
finst mér vera höfuð gallinn á
grein kunningja míns, Áma Sig-
urðsonar, um íslenzku skólana í
i Winnipeg, og svo mjög fanst
mér kaldranalegur andinn í garð
Fyrsta lút. safnaðarins í Winni-
peg, og til kirkjufélagsins Lút-
erska, að ósjálfrátt kom mér í
hug það, sem Ásgrímur Elliða-
grímsson sagði við Skafta pór-
oddsson forðum á alþingi, þá er
Ásgrímur kom til hans í liðsbón
út úr brennumálinu á Bergþórs-
hvoli: “Fár bregður hinu betra,
ef hann veit it verra”.
Mr. Sigurðssori telur upp þær
tilraunir, sem gjörðar hafa verið
hér í bæ til þess að kenna böm-
um íslenzku, og minnist í því
sambandi sunnudagsskóla Skjald
borgar, Tjaldbúðarinnar og Uni-
tara, og er eg honum algjörlega
sammála um það, að þessi félög
eiga þakkir skilið fyrir það, sem
þau hafa getað gjört í þá átt og
eins Goodtemplarar, sem hafa
haldið uppi íslenzku kenslu fyrir
börn í vetur. En þá fara líka
þakkirnar að minka hjá Mr. Sig-
urðssyni, honum finst að Fyrsti
lút. söfnuðurinn og kirkjufélagið'
eigi ekki mikið af því góðgæti
skilið fyrir frammistöðu sína í
þjóðemismálinu.. i
Mr. Sigurðsson minnist fyrst
á Jóns Bjarasonar skólann og er
auðsjáanlegt að honum er heldur
í nöp við hann, og þó er ekki gott
að sjá hvað þessi litla stofnun
hefir unnið sér til dómsáfellis
frá hans hendi.
Hann reyndar segir sjálfur
frá því í þessari grein sinni, að
hann minnist á þennan skóla,
sem nefndur sé Jóns Bjarnason-
ar Academy, af því, að inn í til-
finningu íslendinga hafi það
komist, að hann væri alíslenzkur
og það sé að vonum, þar sem
talsvert hafi verið sagt og ritað
til þess að styrkja það álit. En
að það sé rangt, þar sem skólinn
hfy'óti miklu fremur að álítast
enskur þar, sem nemendur að-
eins sé gefinn kostur á að nema
íslenzku.
Mr. Sigurðssyni er auðsjáan-
lega mein illa við að landar vorir
líti æþennan skóla, sem íslenzk-
an, 'og gefur blátt áfram í skyn
að/l ræðu og riti hafi verið reynt
að villa mönnum sjónar með því
að telja þeim trú um að skólinn
væri alíslenzkur.
pein menn, sem við þetta
skólamál hafa mest verið riðnir,
frá því að skólinn var settur á
fót, er skólastjórinn, séra Run-'v
ólfur Marteinsson, og sá sem
þessar línur ritar, og er eg viss
um að hvorugur þeirra manna á
þessa aðdróttun skilið, um sjálf-
an mig er það að segja, að á ferð-
um mínum um bygðir íslendinga
í þarfir skólans, sagði eg mönn-
um rétt og satt frá þessari stofn-
un, eftir því, sem eg hafði bezt
vit á. — Að þær tvær máttar-
stoðir | skólans, um fram þær
vanalegu námsgreina, sem á
samskonar* skólum hérlendum
væru kendar, væm kristindóm-
ur og íslenzka, og eg hefi aldrei
vitað neinn mann halda öðru
fram, og aldrei heldur orðið var
við neinn talsmann skólans, sem
á neinn hátt hefir reynt til þess
að blekkja Vestur-íslendinga í
því máli, og er því þessi ákæra.
Mr. Sigurðssonar, að því er mér
virðist, óverðskulduð — ósönn —
rót, sem kastað hefir verið út á
sjóinn í ekki neinum góðum til-
gangi.
Um það hvað miklu skólinn
kemur til leiðar í þjóðemisáttina
má náttúrlega deila. Eg held
því hiklaust fram, að ef óvildar-
mönnum skólans ekki tekst að
drepa hann, þá eigi hann eftir
að vinna mikið og þarft verk til
viðhalds þjóðerninu íslenzka í
Vésturheimi.
Skólinn er nú búinn að s.tanda,
bráðum, í fimm ár, og á þeim
tíma hafa gengið á hann 216
manns. Á ári hverju hefir læri-
sveinum skólans farið fjölgandi,
þar til nú í ár hafa þeir verið
rúmir 50. Allir þessir lærisvein-
ar hafa lært íslenzku og hver
einasti þeirra út af fyrir sig, sem
er skóla-árið á enda, nýtur til-
sagnar í íslenzku í fjórar kenslu-
stundir í hverri viku, 314 kenslu-
stundir á skóla-árinu, eða 209
klukkustundir.
En svo er það nú fleira en
kenslan ein, sem kemur til greina
við skólanám hvers nemanda, á
þessum skóla jafnt og öðrum —
og við íslenzku kenslu og þjóð-
ernisnám, jafnt, sem aðrar
námsgreinar — og það eru hin
persónulegu áhrif kennaranna,
andans loft það, sem þessir nem-
endur eiga við að búa, þegar sál
þeirra er sem næmust fyrir á-
hrifum, og - lyndiseinkunnir
þeirra eru að mótast, en það er
einmitt hvað helzt á því aldurs-
skeiði, sem það fólk er á, sem
gengur á þennan skóla, og aðra,
sem eru á sama stigi.
Enn er ótalinn félagsskapur
sá, er þetta námsfólk, af íslenzku
bergi brotið, bindur með sér, og
sem að meiru og minna leyti
tengir það saman um áhuga-
mál sína og lífstarf, og þegar
þessi skóli er orðin gamall og
stór, getur það orðið geysimikið
afl.
Mr. Sigurðsson segir að skól-
inn sé miklu fremur enskur skóli, ,
þar sem mönnum gefist kostur
á því að læra íslenzku.
pað er alveg þýðingarlaust.
Árni minn, að vera að reyna að
vekja óhug hjá löndum vomm á
þessum skóla, á þennan hátt, það
vita allir að þessi skóli er háður
hinum sömu reglum, hvað náms-
greinar snertir og aðrir skólar
hér í fylkinu; en að hann hefir
það fram yfir þá að á honum em
allir íslendingar skyldugir til
þess að læra íslenzku. En ekki
eins og þú vilt reyna að koma því
út, að þeim að eins gefist kostur
á að læra hana, að þú minnist á
WesleyCollege í þessu sambandi,
veit eg að er ósköp vel meint, en
eg sleppi að fara lengra út í þá
sálma nú.
Næst snýr Mr. Sigurðsson sér
að laugardagsskóla haldi Fyrsta
lút. safnaðar, og er sú klausa,
sem um það hljóðar á þeissa leið:
“pá gerði Fyrsti lúterski söfn-